قاpزىرگى ۋاقىتتا قازاق ءتىلى ءالىپبيىنىڭ ەرتەلى-كەش پە لاتىنشاعا كوشەتىنى – باسى اشىق ماسەلەگە اينالدى. لاتىنشاعا كوشۋدى قازاق قوعامىنىڭ كوپشىلىگى قولداپ وتىرعانمەن، جازۋ مادەنيەتىنە سەلقوس قارامايتىنداردىڭ پىكىر-ۇسىنىستارى ارقيلى. بىرەۋ ءبىلىپ ايتادى، بىرەۋ بىلمەي ايتادى دەگەندەي، ارالارىندا ەرتەڭگى ەل ساۋاتى قالاي بولادى دەگەندى ەستەن شىعارىپ، ءحىح-حح عاسىرلارداعى ى.التىنسارين، ا.بايتۇرسىنۇلى سەكىلدى XXI عاسىرداعى قازاقتىڭ جاڭا ءالىپبيىن ءتۇزۋشىسى بولعىسى كەلەتىندەر دە بار. بىرەۋلەرى: «لاتىنشاعا كوشسەك، كومپيۋتەر ءتىلىن وڭاي يگەرىپ، عالامتورعا شىعۋىمىزعا كەڭ جول اشىلادى» دەسە، ەندى بىرەۋلەرى: «لاتىن ارىپتەرى ارقىلى كۇللى تۇركى جۇرتىنا ورتاق جازۋ قالىپتاستىرامىز. ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ جازبا ادەبيەتىمىزدى ءتارجىماسىز نەمەسە دەلدال (ورىس) ءتىلسىز تۇپنۇسقادان وقي بەرەتىن بولامىز» دەگەندى جەلەۋ ەتەدى. ءتىپتى: «لاتىنشا ءالىپبي – اعىلشىن ءتىلىن تەز مەڭگەرۋگە ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەدى» دەۋشىلەر دە بارشىلىق.

ال ءتىلىمىزدىڭ قامىن ارىدەن ويلاعان كەيبىر ءتىلشى عالىمدار «لاتىنشاعا كوشۋ ءتىلىمىزدىڭ وزىندىك بولمىسىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن قاجەت، لاتىن جازۋىنا نەگىزدەلگەن ءوزىمىزدىڭ ءتول ءالىپبيىمىزدى قۇراستىرىپ العان سوڭ، ءتىلىمىزدىڭ تابيعاتىندا جوق، ورىس تىلىنەن جانە حالىقارالىق تەرميندەر دەگەن جالعان جەلەۋمەن ورىسشالانىپ ەنگەن بوتەن سوزدەردەن ارىلامىز. ءسويتىپ، قازاقشا بالاماسى تابىلماي جۇرگەن وزگەتىلدىك سوزدەردى ءوز ءتىلىمىزدىڭ دىبىستارىمەن جازىپ-ايتىپ، ءوز سوزىمىزگە اينالدىرىپ، ءتىلىمىزدىڭ تابيعي ءبىتىم-بولمىسىن قالپىنا كەلتىرەمىز» دەگەن ۇستانىمدى (پوزيتسيا) باسشىلىققا الىپ ءجۇر.

العاشقى پىكىرلەردىڭ قاي-قايسىسىنىڭ بولسىن، وزىندىك ازداعان ماڭىزى بار ەكەنى راس، سولاي بولا تۇرا، ءبىز ءۇشىن سوڭعى پىكىردىڭ سالماعى ەرەكشە-اۋ دەگەن پايىمعا كەلىپ وتىرمىز. ماسەلەن، ءبىرىنشى پىكىرگە كەلەيىك، كومپيۋتەردە جۇمىس ىستەۋ، ەڭ الدىمەن، ءوزىمىز ءۇشىن كەرەك ەمەس پە، جازۋىمىزدىڭ، ياعني ءتىلىمىزدىڭ اۋەلى وزىمىزگە قىزمەت ەتۋىن قامتاماسىز ەتىپ الماي تۇرىپ، الەمگە تانىلۋدى، الەمدىك عالامتورعا شىعۋدى كوزدەۋ تىپتەن اقىلعا قونبايدى. ەكىنشى پىكىرگە دە ايتار داتىمىز (پرەتەنزيامىز) بار. ايتالىق، تۇرىكتەر حح عاسىر باسىندا جاساپ العان ءوز لاتىنشاسىندا قالدى، ازەربايجاندار مەن تۇرىكمەندەر ءوز الىپبيلەرىن تۇرىكتىكىنە ءسال عانا ۇقساتتى. ال وزبەكتەر لاتىنشانى وزدەرىنە لايىقتاپ جاساپ الدى. باسقا تۇركى حالىقتارى دا وزدەرىنىڭ دىبىستىق جۇيەسىن باسشىلىققا الۋدا. ءسويتىپ، بۇكىل تۇركى جۇرتىنا ورتاق دىبىستار ارقايسىندا لاتىن ارپىمەن تۇرلىشە تاڭبالانىپ جاتىر. ءبارىمىز ءبىر مامىلەگە كەلىپ، ورتاق شەشىم قابىلداپ جاتپاعان سوڭ، سولاي بولاتىنى ءسوزسىز ەدى. دەمەك، كەزىندە كۇللى تۇركى جۇرتىنا ءبىرشاما تۇسىنىكتى ءارى ورتاق بولىپ، سوناۋ XVI-XIX عاسىرلاردا كەڭ قولدانىستا بولعان «شاعاتاي ءتىلى» سياقتى جازۋدى قالىپتاستىرۋ ەندىگى ۋاقىتتا قيىن شارۋاعا اينالعانداي جانە اركىم ءوزىنىڭ جەكە ۇلتتىق مۇددەسىن كوزدەگەن مىناداي الماعايىپ زاماندا سونىڭ ءبىر جۇزەگە اسا قويۋى دا ەكىتالاي-اۋ! 

قازىر بىزگە، ەڭ اۋەلى، ۇلتتىق لينگۆيستيكالىق ماسەلەلەردى رەتتەۋگە اسا ءمان بەرە وتىرىپ، وسى باعىتتا ماندىتىپ جۇمىس ىستەۋىمىز قاجەت سياقتى. ال لاتىنشا جازۋعا كوشسەك، كومپيۋتەردە جۇمىس ىستەۋ وڭاي بولادى، عالامتوردى جەتىك يگەرەمىز، اعىلشىن ءتىلىن تەز ۇيرەنەمىز، شەتەلدەردەگى قانداستارىمىزبەن جانە تۇركىتىلدەس باۋىرلارىمىزبەن تىعىز بايلانىس ورناتامىز دەۋ قۇر اشەيىن جانىعۋ عانا. ماسەلەن، قازاق ءتىلى ءالىپبيىن وزگەرتۋ، وسى، كىمگە كەرەك؟ شەتەلدەردەگى، ونىڭ وزىندە ەۋروپاداعى اعىلشىن، فرانتسۋز، نەمىس ت. ب. بولىپ كەتكەن ازداعان قازاقتار مەن قحر، موڭعوليا، وزبەكستان، رف-دا تۇراتىن قانداستارىمىز ءۇشىن بە، الدە قازاقستاندىق ءورىستىلدى قانداستارىمىز ءۇشىن بە، الدە  قازاقستاندىق قازاقتىلدى قازاقتار ءۇشىن بە؟ عالامتوردا قازاقشا جۇمىس ىستەۋ قازاققا ما، الدە باسقاعا دا كەرەك پە؟ عالامتوردىڭ قازاقشا سايتتارىنا كىمدەر كىرەدى؟ ونداعى قانداي دا بولسىن ءبىر قارىپپەن (اراب، لاتىن، كيريلل، رۋنا ت.ب.) قازاقشا (قازاق تىلىندە) جازىلعان اقپاراتتار مەن مالىمەتتەر كىمدەردى قىزىقتىرادى؟ ونىڭ قانداي تاڭبادا (ارىپتە) بولعاندىعى كىمدەرگە قاجەت؟ اينالىپ كەلگەندە، قازاق پەن قازاق قانا، ونىڭ وزىندە قازاقتىلدى قازاقتار عانا ءبىر-بىرىمەن «قات-قاباردى (حات-حاباردى)» قازاقشا الىسادى ەمەس پە؟ ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇنىڭ جالعىز جاۋابى – قازاق ءتىلى قازاقشا سويلەپ-جازا الاتىندارعا عانا كەرەك. سوندىقتان الداعى ۋاقىتتا ءبىز ءبىر شەشىمگە كەلىپ، لاتىنشاعا كوشەتىندەي بولىپ جاتساق، قازاق ءتىلىنىڭ ءتول دىبىستىق جۇيەسىنىڭ ۇلتتىق تابيعي ءبىتىم-بولمىسىن قاتاڭ ەسكەرە وتىرىپ، ۇلتتىق ءالىپبي قۇراستىرۋىمىز قاجەت.  بۇلاي ەتۋىمىزگە ءالى دە كەش ەمەس. ويتكەنى قر پرەزيدەنتتى قاسىم-جومارت توقاەۆ وسى جۋىردا عانا: «ءالىپبيدى لاتىن قارپىنە كوشىرۋ تۋرالى تاريحي شەشىمنىڭ قابىلدانعانىنا ەكى جىلعا جۋىقتادى. بىراق قارپىمىزدە ءالى دە ولقىلىقتار بار. ءتىل ماماندارى جاڭا ءالىپبيدى جەتىلدىرۋى كەرەك. مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ا.رايىمقۇلوۆاعا ءتيىستى تاپسىرما بەردىم. الدىمىزدا اۋقىمدى جۇمىس تۇر» [https://qazaly.kz/kogam/11794-toaev-latyn-lpbi-turaly-l-de-olylytar-bar.html], – دەدى.

قازىرگى قازاق ءالىپبيى مەن ەملە ەرەجەلەرىن باسشىلىققا الىپ، تاربيەلەنىپ وسكەن ۇرپاقتىڭ ساناسىنان وزگەتىلدىك دىبىستاردى ءوشىرۋ قيىننىڭ قيىنى بولىپ كەتتى. قاراپايىم قازاق تۇگىلى، قازاق ءتىلىنىڭ مايتالمان مامانى دەيتىندەردىڭ وزدەرى سولارعا باۋىر باسىپ كەتكەنى سونشالىق – قازاق ءتىلىنىڭ لاتىنشاعا نەگىزدەلەتىن بولاشاق جاڭا ءالىپبيىنىڭ (قر پرەزيدەنتتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ جوعارىدا اتالعان پىكىرىنەن كەيىن قابىلدانعان قازىرگى ءالىپبيى وزگەرەدى دەگەن ويدامىز) قۇرامىندا وزگەتىلدىك دىبىس-ارىپتەر بولماۋى كەرەك دەسەڭىز ۇلكەن قارسىلىققا تاپ بولاسىز. اىرەسە «ۆ»، «ف»، «ح» دىبىستارى تىلىمىزگە ورنىققان، ولاردى ايتۋعا ءتىلىمىز كەلەدى، سوندىقتان دا ولار جاڭا ءالىپبيدىڭ قۇرامىندا بولۋ كەرەك دەۋشىلەر تىم-اق كوپ!

وسى رەتتە ءا. جۇنىسبەكتىڭ: «... ءالىپبي اۋىستىرعاندا ءتىلىمىزدىڭ تابيعاتىنا ساي كەلمەيتىن ۆ، ف، تس، چ، ، ، ھ، ح، ي، ۋ، ە سياقتى دىبىس-ارىپتەردى الىپ باراتىن بولساق، وندا ءالىپبي اۋىستىرۋدىڭ تۇككە دە قاجەتى جوق» [قازاق فونەتيكاسى. –الماتى: ارىس، 2009, 12-بەت]،– دەگەن ءسوزى كوپ نارسەنى اڭعارتادى.

ال، ءبىز بولساق، بىرەۋلەردىڭ جەكە باسىنىڭ بەدەلىنەن اسا الماي نەمەسە سول ادامنىڭ اتى-جونىندەگى «ەۆ» پەن «يچ» دەگەندەردىڭ بار ەكەنىنە جالتاقتاپ، سولاردى قازىرگى الىپبيىمىزگە ەندىرىپ جىبەردىك. لاتىن ارىپتەرى جۇيەسىندەگى «u» تاڭباسى دۇنيەجۇزىنىڭ بارشا تىلدەردىڭ لاتىنشا الىپبيلەرىندە كريلدىڭ «ۋ» دىبىسىنىڭ ءارپى بولسا، ءبىزدىڭ لاتىنشالاعان جاڭا الىپبيىمىزدە «ۇ» دىبىسىنىڭ ءارپى بولىپ بەكىتىلدى. بۇل دا ءبىر ادامنىڭ ەسىم-سويىن اعىلشىنشا جازساڭ دا، لاتىنشالاپ قازاقشا جازساڭ دا بىردەي دىبىستالىپ وقىلۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جاسالعان جاعىمپازدىقتىڭ جەمىسى ەكەنى انىق.

بەكىتىلگەن قازىرگى لاتىنشا جاڭا الىپبيىمىزدە 32 دىبىس-ءارىپ بار ەكەنى كورسەتىلگەن. الايدا ولاي ەمەس. وندا 34 دىبىس-ءارىپ بار. قازاق ءتىلىنىڭ ءتول دىبىستارىن تاڭبالايتىن ارىپتەردەن (28) تىس، وندا «ۆ»، «ف»، «ح»، «چ» سەكىلدى وزگەتىلدىك  دىبىستارىمەن قوسا ورىس ءتىلىنىڭ «ۋ»، «ي» داۋىستى دىبىستارى دا بار. ءبىر قاراعاندا ورىس ءتىلىنىڭ «ۋ»، «ي» داۋىستى دىبىستارىنىڭ بار ەكەنى بايقالمايدى. ويتكەنى ولارعا قازاق تىلىندەگى داۋىسسىز «ۋ»، «ي» دىبىستارىنا بەرىلگەن تاڭبا ء(ارىپ) بەكىتىلگەن. 

«بۇل جاعداي ەملە ەرەجەلەرىن دايىنداۋ بارىسىندا وعان قالاي اسەر ەتەدى» ەكەن دەگەن ويمەن  قابىلدانعان لاتىنشا ءالىپبيىمىز بويىنشا ەملە (ورفوگرافيا) ەرەجەلەرىن دايىنداپ جاتقان، ن. ءۋالي باستاعان، ق. كۋدەرينوۆا قوستاعان عالىمدار توبىنىڭ عىلىمي ماقالالارىنا شولۋ جاساعان كەزدە بايقاعانىمىز، ولار – «ۆ»، «ف»، «ح»، «چ» دىبىستارى قولدانىلاتىن وزگەتىلدىك سوزدەردىڭ جازىلۋىن سول قالپىندا قالدىرىپ قانا قويماي، قازاق ءتىلىنىڭ ءۇندى داۋىسسىز «ۋ»، «ي» دىبىستارىن ورىس تىلىندەگىدەي داۋىستى دىبىس دەپ تە ەنگىزۋدى قالايتىندارىن اڭعاردىق. ويتكەنى ولار جازۋداعى ۇنەمدىلىك زاڭىن العا تارتىپ، قازاق تىلىندەگى «ۋ» ءۇندى داۋىسسىز دىبىسىنىڭ الدى-ارتىندا (ۇۋۇق، اۋۇل ت.ب.) ايتىلاتىن ءارى ەستىلەتىن «ءۇ/ۇ» دىبىستارىن، سونداي-اق قازاق تىلىندەگى «ي» ءۇندى داۋىسسىز دىبىسىنىڭ الدىندا كەلەتىن «ءى/ى» دىبىستارىن جازباۋدى ۇسىنىپ ءجۇر. بۇل، ەندى، ورىس ءتىلىنىڭ شىلاۋىنا ەرىپ جۇرە بەرەيىك، ءسويتىپ، ءوز ءتىلىمىزدىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگىن بىرتىندەپ جوعالتايىق دەگەندىكپەن بىردەي ەكەنى ءسوزسىز. 

ءبىر قاراعاندا ايتىلاتىن-ەستىلەتىن سول دىبىستاردى جازۋداعى ۇنەمدىلىك زاڭىن ەسكەرۋ ماقساتىندا جازباي-اق قويعان دۇرىس سەكىلدى بولىپ كورىنۋى ابدەن مۇمكىن. الايدا مۇنىڭ وتە زالالدى ەكىنشى جاعى بار. سەبەبى قازاق ءتىلىنىڭ ءۇندى داۋىسسىز «ۋ»، «ي» دىبىستارى ورىس تىلىندەگى داۋىستى دىبىس سەكىلدى وقىلىپ-ايتىلۋى قالىپتاسادى ءارى ورىس تىلىنەن جانە ورىسشالانىپ وزگە تىلدەردەن ەنگەن جات سوزدەردىڭ قۇرامىنداعى سول دىبىستاردى بۇرىنعىشا سول قالپىندا جازا دا، وقي دا، ايتا دا  بەتەتىن بولامىز. بۇل ءوز كەزەگىندە وزگەتىلدىك سوزدەردىڭ سول بۇرىنعىشا تۇك وزگەرىسسىز، قازاق ءتىلى زاڭدىلىقتارىنا باعىنباي ەنە بەرۋلەرىنە كەڭ جول اشادى، ياعني وزگەتىلدىك سوزدەردىڭ ەمىن-ەركىن ەنۋىنە پىلاستارىم (پلاتسدارم) بولادى.

ءبىزدىڭ ويىمىزشا، قازاقتىڭ لاتىن قارپىنە نەگىزدەلەتىن بولاشاق الىپبيىنە اتالعان دىبىستاردى كىرگىزبەي قويساق تا، قازاق جازۋى ءۇشىن ۇلكەن جەڭىس بولماق. وسى دىبىستار قازاق سوزدەرىنىڭ جەكە ءسوز (لەكسيكالىق) رەتىندەگى ماعىناسىنا ەش اسەرى جوق ارتىق دىبىستار ەكەنى ايقىن بولسا دا («ح»، «ف» دىبىستارىنان باستالاتىن ون-ون بەس جاساندى سوزدەر بار، ەگەر ولار قازاق تىلىنە ءتان بولسا، قازاق سوزدەرىنىڭ بارلىق ورنىندا قولدانىلۋى كەرەك), ولاردىڭ سوزدىك قۇرامىمىزدى شۇبارلاعاننان باسقا، ءتىلىمىزدىڭ دامۋىنا ەش يگى ىقپالى جوق ەكەنىن تۇسىندىرە قويۋدىڭ ءوزى دە وتە قيىن بولىپ كەتتى. بۇل ماسەلەنى ءبىز تالاي ماقالامىزدا ءبىرشاما تاراتىپ ايتقان بولاتىنبىز. 

دەگەنمەن قازاق ءتىلىن توپان سۋداي قاپتاعان جات سوزدەردىڭ تاسقىنىنان قورعاپ قالىپ، كەيىنگى ۇرپاققا، ونىڭ وزىندە مەكتەپتى لاتىنشا باستايتىن ۇرپاققا تازا قالپىندا جەتكىزۋ ءۇشىن الىپبيىمىزگە زورلىقپەن ەنگىزىلگەن بوتەن دىبىستاردان قۇتىلۋىمىز قاجەت-اق. الايدا بۇل جەردە وسىنداي جات دىبىستاردى قازاقشا دىبىستاعاندا ولاردىڭ قايسىسىنا قازاق ءتىلىنىڭ قاي دىبىسى سايكەس كەلەدى دەگەن ماسەلەنى انىقتاپ الۋ قاجەت. البەتتە، «ح»، «ف» دىبىستارىن «ق» مەن «پ» تولىقتاي الماستىرا الادى. ال «ۆ» دىبىسىنا بىردە «پ» مەن «ب»، ەندىگى ءبىر رەتتە «ۋ»، ياعني ء[ۇۋ/ۇۋ] الماستىرادى. ءوزىمىزدىڭ ءتول سوزدەرىمىز (ينە، ۋىز ت.ب.) بەن قازاقشالانباعان وزگەتىلدىك سوزدەر قۇرامىندا (ينستاگرام، ۋران ت.ب.) قولدانىلاتىن «ي» مەن «ۋ» داۋىستى دىبىستارى مىندەتتى تۇردە نەمەسە قازاقتىلدى قوعام ابدەن باۋىر باسىپ كەتكەنشە (اكتسەنتپەن سويلەگەنشە) ۋاقىتشا بولسىن «ءىي/ىي»، «ءۇۋ/ۇۋ» تۇرىندە جازىلۋى كەرەك. جازىپ-سىزۋداعى (گرافيكاداعى) ۇنەمدىلىك زاڭى قانشالىقتى قاجەت بولسا دا، بۇل رەتتە  كيريلشە جازۋ كەزىندەگى سوزدەر قۇرامىنداعى «ي» مەن «ۋ» ارىپتەرىن لاتىنشالانعان قازاق ءالىپبيى بويىنشا «ءىي/ىي»، «ءۇۋ/ۇۋ» تۇرىندە تاراتىپ جازۋ – وزگەتىلدىك سوزدەردى ءوزىمىزدىڭ سوزگە اينالدىرۋ ءۇشىن اسا قاجەت.

زامان تالابىنا وراي، اعىلشىن ءالىپبيى قۇرامىنداعى ارىپتەردى قازاق ءتىلى دىبىستارىنا بارىنشا سايكەستەندىرىپ الۋدىڭ قاجەت ەكەنىن ءبىز دە مويىندايمىز، بىراق اعىلشىن ءالىپبيى قازاق ءتىلىنىڭ لاتىنشا ءالىپبيىن قۇراستىرۋعا قانشالىقتى قاجەت بولسا دا، قازاق ءتىلىنىڭ ءتول دىبىستارىن تاڭبالاۋعا جاراماي جاتىر. 

ءبىز قازىر، كوپ جاعدايدا، قازاق ءتىلىنىڭ ءتول ءبىر دىبىسىن تاڭبالاۋ ءۇشىن اعىلشىن الىپبيىندەگى ءبىر ءارىپتى قوسىمشا بەلگىلەر ارقىلى ءسال وزگەرتىپ پايدالانعىمىز كەلىپ ءجۇر. لاتىنشا نەمەسە اعىلشىنشا ءارىپتى ءسال وزگەرتسە بولعانى، ول – لاتىننىڭ دا، اعىلشىننىڭ دا ءارىبى بولماي قالاتىنىن ءالىپبي قۇراستىرۋشىلاردىڭ ەشقايسىسى قاپەرگە الماي كەلەدى. ءسويتىپ، ولار لاتىن/اعىلشىن ارىپتەرىنىڭ جوعارى جاعىنا ءبىر بەلگى قويىپ، اعىلشىن ءتىلىنىڭ 26 ارىبىمەن (تاڭباسىمەن) قازاق ءتىلى دىبىستارىن تاڭبالادىق دەپ قاتە جولعا ءتۇسىپ كەتكەن. سويتە وتىرا، اعىلشىن ءتىلى ءالىپبيىنىڭ 26 ءارىبىن دە تولىق پايدالانا الماعان. «W»، «c»، «x» تاڭبالارى مۇلدەم ەسكەرۋسىز قالىپ، كەرىسىنشە لاتىن ارىپتەرى جۇيەسىندە قوسىمشا تاڭبالار رەتىندە پايدالىنىلاتىن ارىپتەر، ياعني كومپيۋتەر وقىماي قوياتىن ارىپتەر (ɪ، ý) ەنىپ كەتكەن.

قورىتا ايتقاندا قازاق ءتىلى دىبىستىق جۇيەسىندە قانشا دىبىس بار ەكەنى جانە ولاردىڭ سارالانۋى، داۋىستى-داۋىسسىز بولىپ جىكتەلۋى، ءبىر-بىرىنەن دىبىستالۋ، قولدانىلۋ جاعىنان ايىرماشىلىقتارى انىقتالىپ، باياعىدا جاسالىپ قويىلسا دا (ا.بايتۇرسىنۇلى), قازاق ءتىلىنىڭ دايىندالىپ بەكىتىلگەن (19.02.18) لاتىنشا جاڭا ءالىپبيى ۇلتتىق سيپات الاعان جوق. كومپيۋتەردە ەركىن قولدانا الاتىن ءالىپبي دە بولا الماي قالدى. توبەسىنە نوقات (اكۋنت) قويعان ءتول دىبىستارىمىزدىڭ ارىپتەرىن جانە توبەسىنە نوقات قويىلعان «ý»، نوقاتى جوق «ءى» ارىپتەرىمىزدى اعىلشىن ءتىل الىپبيىنە نەگىزدەلگەن قازىرگى باعدارلاما (كومپيۋتەر) قابىلدامايتىن، ياعني وقىمايتىن بولدى.

ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇدان شىعۋدىڭ ءبىر جولى  بار. ونى ءابىل-سەرىك الىاكبار وسى سايتتا جاريالانعان «كيريلليتسانى تۇزەپ الماي لاتىنعا كوشۋ قاتەلىك...» دەگەن ماقالاسىندا بىلاي دەپ كورسەتكەن: «W جانە C ارىپتەرى ءتول ۋ جانە ش دىبىستارىن تاڭبالاۋعا بەيىم. Ax, nx, ix, gx, ux, ox دەپ ا، ڭ، ي، ع، ءۇ جانە و دىبىستارىن تاڭبالاۋىمىز دۇرىس». 

دەمەك، بىزگە اعىلشىننىڭ 26 ءارپىن تولىقتاي پايدالانىپ، كومپيۋتەردە ەمىن-ەركىن جۇمىس ىستەۋىمىز ءۇشىن قازاق تىلىنە ءتان دىبىستاردى لاتىنشا تاڭبالاۋدا قايتادان ديگرافقا ورالۋىمىز قاجەت سياقتى. لاتىنشالاپ جازعان ماتىنىمىزدەگى سوزدەر ءبىراز دىبىستار قوس ارىپپەن بەرىلەتىن بولعان سوڭ ۇزارىپ كەتەتىنى داۋسىز. تاعى دا قايتالاپ ايتامىز، جازۋداعى ۇنەمدىلىك زاڭىن وسى ماقساتتى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ەسكەرمەۋىمىز كەرەك. 

يسحان بەيبىت جالەلۇلى،
ف.ع.ك.، دوتسەنت

Abai.kz