ء(ازىل اڭگىمە)

اسىعىپ- ۇسىگىپ، ورىستەن قايتقان دەدەي ۇيگە كىرگەن بويى قارا نوقاتىن «تىرس» ەتكىزىپ باسىپ قالىپ، تەلەديداردى قوسىپ كەپ جىبەردى. قايناۋى جاقىن ساماۋرىنداي ىسىلداي- پىسىلداي جونەلگەن، بۇرىشتا تۇرعان قارا جاشىگى ءبىر كەزدە «كوزىن» باعجاڭ-باعجاڭ ەتكىزىپ، اشىپ-جۇما بەرگەنى سول ەدى، ار جاعىنان ءبىر قورا ادام شۋلاپ قويا بەرسىن. ءبىرى الىپ، ءبىرى ساتىپ جۇرگەن بازاردىڭ قىزعان شاعىنداعىداي كوپ كىسىنىڭ ولەرمەن داۋسى بىرىنەن-ءبىرى اسىپ ءتۇسىپ جانتالاسىپ جاتىر. ايعاي- سۇرەڭى ودان دا باسىمداۋ ەستىلە مە، قايدام.

قازىر  اركىم ءوز شارۋاسىمەن اۋرە.  بىرەۋگە-بىرەۋ قارايلاپ ءجۇرۋشى مە ەدى؟ «دەدەي سيىرىن ورىسكە ايداپ كەلگەن سوڭ كىرىسەرمىز» دەپ كىم اسپانعا قاراپ وتىرادى. مەرزىمدى ۋاقىتىندا ويىندى باستاپ كەپ جىبەرگەن ويىنشىلار قىزىل تاناۋ بولىپ، اياعىمەن دە، باسىمەن دە، ءتىپتى قارنىمەن دە پەرگىلەپ، جالعىز دوپتىڭ «اكەسىن تانىتىپ» ەڭىرەتىپ قۋىپ ءجۇر. انا ىشىنە جەل تولتىرىپ العان قۋ دومالاققا دا «جان» كەرەك سياقتى، اركىمنىڭ بۇتىنىڭ اراسىنا قاشىپ بارىپ تىعىلىپ، ول جەردەن دە بايىز تاپپاي، كوپ توبەت قۋعان قانشىقتاي ارلى-بەرلى جان-دالباسامەن دومالانا بەزەدى دەيسىڭ. سوڭىنان ارسالاڭداي قۋعان كوپ قۋعىنشى زىركىلدەتە تەۋىپ، ءاي، قويار ەمەس.

و، توبا! جالعىز دوپتى الاسۇرا قۋعان توبىرعا دەم بەرىپ، اينالاسىنداعى كوپ قاۋىم ەلىرىپ، تۇلكى كورگەن اڭشىداي قيقۋىن سالىپ، ءبىر وتىرىپ، ءبىر تۇرىپ ولەتىن ءتۇرى بار. مىنا دەدەيىڭ دە سونداي ولەرمەننىڭ ءبىرى ەكەن. كوزى تەلەديدارعا قادالا تەسىرەيگەن كۇيى كولدەنەڭ جاتقان كورپەشەنى ءتورت بۇكتەپ، مىقشيىپ وتىرا كەتتى. اياعىنىڭ شۋاشى ساسىپ، ىشتە دوپ تەۋىپ جۇرگەندەرگە قوسىلا كەتەتىندەي ەنتەلەپ قويادى. قوزعالاقتاپ ونسىز دا ماقتاسى شىققان كورپەشەنى مىلجا- مىلجا ەتىپ ماسقاراسىن شىعاردى.

قۇمارلىق دەگەندى قويساڭىزشى! ءبىر كەزدە وزىنەن- ءوزى:

–و، فۋتبول، فۋتبول!
ويىننىڭ بۇل تورەسى،- دەپ ولەڭدەتە داۋىستاپ جىبەردى. وسى كەزدە ىشكە ەنگەن قۇرداسى تومپي:

ء–ۇيدى كوشىرىپ جاتقان ءبىر ءوزىڭ ەكەنسىڭ عوي، - دەپ سويلەي كىردى دە: «قايقايتا تەپ! ويباي-اي!» دەگەن دەدەيدىڭ وقىس داۋسىنا توقتالىپ قالدى دا، بۇل ءسوزدىڭ وزىنە ارنالماعانىن بايقاپ، مىج-مىج كورپەشەنىڭ ەكىنشى شەتىنە جايعاسا بەردى.

كەلدىڭ-اۋ، كەتتىڭ-اۋ دەپ وتىرعان دەدەي جوق. جەتەكشىنىڭ جەتەگىندە جۇرگەندەي ورنىندا وتىرىپ- اق، قوسىلا شاۋىپ، بارىلداپ وتىر.

–تۋ، وسىلاي دا ويناي ما ەكەن؟ قاتتى كەلگەن دوپتى اۋەلى كەۋدەمەن توسىپ الىپ، تومەن قاراي سىرعي بەرگەندە وڭ اياقتىڭ القىمىمەن پەرمەيسىڭ بە؟ ءاي، ساعان ايتام، توعىزىنشى نومەر،- دەپ كۇيىپ-ءپىسىپ، قولىن شوشايتىپ ورنىنان قارعىپ تۇردى. – ءوزىڭ شاشىڭ جالبىراپ، رونالدۋ بولامىن دەپ ءجۇرسىڭ بە؟ ونداي بولۋ ساعان قايدا؟!

دەدەي الگىگە «ۇرسىپ-ۇرسىپ» ورنىنا قايتا جايعاستى. كوزى ىشتەگىلەردى ءىشىپ-جەپ، اۋزى جىبىرلاپ، يەگى شوشاڭ-شوشاڭ ەتەدى. پەرىسىنىڭ بۋىپ وتىرعانىن بايقاعان تومپي ءارى قاراي اڭىسىن اڭداپ، ءبىر كوزىمەن دوپ تەپكىشتەرگە، ءبىر كوزىمەن دەدەيگە قاراپ وتىر. كوپ ۇزاماي-اق، قۇرداسىنىڭ جىنى قايتا قوزىپ بەردى.

–تۋ، وسىلاي دا ويناي ما ەكەن؟ اۋەلەپ كەلگەن دوپتى توبەڭمەن «توق» ەتكىزگەنشە، ماڭدايىڭمەن جەرگە قاتتى ۇرسايشى. ۇشۋ بۇرىشىن ەسەپتەمەيسىڭ بە؟ قيىپ ۇرساڭ قاقپاشىنىڭ بۇتىنىڭ اراسىنان تورعا توپ ەتە قالاتىن ەدى... قاپ! ءوزىڭ ونىنشى ءنومىرلى مايكىنى كيىپ الىپ، بولار ەمەسسىڭ. ءولىپ كەتسەڭ دە پەلە دە، مارادونا دا بولا المايسىڭ. دەدەي بۇل جولى «زاوچنىي» ساباعىن وتىرىپ- اق ايتىپ تاستادى.

–مىنا قاقپاشى دا وڭبايدى. بىرەۋدىڭ اياعىنىڭ استىنداعى دوپقا باسىن توسىپ قۇلاعانىن قاراشى! وپ-وڭاي جاراقات الادى. مۇنداي دوپتى ورداباەۆ سەكىلدى جۇدىرىقپەن ايىپ الاڭىنىڭ سىرتىنا، قاشىققا ۇرمايسىڭ با؟ ونداي بولۋ قايدا ساعان!

تومپي دا اڭعارىپ وتىر. دەدەيدىڭ ەسكەرتپەلەرى اق مايكىلى ويىنشىلارعا ارنالىپ، زىعىردانى قايناپ جاتقان سەكىلدى.

–تۋ، مىنا ءيتتىڭ قىلىعىن-اي! اڭىراتىپ كەلىپ، اسپاننىڭ تەسىگىن دالدەگەنىن قاراشى. قاقپا انا جاقتا عوي، الباستى-اۋ،- دەپ سانىن سارت ەتكىزدى. - ءوزىنىڭ قيسىق تەپكەنىن بىرەۋدەن كورىپ، اقتالىپ ءجۇر،- دەپ كۇيىپ ءپىستى.

–قايسىسى؟ - دەدى ءۇنسىز وتىرۋدى ءجون ساناماعان تومپي دا كانىگى شاباندوزداي جانامالاپ كەلىپ قوسىلىپ. مۇنى ەندى اڭعارعان دەدەي تاڭدانا قاراپ:

–اسسالاۋماعالەيكۋم! جاقسى كەلدىڭ،– دەپ امانداسقانىن دا، قۋانعانىن دا ەكى اۋىز سوزگە سيعىزىپ، قىسقا قايىردى. ءوزىنىڭ تارى قورىپ، ساقپان اتقانداي بورشا-بورشاسى شىعىپتى. ءسويتتى دە ءجۇزىن ءارى اۋدارىپ: – پاس، پاس. كولدەنەڭ بەرمە! شابۋىلشىنىڭ الدىنا تاستا... پاس. تۋ، وسىلاي دا ويناي ما ەكەن؟ اياقپەن تەپكەنمەن، باسپەن ويناۋ كەرەك فۋتبولدى. باستى ىستەتۋ كەرەك. ءالى سونى بىلمەيسىڭ بە؟

–كۇيزەلە بەرمەسەڭشى، اۋىرىپ قالارسىڭ..،– دەدى تومپي قۇرداسىنا وزىنشە «پاس» تاستاپ.

–قالاي جانىڭ اۋىرمايدى؟! وسىلاي دا ويناي ما ەكەن؟ – دەدى دەدەي مۇنىڭ قيسىق سوزىنە ءمان بەرمەي. تومپي تاعى دا قاراپ وتىرماي: – انا ەكى بالاڭ جۇرگەن جوق پا، بادىگىن ساپىرىپ. بىرەۋىن وسى دوپ تەبۋگە بەرمەيسىڭ بە؟ بوسقا قىلىشىڭمەن بوق شابا بەرگەنشە...

–ولاردان ءوزىم دۇرىسپىن عوي،– دەپ دەدەي كەڭك-كەڭك كۇلدى.

–ايتپاقشى، كىممەن-كىم ويناپ جاتىر، ءوزى؟

ء–بىزدىڭ ەلدىڭ قۇراماسى مەن شەتەلدىڭ كومانداسى. ورتاقول عانا كوماندا.

–ەسەپ قانداي؟  بىزدىكى قايسىسى؟

–كوك جەيدە كيگەندەر بىزدىكى. 3:0 ەسەبىمەن جەڭىلىپ جاتىر.

–ويباي-اۋ، سەن بار ءبىلىمىڭدى انا اق مايكى كيگەن قارسىلاستارعا ايتىپ قويدىڭ عوي. وبال-اي! «سەنگەن قويىم سەن بولساڭ كۇيسەگەنىڭە بولايىن»، - دەدى تەرىسى تارىلعان تومپي.

–ەندى قايتەيىن. شەتەلدىڭ كومانداسىنا جىنىم كەلدى. ناق ءبىر كۇشتى كوماندانى ۇتىپ جاتقان سياقتانىپ الاڭدا كەردەڭ-كەردەڭ ەتەدى. كەرىلىپ بولار ەمەس. بۇلار «رەال» نەمەسە «بارسەلونا» ما ەكەن؟ سوسىن، وزىمشە قارىمتا قايتارايىن دەپ، ولاردىڭ قاتەسىن شىعارىپ جاتقانىم عوي،– دەپ باسەڭ داۋىسپەن اقتالا سويلەدى دەدەي.

–وي، ءسوزىڭ بار بولسىن. تەسىكتىڭ جىرتىققا كۇلگەنىندەي بولدى، مۇنىڭ. قۇرامىندا دوپ تەبەتىن بىرەر عانا قانداسىڭ بار ەكەن. ولارىڭ دا ارىق قوي سياقتى جالپ-جالپ قۇلاعاننان باسقا قاۋقار كورسەتپەدى. ۇيىڭدە وتىرىپ، جەر تەپكىلەپ كىجىنگەنشە، ءوزىڭ شىقپايسىڭ با بەلسەنىپ. وتىرىسىڭ مىناۋ، قوبىزسىز باقسى قۇساپ، ەزبەندى ەزىپ...

–مەنەن باسقالار دا ءجۇر عوي سپورتتى وركەندەتسە...

–مىنە، وسى! جامان قاتىنىڭنىڭ جانىندا جالپيىپ وتىرىپ الاسىڭ دا، كىنانى وزگەگە اۋدارىپ شىعا كەلەسىڭدەر.

بۇل ءسوزدى اۋىر الىپ قالعان دەدەي:

–سەن نە؟ مەنىڭ وتانىما كەلىپ، قاتىن-بالامدى تۇككە العىسىز ەتكەنىڭ. كەتشى بار- ەي،– دەدى جەكىپ.

–توقسانىڭ جابىلىپ، توقتى جىعا الماعان سوڭ، ءۇيىلىپ وتىرعانىڭدى نە قىلايىن، - دەگەن تومپي دا اشۋلانىپ تابالدىرىقتان اتىپ شىقتى.

ۇيگە كەلگەن كىسىگە، «كەت» دەگەنىنىڭ ەرسى ەكەنىن ەندى ۇققان دەدەي، تومپيدىڭ ارتىنان داۋىستاپ:

–قۇرداس، قايت!  ويىن عوي، – دەپ ىرجيدى.  اناۋ ارتىنا قايىرىلمادى.

وسىلاي دا ويناي ما ەكەن؟!

 نۇرماحان ەلتاي 

Abai.kz