قازاقستاندىق ەرىكتى جاستار كەلەر جىلى رەسەيدە وتەتىن جەڭىستىڭ 75 جىلدىعىنا ارنالعان شەرۋگە قاتىسپاق. اتالعان شاراعا  “جەڭىس ۆولونتەرلەرى” قوعامدىق قوزعالىسى ورتالىق شتابىنىڭ ءتورايىمى ولگا امەلچەنكوۆا شاقىرعان كورىنەدى.

21-مامىر كۇنى  پرەزيدەنت جۇمىسىن ۋاقىتشا اتقارۋشى قاسىم-جومارت توقاەۆ قوستانايعا باردى. سول ساپارىندا ق.توقاەۆ قازاقستان-رەسەي جاستارىنىڭ فورۋمىنا قاتىستى. اتالعان فورۋمعا ەكى ەلدىڭ ەكى مىڭنان استام بەلسەندى جاستارى جينالعان. جيىن بارىسىندا، ولگا حانىم رەسەي ۆولونتەرلەرىنىڭ جۇمىستارىمەن تانىستىرىپ، كەلەر جىلى بولاتىن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ اياقتالعانىنا 75 جىل تولۋىنا وراي وتەتىن بىرقاتار شارالارمەن تانىستىرعان. سونداي-اق، ء“بىزدىڭ قوعامدىق قوزعالىستىڭ ۇرانى - سوعىستى ەندى بولدىرماۋ. سول ماقساتتا جەڭىستىڭ 75 جىلدىعىنا وراي ءار ەلدىڭ ۆولونتەرلەرىن جيناماقپىز. وسى شاراعا قازاقستاندىق جاستاردى دا شاقىرامىز” دەدى و.امەلچەنكوۆا.

ولگا حانىمنىڭ بۇل ۇسىنىسىن ق.توقاەۆ تولىعىمەن قولدايتىنىن ايتقان. ءسويتىپ، قازاق جاستارى كەلەر جىلى ماسكەۋدە وتەتىن “جەڭىس شەرۋىنە” قاتىسپاق.

بىرىنشىدەن، ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس – ستالين مەن گيتلەردىڭ ورتاق قىلمىسى ەكەنىن بۇكىل الەم بىلەدى. دەمەك، سوعىستا جەڭىمپاز بولمايدى. ال، قازىرگى رەسەيدىڭ جالاۋلاتىپ جۇرگەن “ۇلى جەڭىس” دەيتىن سوزدەرى جاي عانا ولاردىڭ يدەولوگيالىق ساياساتى.  مۇنى قازاق جاستارى ءتۇسىنۋ كەرەك.

ەكىنشىدەن، امەلچەنكوۆانىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىن قاراپ وتىرىپ، بايقاعانىمىز –  رەسەيدەگى “بەسسمەرتنىي پولك” شەرۋىنىڭ بەلسەندى وكىلى. ياعني، پاراقشاسىنان بىزگە بوتەن “گەورگي لەنتاسىن” تاعىپ، ءماز بولىپ جۇرگەن بالا-شاعا مەن جاستاردى، ورتا بۋىن مەن قارتتاردى كورەسىز. ال، “گەورگي لەنتاسى” تۋرالى بەلگىلى ساياساتتانۋشى راسۋل جۇمالى:  "گەورگي لەنتاسى" 9 مامىرعا ەش قاتىسى جوقتىعى باياعىدان بەلگىلى. شىن مانىسىندە ول سەپاراتيزم مەن وتارشىلدىقتىڭ نىشانى. ونى دارىپتەۋ ارقىلى كرەمل ولگەن "حالىقتار تۇرمەسىن" قايتا تىرىلتكىسى كەلەتىنى جاسىرىن ەمەس. ەندەشە بۇل لەنتانى ەلىمىزدە دارىپتەۋشى مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر جاۋاپقا تارتىلۋ كەرەك. سەبەبى بۇل - ەلىمىزدىڭ بىرلىگى مەن تاۋەلسىزدىگىنە جاسالعان قاستاندىق”، - دەگەن بولاتىن. دەمەك، سول كىشكەنتاي لەنتانىڭ دا استارىندا ۇلكەن ساياسات جاتىر دەگەن ءسوز.

(سۋرەت ولگا امەلچەنكونىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىنان)

ۇشىنشىدەن، جاستاردىڭ ساناسىنا سوعىستى مەيرام سەكىلدى ءسىڭىرۋ دۇرىس ەمەس. شىن مانىندە، ول سوعىستىڭ اشىلماي جاتقان قۇپياسى كوپ-اق. ونىڭ ۇستىنە رەسەي پرەزيدەنتى ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس قۇجاتتارىن 2040 جىلعا دەيىن اشپاۋدى قاتاڭ تاپسىرعانى تۋرالى وسى ۋاقىتقا دەيىن دە ايتقان بولاتىنبىز.  دەمەك، بۇل سوعىستاعى ءستاليننىڭ قىلمىسى گيتلەرلىك ساياساتتان ارتىق بولماسا ەش كەم بولماعان دەگەن ءسوز. ال، پۋتين ءستاليننىڭ سول قىلمىسىن جاسىرىپ وتىر.

ارينە، سوعىستا شەيىت كەتكەن اتالارعا دۇعا جاساپ، تاعزىم ەتۋ پارىزىمىز. بىراق، شىنايى جۇرەكتەن ىستەلۋى ءتيىس سول ءراسىمدى نەگە رەسەيدىڭ لاس يدەولوگياسىمەن جالاۋلاتامىز؟ سول بەلسەندى جاستاردى نەگە الاش ارىستارىن ارداقتاپ، سولاردىڭ ىسىنەن ۇلگى الۋعا ناسيحاتتامايدى؟ قازاق جاستارى نەگە سول الاشتىقتاردى قاساقانا قىرعان ءستاليندى دارىپتەۋ كەرەك؟ جاستاردى ۇيىتاتىن ورتاق يدەولوگيا جوق ەكەن دەپ، ولار رەسەي يدەولوگياسىنىڭ قۇربانى بولا بەرۋ كەرەك پە؟ جالپى، مۇنداي لاس تەحنولوگياعا جاستاردى يتەرىپ قويۋ وتە  قاۋىپتى ەكەنىن ءبىزدىڭ بيلىك نەگە تۇسىنبەيدى؟

ءتۇيىن. بيىلعى جىل ەلىمىز ءۇشىن رەسمي تۇردە  - “جاستار جىلى”. بىراق، بەس ايدان بەرى سول جاستاردى ۇلتتىق يدەولوگياعا بىرىكتىرەتىن بىردە-ءبىر حالىقتىق جوبانى بايقاي المادىق. ەڭ بولماسا، وسى مەملەكەتتى قۇرۋ جولىندا ستاليندىك رەپرەسسيانىڭ قۇربانى بولعان الاش ارىستارىن جاستار ساناسىنا دۇرىستاپ ناسيحاتتاي المادىق. ناتيجەسىندە، جاستاردىڭ ءبىر توبى قىزىل قىرعىن جاساعان كوممۋنيستىك پارتيانىڭ قۇرامىندا جۇرسە، ەندى ءبىر توبى رەسەي يدەولوگياسىنىڭ قۇربانى بولماق. سوندا، بۇل ەلدە جاستارعا شىن جانى اشيتىن ەشكىم بولماعانى ما؟

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى 

Abai.kz