«رۋحاني جاڭعىرۋ: قازاق ءتىلى – ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسياداعى بايانداما 

زامانىندا «ۇلتتىڭ ار-وجدانى» اتانعان احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ ءتىل تۋىن كوتەرىپ، ونىڭ بەكەم تۇعىرىنا اينالۋى كەزدەيسوق ەمەس ەدى. رەسەي يمپەرياسى قيلى امالمەن قۇرامىنا قوسىپ العان تەگى بوتەن جۇرتتاردى ورىس ءتىلىن تاڭۋ ارقىلى  وتارلاۋشى  حالىققا  سىڭىستىرۋگە،  ياعني  اسسيميلياتسيالاۋعا قاتتى كوڭىل بولگەنى ءمالىم. ءدىندى دە ورتاقتاس- تىرۋعا تىرىستى. اقىرى، «يلانىمى ماگومەتاندىق بولىپ قالسا دا، ءومىر ءسۇرۋ سالتى جونىنەن كادىمگى مۇجىقتان اۋمايتىن» بودان قالىپتاستىرۋعا ۇمتىلۋدى بارلىق اكىمدەرىنە مىندەتتەپ وتىردى. ۇكىمەت شەشىمدەرىن يدەولوگيالىق تۇرعىدا ورىنبور-قازاندا  ن.ي. يلمينسكي (1922–1891), تاشكەنتتە ونىڭ شاكىرتى ن.پ. وستروۋموۆ (1846–1930) سىندى شىعىستانۋشى-ميسسيونەرلەر قامتاماسىز ەتىپ تۇردى. پاتشالىق بيلىكتىڭ جەر-جەردەگى يلمينسكيلەر مەن وستروۋموۆتارعا ارقا سۇيەگەن قىزمەتشىلەرى وزگە حالىقتاردى ورىستارمەن ءسىڭىستىرىپ، ءبىر حالىق رەتىندە تۇتاستىرۋعا بەكەم نەگىز سالاتىن وقۋ ورىندارىن – پاتشا جارلىقتارىنىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىس ەر بالالارعا دا، «كەلەشەكتە وتباستارىندا يمپەريا مۇددەسىنە ادال ورىس- ءتىلدى ۇرپاق تاربيەلەۋگە ءتيىس» قىز بالالارعا دا ارنايى مەكتەپتەر اشۋدى جۇزەگە اسىردى.

تۇركىستان ولكەسىنىڭ قوجايىنى گەنەرال-اديۋتانت فون-كاۋفمان تاشكەنتتە اشىلعان تۇركىستان مۇعالىمدىك سەمينارياسىنىڭ باس قامقورشىسى ەسەبىندە، «ءالى تولىق تاقۋا-فاناتقا اينالىپ ۇلگەرمەگەن قازاق تايپاسىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق قابىلەتى جاعىنان ورىستارمەن جاقىنداسۋعا بەيىمدىگى جوعارى ەكەنىنە جانە قازاقتاردىڭ بالالارىن» ورىس مەكتەپتەرىنە «ىقىلاستانا بەرىپ جۇرگەنىنە سۇيەنە وتىرىپ»، 1880 جىلعى 8 قاراشادا سانكت-پەتەربۋرگكە، حالىق اعارتۋ مينيسترىنە  ارنايى حات جازدى. وندا: «ورتا ازياداعى ءبىزدىڭ ۇستەمدىگىمىزدى قامتاماسىز ەتەتىن ساياسي مۇددەمىز تۇرعىسىنان كوشپەندى حالىقتى دەربەس ومىرگە جانە روسسيامەن اسسيميلياتسيالاندىرۋ ىقتيمالدىعىنا تارتۋ قاجەتتىگىن ويلاي وتىرىپ، مەن قازاقتاردى مۇسىلماندىق ىقپالدان ءسوزسىز ازات ەتۋ كەرەك دەپ سانايمىن، بۇعان ولاردىڭ اراسىنا ورىس جازۋىن ەنگىزۋ جاقسى سەپتەس- كەن بولار ەدى»، – دەگەن ويىن ايتا وتىرىپ: «بۇل ماقساتقا قازاقتار  اراسىنا  تەك  قانا ءبىزدىڭ  مەكتەپتەرىمىز  ارقىلى ورىستىڭ حالىقتىق ءبىلىمىن تاراتۋ جولىمەن جەتۋگە بولادى، قازاق بالالارىن ورىسشا ساۋات اشۋعا وقىتۋ ءبىزدىڭ مەكتەپتەرىمىزدە ولاردىڭ تۋعان تىلدەرىنىڭ كومەگىمەن جۇرگىزىلۋگە ءتيىس»، – دەپ ناقتىلاپ  جازدى. تۇركىستان اكىمىنىڭ ۇسىنىسىن  1881  جىلعى  28  قاڭتاردا  پاتشانىڭ  ءوزى  بەكىتكەننەن  كەيىن، تۇركىستان مۇعالىمدەر سەمينارياسىندا قازاق ءتىلى ورىس ءالفاۆيتى ارقىلى وقىتىلا باستادى – وسىلاي سەميناريا «قازاقتاردى ورىستارمەن ءبىرتۇتاس ساياسي-مەملەكەتتىك ورگانيزمگە قۇيىلىستىرۋعا» ۇلەس قوسۋعا كىرىستى.  ءابۇيىر بولعاندا، سەميناريانىڭ قازاق تۇلەكتەرىنىڭ ءبارى بىردەي يمپەريا قولشوقپارىنا اينالعان جوق. ارالارىنان سەرالى لاپين، سادىق وتەگەنوۆ، قوڭىرقوجا قوجىقوۆ، سەگىزباي ايزۇنوۆ سەكىلدى قوعام قايراتكەرى، شىعىستانۋشى-عالىم، تاماشا ۇستاز ءوسىپ شىقتى. ال قوجىقوۆ جاديدتىك ۇلگىمەن ولكە مەكتەپتەرى ءۇشىن العاشقى قازاق الىپپەسىن جازدى.

ورىستاندىرۋ ارەكەتتەرى كوپتەن ءجۇرىپ جاتقان دالا ولكەسىندەگى احمەت بايتۇرسىنۇلى (1873–1937) بولسا، «قازاق حالقىنىڭ بولاشاعى – مەكتەپتەردە» دەپ بىلگەن ۇلى اعارتۋشى ىبىراي التىنسارين (1841–1889) نۇسقاعان جولمەن ۇستازدىق قىزمەت ىستەي ءجۇرىپ، قازاقتى جويىلۋدان ساقتايتىن كۇرەس جولىنا ءتۇستى. العاشقى ورىس رەۆوليۋتسياسى جىلدارىنان ۇلت-ازاتتىق قوزعالىستىڭ العى شەبىندە بولدى. ۇلت مۇددەسىن كوزدەگەن قوعامدىق-ساياسي جۇمىستارعا ارالاستى. اراب-پارسى الفاۆيتىنەن رەفورمالانعان قازاق الىپپەسىن، ءتىلدىڭ ءتيىستى ءىلىمىن جاسادى. جۇرتتى وياتاتىن، وقۋعا، بىلىمگە ۇمتىلتاتىن، ەلدىك ماسەلەلەرگە ۇيىتاتىن، ەل بولۋدىڭ جولدارىن نۇسقاپ، كۇرەسۋگە شاقىراتىن گازەت شىعاردى. سوۆەتتىك قازاق مەملەكەتىنىڭ العاشقى وقۋ ءمينيسترى رەتىندە، قازاق مەكتەپتەرىن كۇرت كوبەيتۋگە ۇلەس قوستى. ءوزىنىڭ جاڭا الىپپەسى مەن ءتىل ءبىلىمى وقۋلىعىن كەڭ قولدانىسقا ەنگىزۋ ارقىلى كوپتەگەن ءدىني قىزمەتشى-مولدالاردىڭ مەكتەپ مۇعالىمدەرى قاتارىندا ۇستازدىق ەتۋىن مۇمكىن ەتتى. كەزىندە التىنسارين تۇجىرىمداعان فورمۋلانى «ۇلتتىڭ كەلەشەگى – مەكتەپتەردە» دەپ تۇسىنۋگە بولاتىن جاڭا ساتىعا كوتەردى. ءوزىنىڭ قيىندىققا تولى بولعان كۇردەلى ءومىر جولىندا احاڭ وتار جاعدايىنداعى «ۇلتتىڭ ساقتالۋىنا دا، جوعالۋىنا دا سەبەپ بولاتىن» جاعدايلاردى ايقىن اجىراتتى جانە سولاردىڭ ىشىندە  ءتىلدىڭ شەشۋشى ورىن الاتىنىن ءدال اتاپ كورسەتتى. «ءسوزى جوعالعان جۇرتتىڭ ءوزى دە جوعالادى» دەگەن تاعدىرشەشتىلىك ءمانى بار، قاناتتى سوزگە اينالعان بايلامدى قورىتىپ شىعاردى.

سوۆەتتىك قازاق مەملەكەتى تۇسىندا باستان كەشىلگەن سولاقاي رەفورمالار، جاساندى اشارشىلىقتار، رەپرەسسيالار، جەر-سۋدىڭ جاڭاشا وتارلانۋى، قازاق حالقىنىڭ ءوز ەلىندە ۇلتتىق ازشىلىققا اينالۋى، قوعامدىق تىنىس-تىرشىلىكتىڭ ءبارى ورىس تىلىندە ءوتۋى، ورىستانعان قازاقتار قاتارىنىڭ كۇرت ءوسۋى جانە ولاردىڭ بار سالادا جەتەكشى ورىنداردا ءجۇرۋىن ىنتالاندىرۋ قازاق ءتىلىنىڭ تاعدىرىن  تۇيىققا تىرەگەندەي بولدى. الايدا كومپارتيا بيلەگەن سو ءبىر توتاليتارلىق جىلداردا احاڭ كوتەرگەن ءتىل تۋى قۇلاعان جوق، ول ءاردايىم كۇرەسكە شاقىرىپ تۇردى. تيىسىنشە، قاتاڭ دا قاساڭ يدەولوگيالىق قىسپاققا قاراماستان، ءتۇرلى جاعدايدا ۇلت قايراتكەرلەرى ۇلت ءتىلى مۇددەسىن قورعاپ  وتىردى. اقىرى، ءتوتاليتاريزمنىڭ كەزىندە-اق، سوۆەتتىك رەسپۋبليكامىزدىڭ عۇمىرى ۇزىلەردەن ەكى جىل بۇرىن، 1989 جىلعى 22 قىركۇيەكتە ءتىل تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلانۋىنا، انا تىلىمىزگە مەملەكەتتىك مارتەبە بەرىلۋىنە قول جەتكىزدى.

سودان بەرى، مىنە، وتىز جىل بولدى. قازاق ءتىلى 1993 جانە 1995 جىلدارداعى كونستيتۋتسيالاردا مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندە بەكىتىلدى. وسى وتىز جىل ىشىندە بيىك دارەجەدە ءتۇرلى قۇجات دۇنيەگە كەلىپ، مەملەكەتتىك تىلدە ءىس جۇرگىزۋ مەن قىزمەتتىك قارىم-قاتىناس جاساۋ تەتىكتەرى اتاپ كورسەتىلدى، مەملەكەتتىك ءىستىڭ بارلىق سالالارىنا مەملەكەتتىك ءتىلدى بەلسەندى تۇردە ەنگىزۋ، مەملەكەتتىك ورگانداردا مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ قولدانىلۋ اياسىن كەڭەيتۋ، ءىس قاعازدارىن كەزەڭ-كەزەڭىمەن قازاق تىلىنە كوشىرۋ جايىنان ناقتى تاپسىرمالار بەرىلدى، وسى ماسەلەلەرمەن شۇعىلداناتىن كوميسسيا دا قۇرىلدى. ءتىپتى، تىلدەردى قولدانۋ مەن دامىتۋدىڭ 2001–2010 جانە 2011–2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلامالارى دا جاسالدى.

الايدا سول شارالاردىڭ ەشقايسىسىنىڭ قۋانتارلىق ناتيجە بەرمەگەنىن بىلەمىز. مىنە، ەكىنشى باعدارلامانىڭ ورىندالۋ مەرزىمى دە كەلەسى جىلى اياقتالماق، بىراق العا قويىلعان مىندەتتەردىڭ بۇل باعدارلاما بويىنشا دا تولىق شەشىلمەيتىنى، ەڭ باستىسى، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ ءالى دە بيىك  مارتەبەسىنە ساي قولدانىلا قويمايتىنى قازىرگى تاڭنىڭ وزىندە انىققا شىعىپ تۇر.  ال مەملەكەتتىك ءتىلدى بۇگىنگى كۇنگە دەيىن حالىقتىڭ، تۇتاس حالىق تۇگىل بيلىك باسىنداعىلار مەن زيالى دەپ اتالاتىن قادىرلى توپ بەدەلدىلەرىنىڭ تولىق مويىنداماۋى، شىنتۋايتىندا، احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ «ءسوزى  جوعالعان  جۇرتتىڭ  ءوزى  دە  جوعالاتىنى» جايىنداعى تۇجىرىمىنىڭ ءالى دە وزەكتىلىگىن كورسەتەدى. وكىنىشكە قاراي، ولار مەملەكەتتىك شارالاردى جۇرگىزگەندە مەملەكەتتىك ءتىلدى قولدانباۋلارى ءوز الدىنا، ءتىپتى، سول شارالار جايىنداعى بەلگىلى ءبىر دارەجەدە اتقارىلعان ىستەردى قورىتىندىلاپ، جۇرەكجاردى ويلارىمەن ءبولىسىپ سىرلاسقان، ونىسىن تەلەديدار ارقىلى ءدۇيىم جۇرتقا جاريا قىلعان وتىرىستارىندا دا ءوز انا تىلدەرىن – مەملەكەتتىك ءتىلدى قولدانباعانىنا بارشامىز كۋا بولدىق. ال الەم ازاماتى ساناتىنداعىلار: «اۋىل ءتىلىن ۇلتشىل-پاتريوتتار يندۋستريالىق قوعام ءتىلى ورنىنا قويماق» دەپ، ۇلت نامىسىن جىرتۋشىلاردى كەمسىتىپ قانا قويماي، مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن مۇلدەم تۇقىرتا تۇسۋدە. ياعني قازاق مەملەكەتىنىڭ وكىمەتى مەن وكىمەتتىڭ ارقا سۇيەيتىن بەتكە ۇستار ينتەلليگەنتتەرى قازاق ەلىنىڭ مەملەكەتتىك تىلىندە ەمەس، وزگە مەملەكەتتىڭ تىلىندە سويلەگەندى قوش كورەدى. مۇنداي جاعداي ءبىزدىڭ ەسىمىزگە قايران احاڭنىڭ: «قازاقتا ءبىلىمدى ادام جوق ەمەس، كوپ، بىراق، سولاردىڭ كوبى ءوز ءبىلىمىن حالالعا ەمەس، حارامعا جۇمساپ عادەتتەنگەن»، – دەگەن ءسوزىن ەسكە الۋعا ەرىكسىز ماجبۇرلەيدى.

احاڭ ايتقانداي ادەتكە بەيىمدەر بيلىك بۋىندارىنداعى قىزمەتىندە وتىرىك ءمۇلايىمسىپ، قيلى شارالاردى جوسپارلاعان جانە قولداعان بولادى دا، ءىس جۇزىندە ولاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىن كەرى كەتىرۋمەن شۇعىلدانادى. الدەقاشان دامىعان ءتىلدىڭ قولدانۋ ءورىسىن مەملەكەتتىك مارتەبەسىنە ساي كەڭەيتۋدىڭ ورنىنا – «ءتىلدى دامىتۋ كەرەك» دەگەن كەرتارتپا دا قيتۇرقى ۇراندى كوز قىپ كوككە كوتەرۋمەن، ءىس جۇزىندە  قارجىنى تەككە شاشىپ، تورگە باسقا ءتىلدى تىقپالاۋمەن جۇرەدى. سوندايلاردىڭ جالعان پاتريوتتىعى وتىز جىل ۋاقىتتى بەكەرگە وتكىزدى. ەس جياتىن ۋاقىت جەتتى. ارداقتى احاڭ ۇكىلەگەن قازاق ءتىلىنىڭ مەملەكەتتىك مارتەبەسىن جالپاق جۇرتقا مويىنداتۋ جولىنداعى كۇرەس تۋىن ەندى اسقاقتاتا كوتەرگەن ءجون. وكىمەتتەن مەملەكەتتىك ءتىلدى قاجەتتىلىككە اينالدىراتىن شارالاردى ومىرگە كەڭىنەن ەنگىزۋدى باتىل تالاپ ەتۋ كەرەك. ۇكىمەت قىرۋار قارجى شىعىنداپ، وتىز جىل بويى مەملەكەتتىك ءتىلدى مەكتەپتەردە دە، مەكەمەلەردە دە وقىتىپ كەلەدى عوي، مەملەكەتتىك ءتىلدى مىندەتتى تۇردە وقىتقان ورتا مەكتەپتەردى ميلليونداعان بالا ءبىتىردى، ەندى سولاردىڭ ناتيجەسىن كورەتىن مەزگىل جەتتى. بۇدان بىلاي مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەيىنشە قادام باسا المايتىنداي ماجبۇرلىك تۋعىزۋ كەرەك. سونداي جاعدايدا، كۇندەلىكتى تۇتىنۋعا قاجەتتىلىك بولماعاندىقتان ۇمىتۋعا اينالعاندار ونى تەز ەستەرىنە ءتۇسىرىپ، بىلمەيتىندەر – تىرشىلىك ءۇشىن قاجەت دەڭگەيدە تەز-اق مەڭگەرىپ الادى. قۇرىعاندا مەملەكەتتىك ءتىلدى مويىنداپ، ەڭ كەمى قازاقشا سالەمدەسۋدى ۇيرەنەدى، كەرەك ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن ءوز ەركىمەن تارجىمەشىگە جۇگىنەتىن بولادى.

كەزىندە پاتشا ۇكىمەتىنىڭ ورىس ءتىلىن بارشا جۇرتقا ءبىلۋدى مىندەتتەپ، كۇشتەپ تىقپالاپ جاتقانىن لەنين قاتتى سىنعا الىپ، ءتىلدى بىلگىزۋ ءۇشىن قىشتاۋ ەمەس، ماجبۇرلىك تۋعىزۋ قاجەتتىگىن  ايتقان بولاتىن.  سونى، بارشامىز بىلەمىز، سوۆەت وكىمەتى ويداعىداي جۇزەگە اسىردى. ءبىزدىڭ تاۋەلسىز بيلىگىمىز سودان، سول سوۆەتتىك تاجىريبەدەن الدەقاشان ۇيرەنۋى كەرەك ەدى. تىم بولماسا ەندى ويانعان ءجون. ويانىپ، ءبىرىنشى كەزەكتە بارلىق بيلىك بۋىندارىنىڭ، كۇللى بيۋدجەتتەن قارجىلاندىرىلاتىن مەكەمەلەردىڭ مەملەكەتتىك تىلدە جۇمىس ىستەۋىن جولعا قويۋ كەرەك. كەڭەستىك قازاق مەملەكەتى تاريحىندا، ەكى ولكە بىرىككەن سوڭ، 1925 جىلى تۇڭعىش رەت حالىقتىڭ ۇلتتىق قۇرامىندا قازاقتاردىڭ ۇلەسى 68 پايىزعا جەتكەنى اتالىپ، ۇلت قايراتكەرلەرى ۇلتتىق رەسپۋبليكانى ءىس جۇزىندە ەندى قۇردىق دەپ جاريالاعان. سودان بىلاي وسى ۇلتتىق مەملەكەتتى تالاپقا ساي جاساپ شىعۋ مىندەتى قويىلعان بولاتىن. وكىنىشكە قاراي، قاتاڭ ءبىر ورتالىقتاندىرىلعان  يمپەريالىق  كوممۋنيستىك پارتيا بيلەگەن زاماندا ول مۇمكىن بولعان جوق. تەك قايتا قۇرۋ جىلدارى، 1990 جىلى، مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىك جايىنداعى دەكلاراتسيادا ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ ماسەلەسى اتاپ كورسەتىلدى، الايدا 1991 جىلعى مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىك تۋرالى زاڭدا بۇل ءجايت اشىپ ايتىلمادى. سودان بەرگى جيىرما سەگىز جىل ىشىندە وسىناۋ ماڭىزدى ماسەلە بيىك مىنبەردەن اڭگىمە بولمادى دا. دۇرىسىندا، كۇنى كەشە ەكىنشى پرەزيدەنتتىڭ ءبىرىنشى جولداۋىندا قازاق ءتىلىنىڭ ۇلتارالىق ءتىل بولاتىن مەزگىلى جەتتى دەگەن وي ايتىلدى. سول وي بۇگىنگى كونفەرەنتسيا تاقىرىبىنا شىعارىلىپ وتىر. بىراق، مويىنداۋ ابزال، وسىناۋ تاماشا نيەتتى جۇزەگە اسىرۋعا قىزمەت ەتەتىن شارا – ەل ىشىندە سوعان ناقتى قاجەتتىلىك، ماجبۇرلىك احۋال جاساۋ جايى نۇسقالماعاندىقتان، ازىرگە كونستيتۋتسيالىق مارتەبەسى جوق ۇلتارالىق ءتىل تۋرالى پرەزيدەنتتىك وي وسى ۋاقىتقا دەيىن ايتىلىپ كەلگەن ادەمى سوزدەردىڭ كەيپىن كيىپ قالا بەرۋى عاجاپ ەمەس. اۋەلى كونستيتۋتسيالىق مارتەبەسى بار مەملەكەتتىك ءتىلدى ءوز ورنىنا قويۋدى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك، سوندا ول ءوز-وزىنەن ۇلتارالىق ءتىل قىزمەتىن اتقارىپ جۇرە بەرەدى. ءتىل تۋىنىڭ تۇعىرى بوپ تۇرعان احاڭنىڭ بازالىق ۇعىمىن دامىتا قاراپ، ۇلتتىق مەملەكەتتىڭ شىنداپ ورناۋىن تالاپ ەتۋدى جانە ونىڭ قۇرىلۋىنا دا، «ساقتالۋىنا دا، جوعالۋىنا دا سەبەپ بولاتىن نارسەنىڭ ەڭ قۋاتتىسى – ءتىل» ەكەنىن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك.

سوۆەت وكىمەتىنىڭ كۇللى رەسپۋبليكالارعا كيريليتسانى ءبىر پارمەنمەن كۇشتەپ ەنگىزۋىنىڭ استارىندا حالىقتاردى بولشەكتەپ بيلەۋ، ۇلت تىلدەرىن ءبىر-بىرىنەن الشاقتاتا ءتۇسۋ ماقساتى جاتقانى بۇگىندە بارشاعا ءمالىم. كيريليتسانى ءار جۇرت ءوز دىبىس ەرەكشەلىگىنە قاراي وزىنشە رەفورمالاپ العاندىقتان، باسقانى بىلاي قويعاندا، سويلەسكەندە تۇسىنىسە كەتەتىن تۇركى حالىقتارىنىڭ وكىلدەرى ءبىرىن ءبىرى وقي المادى. بۇل كەلەڭسىزدىكتى تاۋەلسىزدىك ورناعان العاشقى جىلداردا بارشا عالىمدار تۇركى حالىقتارىنا ورتاق ءالىپبي جاساۋ ارقىلى شەشكەندەي ەدى. الايدا ءبىزدىڭ قازىرگى تاڭداعى تاجىريبە لاتىن ارىپتەرىن تاعى دا ءوز بەتىمىزشە رەفورمالاعاندىقتان، قايتادان كيريليتسا داۋىرىندەگىدەي كۇيگە تۇسىرەتىندەي، ياعني جاڭا ءالىپبيىمىز باسقا قانداستارىمىزبەن جاقىنداسۋعا مۇمكىندىك بەرمەيتىن ءتارىزدى.

بۇدان دا وتكەن ءبىر قاتەر بارى جايىندا ايتپاي كەتۋگە بولمايتىن سياقتى: مەملەكەتتىك ءتىل بارشاعا مىندەتتى بولماي تۇرعان قازىرگى جاعدايدا لاتىن گرافيكاسى نەگىزىندە جاسالعان الىپبيگە كوشۋدىڭ حالىقتى قاق جارارلىقتاي تەرىس ناتيجە بەرۋى ىقتيمال. وسى ۋاقىتقا دەيىن ەستىپ جۇرگەن «لاتىن ءالىپبيى تەك قازاقتار ءۇشىن جاسالۋدا» دەگەن «ەرەجەدەن» بويدى باتىل اۋلاق سالۋىمىز كەرەك. جاڭا الىپبيگە بۇكىل مەملەكەتتىك جۇيە، كۇللى وقۋ ورىندارى، بارشا قازاقستاندىق تۇتاستاي كوشۋگە ءتيىس. احاڭ سوققان تۇعىردان جەلبىرەگەن ءتىل تۋى ءبىزدى وسىنداي كوزقاراستا تۇرۋعا شاقىرادى.  مەملەكەتتىك ءتىل مارتەبەسىن قۇر قىزىل ءسوز ەمەس، ناقتى ءىس ارقىلى ءوز دەڭگەيىنە كوتەرىپ، شىن مانىندەگى قازاقتىڭ زاماناۋي ۇلتتىق مەملەكەتىن جاساۋعا كۇش سالۋ – بارشامىزدىڭ پەرزەنتتىك پارىزىمىز.

بەيبىت قويشىباەۆ،

«ادىلەت» تاريحي-اعارتۋ قوعامى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، جازۋشى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى 

Abai.kz