قازاقستاننىڭ باس قالاسى استانادا ءالى كۇنگە گاز جوق. كوك تۇتىنگە تۇنشىققان قالا تۇرعىندارى ءجيى شاعىمدانعانىمەن، ازىرگە ناتيجە بايقالمايدى. قالا اكىمشىلىگى 2017 جىلى قوستانايدان گاز تارتىلادى دەپ جوسپارلاعان بولاتىن. بىراق، ول جوسپار بەكىتىلمەدى. ودان كەيىن قىزىلوردادان استاناعا دەيىنگى ارالىقتا قۇبىر تارتۋدى قولعا العان.  بىراق، وعان دا قارجى ماسەلەسى قول بايلاۋ بولىپ تۇرعان كورىنەدى.

تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى ەلورداعا گاز جەتكىزۋ ءۇشىن ءۇش جوبا ازىرلەنگەن. بىراق، سول ۇشەۋى دە ءساتسىز بولىپتى. ال، سوڭعى ماقۇلدانعان “سارىارقا” جوباسى بويىنشا قۇبىردى استاناعا دەيىن تارتۋدىڭ ءبىرىنشى كەزەڭىنە شامامەن 267,3 ملرد تەڭگە جۇمسالادى.

2017 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا استانادا قويۋ ءتۇتىن بىرنەشە كۇنگە جالعاسىپ، تۇرعىندار دابىل قاققان بولاتىن. ول تۋرالى باق وكىلدەرى جازدى دا. الايدا، ول كوك ءتۇتىننىڭ سەبەبى موڭعول انتتسيكلونىنىڭ اسەرىنەن دەپ توپشىلادى “كازگيدرومەد” باسشىسى مارينا شميدت. ياعني، انتتسيكلون كەزىندە اتموسفەرادا اۋا اعىندارى الماسپاعاندىقتان زياندى زاتتار جينالىپ، كوك ءتۇتىن تۇزىلگەن ەكەن. بىراق، شىن مانىندە كوك ءتۇتىننىڭ نەگىزگى سەبەبى - ۇزدىكسىز كومىرمەن پەش جاعۋ، اعىلعان اۆتوكولىك ەكەنى بەلگىلى.

ءدال وسى جىلى استانادا “بولاشاق ەنەرگياسى” دەگەن ۇرانمەن حالىقارالىق ەكسپو كورمەسى ءوتتى. وراسان زور وقيعا دەپ باعالانعان شاراعا بيۋدجەتتەن 565 ميلليارد تەڭگە جۇمسالدى. ياعني، 2,1 ميلليارد دوللار. ونىڭ 1,58 ميللياردى استانا قالاسىنىڭ بيۋدجەتىنەن الىنعان. ال، «استانا ەكسپو-2017» ۇلتتىق كومپانياسى اق باسقارما توراعاسى احمەتجان ەسىموۆ: «ەكسپو-2017» كورمەسى - ءالى تالاي ۇرپاقتىڭ يگىلىگىنە جارايدى،- دەدى.

بىراق، “قازاقستاندى الەمگە تانىتۋ ءۇشىن” جاسالعان وسى شارا حالىققا نە بەردى؟ نەگە كورمەنىڭ بيلەتى قاراپايىم مۇعالىمدەرگە كۇشتەپ ساتىلدى؟ سىرتقى يميدج ءۇشىن شاشىلعان سول ميللياردتاردان استانانىڭ ىرگەسىندەگى سۋ، جىلۋ، وتىنى جوق قاراپايىم قازاققا نەگە ءبىر تيىن بۇيىرمادى؟ قالادان قۋىلعان قاڭعىباستار مەن قاراپايىم اسحاناداعى قىزمەت كورسەتۋ قۇنىنىڭ نەگە تىم قىمبات بولعانى تاعى تۇسىنىكسىز. بىراق، سوعان قاراماي ء"بىزدى الەم تانىدى" دەپ  بوركىمىزدى اسپانعا اتىپ جۇرگەندە، باتىس ءباسپاسوزى  “وز دامۋ دەڭگەيىن الەمگە پاش ەتپەك بولعان قازاقستاننىڭ سالتاناتتى ءارى قىمباتقا تۇسكەن بۇل تالپىنىسى - استاناداعى ەحرو-2017 كورمەسىنىڭ جۇرتشىلىقپەن بايلانىسى ءساتسىز بولدى" دەپ ءبىر اۋىز سوزبەن قورىتىندى جاسادى.

ءتۇيىن.

كۇنى كەشە استانادا “ۆرەميانكادان” ءورت شىعىپ، بەس ءبۇلدىرشىن قازا تاپتى. بۇل قايعىدان قازاق قوعامى ءالى دە ەس جيا الماي وتىر. ءىىم مينيسترلىگى ء“ورتتىڭ شىعۋ سەبەبى – پەش جاققاندا قاۋىپسىزدىك شاراسى ساقتالماعاننان”، - دەدى. ال، الەمدە تەڭدەسى جوق ەكسپو وتكىزگەن ەلدىڭ استاناسى نەگە ءالى پەش جاعادى؟ قيسىنسىز.

ەگەر، “ەكسپو” ەسىموۆ ايتقانداي “ۇرپاق يگىلىگىنە جارايتىن جوبا” بولسا  - ورتكە ورانعان بەس ءبۇلدىرشىن سول يگىلىكتى نەگە كورە المادى؟

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz