عابباس قابىشۇلى. قازاقتى باسىنباعان كىم قالدى؟
قويدان قوڭىر قازاقتىڭ كەڭدىگى، كەشىرىمدىلىگى باسقا جۇرتقا باياعىدان ءمالىم. وتكەن عاسىرلاردا قازاق دالاسىن ارالاعان شەتەلدىك ساياحاتشى تاريحشى-عالىمداردىڭ قايسىسىنىڭ جولجازباسىن وقىساڭ دا، ارعىلارى «كوشپەندى قىرعىز-قايساق» دەپ، بەرگىلەرى «كوشپەندى قازاق» دەپ باستاپ: مىنەزى اشىق-جارقىن، قاراپايىم، اڭگىمەقۇمار حالىق; اتى-ءجونىڭدى سۇراپ بىلۋدەن بۇرىن داستارقانىن جاساپ، بار-جوعىن اۋزىڭا توسادى»، دەيدى. بەرتىندە ءوزىمىز دە سان رەت كۋا بولعان شىندىق. قازاقستاننىڭ باسقا ەلدەرشە بۇلىنبەي، قانشاما ۇلت-ۇلىسىنىڭ ۇيىپ وتىرعانى - ەڭ الدىمەن قازاعىنىڭ قۇداي بەرگەن وسى قاسيەتىنىڭ ارقاسى. ال سوڭعى جىلدارى مۇنى تارك ەتۋگە تىرىسۋشىلار تابىلىپ، جەر-جەردە ۇلتارالىق قاجەتسىز داۋ-جانجال، قاندى قاقتىعىس بولا باستادى. ول - ەلدىڭ ىشىنەن شىققانداردىڭ ەمەس، بازار نارقىن پايدالانا سىرتتان كەلىپ جاتقان پايداكۇنەم سان-ساپالاق توپتاردىڭ، يسلامعا دۇشپان ءدىندارلاردىڭ كەسىرى. ولاردىڭ ەشقايسىسى قازاقستاندى كوركەيتۋدى، قازاقتى، يسلامدى كوگەرتۋدى ماقسات ەتىپ كەلگەن جوق. باي ەلدى سورۋ ءۇشىن الاوكپەلەنىپ، ارامپيعىلدانىپ جەتتى. ال ۋاقىتشا قيىنشىلىققا ۇشىراعان ەلدى ەسىن جيعىزباستان تالاۋ-توناۋ ونىڭ حالقىن اۋەلى استىرتىن الداپ-ارباپ، بولماي بارا جاتسا - اشىق ارانداۋداتۋ ارقىلى تاتۋلىعىنان، بىرلىگىنەن ايىرۋ وڭاي بولادى. انە، رەسپۋبليكامىزدىڭ باتىسىندا سول زىمياندىق ىسكە اسىرىلىپ، وق اتىلىپ، ءولىم بولىپ جاتىر! سۇمدىق!
قويدان قوڭىر قازاقتىڭ كەڭدىگى، كەشىرىمدىلىگى باسقا جۇرتقا باياعىدان ءمالىم. وتكەن عاسىرلاردا قازاق دالاسىن ارالاعان شەتەلدىك ساياحاتشى تاريحشى-عالىمداردىڭ قايسىسىنىڭ جولجازباسىن وقىساڭ دا، ارعىلارى «كوشپەندى قىرعىز-قايساق» دەپ، بەرگىلەرى «كوشپەندى قازاق» دەپ باستاپ: مىنەزى اشىق-جارقىن، قاراپايىم، اڭگىمەقۇمار حالىق; اتى-ءجونىڭدى سۇراپ بىلۋدەن بۇرىن داستارقانىن جاساپ، بار-جوعىن اۋزىڭا توسادى»، دەيدى. بەرتىندە ءوزىمىز دە سان رەت كۋا بولعان شىندىق. قازاقستاننىڭ باسقا ەلدەرشە بۇلىنبەي، قانشاما ۇلت-ۇلىسىنىڭ ۇيىپ وتىرعانى - ەڭ الدىمەن قازاعىنىڭ قۇداي بەرگەن وسى قاسيەتىنىڭ ارقاسى. ال سوڭعى جىلدارى مۇنى تارك ەتۋگە تىرىسۋشىلار تابىلىپ، جەر-جەردە ۇلتارالىق قاجەتسىز داۋ-جانجال، قاندى قاقتىعىس بولا باستادى. ول - ەلدىڭ ىشىنەن شىققانداردىڭ ەمەس، بازار نارقىن پايدالانا سىرتتان كەلىپ جاتقان پايداكۇنەم سان-ساپالاق توپتاردىڭ، يسلامعا دۇشپان ءدىندارلاردىڭ كەسىرى. ولاردىڭ ەشقايسىسى قازاقستاندى كوركەيتۋدى، قازاقتى، يسلامدى كوگەرتۋدى ماقسات ەتىپ كەلگەن جوق. باي ەلدى سورۋ ءۇشىن الاوكپەلەنىپ، ارامپيعىلدانىپ جەتتى. ال ۋاقىتشا قيىنشىلىققا ۇشىراعان ەلدى ەسىن جيعىزباستان تالاۋ-توناۋ ونىڭ حالقىن اۋەلى استىرتىن الداپ-ارباپ، بولماي بارا جاتسا - اشىق ارانداۋداتۋ ارقىلى تاتۋلىعىنان، بىرلىگىنەن ايىرۋ وڭاي بولادى. انە، رەسپۋبليكامىزدىڭ باتىسىندا سول زىمياندىق ىسكە اسىرىلىپ، وق اتىلىپ، ءولىم بولىپ جاتىر! سۇمدىق!
جات ەلدىك زالىمدەر سۇمدىقتارىن حالىقتى ۇيىتۋشى ءدىن الەمىمىزگە ۋ شاشۋدان باستادى. وزدەرىنىڭ ءدىني ۇيىمدارى مەن توپتارىن وركەشتەندىرۋ ۇستىنە بىزدەگى ءبىر يسلامنان الدەنەشە «يسلام» جاسادى. سونىڭ سالدارىنان بوگدە دىنگە ءوتىپ كەتكەن قازاق قانشا؟ وتباسى ەكى-ءۇش دىنگە ءبولىنىپ، ورتاسىنا تۇسكەن شاڭىراق قانشا؟ جات ءدىندى ەركەكتەردىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ كەتكەن قازاق قىزى قانشا؟ ءدىنداردىڭ كيىمىن كيىپ، قالتاسىنا قارا كەزدىگىن سالا كەلگەن تەرىس ساياساتشى ول ىرىتكىلەر تىنىش قازاق ورتاسىن وسىلايشا لاڭداعالى قاشان؟!
زاڭ جۇيەمىزدەگى مۇنداي سوراقىلىقتىڭ سالدارى قازاققا قارا تاياق بولىپ ءتيىپ ءجۇر. قازاق پەن چەشەننىڭ، قازاق پەن ۇيعىردىڭ، قازاق پەن كۋردتىڭ اراسىندا جانجال، قاقتىعىس بولا قالسا، بارىندە قازاق ايىپتالىپ، سوتتالىپ-قاتتالىپ كەتە بارادى. قويدان قوڭىر قازاقتى باسقالاردىڭ باسىنۋى ازداي، قاعىنان جەرىگەن قازاقتار-اق تۇبىمىزگە جەتەتىن شىعار! ال بيلىك - بەيتاراپ. «ءبىرىڭ ءولىپ، ءبىرىڭ قال» ما؟
«اباي-اقپارات»
