بۇگىنگە دەيىن ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ اقىندىق، قالامگەرلىك، قايراتكەرلىك قىرى جان-جاقتى زەرتتەلىپ، شىعارمالارى حيناقتالىپ، وقىرمانعا جول تارتقان توم-توم كىتاپ سورەلەردەن ورىن تاپتى. وسى ارقىلى وسكەلەڭ ۇرپاققا ونەگە بولار ىستەردىڭ شەجىرەسىن جازدىق. بىراق، قايراتكەر ءومىرىنىڭ ەرەكشە تۇستارى، بۇگىنگى ۇرپاقتىڭ ساناسىنا باسقاشا تۇرعى دا ەنگەن ءومىر بولمىسى، وقىرمان نازارىنا ىلىنبەگەن ازاماتتىق ءبىتىمى وسىعان دەيىن بەتى اشىلماعان كۇيىندە قالىپ كەلەدى.  سولاردىڭ ءبىرى  مىنا سۋرەت.

ءباسپاسوز جانە ينتەرنەت بەتتەرىندەگى، كىتاپ، جۋرنال، تاعى دا باسقا قولدانىلمالى ادەبيەتتەردىڭ مۇقاباسىندا وسى سۋرەت جۇرەدى. قازىر بۇكىل ەل ءىلياستىڭ بەينەسىن ءدال وسىلاي قابىلدايتىنى انىق. بىراق، ءىلياس ومىرىندە كوزاينەك تاقپاعان دەگەن پىكىردەمىن. ونى تارعالاڭ ءومىردىڭ تالاي سىننان سۇرىنبەي ءوتىپ، امان-ەسەن بۇگىنگە جەتكەن، اقىن ءومىرىنىڭ ءار كەزەڭىنەن سىر شەرتەتىن سۋرەتتەردىڭ تومەندەگى ءبىر بولىگىنەن بايقاۋعا بولادى.

مامانيا مەكتەبىن بىتىرۋشىلەر. ءبىرىنشى قاتار وتىرعاندار (سولدان وڭعا قاراي): ءبىلال سۇلەەۆ، بەلگىسىز، ب. ەسەكنقۇلوۆا. ف. عابيتقىزى، ا. ءجانسۇىروۆا. تۇرعاندار (وڭنان سولعا قاراي): ءا. قالىمبەكوۆ، ءى. جانسۇگىروۆ، ك. ەسبولاتوۆ، ءا. مۇقاشوۆ.

قازاق (قىرعىز) اعارتۋ ينستيتۋتىنىڭ ۇجىمى. الماتى، 1923 جىل.

جەتىسۋ وبلىستىق مۇعالىمدەر كونفەرەنتسياسىنىڭ دەلەگاتتارى. 1924 جىل، الماتى.

ءىلياس جانسۇگىروۆ

«ءتىلشى» گازەتى شىققاننان بەرى قالام قايراتى جاعىنان زور كومەگىن تيگىزگەن قالامى وتكىر، ءسوزى سۇلۋ ءتىلشىنىڭ ءىرى جازۋشىلارىنان سانالاتىن ازاماتىمىز.

1928 جىلى ماسكەۋدە تۇسكەن سۋرەتى.

1928 جىلى قىزىلوردا قالاسىندا قازاق جازۋىن لاتىن الىپبيىنە كوشىرۋگە بايلانىستى وتكەن عىلىمي ماجىلىسكە قاتىسۋشىلار: ءبىرىنشى قاتاردا (سولدان وڭعا قاراي) 3) بالقاي بايتوعاەۆ، 8) باسىر مۇحامەدجانوۆ. ەكىنشى قاتاردا (سولدان وڭعا قاراي) 2) قۇدايبەرگەن جۇبانۇلى، 6) تەلجان شونانۇلى، 7) وراز جاندوسۇلى، 8) ءابدىراحمان ءبايدىلدين، 9) ءالىمحان ەرمەكۇلى، 12) عابباس توعجانۇلى، 13) بەيىمبەت مايلين، 14) ءىلياس جانسۇگىرۇلى.  ءۇشىنشى قاتاردا (سولدان وڭعا قاراي) 10) جۇسىپبەك ايماۋىتۇلى، 13) مۇحتار مىرزاۇلى (مۋرزين), 15) ەلدەس ومارۇلى.

ۇلتتىق رەسپۋبليكالىق جازۋشىلارمەن كەزدەسۋ. 1930 جىلى.

ءىلياس جانسۇگىروۆ «ستەپنايا پەسنيا» فيلمىندە اتقا مىنەر رولىندە. (1930-1932).

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ ءى سەزى. 28-ء29/ىى/1932

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ كەزەكتى جينالىسىنان كەيىنگى ەستەلىك.

ءسابيت، ساكەن، ءىلياس، بەيىمبەت قازاق زيالىلارىمەن بىرگە.

ءىلياس جانسۇگىروۆ پەن ۆسەۆولود روجدەستۆەنسكي ىلە الاتاۋىنىڭ باۋرايىندا. 1935 جىل.

ءىلياس جانسۇگىروۆ بالالارىمەن بىرگە. 1935 جىل.

وتباسىلىق سۋرەت. 1937 جىل.

اتۋ جازاسىنا كەسىلەر الدىندا. 1938 جىل.

بايقاساڭىزدار، جوعارىداعى سۋرەتتەردىڭ بىردە بىرىندە ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ كوزاينەك تاققانىن كورمەيسىز. وسىنىڭ ءوزى-اق ءىلياستىڭ ومىرىندە كوزاينەك تاقپاعانىن دالەلدەيدى. وكىنىشكە قاراي، كوزاينەك تاققان سۋرەتتىڭ  ەڭ العاش قاي كىتابتا بەرىلگەنىن، ونى كىمنىڭ سالعانىن نەمەسە سول سۋرەتتى العاشقى پايدالانۋشى قاي دەرەكتەن العانىن انىقتاۋ قيىن بولدى.  مۇمكىن، زەردەلى وقىرماننىڭ اراسىندا ونىڭ تاريحىن بىلەتىن نەمەسە قولىندا ءىلياستىڭ كوزاينەك تاعىپ تۇسكەن سۋرەتى بار بولىپ جاتسا وي قوسا جاتار دەگەن ءۇمىتىم دە جوق ەمەس.  بۇنداي دەرەك تابىلماسا: «ءىلياس ومىرىندە كوزاينەك تاقپاعان» دەپ تۇجىرىمداۋعا دالەل جەتكىلىكتى. ولاي بولسا كوپ بولىپ پىكىرلەسىپ، ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ بۇدان بىلايعى ناعىز بەينەسىن تۇراقتاندىرعان ءجون.

سوعان ساي، بىرىنشىدەن، بۇدان بىلاي مەيلى سايت، ءباسپاسوز، كىتاپ، جۋرنال بولسىن ءىلياستىڭ كوزاينەكسىز سۋرەتىن بەرۋدى ءۇمىت ەتەمىن. ەكىنشىدەن، بيىل ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ 125 جىلدىعىنا وراي اقسۋ اۋدانىنىنىڭ ورتالىعى جانسۇگىروۆ كەنتى مەن اقىن تۋعان قىزىلتاڭ اۋىلىنا ەسكەرتكىش ءمۇسىنى قويىلادى دەگەندى ەستىپ ەدىك.  وسى ەسكەرتكىشتەردىڭ جوباسى قالاي جاسالىپ جاتقانى تۋرالى اقسۋ اۋدانىنىڭ اكىمدىگى مەن  اقىن تويىن وتكىزەتىن كوميسسيانىڭ جوبا نۇسقاسىمەن ءبولىسىپ، وقىرماندارعا تۇسىنىك بەرە كەتسە نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. ۇشىنشىدەن، بۇل تۋرالى اقىننىڭ تۋىس-تۋعاندارى مەن ۇرپاقتارى نە ايتار ەكەن؟. ءتىپتى، «ءىلياستىڭ كوزاينەك تاققان سۋرەتى ىلىنگەن اقىن مۋزەيىندەگى، تاعى دا باسقا كورنەكى جەردەگى بەينەلەردى كوزاينەنكسىز سۋرەتتەرگە اۋىستىرىلسا ءجون بولار ما ەدى؟» دەگەن ويدا ءجيى مازالاي بەرەدى.

ايتۋ بىزدەن، ورىنداۋ سىزدەن، اعايىن!

قاجەت انداس

جالعاسى بار...

Abai.kz