بۇگىنگى تاڭدا بۇكىل الەمدەگى ەلدەر مەنشىكتى مەديتسينالىق-سانيتاريالىق العاشقى كومەك جۇيەسىن دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتتەرىمەن جان-جاقتى قامتۋعا قول جەتكىزۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادام رەتىندە نىعايتۋعا ۋادە بەرە وتىرىپ، استانا دەكلاراتسياسىنا قول قويدى. استانا دەكلاراتسياسى 1978 جىلى دۇنيەجۇزىلىك دەرجاۆالاردىڭ كوشباسشىلارى ءبىرىنشى رەت وزدەرىنىڭ مەديتسينالىق-سانيتاريالىق العاشقى كومەك پرينتسيپتەرىنە ادالدىعىن بىلدىرگەن الماتىدا قابىلدانعان تاريحي دەكلاراتسيانى قولدايدى.

قر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ەلجان ءبىرتانوۆ ءوز سوزىندە جاھاندىق كونفەرەنتسيا اياسىندا قابىلدانعان دەكلاراتسيا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ نەگىزى بولاتىن العاشقى مەديتسينالىق-سانيتاريالىق كومەكتىڭ دامۋى ءۇشىن جاڭا باعىت قۇرادى. جاڭا دەكلاراتسيا الەمنىڭ، ادامداردىڭ، قوعامنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى جانە تۇراقتى العاشقى مەديتسينالىق-سانيتاريالىق كومەك ارقىلى ادماداردىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋداعى مىندەتتەرىن كورسەتەدى.

«بارلىق ەلدە ءاربىر ادام دەنساۋلىق ساقتاۋعا نەگىزدى قۇقىعى بار، ال كۇشتى مەديتسينالىق-سانيتاريالىق العاشقى كومەك وسى ماقساتقا قول جەتكىزۋ جولىندا ماڭىزدى مانگە يە» دەپ مالىمدەدى دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ (ددۇ) باس ديرەكتورى د-ر تەدروس ادانوم گەبرەيسۋس (Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus. «مەديتسينالىق-سانيتاريالىق العاشقى كومەك – بۇل ساياسي تاڭداۋ، ونى ءاربىر ەل جاساي الادى جانە جاساۋى ءتيىس».

الماتى دەكلاراتسياسى 1978 جىلى مەديتسينالىق-سانيتاريالىق العاشقى كومەكتىڭ ىرگەسىن قالاسا دا، سوڭعى ءتورت ونجىلدىقتا پروگرەسس بىردەي بولعان جوق. جۇزدەگەن ميلليون بالالار، جاسوسپىرىمدەر مەن ەرەسەكتەر بۇكىل الەمدە ينفەكتسيالىق ەمەس جانە ينفەكتسيالىق اۋرۋلاردى ەمدەۋدى، انا مەن بالانىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋدى، پسيحيكالىق دەنساۋلىقتى، سونداي-اق سەكسۋالدىق جانە رەپرودۋكتيۆتى دەنساۋلىقتى قوسا العاندا، ساپالى جانە قولجەتىمدى مەديتسينالىق-سانيتاريالىق العاشقى كومەككە مۇقتاج.

«مەديتسينالىق-سانيتاريالىق العاشقى كومەك ادامداردىڭ باسىم كوپشىلىگىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتتەرىندەگى بۇكىل ءومىر بويىنعى قاجەتتىلىگىن، ونىڭ ىشىندە بالالارىن كۇتۋگە كومەكتەسە جانە انالارىنىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتا وتىرىپ، قاناعاتتاندىرادى»، - دەپ باياندادى يۋنيسەف اتقارۋشى ديرەكتورى گەنريەتتا فورە (Henrietta Fore). «سالاۋاتتى ۇلت تۇراقتى دامۋعا ىقپال ەتەدى جانە الەمدىك، كوركەيىپ كەلە جاتقان الەمنىڭ ىرگە تاسى بولىپ تابىلادى».

«بۇگىنگى كۇنى بۇرىنعىعا قاراعاندا ادامداردىڭ دەندەرى ساۋ بولعانىنا قاراماستان، جىل سايىن 6 ميلليونعا جۋىق بالالار وزدەرىنىڭ بەسىنشى تۋىلعان جىلىنا قاراي شەتىنەپ جاتىر، ەڭ باستىسى الدىن الا بولدىرمايتىن سەبەپتەردەن جانە 150 ميلليوننان استام بالالار دامۋىنان ارتتا قالۋدا»، - دەدى يۋنيسەف-ءتىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى گەنريەتتا فور. «ءبىز جاھاندىق قوعام بولىپ وسىنى، ساپالى مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋدى قاجەت ەتەتىندەر ءۇشىن قولجەتىمدىلىكتى جاقسارتۋ ارقىلى وزگەرتە الامىز. وسى دۇنيە العاشقى مەديتسينالىق-سانيتاريالىق كومەك بولىپ تابىلادى».

استانا دەكلاراتسياسى دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتتەرىمەن جاپپاي قامتۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا مەديتسينالىق-سانيتاريالىق العاشقى كومەككە ينۆەستيتسيالاردى كوبەيتۋ ءۇشىن وركەندەپ كەلە جاتقان جاھاندىق قوزعالىس اياسىندا قابىلدانۋدا. دەنساۋلىق ساقتاۋدىڭ رەسۋرستارى نەگىزىنەن كۇشتى، بارلىعىن قامتيتىن دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەلەرىنە ەمەس، اۋرۋلاردى ەمدەۋ كەزىندەگى ارالاسۋلاردىڭ جەكەلەگەن جاعدايلارىنا شوعىرلاندىرىلعان – بۇل سوڭعى جىلدارداعى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى بىرنەشە توتەنشە جاعدايلار كەزىندە اتاپ وتىلگەن ولقىلىق.

يۋنيسەف پەن دۇۇ ۇكىمەتتەر مەن ازاماتتىق قوعامعا استانا دەكلاراتسياسىنا سايكەس ارەكەت ەتۋگە قولداۋ كورسەتۋگە جاۋاپكەرشىلىكتى وزىنە الادى جانە ولاردى وسى قوزعالىستى قولداۋعا شاقىرادى. يۋنيسەف پەن ددۇ ەلدەرگە وسى دەكلاراتسيانى باسقا ارىپتەستەرمەن ىنتىماقتاستىقتا جۇزەگە اسىرۋ پروتسەسىن قاراۋعا قولداۋ كورسەتەتىن بولادى.

Abai.kz