سەنىم مەن ءۇمىت. مىنە، وسى ەكى قۇندىق قوعامدىق پروتسەسستىڭ باس كاتەگورياسى بولىپ تابىلادى. زايىرلى مەملەكەتتىڭ ادايى مەملەكەتتەن ايىرماشىلىعى، زايىرلى مەملەكەتتە ازاماتتار مەكەن ەتەدى. ازاماتتاردىڭ ءوز مۇڭ-مۇتاجى مەن ويلاعان ويى بولادى. ارينە، مۇڭ-مۇقتاجدىڭ بيلىكتىڭ ويلاعانىمەن سايكەس كەلمەيتىندىگى انىق.

وسى جەردە ديالوگ باستالادى. ديالوگ ارقاشان بەيبىت تۇردە ىسكە اسپايدى.سوندىقتان، ازاماتتار ميتينگىگە شىعىپ، ءوزىنىڭ ويىن بىلدىرەدى. ياعني، ميتينگ ساياسي مادەنيەتتىڭ قۇرامداس بولىگى. ديالوگتىڭ تاعى ءبىر تەتىگى بيلىك جانىنداعى ءار-ءتۇرلى كەڭەستەر مەن كوميسسيالار. پرەزيدەنت ق. توقاەۆ ءوزىنىڭ قىزمەتىنە كىرىسكەندەگى ەڭ ءبىرىنشى شەشىمى قوعامدىق سەنىم جونىندەگى ۇلتتىق كەڭەس قۇرۋ بولدى. بۇل دۇرىس شەشىم، ويتكەنى، بيلىك ءار-ءتۇرلى تەتىكتەر ارقىلى قوعامنىڭ مۇددەلەرىنەن حاباردار بولىپ وتىرۋى كەرەك. سونىمەن بىرگە، بۇل كەڭەستىڭ ناقتى اتقارار ءىسى بولۋى ابزال.

بۇگىنگى قوعامدى تولعاندىرىپ وتىرعان پروبلەماعا نازار اۋدارۋ ماڭىزدى. ەڭ ءبىرىنشى پروبلەما، پارلامەنتتە قوعامدىق سانانىڭ بارشا پاليتراسى جوق. پارلامەنت، قوعامنان تىس، قايدان كەلەتىنى بەلگىسىز، "كۇن تارتىبىمەن" ءومىر سۇرەدى. وزدەرى توماعا- تۇيىقتالعان، جەكە مەملەكەت ءتارىزدى. قوعامعا ۇركە قارايدى. پارلامەنت ساپالى تۇردە وزگەرۋى قاجەت. پارلامەنت ەڭ ءبىرىنشى، قوعامنىڭ ايناسى. سول اينا بۇگىن قيسىق، ايقىش-ۇيقىش.

تاعى ءبىر ماسەلە، ەلدە تۇراقتىلىق ورناتامىز دەگەن جەلەۋمەن قوعامدىق- ساياسي سالاداعى زاڭداردى "بانكىگە تىعىپ" تىعىنداپ تاستاعان. ادامدارعا اۋا جۇتاتىن كەڭىستىك - ساڭىلاۋ جوق. ازاماتتار سول "كونسەرۆ بانكىسىندە" تۇنشىعىپ جاتىر. مىنە، وسى زاڭداردان تىعىندى الىپ تاستاۋ قاجەت. ول زاڭدار: "ميتينگ جونىندەگى", " باق", " پارتيا تۋرالى", "سايلاۋ تۋرالى" زاڭدار. بۇگىنگى رەداكتسيادا ءبۇل زاڭدار ەلدىڭ كونستيتۋتسياسىنا قايشى كەلەدى. وسىنى جوندەپ، رەتكە كەلتىرۋ كەرەك.

بۇگىنگى باسشىلىق وسىنى تۇسىنە مە؟ مەنىڭ ويىمشا، تۇسىنەدى. پرەزيدەنت ق.توقاەۆ باسشىلىققا كەلگەننەن كەيىن، ميتينگىلەردى ەشقانداي كەدەرگىسىز وتكىزۋ، كەڭەستىڭ قۇرىلۋى جونىندەگى شەشىمدەر پرەزيدەنتتىڭ قوعاممەن بىرلەسە وتىرىپ قوردالانعان ماسەلەلەردى شەشۋگە جىگەرى بار ەكەندىگىن كورسەتەدى. ال، قوردالانعان ماسەلە، وبلىستاردا جەتەرلىك. سول ءۇشىن جەرگىلىكتى ماسليحاتتاردىڭ ستاتۋسىن ارتتىرىپ، ولاردىڭ باقىلاۋ فۋنكتسيالارىن كەڭەيتۋ، قوعامدىق- ساياسي پروتسەسستى دامىتۋ وتە ماڭىزدى.

قازاقستان تەك نۇر-سۇلتان مەن الماتىدان عانا تۇرمايدى. ساياسي پروتسەسستى ديۆەرسيفيكاتسيالاۋ كۇن تارتىبىندە. قوعامدىق سەنىم جونىندەگى كەڭەستىڭ جۇمىسى، سونىمەن بىرگە، ۇلتتىق ىقپالداسۋدىڭ دا العىشارتى بولارى ھاق. ويتكەنى، ءار- ءبىر ازاماتتىڭ جەكە ساياسي كوزقاراسىنان بولەك، ودان جوعارى تۇراتىن ۇلتتىق ساياسي قۇندىلىقتار بار. ۇلتتىق ىقپالداسۋ، بىرلەسۋ يدەياسى جوعارى يدەيال بولۋى مىندەت. ويتكەنى، اۋمالى- توكپەلى زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز، مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعى، ەل بىرلىگى، قازاق ءۇشىن وسى ءومىردىڭ كۇرە تامىرى.

ء"ۇي ارتىندا كىسى بار" دەمەكشى، دەموكراتيا دەپ جۇگىرىپ، ەلدىڭ تۇتاستىعىنا سىنا جۇگىرتىپ الساق، " كۇرىشتىڭ كوكەسىن" سوندا كورەمىز. بىراق، ەۆوليۋتسيالىق جولمەن دامۋ ءۇشىن ازاماتتاردىڭ مۇددەسىن قورعاي بىلەتىن، قازاقتىڭ دامۋ كوكجيەك بەلەسىنە جول اشاتىن جۇيە جاساۋ وتە ماڭىزدى. ءبىز بۇگىن "ساياسي ۇلت" دەڭگەيىنە جەتتىك، ەندى وسى بەلەستى "اعارتىلعان دەموكراتيا" قۇندىلىعىمەن بايلانىستىرۋ ماڭىزدى. مەنىڭ ويىمشا ق. توقاەۆ "اعارتىلعان دەموكراتيا" جاساۋعا مۇددەلى. دەموكراتيانىڭ بولاشاق كەپىلى ەكەندىگىن تەرەڭ تۇسىنەدى. قوعامدىق سەنىم كەڭەسى سونىڭ ءبىرىنشى تەستى بولماق.

قالاي بولعاندا دا، قازاقتىڭ دەموكراتيا مەن رەفورماتسيادان بيىك، ەلىمىز ءۇشىن ەڭ نەگىزگى جاۋاپكەرشىلىگى بار ەكەندىگىن ۇمىتپاۋ كەرەك. ول جاۋاپكەرشىلىك قازاقستاننىڭ باس اماندىعى، تەرريتوريالىق تۇتاستىعى، ۇلتتىق مىزعىماستىعى. بۇل، ءبىزدىڭ ەڭ باستى ميسسيامىز جانە تاريحي جاۋاپكەرشىلىك. قازاقستان ورلەپ، وركەندەي بەرسىن!

ەرلان سايروۆ

Abai.kz