بۇگىنگى ماسەلە  - تەڭىزدەگى جاعدايدان باستاپ، بۇكىل ەلدى دەندەگەن شەتەلدىك جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ داندايسىعان ساياساتى، وعان نەگىزگى فاكتور - بيلىكتەگى ياعني ەلدىڭ باسقارۋ جۇيەسىندەگى جەمقورلىق بولىپ وتىر. باسقارۋ ينستيتۋتتارىمىز اتقارۋشى بيلىك تە، زاڭ شىعارۋشى ورگان دا مەرەزگە شالدىققان.

جاۋىردى جابا توقىپ نە كەرەك. قازىر ەلدى قىتايلار ءبىر وق شىعارماي جاۋلاپ الدى. قازاقستاننىڭ باتىسىنداعى، شىعىسىنداعى، ورتالىعىنداعى، تۇستىگىندەگى سۇبەلى وندىرىستەر سولاردىڭ قولىنا قالاي كوشتى؟

الماتىنىڭ قاق تورىندە تولە بي - مۇراتباەۆ، قوجامقۇلوۆ كوشەلەرىندە ءاربىرى 12 قاباتتى سەگىز ۇيدە (سۋرەتىن سالىپ وتىرمىن) بىرىڭعاي قىتايلار تۇرادى. ءار ۇيدە ورتاشا 500 سەميا دەگەندە قانشا قىتاي ەكەنىن ەسەپتەۋ قيىن ەمەس. جانە نازار اۋدارار جايت، وسىندا تۋعان بالالارى قاي ەلدىڭ ازاماتتىعىن الادى؟ وزدەرىنىڭ اسحانالارى، رەستوراندارى، بالالارى ءۇشىن تالعاردان مەكتەبى دە بار. ونداعى وقۋ پروگراممالارى قازاقتىكى ەمەس.ءى انىق. ۇيلەرىن كۇزەتەتىن، كىر- قوڭىن جۋاتىندار قازاقتار. بۇل ەندى ماسقارا. دۇنيەنىڭ ءبىر دە ءبىر ەلى قىتايعا وسىنداي جاعداي جاسامايدى. سەبەبى ءبىز قىتايعا قارىزبىز، قول - اياعىمىز ماتاۋلى.

جالپى، قارىزعا كەلسەك ءاربىر جاڭا تۋعان نارەستە دە ون مىڭ دوللار قارىزبەن تۋىلۋدا. ءبىر ەكونوميستەر 180 ميلليارد دوللاردىڭ ءبارى ۇكىمەتتىكى ەمەس دەگەندى ايتادى. راس مەملەكەت قارىزىنىڭ ءبىر بولىگىن ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر مەن وزگە دە قارجى ينستيتۋتتارى ەنشىلەيدى. بىراق ولارعا مەملەكەت كەپىل ياعني گارانت ەكەنىن ايتپايدى. سوندىقتان سىرتقى قارىزىمىز ءبىر جىلداعى ىشكى جالپى ءونىمىمىزدىڭ (تابىسىمىزدىڭ ) 93,7 پروتسەنتىن قۇراپ وتىر.

كەشەگى تەڭىزدەگى جاعدايعا قايتا ورالايىق. اناۋ اراب كەشىرىم سۇرادى. سسەر كومپانياسى جۇمىستان شەتتەتىلدى. بۇل جەڭىس پە؟ جوق. ويتكەنى كەنىشتىڭ مەنشىك يەسى داريعا دەگەن ايتىلۋدا. ال، الگى كومپانيا اتىن وزگەرتە سالادى. جانە ليۆاننىڭ ەلشىسى ارابتار قايتام دەسە مۇمكىندىك جاسالاتىنىن مالىمدەدى. ەگەر قايتام دەسە؟! دەمەك ولار قايتپاۋى دا مۇمكىن. شۋ باسىلعان سوڭ باسقا وندىرىستەرگە اۋىسادى.

نە ىستەۋ كەرەك؟ ۇلتتىڭ كەلەشەگى ءۇشىن ۇلتتىق يدەياعا نەگىزدەلگەن ستراتەگيالىق كونتسەپتۋالدى ارەكەت كەرەك. اناۋ جاپوندار 2-ءشى دۇنيە سوعىسىندا جەڭىلىپ، قۇدايعا، كۇنگە تەڭەگەن يمپەراتورلارى حالقىنان جىلاپ كەشىرىم سۇراپ، جاسوسپىرىمدەرىن سۋيتسيد، پروستيتۋتسيا جايلاعان تۇستا ۇلت جاناشىرلارى ناقتى تۇجىرىمدامالار جاسادى. ناتيجەسىندە 1960 جىلدارى قازبا بايلىعى جوق بولسا دا دامىعان ەلگە اينالدى. 15 جىلدا؟!

ءبىز وتىز جىلدا دەموگوگيالىق 2030, دامىعان وتىز ەل، ماڭگىلىك ەل، ۇلى دالانىڭ قىرلارىن تۇگەندەۋمەن وسىنداي حالگە جەتتىك. "سۋدىڭ دا سۇراۋى بار" دەيدى. دەمەك قارىزدىڭ دا سۇراۋى بار.

ماحمۇت قوسمامبەتوۆتىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz