بۇرىنعى 15 وداقتاس رەسپۋبليكانىڭ التاۋىندا رەسەي 1989-2014 جىلدار ارالىعىندا شارتتى جانە ناقتى «ۇرلانعان ايماقتار» ۇعىمىن ورنىقتىردى. ءارى ول جەرلەردە استىرتىن ساياسي جانە ەكونوميكالىق شپيوناج جۇرگىزۋدەن تايىنعان ەمەس. ەندى وسى «ۇرلانعان ايماقتارعا» نە جاتاتىنا كوز جىبەرەيىك.

مولدوۆوداعى – تيراسپول، ارمەنيا باۋىرىنا باسقان ازەربايجانداعى قاراباق، گرۋزياداعى – ابحازيا مەن وڭتۇستىك الانيا (وسەتيا), ۋكرايناداعى – قىرىم مەن جاڭاروسسيا (دونباس جانە لۋگانسك), شارتتى تۇردە قازاقستاننىڭ – شىعىسى، سولتۇستىگى جانە جەتىسۋى.

ال، ورەكەڭدەر تاجىكستانداعى ازاماتتىق سوعىسقا ارالاسىپ، تاۋلى باداحشاندى جەكە ەلگە اينالدىرىپ، ءوز بيلىگىن جۇرگىزۋگە تىرىسقانىمەن تۇمسىعى تاسقا سوعىلدى. ولار وسى «ۇرلانعان ايماقتاردىڭ» ىشىندە قازاقستاننىڭ – شىعىسى، سولتۇستىگى جانە جەتىسۋىنان باسقاسىن قايتارىپ، بۇل ورىس ديپلوماتياسىنىڭ تمد كەڭىستىگىندەگى زور جەتىستىگى دەپ ايتۋدان جالىقپاي كەلەدى.

قازاق جەرىنە كوزالارتۋدى قيتۇرقىعا سالىپ، جەكە تۇلعالاردىڭ وزدىك كوزقاراسى دەپ تۇلكىبۇلاڭدىقپەن ۇنەمى كوتەرىپ كەلەدى. ءارى وسىلايشا قازاقققا كەتكەن بۇلاردىڭ بارلىعى رەسەي يمپەرياسىنىڭ قۇرامىنداعى جەرلەر دەپ جۇرت ساناسىنا سىڭىرىلۋدە. بىراق قازاقتار وزدەرىنىڭ دە وزبەكستان، تۇركىمەنستان جانە رف مەن قىتاي اۋماعىنداعى «ۇرلانعان ايماقتارى» بار ەكەنىن پاش ەتە ءبىلدى. وسى كارتا قازاقتىڭ ءار ۇيىندە تۇرسا ءبىز كوپ نارسە ۇتار ەدىك...

گرۋزيا مەن ۋكراينا «رەسەي ۇرلانعان» ايماقتارىن تۇرلىشە قايتارۋدىڭ جولىنا ءتۇستى.  گۇرجىلەر بەيبىت تۇردە ارەكەت ەتسە، كەكىلدىلەر كۇشكە سالىپ جاتىر. ەكى ەلدە دە «تارتىپ الىنعان جەرلەر تۋرالى» زاڭ بار. ءارى وندا تۇرىپ جاتقان قاراپايىم تۇرعىنداردىڭ قولىندا ەكى ەلدىڭ دە تولقۇجاتتارى بار. ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ اتالعان ايماقتارىندا رەسەيشىل «ۇيقىداعى تىڭشىلار» (بۇرىنعى كگب قازىرگى فسب سالپاڭقۇلاقتارى) ءالى قالعۋدا ولار ويانسا، ورىن الاتىن دۇنيەنىڭ بەتىن ارى قىلسىن.

رەسەي باق ۋكراينا مەن گرۋزياعا قاتىستى «گۇرجى پىشاعىن ارتىنا جاسىرسا، حوحول قانجارىن بەلىنە بايلاۋدا» دەپ بايبالام سالىپ كەلەدى. قازاقتار جايلى ايتپاي-اق قويالىق.

ۋكراينا يادرولىق قارۋدان ءبىز سياقتى باس تارتىپ، ەل تۇتاستىعىنا كەپىل بەرىلگەن ەدى. ارتى نە بولدى؟ قازاقتى قورقىتاتىن ءبىر ۇرەي – دىلگە بولىنگەن قوسدىلدىلىك. ءبىر دىلدىلىككە قول جەتكىزۋگە بيلىك 2014 جىلى عانا كىرىستى. «رۋحاني جاڭعىرۋ» سياقتى باعدارلامالار ومىرگە كەلدى. ەل ۇكىمەتىنىڭ وسى قادامىنىڭ باعى اشىلىسىن دەيىك!

ءابىل-سەرىك الياكپار

Abai.kz