قازىر ەل ىشىندە اتى ءجيى اتالىپ جۇرگەن پارتيالاردىڭ ءبىرى – «اق جول». ماجىلىستە جەتى دەپۋتاتى بار بۇل پارتيانىڭ جەتەكشىسى ازات پەرۋاشەۆ وتكەندە قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترلىگىن سوتقا بەرەتىنىن ايتقان ەدى. اۋىل-ايماقتا كاسىپ قىلعان اعايىنعا مينيسترلىك سۋبسيديا تولەمەدى دەپ ايىپتاي سويلەپ، شارۋا جۇرتتىڭ ۇكىمەتتەن الاشاعى بارىن ايتقان. ءىس اقىرى باس پروكۋراتۋرانىڭ قۇلاعىنا جەتكەن...

ءبىز بۇگىن ءماجىلىس دەپۋتاتى، فراكتسيا جەتەكشىسى ازات تۇرلىبەكۇلىن سوزگە تارتتىق. پارلامەنتتە كوتەرىلگەن اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترلىگىنىڭ ماسەلەسى مەن ەل-جۇرتتىڭ قىزۋ تالقىسىنداعى كەيبىر تاقىرىپتارعا قاتىستى ءبىر-ەكى اۋىز پىكىرىن بىلدىك.

- ازات تۇرلىبەكۇلى، ءسىز وتكەندە اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترلىگىن سوتقا بەرەمىن دەدىڭىز. اۋىل ەڭبەككەرلەرىنە، سونىڭ ىشىندە اۋىل-ايماقتا كاسىپپەن شۇعىلدانىپ جاتقان جۇرتقا مينيسترلىك سۋبسيديا تولەمەي وتىر دەدىڭىز... اۋەلى وسى جايلى تارقاتىپ ايتىپ بەرىڭىزشى؟

- نەگىزى بۇل ماسەلەنى ءبىز اۋەلى بيىل ناۋرىزدا ايتتىق. مينيسترلىكتىڭ اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىنداعى وندىرۋشىلەر الدىنداعى بورىشى بار. 37 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە قارىز ءالى وتەلمەگەن. بۇل اۋىلداعى كاسىپپەن اينالىسىپ وتىرعان جۇرتتىڭ سۋبسيدياسىنىڭ اقشاسى. قولدان جاسالعان سىلتاۋمەن مينيسترلىك ونى قايتادان بيۋدجەتكە ەنگىزبەدى. سول سەبەپتەن بۇل ماسەلەنى «اق جول» پارتياسىنىڭ اتىنان قايتا كوتەرۋگە ءماجبۇر بولدىم. جانە دە سول اقشانى تولەۋدى تالاپ ەتتىم. ەگەر مينيسترلىك ونى مويىنداماسا سوتقا دەيىن باراتىنىمدى اشىق ايتتىم. قارجى مينيسترلىگىنىڭ تۇسىنىكتەمەسى بويىنشا اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىندەگىلەر اتالعان سۋبسيديانىڭ تيىمدىلىگىن ەسەپتەپ بەرۋى كەرەك ەدى. بىراق ونىڭ تيىمدىلىگى ءبىراز جىل بۇرىن ەسەپتەلىپ قويعان. ونى قارجى مينيسترلىگى قابىلداعان. سولاي بولا تۇرا ولاردىڭ نەلىكتەن بۇل ماسەلەگە قارسى شىعىپ وتىرعانى مەن ءۇشىن بەيمالىم. «اق جولدىڭ» پىكىرىنشە، ولاردىڭ اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىك ءۇشىن اۋىل ازاماتتارى زارداپ شەكپەۋى ءتيىس.

- ءسىز اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترلىگىنىڭ ءىسىن «لوحوترون» دەپ، مينيسترلىك شارۋالاردى «لاقتىرىپ» كەتتى دەدىڭىز...

- بۇل پارلامەنتتىك تەرمين بولماسا دا، ماعان ونى سول جەردە ايتۋعا تۋرا كەلدى. شىنىمدى ايتايىن، باسقا تەڭەۋ تاپپادىم. الدىن الا بۇل ءسوزىم ءۇشىن ارىپتەستەرىمنەن كەشىرىم دە سۇرادىم.

ءيا، «لوحوتروننىڭ» ناق ءوزى. بىزگە وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن جاڭاعى باعدارلامانى بەكىتكەندە ءبارى دۇرىس بولادى دەگەن. ەندى جەمە-جەمگە كەلگەندە ونى قايتا قاراۋ كەرەك دەيدى.

بۇكىل قازاقستان بويىنشا جۇزدەگەن، ءتىپتى مىڭداعان شارۋالار مەملەكەتكە سەنىم ارتىپ، بار اقشالارىن سالىپ، نەسيە العاندا (ول ءۇشىن بارلىق بيۋروكراتيانىڭ توزاعىنان ءوتىپ) – نە سەبەپتى مەملەكەتتىك ورگاندار ۇيقىدان ەندى ويانعانداي باس تارتىپ وتىر؟ قالاي بولسا دا مەملەكەت وزىنە العان جاۋاپكەرشىلىكتى ەندى ورىنداۋى كەرەك دەپ سانايمىن.

- ءوزىڭىز «اق جول» كاسىپكەرلىكتى قولداۋشى پارتيا دەپ ءجيى ايتىپ ءجۇرسىز. دەسە دە، سول جولى ءسىز «ۇكىمەت كاسىپكەرلەردى ەمەس، بوس جۇرگەندەرگە كومەك كورسەتىپ الەك» دەپ سويلەدىڭىز. قازىرگى ەلدەگى جاعدايدى جاقسى بىلەسىز. ءسىزدىڭ بۇل ءسوزىڭىز «الەۋمەتتىك كومەك ماسىلدىقتى قولداۋ» دەپ جۇرگەندەرمدىڭ سوزىمەن ۇندەس دەپ ەسەپتەمەيسىز بە؟

- جوق. مەن ۇكىمەت تاراپىنان اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الۋشىلارعا كورسەتىلىپ جاتقان جۇمىستاردى قولدايمىن. دۇرىس. اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك بەرىلۋى كەرەك. ءتىپتى سول بيۋدجەتتى تالقىلاۋ بارىسىندا مەن وسى ماقساتقا بولىنگەن قارجىنى كوبەيتۋدى ۇسىندىم. بۇلار - ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىز، ءبىز ولاردى قولداۋىمىز كەرەك. قازىرگى قيىن كەزەڭدە ولاردىڭ اياعىنان تۇرىپ، كەدەيلىك پەن قايىرشىلىقتى جەڭۋىنە قول ۇشىن سوزۋىمىز كەرەك. اسىرەسە كوپبالالى انالار مەن مۇگەدەكتەر نازاردان تىس قالماۋى قاجەت.

مەنىڭ ايتقانىم، ءبىز كەز كەلگەن ماسەلەنىڭ سالدارىمەن ەمەس، سەبەبىمەن كۇرەسۋىمىز قاجەت. اۋىل-ايماقتاردا شاعىن كاسىپ باستاپ جاتقان اعايىنعا قولداۋ كەرەك. بۇل جاڭاعى جۇمىسسىزدىقتى جوياتىن قادامداردىڭ ءبىرى. جۇمىسسىزدىقپەن كۇرەسكە قازىر قانشا قىرۋار قارجى باعىتتالىپ جاتىر. ال سول شىعىنداردىڭ ناتيجەسى قالاي بولدى؟ سونىڭ ەسەبى بار ما؟ شىن ەسەبى جاريا بولسا، ماسقارانىڭ كوكەسى سوندا بولادى. سول قاراجات وسىندا اۋىلعا، اۋىل شارۋاشىلىعىنا، سونىمەن قوسا سۋبسيديالارعا جۇمسالۋى كەرەك. اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك الۋشىلاردىڭ سانى وسكەن دەپ جاتىر، وتكەندە. ونىڭ دا سەبەبىن وسىدان ىزدەۋىمىز كەرەك.

- الگىندە وسى ماسەلەنى باس پروكۋراتۋرا قارايتىن بولدى دەگەن اقپارات شىقتى...

- اۋىلشارۋاشىلىق مينيسترلىگى اۋىلدىق شارۋاشىلىق كاسىپكەرلەرىنە سۋبسيديانى بەرمەك تۇگىلى، اۋەلى توقتاتقان ەكەن. سول سەبەپتى كەلەسى كۇنى بيزنەستى قورعاۋ فورۋمىندا مەن بۇل ماسەلەنى باس پروكۋرور عيزات نۇرداۋلەتوۆتىڭ وزىنە تىكەلەي ايتتىم. نەگىزىنەن باس پروكۋراتۋرا قاي ماسەلەنى بولماسىن جاپپاي ازاماتتاردىڭ مۇددەسىنە قاتىسى بولسا عانا قولعا الۋى مۇمكىن. بۇل جەردە بۇكىل اۋىل كاسىپكەرلەرىنىڭ مۇددەسى تۇر ەمەس پە!؟

باس پروكۋرور ءبىزدىڭ سۇراۋىمىزدى تىڭداپ، ءوزىنىڭ ورىنباسارى بولات دەمباەۆقا تاپسىرما بەردى. شارۋا جانە فەرمەرلىك شارۋاشىلىقتارعا ۋادە ەتىلگەن سۋبسيديالاردىڭ تولەنبەۋىن ەندى باس پروكۋراتۋرا قارايتىن بولادى. ءبىز اتالعان ماسەلەدە اۋەلگى العان بەتىمىزدەن قايتپايمىز. «اق جول» پارتياسى قازىر اۋىلداعى كاسىپكەرلەردەن سۋبسيدياعا بايلانىستى شاعىمدار جيناپ، ءتيىستى قۇجاتتار دايىنداپ جاتىر. سونداي-اق، ءبىز بۇل ماسەلەنى كوتەرگەننەن كەيىن ۆيتسە-پرەمەر ءاليحان سمايىلوۆتىڭ تاپسىرماسىمەن قارجى مينيسترلىگىنىڭ جانىنان ارنايى جۇمىس توبى قۇرىلاتىنىن، وعان دەپۋتاتتار دا ەنەتىنىن ەستىدىم. ناتيجەسى قالاي بولارىن كورەلىك.

- قازىر استانادا بۇرىنعى قر اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ سۋ رەسۋرستارى كوميتەتىنىڭ باسشىسى يسلام ابىشەۆتىڭ سوتى ءوتىپ جاتىر. بۇل ءىس تە قازىر الەۋمەتتىك جەلىدە قىزۋ تالقىلانىپ جاتقانى بەلگىلى. ءبىر توبى ابىشەۆتى جاقتاسا، ەندى بىرلەۋلەرى كەرىسىنشە. وسى قىزۋ ديسكۋسسيالاردىڭ اراسىندا «اق جولدىڭ» اتى اتالىپ قالدى...

- مەن بۇل كىسىمەن جاقىن ارالاسپاسام دا، ونىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىنەن حاباردارمىن. ونىڭ مەملەكەتشىلدىگى جايلى كوپ ەستىگەنمىن. مىسالى، سۋ باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ بارىسىندا بۇل كىسى ونى ورىنداپ قانا قويماي، حالىقتىڭ ءبىر تريلليونعا جۋىق قارجىسىن ۇنەمدەگەنىنەن دە حابارىمىز بار. سوندىقتان مەن ول كىسىگە تەك اماندىق پەن جاقسىلىق تىلەيمىن. ال قازىرگى داۋ بويىنشا ءبىز تەك ءادىل سوتتى تالاپ ەتەمىز. ءتىپتى ماسەلە تەك يسلام ابىشەۆتە ەمەس، بۇكىل سوت جۇيەسىندە. سەبەبى ءادىل سوت ماسەلەسى – ەلىمىزدەگى ەڭ كوكەيتەستى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى.

سوسىن ول كىسى پارتيامىزدىڭ مۇشەسى ەمەس، ساياسي پروبلەمالار كوتەرگەن جوق. سوندىقتان وسى سوت پروتسەسىنە پارتيانى ارالاستىرىپ، ساياسيلاندىرۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ەسەپتەيمىن. ال كىمنىڭ دۇرىس، كىمنىڭ بۇرىس ەكەندىگىنە باعا بەرۋ، ءبىر توپتى قولداۋ نەمەسە قارسى شىعۋ ءبىزدىڭ پارتيانىڭ قۇزىرىنداعى شارۋا ەمەس. ايتەۋىر ادالدىق، سابىرلىق، ادامگەرشىلىك بولسىن.

ابىشەۆتى قولداۋشىلاردىڭ اراسىندا پارتيامىزدىڭ باسشىلارىنىڭ ءبىرى قازىبەك يسا جۇرگەنىن بىلەمىن. بۇل جەردە قازىبەك اعامىز پارتيانىڭ اتىنان ەمەس، جەكە ءوزىنىڭ ازاماتتىق كوزقاراسى بويىنشا اراشا تۇسۋدە. جانە وعان ونىڭ تولىق قۇقىعى بار. ءوز پىكىرىن ءبىلدىرۋ ءۇشىن ءسوز بوستاندىعى دەگەن كونستيتۋتسيالىق ۇعىم بار. ونى قولدانۋ ءۇشىن، مەنىڭشە، كەز كەلگەن ازاماتقا ەشقانداي قوسىمشا رۇقسات كەرەك جوق. بۇل قۇقىقتى نە پارتيا، نە باسقا ۇيىم شەكتەي المايدى. ال، قازەكەڭ، مىقتى جۋرناليست رەتىندە ءسوز بوستاندىعىنىڭ نە ەكەنىن جاقسى بىلەدى جانە ءوزىنىڭ سوزىنە جاۋاپ بەرۋگە قابىلەتى بار ازامات.

- كۇنى كەشە عانا رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين تمد اياسىندا ورتاق اقشا ەنگىزۋ ماسەلەسىن تاعى كوتەردى. بۇل ءبىرىنشى رەت بولىپ وتىرعان جوق. ءبىز كەزدەرى بەلورۋسسيا مەن قىرعىزستان پرەزيدەنتتەرى دە ورتاق اقشانى قولداعان ەدى...

- بۇل 2010 جىلدان بەرى ايتىلىپ كەلە جاتقان اڭگىمە عوي. ورتاق ۆاليۋتا دەگەندى كوبىنە رەسەيلىك اقپارات ناسيحاتتاپ ءجۇر. مەن بۇعان قاتىستى دا ءوز پىكىرىمدى ايتقانمىن. تەڭگە – تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ باستى بەلگىلەرىنىڭ ءبىرى. تەڭگەدەن ايرىلۋ – تاۋەلسىز قارجى ساياساتىنا كۇمان كەلتىرۋ دەگەن ءسوز. ارينە

مەن بۇعان قارسىمىن. بۇل مەنىڭ عانا ەمەس، «اق جول» پارتياسىنىڭ دا ۇستانىمى.

- قىسقا-نۇسقا سۇحباتىڭىز ءۇشىن راحمەت!

- سىزدەرگە دە راحمەت!

Abai.kz