اشعابات سوتى تۇركىمەنستانداعى قازاق بەلسەندىسى بيسەنعۇل بەگدەسىنوۆتىڭ كاسساتسيالىق شاعىمىن قاناعاتتاندىرماۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. ول توعىز جىلعا شارتتى تۇردە جازاعا كەسىلگەن بولىپ شىقتى.

اشعابات سوتى تۇركىمەنستانداعى قازاق بەلسەندىسى بيسەنعۇل بەگدەسىنوۆتىڭ كاسساتسيالىق شاعىمىن قاناعاتتاندىرماۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. ول توعىز جىلعا شارتتى تۇردە جازاعا كەسىلگەن بولىپ شىقتى.

سەيسەنبى، ماۋسىمنىڭ 14-ءى كۇنى اشعابات قالالىق سوتى، بيسەنعۇل بەگدەسىنوۆتىڭ كاسساتسيالىق شاعىمىن قاراپ، ونى قاناعاتتاندىرماي تاستادى.  بۇل تۋرالى ازاتتىققا وسى كۇنى بەگدەسەنوۆتىڭ ءوزى ايتتى.

تاركىلەۋ

ونىڭ سوزىنشە، ءىستىڭ نەگىزسىز ەكەندىگىن دالەلدەمەك بولعان ءوزىن، ونى جاقتاپ كەلگەن تۇركىمەنستان قازاقتارىنىڭ ءۋاجىن سۋديا «ءتىپتى ەلەمەگەن». 

- «جاپا شەكتى» دەپ ەسەپتەلگەن 20 قازاق ازاماتى كەلىپ، بارلىعى وزدەرىنىڭ الدانىپ قالعاندارىن ايتتى. ارىزدارعا پوليتسەيلەر الداپ قول قويدىرعاندىعىن، ماعان قاتىستى ەشقانداي شاعىمىنىڭ جوقتىعىن ايتتى. بىراق ولاردى دا، مەنى دە تىڭداعان ەشكىم بولمادى. ەندى بۇگىنگى شەشىمنىڭ نەگىزىندە ءبىر اپتانىڭ ىشىندە «ۇكىمەتكە پالەنشە زيان اكەلدىڭ» دەپ، ءۇيدىڭ بارلىق زاتتارىن الىپ كەتەدى، - دەدى تەلەفونمەن ماۋسىمنىڭ 14-ءى كۇنى سۇقبات بەرگەن بيسەنعۇل بەگدەسىنوۆ.

ءبىر ادامعا ءبىر كەسە، ءبىر توسەك قالدىرادى دا، قالعانىن الىپ كەتەدى. ەندى نە ىستەرىمىزدى بىلمەي وتىرمىز.

ول تۇركىمەنستانداعى «تاركىلەۋ پورتسەسىنىڭ ەرەكشەلىگى» تۋرالى دا ايتتى.

- ءبىر ادامعا ءبىر كەسە، ءبىر توسەك قالدىرادى دا، قالعانىن الىپ كەتەدى. ەندى نە ىستەرىمىزدى بىلمەي وتىرمىز، - دەدى ول.

ازىرگە ول جەكەشەلەندىرۋگە كومەكتەسكەن 8 ءۇيدىڭ قۇنىن قايتارۋى ءتيىس. ول شامامەن 300 مىڭ اقش دوللارى.

- تۇركىمەنستانداعى رەجيمدى بىلە تۇرا بۇل 8 ءۇيدىڭ قۇنى دا بىرنەشە ەسە ءوسۋى مۇمكىن، - دەيدى بيسەنعۇل بەگدەسىنوۆ. 

«قۇرىلتاي ءۇنسىز قالدى»

بەگدەسىنوۆتىڭ سوزىنشە، وزىنە قاتىستى قىلمىستىق ءىس جەرگىلىكتى قازاقتاردىڭ شاعىمدارى نەگىزىندە قوزعالعان. الايدا شاعىم جازعاندار وزدەرىنىڭ «الدانىپ قالعاندىعىن» ايتقان ەكەن.

- مەنىڭ جانىما باتاتىنى - ءوز قازاقتارىمنىڭ ارىز جازىپ بەرگەندىگى. بىراق ولاردى دا تۇسىنۋگە بولادى. ولاردىڭ ەشقايسىسى بۇرىن-سوڭدى پوليتسيامەن، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىمەن بايلانىسىپ كورمەگەن. سوندىقتان پوليتسەيلەردىڭ قول قوي دەگەن جەرىنە قول قويا سالعان. كەيىن بارىپ ول قۇجاتتىڭ ماعان قارسى ەكەندىگىن بىلگەن. بىراق بولار ءىس بولدى، ونى كەرى قايتارا المايسىڭ، - دەيدى بيسەنعۇل بەگدەسىنوۆ.

سۇقباتتاسىمىزدىڭ سوزىنشە، وسى كۇنگە دەيىن قازاقستاننىڭ رەسمي بيلىگى ەشقانداي قولداۋ ءبىلدىرىپ، ىسىنە ارالاسپاعان. ءتىپتى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى دا ءۇنسىز قالعان.

- مەن ازاتتىقتان تىڭدادىم، وسى جەردەگى ەلشىمىز «مەنى تانىمايمىن» دەدى. وسى كۇنگە دەيىن وسى جەردەگى ەلشى ءبىر قازاققا كومەكتەستى دەگەندى ەستىمەدىم، سوندىقتان ولارعا ءۇمىت تە ارتپايمىن. نە بولسا دا قازاقستان جاعىنان بولار دەپ وتىرمىن. بىراق قايدام... ءالى كۇنگە دەيىن ەشكىمنەن قولداۋ كورگەن جوقپىن، - دەيدى ول.

دەپۋتاتتىق ساۋال

ايتا كەتۋ كەرەك، بەگدەسىنوۆتىڭ ىسىنە قاتىستى مامىردىڭ 26-سى كۇنى ءماجىلىس دەپۋتاتى جاراسباي سۇلەيمەنوۆ قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرجان قازىحانوۆقا دەپۋتاتتىق ساۋال جولداعان ەدى.

دەپۋتات سول كۇنى باستالعان دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ IV قۇرىلتايىنا دەلەگات رەتىندە قاتىسۋى ءتيىس تۇركىمەنستانداعى قازاق دياسپوراسىنىڭ جەتەكشىسى بيسەنعۇل بەگدەسىنوۆتىڭ كەلمەگەندىگىندىگىن اتاپ ءوتتى.

ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن قىسقاشا بايانداعان دەپۋتات سۇلەيمەنوۆ مينيسترلىك جەتەكشىسىنە «وسى جاعدايعا ارالاسىپ، شەتتە قىسىم كورىپ، قۋدالانىپ جاتقان بيسەنعۇل وڭايۇلىنا اراشا ءتۇسۋىڭىزدى، ونى جانە وتباسىنىڭ تەزىرەك ەلگە ورالۋىنا كومەكتەسۋىڭىزدى سۇرايمىن» دەدى.
بىراق سودان بەرى بۇل دەپۋتاتتىق ساۋالعا جاۋاپ بولعان جوق.

رەسمي جاۋاپ

ازاتتىق ءتىلشىسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنە حابارلاسىپ، بۇل ىسكە قاتىستى تۇسىنىكتەمە العان ەدى. ونداعىلار «بەگدەسىنوۆتىڭ جاعدايىنان حاباردار» ەكەندىكتەرىن ايتتى.

- الايدا وتاندىق ديپلوماتيانىڭ بۇل ىسكە تىكەلەي ارالاسۋى - حالىقارالىق زاڭناماعا قايشى بولار ەدى. سەبەبى بەگدەسىنوۆ قانداسىمىز بولعانىمەن، قۇقىقتىق تۇرعىدان باسقا مەملەكەتتىڭ ازاماتى بولىپ تابىلادى. تۇركىمەن بيلىگىنىڭ ايتۋىنشا، وعان تاعىلعان ايىپتار «قازاق بولعانىنا ەمەس، تەك ەكونوميكالىق قاتىناستارعا» بايلانىستى بولىپ تۇر، - دەدى ماۋسىمنىڭ 14-ءى كۇنى مينيسترلىكتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى.

تۇركىمەنستانداعى قازاق بەلسەندىسىنىڭ ۇلى ءامىر بەگدەسىنوۆ ازاتتىق راديوسىنىڭ تىلشىسىنە اكەسىنىڭ توعىز جىلعا شارتتى تۇردە باس بوستاندىعىنان ايرىلعانىن مالىمدەدى.

- مەن سوت ۇكىمىن ءوز كوزىممەن كوردىم. توعىز جىلعا شارتتى تۇردە جازاعا كەسىلگەن. ونىڭ بەس جىلى - سىناق مەرزىمى، - دەدى ءامىر بەگدەسىنوۆ.

بيسەنعۇل بەگدەسىنوۆ ءساۋىردىڭ 11-ءى كۇنى قاماۋعا الىنىپ، مامىردىڭ 13-ىندە سوت زالىنان شارتتى تۇردە جازاعا كەسىلىپ بوساپ شىققان ەدى. وعان شەتەلگە شىعاتىن ازاماتتارعا (نەگىزىنەن جەرگىلىكتى قازاقتارعا) قۇجات راسىمدەۋ ءۇشىن جالعان كەپىلدىك جاساۋمەن اينالىستى دەگەن جەلەۋمەن «الاياقتىق جاسادى» جانە «پارا بەرۋگە بولىستى» دەگەن ايىپ تاعىلعان.

Human Rights Watch حالىقارالىق ۇيىمى ءساۋىردىڭ 26-سىندا ارنايى مالىمدەمە تاراتىپ، بيسەنعۇل بەگدەسىنوۆتى ساياسي سەبەپتەرگە بايلانىستى سوڭعى ۋاقىتتا قاماۋعا الىنعان تۇركىمەنستاندىق بەلسەندى ازاماتتاردىڭ ءبىرى رەتىندە اتاپ ءوتتى.

http://www.azattyq.org/content/turkmenistan_court_orders_to_confiscate_begdesenov/24234927.html