ميرزيەەۆ جەمقورلىقتى جويىپ، قازاق سپورتىن «نوكداۋنعا» ءتۇسىردى
سوڭعى كەزدەرى بوكس سپورتىنىڭ باسىنان داۋ ارىلماي ءجۇر. اسىرەسە اۋەسقوي بوكستىڭ باسىنان باق تايدى. تورەشىلەردىڭ بۇرا تارتۋى مەن بارماق باستى - كوز قىستىلىق الەمدىك ارەناداعى بوكستىڭ بەدەلىن تىم تومەندەتىپ جىبەردى. ءتىپتى حالىقارالىق وليمپيادا كوميتەتى بوكستى 2020 جىلعى وليمپيادا ويىندارىنىڭ باعدارلاماسىنان الىپ تاستاۋ ماسەلەسىن دە قاراستىرىپ جاتقان كورىنەدى.
وعان قوسا، قازاقستاندىق بوكسشىلاردىڭ دا ناتيجەسى ناشارلاپ بارادى. بۇرىن ازيادا عانا ەمەس، الەمدىك دەڭگەيدە بوكس دەرجاۆاسى سانالاتىن قازاقستان سوڭعى ەكى-ءۇش جىلدا قارقىنىن باسەڭدەتىپ الدى. ءتىپتى 2018 جىلى وتكەن ازيا ويىندارىندا بىردە-ءبىر التىن مەدال الا المادى. سونىمەن قاتار، بۇكىلالەمدىك بوكس سەرياسىنىڭ (WSB) سەگىز ماۋسىمىنا قاتىسىپ، بارلىعىندا جۇلدەلى ورىننان كورىنگەن «Astana Arlans» كومانداسى تاراتىلدى.
ال قازىرگى ساتتە ازيانىڭ الىبى وزبەكستان بولىپ تۇر. ءبىزدىڭ بوكسشىلار الەمدىك دودالاردا وسى ەلدىڭ سپورتشىلارىنان ءجيى جەڭىلىپ ءجۇر. ماسەلەن، 2017 جىلى تاشكەنتتە وتكەن ازيا چەمپيوناتىندا قانداي "قىزىق" بولعانىن ءبارىمىز بىلەمىز. ءوز جەرىندە وتكەن چەمپيوناتتا وزبەك اعايىندارىمىز 10 سالماقتىڭ 9-ىندا التىن مەدال الىپ، ايدى اسپانعا شىعارعان. الاڭ يەلەرىنەن ارتىلعان جالعىز باس جۇلدە بىزگە بۇيىردى دا، وزگە 27 ەلدىڭ بوكسشىلارى "التىنسىز" قالعان.
بۇنى ءبارىمىز الا شاپاندى اعايىنداردىڭ بۇرا تارتۋى دەپ بىلدىك. ءوز جەرىندە وتكەن قۇرلىق بىرىنشىلىگىنىڭ بار "التىنىن" الىپ العانىن كۇلكى ەتكەنبىز. سويتسەك، بۇل ەلدىڭ بوكسشىلارى شىنمەن كۇش الا باستاپتى. ودان كەيىن وتكەن تۋرنيرلەردە دە ءبىز وزبەكتەردىڭ الدىن وراي المادىق. ماسەلەن، بيىل 16-26 ءساۋىر ارالىعىندا تايلاند استاناسى بانگكوكتا وتكەن ححح ازيا چەمپيوناتىندا وزبەكستاننان تاعى جەڭىلدىك. ءبىزدىڭ قۇراما تايلاندتا 2 التىن، 2 كۇمىس، 3 قولا مەدال الدى. ال وزبەكتەر 4 التىن، ءبىر كۇمىس، ءبىر قولا جۇلدەگە قول جەتكىزدى.
ەلىمىز بوكسشىلارى 2017 جىلدان بۇرىنعى ءۇش كەزەكتى ازيا چەمپيوناتىندا دا كوماندالىق ەسەپتە كوش باستاعان. اتاپ ايتقاندا، 2011 جىلى وڭتۇستىك كورەيانىڭ ينچحون قالاسىندا ەكى التىن مەدال، 2013 جىلى يوردانيانىڭ اممان قالاسىندا جەتى التىن مەدال، 2015 جىلى تايلاندتىڭ بانگكوك قالاسىندا بەس التىن مەدال جەڭىپ الىپ، جالپى ەسەپتە جەڭىسكە جەتكەن. ال سوڭعى ەكى بىرىنشىلىكتە ء"وز اعالارىمىز" ۇستەمدىك ەتىپ ءجۇر.
2018 جىلى يندونەزيا ەلىندە وتكەن XVIII ازيا ويىندارىندا ءبىزدىڭ بوكسشىلار بار بولعانى ەكى كۇمىس مەدالگە قول جەتكىزدى.. ال وزبەكستاندىقتار 5 التىن، 2 كۇمىس جۇلدە جەڭىپ الدى. كۇمىس العان ەكى قازاقستاندىق اسلانبەك شىمبەرگەنوۆ (69 كەلى) پەن ءابىلحان امانقۇل (75 كەلى) ەكەۋى دە فينالدا وزبەك بوكسشىسىنا ەسە جىبەردى. اقتىق سىندا اسلانبەك بوبو ۋسمان باتۋروۆتان، ال ءابىلحان يسرايل مادريموۆتان جەڭىلدى.
وسى ساتسىزدىكتەن كەيىن 12-18 قاراشا ارالىعىندا اقتاۋ قالاسىندا وتكەن بوكستان قازاقستان چەمپيوناتى قورىتىندىسىنا ساي ۇلتتىق قۇراما قايتا جاساقتالدى. ال جەلتوقساندا بوكستان قازاقستان قۇراماسىنىڭ باس باپكەرى اۋىستى. بوكستان باس كوماندانى توعىز جىل جاتتىقتىرعان مىرزاعالي ايتجانوۆتىڭ ورنىنا عالىمبەك كەنجەباەۆ تاعايىندالدى. ۇزاق ۋاقىت قازاقستان جاستار قۇراماسىن جاتتىقتىرعان كەنجەباەۆ كەلگەلى باس قۇرامادا ءبىراز وزگەرىس بولعانى راس. بىراق، بۇرىنعى بيىككە كوتەرىلۋ ءۇشىن ءالى كوپ جۇمىس ىستەۋ كەرەك.
عالىمبەك كەنجەباەۆ ءساۋىر ايىندا تايلاندتا وتكەن ازيا چەمپيوناتىنا مىنا بوكسشىلاردى اپاردى:
49 كەلى - تەمىرتاس ءجۇسىپوۆ - قولا مەدال
52 كەلى - ءانۋار مۇزاپاروۆ - 1/8 فينال
56 كەلى - قايرات ەراليەۆ - شيرەك فينال
60 كەلى - زاكىر سافيۋللين - كۇمىس مەدال
64 كەلى - ءساناتالى تولتاەۆ - قولا مەدال
69 كەلى - اسلانبەك شىمبەرگەنوۆ - شيرەك فينال
75 كەلى - تۇرسىنباي قۇلاحمەت - التىن مەدال
81 كەلى - بەك نۇرماعانبەت - التىن مەدال
91 كەلى - ۆاسيلي لەۆيت - قولا مەدال
+91 كەلى - قامشىبەك قوڭقاباەۆ - كۇمىس مەدال
بۇل وتكەن جىلى قاراشا ايىندا قايتا جاساقتالعان قازاقستان قۇراماسىنىڭ ءبىرىنىشى نومەرلى بوكسشىلارى. تەك جاراقات العان ءابىلحان امانقۇلدىڭ (75 كەلى) ورنىنا تۇرسىنباي قۇلاحمەت باردى. قىزوردالىق بوكسشى بانگكوكتا كەرەمەت ونەر كورسەتتى. كاسىپقوي بوكسشىلارشا كوسىلتە سىلتەيتىن جۇدىرىقتارىنىڭ ارقاسىندا التىن مەدال جەڭىپ الدى. ءتىپتى 2018 جىلى ازيا ويىندارىنىڭ فينالىندا ءابىلحان امانقۇلدى جەڭگەن وزبەك بوكسشىسى يسرايل مادريموۆتى وڭاي ۇتتى.
ازيا چەمپيوناتىنان كەيىن، مامىر ايىنىڭ باسىندا قىزىلوردادا بوكستان ەرلەر اراسىنداعى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ V سپارتاكياداسى ءوتتى. سىر بويىندا 146 بوكسشى باق سىنادى. ەندى سول ءتۋرنيردىڭ جەڭىمپازدارى مەن جۇلدەگەرلەرىن اتاي كەتەيىك:
49 كەلى
1. اسحات ءجۇسىپوۆ (نۇر-سۇلتان)
2. جومارت ەرجان (تۇركىستان وبلىسى)
3. جاندوس نەسىپجان (الماتى وبل), ەرمەك ماديەۆ (جامبىل وبل)
بۇل سالماقتا قازىرگى تاڭدا ەڭ مىقتى بوكسشى تەمىرتاس ءجۇسىپوۆ ەكەنى ءسوزسىز. 2018 جىلى ەلىمىزدىڭ "ەڭ ۇزدىك بوكسشىسى" اتانعان تەمىرتاس جاقىن ارادا ءبىرىنشى نومەردى ەشكىمگە بەرە قويماس. بىراق جاسى 31-دەن استى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، جومارت ەرجان وعان باسەكەلەس بولۋعا لايىقتى بوكسشى.
52 كەلى
1. ساكەن بيبوسىنوۆ (تۇركىستان وبلىسى)
2. ەۆگەني پاۆلوۆ (سقو)
3. اباي قۋاندىقوۆ (اقتوبە وبل), ازات ماحمەتوۆ (نۇر-سۇلتان)
بۇل سالماقتا ءانۋار مۇزاپاروۆ نەگىزگى قۇرامدا ونەر كورسەتىپ ءجۇر. بىراق ساكەن بيبوسىنوۆتىڭ (1997 جىل) قارقىنى جامان ەمەس. وتكەن جىلى عانا ۇلتتىق قۇراماعا الىنعان تۇركىستاندىق بوكسشى جاقسى ءوسىپ كەلەدى.
56 كەلى
1. نۇربول قالجانوۆ (ماڭعىستاۋ)
2. ءىلياس سۇلەيمەنوۆ (نۇر-سۇلتان)
3. ورازبەك اسىلقۇلوۆ (اقمولا وبل), نىعمەتۋللا مولداشەۆ (شقو)
بۇرىنعى باپكەر ايتجانوۆتىڭ سۇيىكتى بوكسشىلارىنىڭ ءبىرى قايرات ەراليەۆ "قارتايا" باستادى. ءىلياس سۇلەيمەنوۆ تە جاس ەمەس. دەمەك، بۇل سالماقتا ەندى شىعىپ كەلە جاتقان جاس بوكسشىلاردىڭ بىرىنە سەنىم ارتۋ كەرەك شىعار. ۇلتتىق قۇرامادا ەكىنشى نومەرلى بوكسشى - ورازبەك اسىلقۇلوۆ (1998 جىلى تۋعان).
60 كەلى
1. ءساماتالى تولتاەۆ (ماڭعىستاۋ)
2. ادىلەت قۇرمەتوۆ (شقو)
3. ەرسۇلتان بولات (اقمولا وبل), سەرىك تەمىرجانوۆ (پاۆلودار وبل)
ماڭعىستاۋلىق ەگىز بوكسشىلاردىڭ جەتىستىگى جامان ەمەس. ءساماتالى تولتاەۆ بۇل سالماقتا قازىرشە ەكىنشى نومەرلى بوكسشى. 32 جاستاعى زاكىر سافيۋللين ازيا چەمپيوناتىندا جاقسى ونەر كورسەتتى. بىراق، 1999 جىلى قاراشادا دۇنيەگە كەلگەن تولتاەۆتىڭ بولاشاعى زور. قىزلوردادا تاجىريبەلى ادىلەت قۇرمەتوۆتى جەڭىپ كەتۋى تەگىن ەمەس.
64 كەلى
1. ءدىلمۇرات ميجيتوۆ (الماتى)
2. نۇرجان ماقاشباەۆ (الماتى وبلىسى)
3. سابىرجان بەكبەرگەنوۆ (اقمولا وبل), سابىرجان ءابىلوۆ (قىزىلوردا وبل)
بۇل سالماقتا ماڭعىستاۋلىق ەگىز بوكسشىلاردىڭ سىڭارى ءساناتالى تولتاەۆ كوشباسشى. ازيا چەمپيوناتىندا قولا جۇلدەگەر اتاندى. سونىمەن قاتار، تۇركىستاندىق بەكداۋلەت يبراگيموۆ تە ۇزدىك بوكسشى.
69 كەلى
1. تالعات شايكەن (اقمولا وبلىسى)
2. اياتوللا تاكىجانوۆ (پاۆلودار وبلىسى)
3. ستانيسلاۆ تسوي (جامبىل وبل), قاناعات مارالوۆ (نۇر-سۇلتان )
"قازاقتىڭ سالماعى" اتانعان 69 كەلىدە ۇزدىكتەر از ەمەس. ابىلايحان ءجۇسىپوۆ بار، اسلانبەك شىمبەرگەنوۆ بار. بىراق، سوڭعىسى ءىرى تۋرنيرلەردە "التىن" الماعالى كوپ بولدى. 2018 جىلى ازيا ويىندارىندا، بيىل ازيا چەمپيوناتىندا وزبەك بوبو ۋسمان باتۋروۆتان جەڭىلدى. ەگەر ابىلايحان مەن اسلانبەك جالعاستى ءساتسىز ونەر كورسەتەتىن بولسا جاستارعا مۇمكىندىك بەرگەن ءجون شىعار. 2018 جىلعى جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى ولميپيادانىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى تالعات شايكەن سەكىلدى جاستار ءوسىپ كەلەدى.
75 كەلى
1. تيمۋر نۇرسەيىتوۆ (نۇر-سۇلتان)
2. ەرماحان جاكپەكوۆ (شقو)
3. ەرسۇلتان سوۆەتوۆ (قاراعاندى وبل), اماندىق ماناشەۆ (اتىراۋ وبل)
بۇل سالماقتىڭ كوشباسشىسى ءابىلحان امانقۇل بولعانىمەن، جانكۇيەر قاۋىم تۇرسىنباي قۇلاحمەتتىڭ ونەرىنە ءتانتى بولدى. ءابىلحاندى جەڭگەن وزبەك بوكسشىسىن تايلاند جەرىندە قۋالاپ ءجۇرىپ سابادى. بىراق ءابىلحان ءوزىن مويىنداتقان جاس (21 جاستا) ءارى مىقتى بوكسشى. الداعى ۋاقىتتا ەكەۋىنىڭ اراسىندا قىزۋ تارتىس جۇرەتىن سەكىلدى.
81 كەلى
1. نۇربەك ورالباي (نۇر-سۇلتان)
2. ەرىك ءالجانوۆ (ماڭعىستاۋ)
3. قۋاندىق ءجۇسىپ (قىزىلوردا وبل), ءدىنيسلام ابدەشوۆ (تۇركىستان وبل)
بۇل سالماقتىڭ مىقتىسى - بەك نۇرماعانبەت. 1998 جىلى دۇنيەگە كەلگەن بەك ازيا چەمپيوناتىندا ەش قيىندىقسىز جەڭىسكە جەتتى. بىراق، جاسوسپىرىمدەر اراسىندا الەم چەمپيونى نۇربەك ورالبايدىڭ دا قارقىنى جاقسى. قازاق بوكسىنداعى تاعى ءبىر ەگىز بوكسشىلاردىڭ سىڭارى نۇربەك بيىل قىزلوردادا سپارتاكيادا جەڭىمپازى اتاندى. فينالدا تاجىريبەلى ەرىك ءالجانوۆتى جەڭدى.
91 كەلى
1. ايبەك ورالباي (نۇر-سۇلتان)
2. وڭتالاپ راحمانوۆ (قىزىلوردا وبل)
3. بەكزات نۇرداۋلەتوۆ (ماڭعىستاۋ), ابزال قۇتتىبەكوۆ (تۇركىستان وبل)
ۇلتتىق قۇراما ساپىندا ونەر كورسەتىپ جۇرگەن ەگىزدەردىڭ قاتارىندا ايبەك ورالباي دا بار. 2000 جىلى دۇنيەگە كەلگەن ايبەك پەن نۇربەك قازاق بوكسىنىڭ باستى ۇمىتتەرى. ايبەك ورالباي جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى وليمپيادا ويىندارىنىڭ جەڭىمپازى. 91 كەلىدە ءبىرىنشى نومەرلى بوكسشى ۆاسيلي لەۆيت. بىراق جاسى 31-گە كەلگەن لەۆيتتى تايلاندتا كارىس بوكسشىسى نوكاۋتقا ءتۇسىرىپ كەتتى. دەمەك، 19 جاستاعى ايبەكتىڭ ۆاسيليمەن كۇش سىناساتىن كەزى الىس ەمەس.
+ 91 كەلى
1. نۇربولات سەرماحانوۆ (نۇر-سۇلتان)
2. سەرجان سەيتىمبەتوۆ (اقتوبا وبل)
3. دانيل سەمەنوۆ (قوستاناي وبل), نۇرسۇلتان امانجولوۆ (جامبىل وبل)
بۇل سالماقتا قامشىبەك قوڭقاباەۆ كوشباسشى. قازىرىشە، ونىڭ ورنىنا تالاساتىن انىق فاۆوريت كورىنبەيدى. بىراق نۇرلان ساپارباي (1997 جىلى تۋعان), نۇربولات سەرماحانوۆ سىندى جاقسى بوكسشىلار بار. سونىمەن قاتار، جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى وليمپيادانىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى دامير تويباي دا ءتاۋىر بوكسشى.
بۇگىنگە دەيىن سپورتتا كىندىك ازيانىڭ كوشباسشىسىمىز دەپ ءجۇرىپ وزبەكستاننىڭ قالاي وزىپ كەتكەنىن بايقاماي قالىپپىز. ەندى ءساپ سالىپ قاراساق، وڭتۇستىكتەگى كورشىمىزدىڭ بۇل جەتىستىگى كەزدەيسوق ەمەس ەكەن. قايتا مەملەكەت تاراپىنان سپورتقا وڭ كوزقاراس قالىپتاسۋىنان بولسا كەرەك.
2018 جىلى قاڭتار ايىندا وزبەكستان جاستار قۇراماسى جاستار اراسىنداعى ازيا چەمپيوناتىندا توپ جاردى. ازيا چەمپيونى اتانعان جاس فۋتبولشىلاردى ماراپاتتاۋ راسىمىنە قاتىسقان وزبەكستان باسشىسى شاۆكات ميرزيەەۆ: «ءبىز سپورتتاعى جەمقورلىقتى جويدىق. مىنە، سونىڭ ناتيجەسى، جاستارىمىز قۇرلىق چەمپيونى اتانىپ جاتىر»، - دەدى.
وزبەك پرەزيدەنتىنىڭ وسى ءسوزى ورىندى سەكىلدى سەزىلەدى بىزگە. سپورتتى دامىتۋدىڭ جولى داۋرىعىپ دوللار شاشۋ ەمەس كورىنەدى. اقشا مەن ساياساتتىڭ اسەرى جۇرگەن جەردە سپورتتىڭ كورەر كۇنى داۋرىقپا ۇراندار مەن جەڭ ۇشىنان جالعاسقان جەمقورلىق بولماق.
قۋانىش قاپپاس
Abai.kz