قر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 6 ساناتتاعى وتباسىلاردىڭ بانك الدىنداعى 3 ملنعا دەيىنگى كەپىلسىز نەسيەلەرىنىڭ 300 مىڭ تەڭگە بەرەشەگى جانە ايىپپۇلدارى مەن ءوسىمپۇلدارى كەشىرىلسىن دەگەن جارلىعى شىقتى. مەن ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى جانىنان قۇرىلعان جۇمىس توبىنا قاراعاندىلىق انالاردىڭ بانك الدىنداعى بەرەشەگى تۋرالى اقپارات جيناپ، جولدادىم. ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر ازاماتتاردىڭ تولەم قابىلەتىنىڭ تومەن ەكەندىگىنە قاراماستان جوعارى پايىزبەن ميلليونداعان نەسيە بەرگەن. نەسيەسىن ۋاقىتىندا تولەي الماعانداردى بانكتەر كوللەكتورلىق كومپانيالارعا وتكىزگەن. ال كەشە 7kun.kz: "بانكتەردىڭ بالانسىندا تۇرعان كرەديتتەر بويىنشا ايىپپۇلدار مەن ءوسىمپۇل كەشىرىلەدى. ال كوللەكتورلارعا ءوتىپ كەتكەندەرىنىڭ ءوسىمپۇلى كەشىرىلمەيدى. بۇل تۋرالى ءماجىلىس وتىرىسىنىڭ كۋلۋارىندا ۇلتتىق بانكتىڭ توراعاسى ەربولات دوساەۆ ايتتى"-دەگەن حابار تاراتتى.

ەندى كوللەكتورلارعا قانداي نەسيەلەر وتەتىندىگىنە نازار اۋدارايىق. يپوتەكالىق نەسيەلەر 90 كۇن، كەپىلسىز نەسيەلەر 180 كۇن تولەنبەسە كوللەكتورلارعا بەرىلەدى. سوندا كەشە پارلامەنت قابىرعاسىندا قارالعان 89 ملرد تەڭگە حالىقتىڭ كۇندەلىكتى تولەپ جۇرگەن اعىمداعى نەسيەلەرىنىڭ ايىپپۇلى مەن ءوسىمپۇلىن وتەۋگە جۇماسالا ما؟ جارتى جىل نەسيەسىن وتەي الماعاندار بۇل جەڭىلدىكتى پايدالانادى. ال نەسيەسى جىلداپ تولەنبەگەندەرگە بۇل جەڭىلدىك جوق پا؟ پارلامەنت وتىرىسىندا ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ 56 پايىزعا دەيىن، ونلاين كرەديتتەردىڭ 500 پايىزعا دەيىن نەسيە بەرىپ كەلگەندىگى ايتىلدى. جىلداپ كرەديت تولەي الماي جۇرگەندەردىڭ بەرەشەگى ارتا بەرەدى، ال اندا-ساندا نەسيەسىن كەشىكتىرسە دە تولەپ جۇرگەندەر ۇكىمەتتەن دوتاتسيا الادى، سولاي ما؟

كەيبىر دەرەكتەر بويىنشا كوللەكتورلىق كومپانيالاردىڭ كوميسسياسى وندىرىلگەن بەرەشەكتىڭ 35 پايىزىنا دەيىنگى سۋممانى قۇرايدى. قالعان وندىرىلگەن سۋمما بانكتىڭ پايداسىنا جاتادى. ياعني، كوللەكتورلار دا، بانكتەر دە ۇتىلمايدى. كەزىندە ەلدىڭ بارىنە جاعالاي كرەديت بەرىپ، جابىلىپ تىنعان "اليانسبانك" پروبلەمالىق نەسيە پورتفەلىن كوللەكتورلارعا 70-75 پايىزعا ساتىپ كەتكەنىن جاريالاپتى. ال كورشى رەسەيدە كوللەكتورلاردىڭ كوميسسياسى 12 پايىزدان اسپايدى دەگەن اقپاراتتى كوردىم. مەن ەكونوميست ەمەسپىن، اقپاراتىم ناقتى بولماۋى مۇمكىن.

مەنى قازاقستانداعى كوللەكتورلىق كومپانيالاردا قانشا پرولەمالىق نەسيە بار ەكەندىگى قىزىقتىرادى. ءارى پرەزيدەنت جارلىعى بويىنشا ولارداعى بەرەشەك نەگە وتەۋگە جاتپايدى، سەبەپتەرى قانداي؟ كوللەكتورلىق كومپانيالاردىڭ ارتىندا كىم تۇر؟ بۇل جەكەمەنشىك كومپانيالاردىڭ مۇددەسى نەگە ۇكىمەتتىڭ ءالسىز توپتاردى قولداۋ ساياساتىنان جوعارى تۇر؟ قازاقستاندىق نارىقتا شەتەلدىك كولەكتورلىق كومپانيالار دا جۇمىس ىستەيتىندىگىن ەسكەرسەك، ءبىز كىمدەردى بايىتىپ جاتىرمىز؟

ۇكىمەت حالىقتىڭ ءالسىز توپتارىن قولداعىسى كەلسە كوللەكتورلىق كومپانيالارعا ءوتىپ كەتكەن نەسيەلەردىڭ ايىپپۇلدارى مەن ءوسىمپۇلدارىن الىپ تاستاپ، نەگىزگى قارىزدارىن عانا وتەۋگە قولداۋ جاساسىن. جوعارى پايىزبەن الىنعان يپوتەكالىق نەسيەلەردىڭ پايىزىن قايتا قاراپ، ازايتۋعا كومەكتەسسىن. بىزگە جاعدايى جوقتاردى ودان سايىن اشىندىرىپ، جاعدايى تۇراقتىلاردى قارىق قىلاتىن جەڭىلدىكتەردىڭ قاجەتى جوق.

پرەزيدەنت تاپ-تاماشا شەشىم قابىلدادى. تەك سونى ىسكە اسىرۋ مەحانيزىمىن اسىقپاي ويلاستىرسا دەيسىڭ. اقىلىم تاسىعان سوڭ، كوسەمسىپ وتىرعان جوقپىن. وسىعان ۇمىتتەنىپ وتىرعان انالاردى ويلاسام جىلاعىم كەلەدى.