كەشە، تاۋەلسىزدىك سارايىندا 7-ءشى دۇنيەجۇزىلىك يسلامدىق ەكونوميكالىق فورۋم سالتاناتتى تۇردە اشىلدى. بۇل راسىمدە الدىمەن، قاسيەتتى قۇران كارىمنىڭ اياتتارى وقىلىپ، جينالعان قاۋىم قازاق جەرىندە العاش رەت ءوتىپ وتىرعان ءيىسى مۇسىلماننىڭ وسىناۋ ەكونوميكالىق ءسامميتىنىڭ ءساتتى بولۋىن نيەت ەتتى. وسىلايشا استانا مالايزيانىڭ كۋالا لۋمپۋرى، پاكىستاننىڭ يسلامابادى، كۋۆەيتتىڭ كۋۆەيتى، يندونەزيانىڭ دجاكارتاسى سىندى، ءبىر اللاعا عيبادات ەتكەن يسلام الەمىنىڭ وسىنداي قۇرىلتايىن ۇيىمداستىرۋ قۇرمەتىنە يە بولعان ءىرى ورتالىقتارىنىڭ قاتارىنا قوسىلدى. جاھاندىق جيىنعا قاتىسۋ ءۇشىن 45 ەلدەن جيىلعان ەكى مىڭداي قوناقپەن بىرگە، مالايزيا ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى داتو شري موحد نادجيب تۋن ابدۋل رازاك، دجيبۋتي پرەزيدەنتى يسمايل ومار گەللە، يندونەزيا ۆيتسە-پرەزيدەنتى، دوكتورا بوەديونو جانە باسقالارى قازاق ەلىنە ات ارىلتىپ جەتكەن.

كەشە، تاۋەلسىزدىك سارايىندا 7-ءشى دۇنيەجۇزىلىك يسلامدىق ەكونوميكالىق فورۋم سالتاناتتى تۇردە اشىلدى. بۇل راسىمدە الدىمەن، قاسيەتتى قۇران كارىمنىڭ اياتتارى وقىلىپ، جينالعان قاۋىم قازاق جەرىندە العاش رەت ءوتىپ وتىرعان ءيىسى مۇسىلماننىڭ وسىناۋ ەكونوميكالىق ءسامميتىنىڭ ءساتتى بولۋىن نيەت ەتتى. وسىلايشا استانا مالايزيانىڭ كۋالا لۋمپۋرى، پاكىستاننىڭ يسلامابادى، كۋۆەيتتىڭ كۋۆەيتى، يندونەزيانىڭ دجاكارتاسى سىندى، ءبىر اللاعا عيبادات ەتكەن يسلام الەمىنىڭ وسىنداي قۇرىلتايىن ۇيىمداستىرۋ قۇرمەتىنە يە بولعان ءىرى ورتالىقتارىنىڭ قاتارىنا قوسىلدى. جاھاندىق جيىنعا قاتىسۋ ءۇشىن 45 ەلدەن جيىلعان ەكى مىڭداي قوناقپەن بىرگە، مالايزيا ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى داتو شري موحد نادجيب تۋن ابدۋل رازاك، دجيبۋتي پرەزيدەنتى يسمايل ومار گەللە، يندونەزيا ۆيتسە-پرەزيدەنتى، دوكتورا بوەديونو جانە باسقالارى قازاق ەلىنە ات ارىلتىپ جەتكەن.

كەشە ەلباسى ايتقانداي، قازاق حالقىنىڭ يسلام الەمىمەن قارىم-قا­تىناسى قادىم زامانداردان تا­مىر تارتادى. ءبىزدىڭ بايتاق دا­لامىزعا يسلام ءدىنى بۇدان مىڭ جىلدان استام ۋاقىت بۇرىن كەلدى. جاراتقان يەمىز قازاقستانعا اسا ءبىر جومارتتىقپەن، تاعىلىمدى تاريح، قولايلى جاعرافيالىق مەكەن بەرگەن. وسىلايشا ەلىمىز يسلام مەن باتىس وركەنيەتتەرى اراسىندا دوستىق ديالوگقا دانەكەر بولۋدىڭ تاماشا مۇمكىندىگىنە يە بولدى. قازىر يسلام الەمى ءوزىنىڭ بولىنبەس بولشەگى بولىپ تابىلاتىن قازاق دۇنيەسىمەن ماقتانا الادى. مۇنى اشىلۋ راسىمىندەگى سوزىندە دۇنيەجۇزىلىك يسلامدىق ەكونو­مي­كالىق فورۋمنىڭ توراعاسى تۋن مۋسا حيتام مىرزا دا بىلدىرە كەتتى (ايتقانداي، مۋسا حيتام مالاي­زيا­نىڭ جوعارعى ماراپاتىن - «تۋن» تيتۋلىن وسى ەل كورولى يانگ دي پەرتۋان ادونگ قولىنان ەلگە سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن العان).
- قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك جىل­دارىندا العان اسۋلارى مەن قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرى عا­جايىپ، - دەدى مارتەبەلى مەيمان، - قازاق ەلىنىڭ 20 جىلدىق ۇدەمەلى دامۋ ۇدەرىسىنەن كەيىنگى بۇگىنگى بەت-بەينەسى كەز كەلگەن ادامدى تاڭعالدىرادى! ال وسى جاس مەملە­كەت­تىڭ ءجۇزى جارقىن ەلورداسى - اس­تانا قالاسى كوزدىڭ جاۋىن الا­دى. بۇل - قازاقستاننىڭ جەتىستىگى مەن جەڭىسى، وسى ەلدىڭ ءوزىنىڭ تابيعي بايلىعىن ءتيىمدى پايدالانا ءبىلۋى­نىڭ ايقىن كورىنىسى! - دەگەن ديەف باسشىسى قازاقتاردىڭ زور تابىس­تار­عا جەتۋىنىڭ شارتى قانداي بول­عان­دىعىن قىسقاشا تۇجىرىمداي كەتتى. ونىڭ بايلامىنشا، «ءبولىن­گەندى ءبورى جەيدى» دەيتىن قازاق ەلى سىرتقى الەم ءۇشىن ەسىگىن ايقارا اشتى، جەكەلەنىپ، كەرگۋگە ەمەس، وداق­تاسىپ، كىرىگۋگە دەن قويدى. قا­زاقستاندا، ونىڭ ويىنشا، ءتىل­دىك، دىندىك جانە باسقا دا رۋحاني توسقاۋىلدار ويداعىداي شەشىلىپ كەلەدى. «سول سەبەپتى بۇگىن ءبىز قازاقتىڭ دارحان دالاسىندا باس قو­سىپ، وسىناۋ اۋقىمدى ءىس-شا­رانى وتكىزىپ وتىرمىز! بۇگىن ءبىز جا­ھاندىق ەكونوميكانىڭ ءوز­گەرۋىنە، كوپتەگەن ۇلتتار مەن ۇلىس­تاردىڭ بىرىگۋىنە كۋاگەر بو­لۋ­دامىز!» دەدى تۋن مۋسا حيتام.

دوڭگەلەنگەن دۇنيەنىڭ ءار شار­تا­رابىنان جيىلعان مارتەبەلى مەيماندارعا «قازاق جەرىنە قوش كەلدىڭىزدەر» ايتقان قازاقستان پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆ وسىناۋ جاھاندىق فورۋمدى استانادا وتكىزۋگە شەشىم قابىلداعانى ءۇشىن ديەف قورىنا جانە ونىڭ ءتور­اعاسى تۋن مۋسا حيتام مىرزاعا ال­عىس ايتىپ، ءىلتيپات ءبىلدىردى.
قازاقستان كوشباسشىسى، ءاري­نە، اراب الەمىن جايلاعان الاساپى­ران تاقىرىبىن اينالىپ وتە ال­مادى. «ءححى عاسىردىڭ جاڭا ون­جىلدىعى مۇسىلمان ۇمبەتى ءۇشىن اۋىر سى­ناق­تارمەن باستالۋدا، - دەدى جي­نالعانداردى شولا قاراعان نۇر­سۇلتان نازارباەۆ، - الەمدىك قار­جى داعدارىسى، ازىق-تۇلىك يم­پورتىنا تاۋەلدىلىك، جاستار ماسە­لەسى جانە باسقا دا تۇيتكىلدى جايت­تار سولتۇستىك افريكا مەن تاياۋ شىعىس ەلدەرىندە بۇرىن-سوڭدى بولىپ كورمەگەن دۇربەلەڭ تۋعىزدى. تۋنيس پەن مىسىرداعى ساياسي رە­جىمنىڭ اۋىسۋى، ليۆيا ۇشىراعان گۋمانيتارلىق زاۋال جۇزدەگەن مىڭ بوسقىنداردىڭ پايدا بولۋىنا اكەلىپ سوقتىردى». ول مۇسىلمان ۇمبەتى باستان كەشىپ وتىرعان قيىنشىلىقتاردى جاسىرماي، اشىق ايتتى. «الەمنىڭ وزگە ءوڭىر­لەرى قارقىندى دامىپ جاتقاندا، كوپتەگەن مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ كوش­تىڭ سوڭىندا قالۋى انىق باي­قالدى، - دەدى قازاقستان پرەزي­دەنتى، - ءبىر جارىم ميللياردقا جۋىق ادامدى قۇرايتىن يسلام دۇنيەسى بۇگىندە مىزعىماس تۇتاستىق قۇراي الماي وتىر. يسلام ءدىنىنىڭ دىڭگەگى ءبىرتۇتاس ەكەنى بارىمىزگە اقيقات. بىراق يسلام الەمى دامۋ ۇلگىلەرىنىڭ اناعۇرلىم قايشىلىعى بار ءارتۇرلى ايماقتى قامتيدى» دەدى ول.
وسى ورايدا كەشە قازاقستان كوشباسشىسى ديەف مىنبەرىنەن مۇسىلمان قاۋىمىنا قايىرى­لىپ، يسلام الەمىن مودەرنيزاتسيا­­لاۋ-­دى ۇسىندى. ارينە، بۇدان «يسلام ءدىنى داعدارىسقا ۇشىرادى» دەگەن قاتە ءھام قاتەرلى تۇسىنىك تۋماۋى كەرەك. ەلباسى وسىنى ۇقتىرۋعا اسىقتى: «يسلامنىڭ ءوزى ءدىن رەتىن­دە ەشقانداي داعدارىسقا ءتۇسىپ تۇر­عان جوق! - دەپ نىقتادى نۇر­سۇلتان نازارباەۆ. - بۇل - قازىرگى دۇنيەدەگى ەڭ قارقىندى تاراپ كەلە جاتقان ءدىن! داعدارىستى باستان كەشىپ وتىرعان - يسلام دۇنيەسىنىڭ بىرنەشە ايماعى. جانە دە قوعامدى مودەرنيزاتسيالاۋ يسلامنىڭ ءوزى­نىڭ نەگىزدەرىن بۇرمالاۋ دەگەن ءسوز ەمەس!» دەگەن ول، يسلام الەمىندەگى جاڭعىرۋ «الدىمەن، تەحنولو­گيا­لىق، عىلىمي جانە ەكونوميكالىق دامۋعا بايلانىستى» ەكەندىگىن ناقتىلادى. ەلباسى جاڭعىرۋعا دەگەن زارۋلىكتى قايدان شىعارىپ، ايتىپ وتىر؟
- الەم تۇرعىندارىنىڭ بەستەن ءبىر بولىگىن قۇرايتىن مۇسىلمان الەمى ءوزىنىڭ ەكونوميكا سالا­سىن­داعى الەۋەتىنە مۇلدەم ساي كەل­مەيدى، - دەپ ءتۇيدى ن.نازارباەۆ. - مىسالى، ۇلكەن سەگىزدىكتىڭ ءىشىن­دە مۇسىلمان ۇمبەتىنەن بىردە-ءبىر ەل جوق. بۇل - يسلام ەكونومي­كا­سىنىڭ الەمدىك اۋقىمداعى ناقتى سالماعىنىڭ ايقىن كورىنىسى، - دەگەن ول الەمنىڭ ءار قيىرىنان كەلگەن مۇسىلمان قاۋىمى ورتا­سىنا بىرنەشە ساۋال تاستادى: ۇزدىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ال­عاشقى جۇزدىگىندە قانشا يسلام مەملەكەتتەرىنىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەرى بار؟ يسلام دۇنيەسىنىڭ ىشىنەن سوڭعى جيىرما جىلدا جارا­تى­لىستانۋ جانە تەحنيكا عىلىمدا­رى سالاسى بويىنشا نوبەل سىيلى­عىنىڭ قانشا لاۋرەاتى شىقتى؟ يسلام الەمىندە قانشا جاھاندىق تەحنولوگيالىق يننوۆاتسيا ومىرگە جول اشتى؟ «ءبىز بۇل ساۋالداردى الدىمەن وزىمىزگە قويىپ، تاياۋ بو­لاشاقتا لايىقتى جاۋابىن بە­رۋىمىز قاجەت دەپ سانايمىن!» دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى. ارينە، تاۋبە دەگىزەر جەتىستىكتەر دە بار­شىلىق. بەلسەندىلىك، جاڭالىققا قۇشتارلىق، ارەكەتشىلدىك يدەو­لوگياسى مۇسىلمان قاۋىمىنا دا ءتان. «ءبىز بۇگىنگى الەمدە ۋاقىت تا­لابىنا تولىقتاي جاۋاپ بەرە الا­تىن مۇسىلمان ەلدەرىن دە كورىپ وتىرمىز، - دەپ اتاپ ءوتتى مەملەكەت باسشىسى، - اقپاراتتىق قوعام­نىڭ، ونەركاسىپتىك جانە قارجى­لىق سالاداعى تەحولوگيانىڭ جە­تىلگەن ۇلگىلەرى بارشىلىق. يسلام الەمىندە باسەكەگە قابىلەتتىلىكتىڭ جوعارى ۇلگىسىن كورسەتىپ وتىرعان ەلدەر دە بار» دەگەن ول، مۇنىڭ بار­لىعىن وتكەن كەزەڭدە عانا ەمەس، بولاشاقتا دا «يسلام الەمىنىڭ قارقىندى جانە جەدەل دامۋمەن تاماشا ۇيلەسىم تانىتا الاتىن­دى­عىنىڭ جارقىن ايعاعى» دەپ باعا­لادى. ايتكەنمەن، ن.نازارباەۆ­تىڭ نىق بايلامىنشا، مۇسىلمان ەلدەرىن ايتارلىقتاي مودەرني­زاتسيادان وتكىزۋدى قولعا الماساق، «تاريحي تۇرعىدان ارتتا قالۋ تاعى دا ءجۇز جىلعا سوزىلىپ كەتۋى ءمۇم­كىن!»
سوندىقتان ەلباسى وسىنداي جاڭعىرۋدىڭ ءدال ءارى تەڭگەرمەلى ۇلگىسىن تاڭداپ، ءبىر جارىم ميل­ليارد مۇسىلمان ۇمبەتىنىڭ دا­مۋىنا ورتاق ۇلەس قوسۋ تۋرالى يدەيا ايتتى.
كەشە رەسمي استانا مۇسىلمان ەلدەرىنە بىرلەسىپ جۇزەگە اسىرۋدى كوزدەيتىن بىرقاتار باستامالاردى ۇسىندى. ولاردى ەل باسشىلىعى بىلايشا تۇجىرىمدادى. قازاق­ستان مەملەكەتىنىڭ باسشىسى «يس­لام­دىق ۇلكەن وندىق (G10)» ءتۇزۋ تۋرالى يدەياسىن جاريالادى. «يسلام الەمى ەلدەرىنىڭ ەكونومي­كالىق ىنتىماقتاستىعى شەڭ­بەرىندە جاڭا باعىت قالىپتاستىرۋ قاجەت، - دەيدى قازاقستان پرە­زيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ، - بۇل ءۇشىن دۇنيەجۇزىلىك يسلام ەكو­نوميكالىق قورى نەگىزىندە ون جەتەكشى مۇسىلمان قاۋىمداستىعى ەلدەرى ەكونوميكاسى توبىنا ار­نالعان سۇحبات الاڭىن جاساۋدى ۇسىنامىز» دەگەن ول، مۇسىلمان ۇمبەتىنىڭ مول رەسۋرستارى «ينۆەس­تيتسيالىق ىنتىماقتاستىق ءۇشىن قۋاتتى قارجى كوزدەرىن قالىپ­تاستىرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىندىگىنە» سەنىم ءبىلدىردى.
ەلباسىنىڭ ەكىنشى ۇسىنىسى - توراعالىق تىزگىنى جىل ورتاسىندا قازاقستاننىڭ قولىنا تابىس­تالاتىن يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنىڭ مۇددەلى ەلدەرىنىڭ قا­تىسۋىمەن حالىقارالىق يننو­ۆاتسيا ورتالىعىن قۇرۋ بولدى.
ۇشىنشىدەن، مەملەكەت باس­شىسىنىڭ ۇسىنىسى بويىنشا، يس­لام الەمى ەلدەرىندە مەملەكەت ۇستىنى - شاعىن جانە ورتا بيز­نەستى وركەندەتۋدى ماقسات ەتەتىن ديەف-ءتىڭ ارنايى جۇمىس توبى قۇرىلۋى كەرەك. «بۇل رەتتە، يسلام دامۋ بانكى جانىنان شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ارنايى قورىن قۇرۋ ماسەلەسىن وسى فورۋمدا تالقىلاعان ءجون بولار ەدى، - دەپ تاراتا ءتۇستى ويىن پرەزيدەنت، - ءبىز يسلامدىق قارجىلاندىرۋ تەتىكتەرىن تارتۋ تۇرعىسىنان مۇسىلمان ەلدەرىمەن ىنتىماقتاستىق جاساۋعا مۇددە­لىمىز». ساراپشىلاردىڭ باعا­لاۋىنشا، قازاقستانداعى يسلام ينۆەستيتسياسىنىڭ تاياۋ جىلدار­داعى ءوسۋ مۇمكىندىگى ونداعان ميل­ليارد دوللارعا دەيىن جەتەدى ەكەن. بۇل ماسەلە كەشە، فورۋم اياسىندا جەكە تالقىعا سالىندى.
ن.نازارباەۆ مۇسىلمان ەلدە­رىن­دەگى الىس-بەرىس جانە بارىس-كەلىس جايىنا دا ارنايى توقتالدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ءبىزدىڭ ەلدەرى­مىزدىڭ ساۋدا-ەكونوميكالىق ىن­تى­ماقتاستىعىن كەڭەيتۋدىڭ ما­ڭىزدى شارتى - كولىك-كوممۋ­ني­كا­تسيالىق جانە لوگيستيكالىق جە­لى­نىڭ بولۋى. وسى تۇستا ەلباسى يسلام دامۋ بانكىنە قازاقستان-تۇرىكمەنستان-يران، پارسى شى­عاناعى تەمىر جول قۇرىلىسىن قار­جىلاندىرۋعا بەلسەندى تۇردە قا­تىسۋدى ۇسىندى. جالپى قۇنى ءبىر جارىم ميلليارد دوللاردى، ال ۇزىندىعى 963 شاقىرىمدى قۇ­راي­تىن بۇل تەمىر جول دىندەس ەل­دەردىڭ قارىم-قاتىناسىنا، ەكو­نوميكالىق ساۋداعا اسەرىن تيگىزەر ەدى.
ديەف مىنبەرىنەن مەملەكەت باسشىسى ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدى­گىن نىعايتۋ ماقساتىندا، يسلام كون­فەرەنتسياسى ۇيىمى اياسىندا، ازىق-تۇلىك كومەگىن كورسەتۋ جۇيە­سىن ازىرلەۋدى ۇسىندى. وسى ورايدا ول، يكۇ مۇشە مەملەكەتتەرى ءۇشىن، بۇۇ-نىڭ ازىق-تۇلىك جانە اۋىل­شارۋاشىلىق ۇيىمى - Fاو ءۇل­گىسىندە، ايماقتىق قور قۇرۋ يدەيا­سىن ورتاعا تاستادى. نۇرسۇلتان نازارباەۆ جاھاندىق يسلامدىق ازىق-تۇلىك قورىنىڭ شتاب-ءپا­تەرىن قازاقستاندا ورنالاستىرۋ­دى ۇسىندى.
- ءبىز كەلەشەكتە بۇل وتە جاقسى قۇرال بولادى دەپ سانايمىز، - دەدى كەيىن جۋرناليستەرگە تۇسىنىكتەمە بەرگەن ۆيتسە-پرەمەر - يندۋستريا جانە جاڭا تەحنولوگيالار مي­نيسترى اسەت يسەكەشەۆ، - ويتكەنى يكۇ-نىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە وتە ۇلكەن قارجىلىق رەسۋرستار بار جانە ولار ازىق-تۇلىكتىڭ تۇراقتى جەتكىزىلىمىنە مۇددەلى. بۇل - ءبىزدىڭ پرەزيدەنتىمىزدىڭ جاقسى يدەياسى، ءبىز ونى ىسكە اسىرۋ باعىتىندا جۇ­مىس ىستەيتىن بولامىز!
قازاقستان كوشباسشىسى ن.نا­زارباەۆ ەلوردا تورىنەن، جاھاندىق جيىن مىنبەرىنەن يسلام ءدىنىن ءالى جالعاسىپ جاتقان قارالاۋدان قور­عاۋعا شاقىردى. يسلام دۇنيەسىنىڭ كوپ بولىگىنىڭ باسقا ايماقتاردان ارتتا قالۋىن ءدىننىڭ وزىمەن بايلا­نىستىراتىن بىلگىشسىماقتار بار. ەلباسى مۇنى «اقيقاتتان مۇلدە الىس تۇجىرىم» دەپ باعالادى. ويتكەنى يسلامنىڭ مادەني ءور­لەۋىنىڭ ارقاسىندا ورتا عاسىرلاردا الەمدە ماتەماتيكا، حيميا، اس­ترونوميا، مەديتسينا، ارحيتەكتۋرا، فيلوسوفيا جانە پوەزيا سالالارى ۇلى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدى. ءىلىم مەن ءبىلىمنىڭ جاڭا ۇلگىلەرى عاسىرلار بويى مۇسىلماندىق شىعىستان حريستياندىق باتىسقا قاراي جىلجىعان.
تاعى ءبىر كۇرمەۋلى ءتۇيىن: جا­ھاندىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ كوپ­شىلىگى يسلامدى «باتىستىڭ ۇلت­­تىق قاۋىپسىزدىگىنە، مادەني ءجا­نە ءدىني ۇستانىمىنا قاۋىپ ءتوندى­رۋشى» رەتىندە كورسەتۋىن قويار ەمەس. «وسىلايشا يسلامدى ساياسي كۇش قولدانۋعا، ەكسترەميزم مەن تەر­روريزمگە جول بەرەتىن ءدىن دەپ ۇق­تىرادى، - دەدى قازاقستان پرە­زيدەنتى ن.نازارباەۆ، - مۇنداي جاعدايمەن ەشقاشان كەلىسۋگە بول­مايدى!» ال يسلام مەن تەر­رو­ريزم­دى شەندەستىرۋ دۇرىس ەمەس­تىگىن، لاڭكەستىكتىڭ ۇلتارالىق قىلمىس­پەن، سونداي-اق ەسىرتكى اينالىمى­مەن جانە قارۋ-جاراق كونترا­بان­داسىمەن دە تىعىز بايلانىستى ەكەندىگىن حالىقارا­لىق قوعام­داستىققا ناسيحاتتاۋ جاعى وسال. دەمەك، بۇل ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىراتىن جوبا كەرەك.
- يسلامنىڭ بولمىسىن بەيبىت­شىلىك پەن مەيىرىمدىلىكتىڭ، ءتوزىم­دىلىك پەن ادىلەتتىلىكتىڭ ءدىنى رەتىندە قالىپتاستىرۋعا بارشامىز بىرگە كۇش سالۋعا ءتيىسپىز! - دەپ شارت ءتۇيدى ەلباسى، - يسلام ەلدەرىنىڭ ۇلى ءىلىمنىڭ بەدەلىن تۇسىرۋگە جا­ھان­دىق جانە ايماقتىق دەڭگەيدە قارسى تۇرا الاتىن ورتاق مەديالىق جوبالار جونىندە ويلاناتىن كەز كەلدى.
كوپتەگەن ساراپشىلار ءححى عا­سىردا يسلام جەر ءجۇزى بويىنشا با­سىمدىعى بار دىنگە اينالادى دەپ سانايدى. ەندەشە، تەرروريزم­مەن تەلىپ، بەدەلىن تۇسىرۋگە ۇمتىلۋ - باتىستىڭ قورعانىشتىق رەاك­تسيا­سى دا بولۋى ىقتيمال.
ءسوز سوڭىندا، قازاق ەلىنىڭ كوش­باسشىسى قازاقستاننىڭ «يسلام وركەنيەتىنىڭ اجىراماس بولىگى سانالاتىن ورتالىق ازيانىڭ قار­قىندى ءارى ورنىقتى دامۋىنداعى ءوزىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ايقىن سەزىنەتىندىگىن» نىقتادى. ەلباسى بۇگىندە قازاقستاننىڭ بۇكىل الەم­گە «مۇسىلمانى باسىم ەلدىڭ دە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاڭ­عىرۋ مەن دەموكراتيالىق رەفور­مالاردى تابىستى جۇرگىزە الاتى­نىن» دالەلدەۋگە ۇمتىلىپ وتىر­عاندىعىن مالىمدەدى.
اشىلۋ راسىمىندە، سونداي-اق ديەف قورىنىڭ توراعاسى تۋن مۋسا حيتام، مالايزيا پرەمەر-ءمينيسترى داتو شري موحد نادجيب تۋن ابدۋل رازاك، دجيبۋتي پرە­زيدەنتى يسمايل ومار گەللە، يسلام دامۋ بانكىنىڭ پرەزيدەنتى احمەد مۋحاممەد الي ال ماداني، ءتا­جىكستان پرەمەر-ءمينيسترى اقىل اقىلوۆ جانە يندونەزيا ۆيتسە-پرەزيدەنتى بوەديونو ءسوز سويلەدى. ال پلەنارلىق سەسسياسىنىڭ قو­رىتىندىلارى بويىنشا 5 كەلى­سىمگە قول قويىلدى. ماسەلەن، سترا­تەگيالىق ارىپتەستىك تۋرالى كەلىسىمگە AMANAHRAYA GROUP CAPITAL مەن «Fattah Finance» اق-ى وتىردى. ال Fattah Shop Company بولسا، HALAGEL (M) SDN BHD كومپانياسىمەن ديس­تري­بيۋتورلىق تۋرالى مامىلە جا­ساستى. بۇعان قوسا، ءوزارا ءتۇ­سىنىستىك تۋرالى مەموران­دۋم­داردى «ۇلتتىق اقپاراتتىق تەح­نولو­گيالار» اق-ى My E.G.Services Berhad-پەن، ال «زەردە» ۇلتتىق ين­فوكوممۋنيكاتسيالىق حولدينگى» MIMOS Berhad-پەن بەكىتتى. ۇلت­تىق «KazNex Invest» ەندى قازاق­ستاندىق-مالايزيالىق ساۋدا پا­لاتاسىمەن ىنتىماقتاساتىن بو­لىپ، ارىپتەستىك تۋرالى مەمو­راندۋمعا قول قويدى.
مۇنىڭ سىرتىندا يسلام دامۋ بانكى 2011-2012 جىلدارى اۋىل شارۋاشىلىعى، كولىكتىك ينفرا­قۇرىلىمى، يسلامدىق قارجىلان­دىرۋ سەكتورىن دامىتۋ جانە باسقا جوبالار بويىنشا قازاقستان ەكونوميكاسىنا شامامەن 1,2 ميل­ليارد دوللار ينۆەستيتسيالاماق. يدب-نىڭ بۇل نيەتى بىرنەشە اي بويى ازىرلەنگەن، كەشە يندۋستريا جانە جاڭا تەحنولوگيالار مي­نيسترى اسەت يسەكەشەۆ پەن وسى بانك باسشىسى دوكتور احماد مۋ­حامماد الي قول قويعان ءتيىستى مەموراندۋمدا كوزدەلىپتى.
7-ءشى دۇنيەجۇزىلىك يسلامدىق ەكونوميكالىق فورۋم ءوز جۇمىسىن بۇگىن دە جالعاستىرادى.

ايحان ءشارىپ

aikyn.kz