ەلگە ۋاعىز ايتاتىن ءدىندارلار وتە كوبەيىپ كەتتى. اشىق الەۋمەتتىك جەلىلەردى پايدالانىپ، اۋىزدارىنان اق كوبىك اعىپ قازاققا اقىل سوعىپ وتىرعان سول "شەشەندەردىڭ" قايسىسى شىن ءدىندار، قايسىسى ءدىنبۇزار ەكەنىن ءبىلىپ بولمايسىز. ولاردىڭ الەۋمەتتىك جەلىدە تاراعان ۆيدەوجازبالارىن ەلەكتەن وتكىزىپ جاتقان ەشكىم جوق، عالامتوردى قوسىپ قالساڭ قاپتاپ ءجۇر. كىم ەكەنى بەلگىسىز وسى ۋاعىزشىلاردىڭ "تەگىن اقىلىن" تىڭداعان قازاق جاستارىنىڭ باسى قاتىپ جۇرگەنى شىندىق.

كۇنى كەشە الەمجەلىدە بۇرىنعى ايتىسكەر اقىن مۇحامەدجان تازابەكتىڭ پوليتسياعا اقىل ايتىپ وتىرعان ۆيدەوسى تارادى. ءتىپتى مۇحامەدجان مىرزا زال تولى ءىىم قىزمەتكەرلەرىنە "ۋاعىز" ايتىپ وتىر دەۋگە دە بولادى. بۇرىنعى ايتىسكەردىڭ ەكىلەنە سويلەگەن سوزىنە ەل اماندىعىن كۇزەتۋشىلەر ەسسىز يلانعانداي، ءۇنسىز تىڭداپ وتىر.

ءبىزدى تاڭعالدىرعانى ەشقانداي يدەولوگياعا ەرمەي، تەك زاڭ بويىنشا قىزمەت ەتۋى كەرەك پوليتسياعا ءدىني "ۋاعىز" تىڭداۋ نە ءۇشىن كەرەك بولدى؟! مۇحامەدجان تازابەك ساياساتكەر نەمەسە ساياساتتانۋشى ەمەس، زاڭگەر ەمەس، ديپلومات ەمەس، ءتىپتى جالپى حالىق جاپپاي مويىنداعان قوعام قايراتكەرى دە ەمەس. ەندەشە، قاتارداعى تەلەارنا باسشىسىنىڭ اۋىل-ءۇيدىڭ اراسىندا ايتاتىن اڭگىمەسىن تىڭداۋعا پوليتسەيلەردى مىندەتتەگەن كىم؟

الدە ءىىم پرەزيدەنت تاپسىرماسىنا وراي پوليتسيا جۇمىسىنا رەفورما جاساۋدى ولاردىڭ ءدىني ساۋاتىن اشۋدان باستاۋدى ءجون كوردى مە؟ پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ بيىل 2 قىركۇيەكتە قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا قازاق پوليتسياسىنىڭ قىزمەتىنە رەفورما كەرەك ەكەنىن ايتقان.

«قۇقىق قورعاۋ جۇيەسىن تولىق رەفورمالاۋ – اسا ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى. پوليتسيانىڭ مەملەكەتتىك كۇشتىك قۇرىلىمىنداعى بەينەسى بىرتە-بىرتە وزگەرىپ، قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ازاماتتارعا قىزمەت كورسەتەتىن ورگانعا اينالادى. پوليتسەيلەر جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ بەدەلدى بولۋىنا بايلانىستى»، - دەگەن ەدى مەملەكەت باسشىسى.

مۇحامەدجان تازابەك جەكە كوزقاراسىنا سۇيەنىپ سويلەگەن "ۋاعىزىندا" ەلدەگى بىرقاتار كۇردەلى ماسەلەلەرگە وزىنشە باعا بەرگەن. ەكس-ايتىسكەردىڭ پىكىرىنشە، «قازاق قىتايدان ەمەس، قۇدايدان قورققانى ءجون» ەكەن. ال «ميتينگى كەزىندە پوليتسەيلەر بەرىلگەن بۇيرىقتى ورىنداۋى كەرەك» دەيدى. بۇيىرىقتى ورىنداۋ ءۇشىن الاڭعا شىققان اتا-اجەلەرگە دە ەش اياۋشىلىق كورسەتۋدىڭ قاجەتى جوق ەكەن.

تازابەكتىڭ وسى سوزدەرىنە بايلانىستى الەۋمەتتىك جەلىدە ءارتۇرلى پىكىر ايتىلۋدا. ءبىز سايتىمىزدىڭ تۇراقتى اۆتورى، زاڭگەر-ءدىنتانۋشى مۇقان يساحاننىڭ Facebook جەلىسىندەگى جەكە پاراقشاسىندا جازعان جازباسىن جاريالاپ وتىرمىز.

مۇقان يساحان، ءدىنتانۋشى عالىم:

بىرىنشىدەن، ارقايسىمىز پىكىر ايتۋعا قاقىلىمىز. دەسە دە، ءدىننىڭ اتىنان ءدىن مامانى عانا وي-پىكىر ايتۋعا قۇقىلى. اسىرەسە، ۋاعىز-ناسيحاتتى يسلام وقۋ-ورىندارىنداعى "داعۋا" فاكۋلتەتىن بىتىرگەن ماماندار عانا ايتا الادى. ولار يرشاد مەتودولوگياسىن جان-جاقتى مەڭگەرگەندىكتەن، ءارتۇرلى الەۋمەتتىك توپتىڭ كوڭىل-كۇيىنە قاراي قالاي ۋاعىز ايتۋ كەرەكتىگىن جەتىك بىلەدى. اتاپ ايتار بولساق، ۋاعىزشى حيكمەتۋت-تاشريعا (شاريعات حيكمەتى), سياساتۋل-شاريا (شاريعاتتىڭ ساياساتى), قاعيداتۋل-شاريا (شاريعات قاعيداتتارى), حيلاي-شاريا (دانالىق، تاپقىرلىق), ماقاسيتۋل-شاريا (شاريعات ماقساتتارى), بالاعا (شەشەندىك ونەر) جانە ت.ب. شارتتاردى يگەرۋى شارت. ياعني، ءجۇز جەردەن اۋزىڭمەن قۇس تىستەگەن سوزگە ءدىلمار، قىزىل ءسوزدىڭ كەنىشىن قازىپ، قۇلاشىڭدى جازىپ سويلەيتىن شەشەن بول، ءدىن مامانى، ونىڭ ىشىندە داعۋا مامانى بولماساڭ ۋاعىز ايتۋدا قاتەلىككە بوي الدىراسىڭ. يسلامداعى وسى ءداستۇردى ەسكەرگەن قمدب بىرنەشە جىل بۇرىن رانت-نى (رەسپۋبليكالىق اقپاراتتىق ناسيحات توبى) قۇرعان بولاتىن. رانت-عا مۇشە بولۋ ءۇشىن ءدىن ۋاعىزشىلارى ارنايى اتتەستاتسيادان وتەدى. جانە ولار ارنايى "جادىناما " بويىنشا جۇمىس ىستەيدى. ەگەر، ۋاعىز-ناسيحات ايتۋ بارىسىندا بەكىتىلگەن ەرەجەگەگە ساي ەمەس وي-پىكىر ايتىلسا، ول ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى. وسى سەبەپتەن دە بۇگىنگە كۇنگە دەيىن ءبىرتالاي ۋاعىزشى رانت قۇرامىنان شىعارىلدى. دەمەك، ادام وزىنە بەيمالىم ىسپەن شۇعىلدانباعانى ءجون. قازاق "دۇمشە مولدا ءدىن بۇزادى" دەپ تەگىننەن تەگىن ايتپاعان.

ەكىنشىدەن، بۇل ماسەلەگە زاڭدىق تۇرعىدان قارايتىن بولساق، قر ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى زاڭى بويىنشا ۋاعىز-ناسيحاتتى ادىلەت باسقارماسىنىڭ تىركەۋىنەن وتكەن ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ قىزمەتكەرى جانە ءدىني ميسسيونەر دەگەن ليتسەنزياسى بار ادام عانا ايتا الادى. ەگەر، ارنايى رۇقساتى جوق ادام ۋاعىز-ناسيحات ايتسا، وعان قر اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكسى بويىنشا ايىپپۇل سالىنادى. بىلۋىمشە ەلىمىزدە پاتەرگە تىعىلىپ جينالىپ الىپ ۋاعىز ايتاتىن ءدىني توپتاردىڭ مۇشەلەرىنە بىرنەشە رەت ايىپپۇل سالىندى. ونىڭ ىشىندە دارىن ءمۇباروۆ تا بار. ياعني، بەي-بەرەكەت ۋاعىز ايتۋدان ساقتانعان ءجون.

ۇشىنشىدەن، قازىرگى قازاق قوعامىنداعى كۇيىپ تۇرعان تاقىرىپتىڭ ءبىرى قىتاي قاۋپى دەسەك اسىرا ايتقاندىق ەمەس. سەبەبى قىتاي - الەمدەگى الىپ دەرجاۆالاردىڭ ءبىرى. ودان قازاقستان تۇگىلى الپاۋىت ەل اقش-تىڭ ءوزى قاۋىپتەنەدى. قارىز بەرىپ، ارتىنان ونىڭ بوداۋىنا جەر سۇرايتىن ەلدەن كىم-كىم بولسا دا، قاۋىپتەنەدى. قالا بەردى دەموگرافيامىز ءۇشىن دە ەلىمىزدەن قىتاي زاۋىتتارىنىڭ اشىلۋى اسا قاتەرلى. وسى تۇرعىدان العاندا حالىقتىڭ الاڭداۋشىلىعىن دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن. بۇل ماسەلەگە ەكونميست، قارجىگەر، ساياساتتانۋشى تالداۋ جاساسا قۇبا-قۇپ. ال اقىن ادام حالىق جاعىندا بولۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. دەمەك، اركىم ءوز ورنىن ءبىلۋى كەرەك!

Abai.kz