ايگۇل جۇبانىش. كەشىر مەنى...
جۇرەگىم تاپپاسا دا جۇبانىشىن،
توقتاتپايتىن الاپات سىر اعىسىن.
ويتكەنى سەن ماڭگى وشپەيتىن ايرىقشا پاك،
مەنىڭ ماحابباتىمنىڭ شىراعىسىڭ!
سالىنىپ جۇرگەنمەن مۇڭعا بوتەن،
بىزگە ورتاق بەيمالىم سىر بار ما ەكەن!
ايىرباسقا ايدى الىپ بەرسەڭ-داعى
سەنىڭ ءبىر تال شاشىڭا قۇربان ەتەم!
- ءوزىڭدى اڭساپ، وتەدى كوكتەم، وتەر كۇز...
مەن سىزگە ولەڭ شۋماقتارىمەن حات جازىپ وتىرمىن، ال ءسىز ۇنسىزدىك قاقپاسىنا كىرىپ الىپ، شىعار ەمەسسىز.
- ءتىلىم سايراعانىمەن، قولىم تيمەي جاتىر، ساۋلەم. سەن دەگەندە جان بەرەر ەدىم، اتتەڭ، بوساي الماي وتىرعانىم.
- ءوزىڭدى ساعىنعانىمداي ءسىز مەنى مۇلدە ساعىنباپسىز...
- نەگە بىردەن اشۋعا ەرىك بەرەسىڭ. ساعان قاباق تۇيگەن ەمەس، كۇلىمدەپ جۇرگەن جاراسادى، ساۋلەم... جۇمىسىمنىڭ وتە جاۋاپتى ەكەنىن بىلەسىڭ عوي.
- جارايدى....
- رەنجىپ قالدىڭ با؟ كەشىرشى....
- رەنجىگەنىم جوق. مەن دە ءسىزدىڭ ۇيدەگى جارالى جولبارىسىڭىز سياقتىمىن عوي.
- اقىلىڭنان اينالدىم... ساۋلەم، مىنە، مەن بوسادىم. ولەڭدەتىپ جاۋاپ جازشى. تاعاتسىزدانا كۇتىپ وتىرمىن! كەم دەگەندە ءۇش ولەڭمەن جاۋاپ جازشى.
- شابىتىم جوق...
- جارايدى... نۇر-سۇلتانعا قاشان كەلەتىن بولدىڭ؟
- سىزگە توسىنسىي جاساعىم كەلگەن ەدى، بىراق شىداي المايمىن، ايتا بەرەيىنشى، مەن ءدال ەرتەڭ ءسىز تىنىستاپ جۇرگەن قالانىڭ اۋاسىنا ورتاقتاساتىن بولامىن.
- جارايسىڭ، جان ساۋلەم! ەندەشە، ءبىز قالانىڭ شاڭعا بوككەن لاس اۋاسىمەن ەمەس، تابيعاتى كوركەم جەرىنە بارىپ تىنىستاپ كەلسەك، قالاي قارايسىڭ؟
- جۇرەگىم، بۇل جولى ءسىزدىڭ ايتقانىڭىزدى ورىنداي المايمىن. مەنىڭ ءار ساعاتىم، ءتىپتى، مينۋتىم ساناۋلى. مەن مۇندا تورداعى بۇلبۇلمىن عوي...
- تۇسىنىكتى، ەندەشە، مەن سەنى قاراعاندىنىڭ جولىنان توسىپ الامىن. كورىسكەنشە، كۇنىم!
- جۇرەگىم، مەن ءسىزدى جاقسى كورەمىن...
كۇيەۋىنىڭ جۇمىس ۇستەلىن جيناۋعا كىرىسكەن ايناشتىڭ جۇرەگى توقتاپ قالا جازدادى. جوعارىدا ولەڭمەن ءورىلىپ، كوركەم تىلمەن كەستەلەنىپ جازىلعان حاتتاردى وقىپ، ءوز كوزىنە ءوزى سەنە المادى. ءسىرا، جولداسى اسىعىپ كەتسە كەرەك، ۇيالى تەلەفونىن ۇيدە قالدىرىپتى. وتاعاسىنىڭ قالتاسىن تىمىسكىلەۋ، بولماسا، تەلەفونىن تەكسەرۋ مۇنىڭ ادەتىندە جوق ەدى. اناسى ۇنەمى: «ەر ازاماتىڭنىڭ جاعاسىن عانا ەمەس، كوڭىلىن دە كىرلەتپە!» دەپ قۇلاعىنا قۇيىپ وتىراتىن. ازاماتىم رەنجىمەسىن دەپ ايتقانىن ەكى ەتپەي، قاس-قاباعىن باعاتىن. سويتكەن تىرەگى، وزىنە بەيمالىم باسقاعا جۇرەگىنىڭ تورىنەن ورىن بەرىپتى. شاراسىز كۇيدە قالعان ول، ارينە، ءوشىن ەكى كوزىنەن الدى. جاناردان اققان جاس ومىراۋىن جۋدى. «ساتقىن!» دەدى كىجىنىپ، «اجىراسامىن!» دەدى ايقايلاپ، جالعىز ءوزى داڭعاراداي ءتورت بولمەلى ءۇيدىڭ اپىر-توپىرىن شىعاردى.
اشۋعا ەرىك بەردى. جىلاي ءجۇرىپ، جول سومكەسىن رەتتەدى. ەبىن تاۋىپ، ول ايەلمەن سويلەسۋگە بەل بۋدى. ءۇيىن تاۋىپ الىپ، شاشىن تالداپ جۇلماسا ما بالەمنىڭ! ماحاببات داستانىن ول ايەلدىڭ سەرىگى دە وقۋى كەرەك دەپ شەشتى. «مەن دە ودان ءوشىمدى الۋىم كەرەك. جولداسى سازايىن بەرسىن!». سوسىن... سوسىن ءوز ويىنان شوشىنىپ، ديۆانعا بارىپ وتىردى. «جو-جوق، نە دەپ كەتتىم ءوزى. حات جازىستى ەكەن دەپ، تىم قاتتىعا بارىپ قايتەم؟! بالكىم، ايرانداي ۇيىپ وتىرعان شاڭىراق شىعار، بىرەۋدىڭ وبالىنا قالارمىن». ويلانا-ويلانا باسى قاتتى. ويدىڭ ءتۇبى – ۋايىمعا، ۋايىم ءتۇبى – اۋرۋعا اكەلەتىنىن ول جاقسى بىلەدى. بالا كەزىندە اجەسى كەلىندەرىنە: «ەركەككە سەنبە، ەكى بوساعاڭا سەن» دەپ سىبىرلاپ وتىراتىن. جوعارى ءبىلىمى جوق دەمەسەڭ، ول كەزدىڭ ۇلكەندەرى دانىشپان ەكەن عوي. ءبىر اۋىز سوزبەن ەل باسقارىپ، تەنتەكتى ساباسىنا تۇسىرەتىن...
ايناش جاس كەزىن ەسىنە الدى. كەزىندە بۇل دا بىرەۋگە مۋزا، بىرەۋگە ارمان ارۋ ەدى... ول اشۋ-ىزا جايلاعان دەنەسىن سۋىق سۋمەن شايىپ، ءوڭىن تۇزەدى. اينا الدىنا كەلىپ، بەتىن ارلەدى، ادەمى كويلەگىن كيىپ سىرتقا شىقتى.
***
بويىن كوڭىلسىزدىك، قورقىنىش جايلاسا، ايناش ەسىل جاعاسىن پانالايدى. ەركە ەسىل باياۋ جىلجي اعىپ، ونى ساباسىنا تۇسىرەدى. ايناش مۇنىن شاعادى، ەسىل جۇباتادى. ايناش ەڭسە تىكتەيدى، ەسىل تەربەتىلگەن كۇيى قول بۇلعاپ قالا بەرەدى...
- كەشىر، ەسىل، ەتەگىم جاسقا تولىپ جاعاڭا كەلدىم.
ول جاعاعا جەتكەن بويى ىشتەگى شەرىن اقتارىپ، كوز جاسىنا ەرىك بەردى.
- جۇرەگىمنىڭ جاراسىن سەن عانا جازا الاسىڭ، ەسىل. جازعان باسىم، سىرىمدى دا، شىنىمدى دا ەلگە ايتسام، ەرتەڭ بەتىمە تابا بوپ تۇسەدى. وپاسىزدىق جاساعان پەندەنى قالاي جازالايىن، ايتشى؟
ەسىل اعىسى ءبىرسارىندى. توڭىرەگى تولعان كىسى. ءبىرى قىزىقتاپ، ءبىرى تىنىستاپ، ەندى بىرەۋلەرى قول ۇستاسىپ، سەرۋەندەپ ءجۇر.
- ەسىل، جاعاڭا كەلىپ، كوز جاسىممەن ءمولدىر سۋىڭدى لاستاسام، ايدىنىڭدا اسىر سالعان ادامداردىڭ نازارىن وزىمە بۇرسام، كەش مەنى!
ايناش وسى سوزدەردىڭ بارلىعىن بۋىنعا ءبولىپ ازەر ايتتى. وكسىك تىعىلىپ، جىلاۋدىڭ از-ماز الدىندا تۇر. وسى كەزدە قالتاسىندا تۇرعان جولداسىنىڭ ۇيالى تەلەفونى بەزەك قاقتى. قوڭىراۋ شالىپ وتىرعان قاراعاندىلىق بۇلبۇل ەكەن. ول ءۇنسىز تۇتقانى كوتەردى.
- ءسىزدىڭ شابىتىڭىز قالاعا كەلدى، قايداسىز؟ فەيسبۋككە جازسام، جاۋاپ بەرمەيسىز.
جاپ-جاس قىزدىڭ ەركەلەي سويلەگەن ءۇنى ونىڭ بويىنداعى قىزعانىشىن، اشۋىن وياتتى.
- اللوو، اللو، ءسىز مەنى ساعىنباپسىز عوي، ءتىپتى سويلەگەڭىز دە كەلمەي تۇر. جارايدى، ساۋ بولىڭىز!
ەرنى ەرنىنە جابىسىپ، جاعى قارىسىپ قالعانداي اۋىر كۇيدە تۇرعان ول ازەر ءتىل قاتتى.
- اللو، ءسىز بۇل ازاماتتىڭ وتباسىلى ەكەنىنەن حاباردارسىز با؟
قىز كوپكە دەيىن ءتىل قاتپادى. ول وسى ءساتتى پايدالانىپ، اشۋىن ەركىنە جىبەرمەكشى بولعاندا، سىمسىز بايلانىستىڭ ارعى جاعىنان ءالسىز كۇرسىنگەن داۋىس ەستىلدى.
- ءيا...
- ول - مەنىڭ ازاماتىم!... مەن باقىتىمدى وزگەمەن بولىسە المايمىن. ارينە، ءسىزدىڭ دە باقىتتى بولۋعا حاقىڭىز بار. تەك باسقامەن. تۇسىنەسىز بە؟
- قورقاسىز با؟
- مەن سىزگە ەسكەرتەمىن، «تىنىش جاتقان جىلاننىڭ قۇيرىعىن باسپا!»
- كەشىرىڭىز!
- كەشىرىم مەن ءۇشىن ازدىق ەتەدى. ءسىز مەنى بىلمەيسىز!
- ول ءسىزدى جانىنداي جاقسى كورەدى...
ايناش نە دەرىن بىلمەي قالدى. بىراق اشۋى تارقاماي تۇرىپ، ءوز ويىن ايتىپ الۋدى ۇيعاردى.
- بىرەۋدىڭ باقىتىنا كوز تىكپەي، ءوز ءجونىڭدى ءبىل! سەندەي قىزدار قاۋىپتى!..
قىزدىڭ نامىسىنا ءتيىپ كەتتى مە، ارى قاراي تىڭداعىسى كەلمەدى مە، مۇنىڭ ويىن ءبولىپ جىبەردى.
- قورىقپاڭىز، مەنىڭ قولىمنان جاماندىق جاساۋ كەلمەيدى. قياناتتىڭ قانداي اۋىر ەكەنىن جاقسى بىلەم، سوندىقتان الا ءجىپتى اتتاۋعا حاقىم جوق! مەن بار بولعانى جولداسىڭىزعا شابىت سىيلاعان ەدىم، ءبىز – قيالدىڭ ادامدارىمىز.
- تىڭك-تىڭك...
تەلەفون ءۇزىلىپ كەتتى.
- اللو، اللو!
ول ۇيالى تەلەفوندى قۇلاعىنا توسقان كۇيى اڭتارىلىپ تۇرىپ قالدى. «مەن بار بولعانى جولداسىڭىزعا شابىت سىيلاعان ەدىم»... شابىت؟!..
ول وزىنەن-ءوزى قىسىلىپ، وزەن بويىن بويلاي ۇزاق ءجۇردى. الگى قىزعا قايتا زۆونداپ، ءمان-جايدى تولىق بىلگىسى كەلدى. بىراق، نە سۇراماق، نە دەمەك؟ «مەنى كەشىر، جولداسىما شابىت سىيلاۋدى ۇمىتىپ كەتىپپىن» دەي مە؟ جيىرما جىل وتاسقان جان جارىنىڭ جان دۇنيەسىنە ءبىر ءسات بويلاپ كورىپ پە ەدى؟ وسىنىڭ بارلىعىنا ءوزىن كىنالاي باستادى. ءۇي شارۋاسى، بالا قامى، جۇمىس بابى، اتا-انا جاعدايى دەپ ءجۇرىپ، جولداسىنا كوڭىل بولمەپتى.
قالىڭ ويدىڭ قۇرساۋىندا كەلە جاتقان ونى وڭ جاق بۇيىردەن «اين-ا-ا-اش!» دەپ ساڭق ەتكەن كۇيەۋىنىڭ داۋىسى سەلت ەتكىزدى. ول جالت بۇرىلعاندا ءبىر قولىندا قۇشاق گۇلى بار جولداسىن كوردى. جالعىز ەمەس، جانىندا ءبىر قىز بار. ەلىكتىڭ لاعىنداي ول ادەمى قىز ارباعا تاڭىلعان ەكەن، قوس اياعى تىزەدەن كەسىلگەن.
- ءسىز رەنجىمەڭىز، مەن ءسىزدىڭ قانداي ادام ەكەنىڭىزدى بىلمەي تۇرىپ، كوڭىلىڭىزدى قالدىردىم. ءبىز بار بولعانى دوسپىز. اعام مەنىڭ ومىرگە قۇشتارلىعىمدى وياتتى، مەن بۇل كىسىنىڭ شىعارماشىلىعىنا ارقاۋ بولدىم، - دەدى كۇلىمسىرەگەن بويجەتكەن.
- مەن ساعان ەشقاشان قاستىق قىلعان ەمەسپىن. كەشىرشى! - دەدى كۇيەۋى بۇنى قۇشاعىنا قاراي تارتىپ. – سەن مەنىڭ قۇداي قوسقان قوساعىمسىڭ! جاراتقان يەم جار قىلعان، مەنىڭ ماڭگىلىك ماحابباتىمسىڭ! مەن بار بولعانى ەكى اياعىنان ايىرىلعان داريعاعا تەلەفون ارقىلى سۇيەۋ بولدىم. قايىرىمدىلىق قورىمنان اقشا بولگىزىپ، قارجىلاي دا دەمەۋشىلىك جاسادىم. مەنى مىنا قارىنداسىمنىڭ ومىرگە دەگەن قۇشتارلىعى تولعانتتى، شابىتىما شابىت قوستى. سوڭعى ۋاقىتتارداعى الەمدىك بايگەلەردە جۇلدەلەرگە قول جەتكىزگەن، حالىقتىڭ زور ىقىلاسىنا بولەنگەن تۋىندىلارىمنىڭ دۇنيەگە كەلۋى وسى قالقاتايدىڭ تاعدىرىنا دەگەن جاناشىر كوڭىلدەن ەدى. بۇگىن وزىڭمەن تانىستىرىپ، وتباسىمىزبەن قالا سىرتىنا بارىپ، سەرۋەندەيىك دەگىم كەلگەن ەدى. ۇلگەرمەي قالدىم. ماعان دەگەن كىرشىكسىز سەزىمىڭە قىلاۋ تۇسىرسەم، جۇرەگىڭدى اۋىرتسام، كەشىر، جانىم!
ول جىلاپ جىبەردى... تاۋ قوزعالسا دا، قوزعالمايتىن سابىرلى مىنەزىنەن اۋىتقىپ، اشۋ-ىزا، قىزعانىش پەن وكىنىش سەزىمدەرىنە اقىلىن ايىرباستاي جازداپ، ءبىر بالەدەن، ۇياتتى ىستەن امان قالعانىن تۇسىنگەندەي. ال، كۇيەۋى ودان ءارى بيىكتەي تۇسكەندەي.
ارباعا تاڭىلعان قىزدى كۇيەۋى ەكەۋى ەكى جاعىنان دەمەپ، ارنارسەنى اڭگىمە ەتىسىپ، وزەن جاعالاپ ءجۇرىپ كەلەدى. بۇل وزەننەن كوز الماي: «ەسىل، سەنىڭ كىناڭ جوق» دەدى ىشتەي سىبىرلاپ...
ايگۇل جۇبانىش
Abai.kz
