قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
پرەمەر-ءمينيسترى ب.ءا. ساعىنتاەۆقا

دەپۋتاتتىق ساۋال

قۇرمەتتى باقىتجان ءابدىرۇلى!

ءبىزدىڭ دەپۋتاتتىق ساۋالىمىزعا قازاقستاندا عىلىمي PhD-ديسسەرتاتسيالاردى قورعاۋعا بايلانىستى تۋىنداعان تۇيتكىلدى ماسەلەلەر سەبەپ بولدى.

ەلباسىمىز ن.ءا.نازارباەۆتىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» تۇجىرىمدامالىق ەڭبەگىندە وتاندىق عىلىمدى دامىتۋ پروبلەمالارىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋعا جانە گۋمانيتارلىق ءبىلىم سالاسىنىڭ پەرسپەكتيۆالارىنا نازار اۋدارىلعانى بارشامىزعا ءمالىم.

مەملەكەتىمىزدىڭ قازىرگى زامانداعى دامۋ بارىسى جاھاندىق سىن-قاتەرلەر توڭىرەگىندە قوعامنىڭ رۋحاني تۇرعىدا ىلگەرىلەۋىنە ىقپال ەتەتىن گۋمانيتارلىق عىلىمدارعا ايرىقشا كوزقاراستى تالاپ ەتەدى.

بۇل ىستە ۇلتتىق مازمۇنى باسىم عىلىمدار سالاسىنىڭ ءرولى زور، ويتكەنى ول عىلىمدار تەك قازاقستاندا جاسالادى جانە تەك قازاقستاندا جاسالا الادى.

2010 جىلدان باستاپ ەلىمىزدە ءداستۇرلى تۇردەگى عىلىمي ديسسەرتاتسيالار (كانديداتتىق، دوكتورلىق) قورعاۋ توقتاتىلىپ، ونىڭ ورنىنا ەۋروپالىق ۇلگىدەگى PhD-ديسسەرتاتسيالار قورعاۋ ەنگىزىلگەن بولاتىن.

ەۋروپانىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە بىزدەگىدەي (بۇرىنعى جوعارى اتتەستاتسيالىق كوميسسياعا ۇقسايتىن) ورتالىقتاندىرىلعان PhD-ديسسەرتاتسيالار قورعاۋ جۇيەسى جوق، ءار ۋنيۆەرسيتەت PhD- ديسسەرتاتسيالار قورعاۋدىڭ تالابىن ءوز بەتىنشە بەلگىلەيدى، عىلىمي دارەجەنى ۋنيۆەرسيتەت جانىنان قۇرىلعان كەڭەس، كوميسسيا بەرەدى (بەكىتەدى) جانە ونى مەملەكەت مويىندايدى.

مۇنداي ۇستانىم كورشىلەس رەسەيدە دە قولدانىلادى.

ءبىز بۇل ساۋالدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى جالپى عىلىمي دارەجە بەرۋ جۇيەسىن، ونىڭ تالاپتارىن جالپى تۇردە سىناۋدان اۋلاقپىز.

نەگىزىنەن عىلىمي ەڭبەكتەر بويىنشا ماقالالاردى شەتەلدىك بەدەلدى باسىلىمداردا جاريالاپ، سىناقتان وتكىزۋ پايدالى، قاجەتتى ەكەندىگىنە ايتپاعىمىز – جاراتىلىستانۋ-تەحنيكالىق عىلىم سالاسىنا قويىلاتىن تالاپتاردى گۋمانيتارلىق عىلىمنىڭ ۇلتتىق مازمۇنى باسىم سالالارىنا سول كۇيىندە قويۋعا كەلمەيتىندىگى.

ال ديسسەرتاتسيا قورعاۋدىڭ تالاپ-شارتتارىنا سايكەس بارلىق عىلىمي ەڭبەكتەر بويىنشا ماقالالار شەتەلدىك بەدەلدى سانالاتىن ارناۋلى جۋرنالداردا جارىق كورۋگە مىندەتتى.

مۇنىڭ ءوزى ەلدەگى گۋمانيتارلىق باعىتتاعى عىلىمنىڭ دامۋىن كەنجەلەتۋگە الىپ كەلىپ وتىر.

ويلاپ قارايىقشى: قازاق ءتىلى، قازاق ادەبيەتى، وتان تاريحى، ۇلت ەتنولوگياسى، قازاق جۋرناليستيكاسى، تۇركىتانۋ، تاعى باسقا سپەتسيفيكالىق تاقىرىپتار بويىنشا جازىلعان عىلىمي PhD-ديسسەرتاتسيالاردىڭ ساپاسىن انىقتاۋ ءۇشىن Scopus, Thomson Reuters بازاسىنا كىرەتىن جۋرنالدارعا عىلىمي ماقالا شىعارۋدى مىندەتتەۋ قانشالىقتى ورىندى؟

ول جۋرنالداردىڭ باسشىلىعى تازا ۇلتتىق سيپاتتاعى عىلىمي ىزدەنىستەرگە تيىسىنشە قىزىقپايتىنى، ونداي ماقالالاردى جاريالاۋعا قۇلىقتى بولمايتىنى ءبىر باسقا، ولاردىڭ بۇل تاقىرىپتارداعى ماقالالاردى باعالاۋعا بىلىكسىز ەكەندىگى باسى اشىق اقيقات.

ويتكەنى، شەتەلدىك عالىمداردىڭ قازاقتىڭ ادەبيەتىن، ءتىل ونەرىن، مادەنيەتىن، تاريحىن، ەتنولوگياسىن، باسقا دا سالالاردى جەتكىلىكتى دارەجەدە ءبىلۋى وتە قيىن.

وسى ايتىلعان تۇيتكىلگە بايلانىستى 2010 جىلدان بەرى قازاقستاندا گۋمانيتارلىق سالا بويىنشا PhD باعدارلاماسىن بىتىرگەن جاستاردىڭ كەمىندە 50 پايىزى دايىن تۇرعان ديسسەرتاتسيالارىن قورعاي الماعان.

بۇعان سەبەپ – ولاردىڭ عىلىمي جۇمىسىن جازباۋىندا نەمەسە عىلىمي جۋرنالداردا ماقالا جاريالاماۋىندا ەمەس، Scopus, Thomson Reuters بازاسىنا كىرەتىن جۋرنالدارعا ماقالا شىعارا الماۋىندا بولىپ وتىر.

مۇنىڭ ءوزى دوكتورانتتاردى وقىتۋعا بولىنگەن مەملەكەت قارجىسى جانە ىزدەنۋشىلەردىڭ عىلىمي جۇمىستى جازۋعا جىبەرگەن ۋاقىتى تۋرالى قاتتى ويلانۋعا ماجبۇرلەيدى.

مىسالى، الەمدىك دەڭگەيدەگى كەمبريدج، سوربوننا ۋنيۆەرسيتەتتەرى وزدەرىنىڭ دوكتورانتتارىنا «Scopus, Thomson Reuters بازاسىنا كىرەتىن جۋرنالدارعا عىلىمي ماقالا جاريالاۋعا ءتيىسسىڭ» دەپ تالاپ قويمايدى.

ال بىزدە ءدال وسىنداي تالاپ گۋمانيتارلىق عىلىم سالالارىندا جۇرگەن مامانداردىڭ قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور (دوتسەنت), پروفەسسور عىلىمي دارەجەسىن الۋ كەزىندە دە قويىلادى.

وسى ايتىلعان قيعاشتىقتىڭ سالدارىنان ءبىزدىڭ دوكتورانتتار مەن عالىمدارىمىز بۇگىندە Scopus, Thomson Reuters سياقتى جۋرنالداردا ەڭبەكتەرىن جاريالايمىن دەپ وبەكتيۆتى، سۋبەكتيۆتى سيپاتتاعى ءارتۇرلى كەدەرگىلەر مەن قيىندىقتارعا تاپ بولۋدا جانە دە، جاسىراتىنى جوق، عىلىم ماڭىندا جۇرگەن پىسىقايلاردان زارداپ شەگۋدە.

قۇرمەتتى باقىتجان ءابدىرۇلى!

وسى ماسەلەنى قاراپ، عىلىمي ديسسەرتاتسيا قورعاۋ تالاپتارىنىڭ ءتيىستى تۇستارىنا كوكەيگە قونىمدى تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋ جونىندە تاپسىرما بەرۋىڭىزدى جانە دەپۋتاتتىق ساۋالىمىزعا زاڭنامادا بەلگىلەنگەن رەتپەن جازباشا جاۋاپ قايتارۋىڭىزدى سۇرايمىز.

قۇرمەتپەن،

قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ماجىلىسىنە
قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنان سايلانعان دەپۋتاتتار

س. ابدراحمانوۆ
ۆ. بوجكو
ن. جۇمادىلداەۆا

ر. كيم
ن. ميكاەليان
ا. مۋرادوۆ
ش. نۋرۋموۆ
يۋ. تيموششەنكو
ش. حاحازوۆ

ماجىلىستەگى «نۇر وتان» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ مۇشەلەرى

ق. سۇلتانوۆ
ا. تاسبولاتوۆ
ە. بەكتۇرعانوۆ
ءا. بەكتۇرعانوۆ

بۇل دەپۋتاتتىق ساۋالعا قر پرەمەر-ءمينيسترى باقىتجان ساعىنتاەۆ رەسمي جاۋاپ بەرگەنىن دە ايتا كەتەيىك. ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، حالىقارالىق رەيتينگتىك باسىلىمداردا جاريالانۋ تالابى ۇلتتىق گۋمانيتارلىق عىلىمدى حالىقارالىق عىلىمي كەڭىستىككە تانىمال ەتۋگە مۇمكىندىك تۋعىزادى.

جاۋاپ حاتتا جازىلۋىنشا،  تەحنيكالىق باعىتتارمەن سالىستىرعاندا دوكتورانتۋرانىڭ گۋمانيتارلىق دايارلىق باعىتتارى ءۇشىن تاڭداۋ كوبىرەك – شەتەلدىك جۋرنال Clarivate Analytics اقپاراتتىق كومپانياسىنىڭ دەرەكتەر بازاسىندا (Web of Science Core Collection) نولدىك ەمەس يمپاكت-فاكتورعا يە نەمەسە يندەكساتسيالاناتىن بولۋى كەرەك نەمەسە Scopus, JSTOR بازالارىنا كىرۋى قاجەت.

ال ۋاقىتىندا قورعالمايتىن دوكتورلىق ديسسەرتاتسيالار پروبلەماسى جوو-دا دوكتورانتتاردى دايارلاۋ ساپاسى مەن باقىلاۋ ماسەلەسىنە جاتادى. 2017 جىلعى 581 تۇلەكتىڭ ىشىنەن 406 دوكتورانت نەمەسە شامامەن 70% ديسسەرتاتسيالارىن قورعادى. ولاردىڭ بارلىعى ديسسەرتاتسيالارىن قورعاعانعا دەيىن شەتەلدىك ماقالالار جاريالاعان. سوڭعى 3 جىلدا جالپى قورعاۋلار ىشىندە گۋمانيتارلىق بەيىندەگى دوكتورانتتار سانى 29,3%-دى قۇرايدى جانە ولاردىڭ بارىندە تالاپ ەتىلەتىن شەتەلدىك جاريالانىمى بار.

دوكتورانتتار مەن عىلىمي اتاقتارعا ۇمىتكەرلەردىڭ عىلىمي قىزمەتىنىڭ ناتيجەلەرىن جاريالاۋعا ساپاسى جوعارىلاۋ رەيتينگتىك جۋرنالداردى ىرىكتەۋ ءۇشىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس دارەجەلەر بەرۋ قاعيدالارىنا جانە عىلىمي اتاقتار (قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور (دوتسەنت), پروفەسسور) بەرۋ ەرەجەسىنە بيبليومەتريالىق كورسەتكىشتەردى (Clarivate Analytics كومپانياسىنىڭ Journal Citation Reports دەرەگى بويىنشا كۆارتيل جانە Scopus بازاسى بويىنشا CiteScore پروتسەنتيل كورسەتكىشى) پايدالانۋدى كوزدەيتىن وزگەرىستەر ەنگىزىلۋدە.

وسىلايشا، فيلوسوفيا (PhD) دوكتورى، بەيىنى بويىنشا دوكتور دارەجەلەرىنە ۇمىتكەرلەر ءۇشىن حالىقارالىق رەيتينگتىك باسىلىمداردا جاريالانۋ تالابى جاس عالىمداردىڭ اكادەميالىق جازۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋعا، سونداي-اق ۇلتتىق گۋمانيتارلىق عىلىمدى حالىقارالىق عىلىمي كەڭىستىكتە بىرەگەي الەۋمەتتىك ءبىلىم رەتىندە تانىمال ەتۋگە باعىتتالعان.

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz