Abai.kz سايتىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىنا الماتى وبلىسى، قاراساي اۋدانىنان ءنۇرادىل راحمەتوللا دەيتىن ازامات ءۇشبۋ حات جازىپ، دات ايتىپتى.

الگى حاتتان ۇققانىمىز، فابريچنىي، قاسىمبەك اۋىلدارىنىڭ ماڭىنداعى جايىلىمدىق جەردى تەلمان ەسىمدى جەكە شارۋا قوجىلىقتىڭ يەسى اينالاسىن 3 مەتر ور قىلىپ قازىپتى. اۋىل تۇرعىندارى بۇعان نارازى كورىنەدى.

بىزگە شاعىم ايتىپ، حات جازعان ءنۇرادىل راحمەتوللا مىرزانىڭ وزىنە حابارلاسىپ، ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن سۇراپ بىلدىك.

ءنۇرادىل راحمەتوللا، قاراساي اۋدانىنىڭ تۇرعىنى:

- مەن ءنۇرادىل راحمەتوللا، الماتى وبلىسى، قاراساي اۋدانى، رايىمبەك اۋىلىندا تۇرامىن. جەكە كاسىپكەرمىن. مەنىڭ جامبىل اۋدانى، قاسىمبەك اۋىلىنا قاراستى جايىلىم جەرلەردە جەكە شارۋا قوجالىعىم بار. مەنىڭ قاسىمدا شاعىن-شاعىن باسقا دا شارۋا قوجالىقتار بار.

ءبىزدىڭ جانىمىزدا تەلمان دەگەن ۇلتى ءازىربايجان ازاماتتىڭ شارۋا قوجالىعى دا بار بولاتىن. ول جەر - قاراساي مەن جامبىل اۋداندارىنىڭ تۇيىسكەن تۇسى. سول جەردەگى 700 گەكتار جايىلىمدى مەنىڭ جەكە مەنشىگىم دەپ اينالدىرا قورشاپ، ءۇش مەتردەي تەرەڭدىكتە قازىپ تاستادى. قورشالعان جەردىڭ ىشىندە مەنىڭ دە قوجالىعىم قالىپ قالدى.

ول جەردەگى تاۋ، وزەن، سۋ ءبارىن قازىپ ءوتىپ كەتتى. ار جاعىندا فابريچنىي اۋىلىنىڭ جايىلىمدىق جەرى بار. ەلدىڭ مالى جايىلاتىن، سۋ ىشەتىن جەرى تۇگەل اينالدىرا قازىلدى.

بىراق، شارۋا قوجالىقتىڭ يەسى تەلمان "ول مەنىڭ جەكە مەنشىك جەرىم" دەيدى. ءبىز ونىڭ قۇجاتتارىن كورگەن جوقپىز. ءسويتىپ ول، بۇكىل فابريچنىي، قاسىمبەك اۋىلدارىنىڭ ماڭىنداعى بۇرىننان مال جايىلىمدىق جەرلەردى 3 مەتر ور قىلىپ قازىپ تاستادى. قازىلعان جەردىڭ تەرەڭدىگى سونداي، انا جەرگە مال تۇگىلى ادام ءتۇسىپ كەتسە امان قالمايدى.

ءبىز قوجالىقتىڭ قوجايىنىن كورگەن جوقپىز. تەك، ادامدارىن جىبەرىپ قازدىردى. بۇكىل فابريچنىي اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى قارسى شىقتى. بىراق، ەشتەڭە جاساي الماعان. سول كۇيى قالدى.

مەنىڭ شارۋا قوجالىعىمنىڭ گوساكتىسى بويىنشا، ول جەردىڭ ءبىر جاق بۇرىشى مەملەكەتتىڭ جەرى. سوندا ول مەملەكەتتىك جەرلەردى قورشاپ تاستايتىن كىم؟ كىمنەن رۇقسات العان؟ جانە ول جايىلىم جەردى جىرتىپ، ەگىس ەگەدى. وعان جايىلىم جەردى ەگىستىككە اينالدىرۋعا كىم رۇقسات بەرگەن؟

سوسىن مەنىڭ شارۋا قوجالىعىمنىڭ قاسىندا كول بار. ول - بارلىق اۋىلدىڭ مالى كەلىپ سۋ ىشەتىن جەر. تاۋدان اعىپ كەلىپ جاتقان وزەن. سونىڭ ءبارىن قازىپ ءوتىپ كەتتى.

بۇل جاعدايعا ەكى اۋداننىڭ قوسىلعان تۇسىنداعى فابريچنىي، قاسىمبەك، بەكبولات، ساۋىنشى اۋىلدارىنىڭ بارلىق حالقى قارسى شىعىپ جاتىر.

تاعى ايتارىم، ول جەردى قازۋ ءۇشىن رۇقسات الۋ كەرەك. الگى قوجالىقتىڭ يەسى رۇقسات الماعان. ەكىنشىدەن، ءوز جەرىن قورشاعىسى كەلسە سەتكا تارتىپ، باسقالارعا جول قالدىرۋ كەرەك. ويتكەنى انا جايىلىم ۇشقوڭىردىڭ تاۋىنان بۇعى، ەلىكتەر ءتۇسىپ جۇرەتىن جەر. سول سۋاتتى قازىپ تاستاعان.

بىلايشا ايتقاندا، سوعىسقا دايارلىق جاساعانداي قىلىپ شامامەن، 20 كم جەردى قازدى.

بۇل قانداي زاڭسىزدىق؟ ەگەر وسىلاي كەتە بەرسە، ءبىز بولاشاقتا ۆەرتولەتپەن ۇشىپ ءجۇرۋىمىز كەرەك شىعار، وندا؟

ءنۇرادىل مىرزا بۇل ماسەلە بويىنشا جامبىل اۋدانىنىڭ اكىمى باقىت قازانباسوۆقا، الماتى وبلىسىنىڭ اكىمى اماندىق باتالوۆقا جانە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنە شاعىمدانعان. الماتى وبلىسى اكىمدىگى بۇل ماسەلەنى رەسمي قاراستىرۋعا جىبەرگەنى تۋرالى جاۋاپ جازعان.

ءبىز جوعارىدا ءسوز بولىپ وتىرعان شارۋا قوجالىعىنىڭ قوجايىنى تەلمان مىرزانىڭ وزىنە حابارلاسىپ، اتالعان ماسەلە بويىنشا ول كىسىنىڭ ءسوزىن تىڭدادىق.

سوي اتىن ايتۋدان باس تارتتى. "ونى نەعىلاسىز، مەن قازىر شەتەلدەمىن. كەلگەن سوڭ كەزدەسەيىك. كەزدەسكەندە ايتامىن، كورسەتەمىن...", دەدى.

تەلمان، شارۋا قوجالىعىنىڭ يەسى: 

- تىڭداڭىزشى، مەن ءوز جەرىمدى قازدىم عوي. مەنىڭ 3 مىڭ قويىم، 200 جىلقىم بار. مەندە بارلىعى تىركەلگەن. مەن بۇل جەرلەردى جۇرتتان ساتىپ الدىم. جەكە تۇلعالاردان ساتىپ الدىم. جوعارعى جاقتان فابريچنىيلىقتار مالدارىن ايداپ تۇسەدى. ولار ۇلتارالىق ماسەلەنى كوتەرىپ وتىر. "تۇرىك، ءازىربايجان... كەتىڭدەر" دەپ... مەن شە؟ مەن نە ىستەۋىم كەرەك؟ مەن بىرەۋدىڭ جەرىن قورشاپ العان جوقپىن عوي. ءوز جەرىمدى قورشادىم. 

مەن سول اۋىلدان، ادامداردان ساتىپ الدىم. مەندە قانشا گوساكتى بار. جەكە مەنشىك. ولار: "سەن قازاق ەمەسسىڭ، ءازىربايجانسىڭ. سەنىڭ ول جەردى قازۋعا حاقىڭ جوق. بۇل قازاقتىڭ جەرى. ءبىز مۇندا بۇرىن قالاي مال باقساق، قازىر دە سولاي باعا بەرەمىز. جوق، ءبىز سەنى ورتەيمىز، پىشاقتايمىز (زارەجەم).." دەيدى. بىلمەيمىن، بۇل نە اڭگىمە؟!

مەنىكى شامامەن 500 گەكتارداي جەر.  ىىشىندە 49 جىل دەگەن بار. ول شامامەن 10 پايىزداي. ماراتوري جاريالاعان سوڭ، ساتىپ الا المايتىن بولدىق قوي. مىنە، سول 10 پايىز عانا. ال 90 پايىزى جەكە مەنشىگىم. مەن ول جەرلەردى جەكە ازاماتتاردان الدىم. مەملەكەتتەن ەشتەڭە العان جوقپىن. 

ولار مەنەن مال ايداپ وتەتىن جەر (پروگون) سۇرادى. ادام سياقتى سۇرادى. مەن ۇزىندىعى شامامەن 3,50-3 كيللومەتر  جەر (پروگون) قالدىردىم. ال قازۋدى باستاعاندا ولار ماعان كەلدى. "مەيلى، جەرىڭدى قورشاپ جاتىرسىڭ. ەندەشە ءبىز مال ايداپ وتە الاتىن جەر (پروگون) قالدىر. قاراسايدىڭ جەرى جاعىنان 20-40 مەتر جەر قالدىرا الاسىڭ با" دەدى. مەن: ء"سوز جوق، جاقسى" دەدىم. مەن پليۋس-مينۋس قانشا جەر كەرى شەگىندىردىم. ولارعا "پروگون" قالدىردىم. بىرەۋدىڭ ءبىر مەتر جەرىن دە العان جوقپىن. 

تەلەارنانى دا شاقىرعان. جەر باسقارماسىنان ادامدار شاقىرتتى. ولار دا كەلدى. كوردى. بارلىعى مەنىكى دۇرىس ەكەنىن كورسەتتى. شەكارا بۇزىلعان جوق.

ولار ەندى ۇلتارالىق ماسەلە كوتەرىپ وتىر. ءتىپتى، مەنى "ولتىرۋگە" دە دايىن بولدى. مەن ولارعا ادام سياقتى ايتتىم. مەن ءوز مالىمدى جايلاۋعا ايداپ شىعامىن. جازدا ءۇش ايعا، ماۋسىم، شىلدە، تامىزدا، كەيدە قىركۇيەككە دەيىن. سول ارالىقتا ولار ءوز مالدارىن مەنىڭ تەرريتوريامدا باعادى.

مەن ولارعا: "جىگىتتەر، ەگىن بولسىن، ءشوپ بولسىن دەپ، مەن ادەيى ءوز مالىمدى جايلاۋعا الىپ كەتەمىن. مەن ول جاقتا جانە 150-200 گەكتارعا ارپا، بيداي ەگەمىن. كەلسەم، جوق. سەنەسىز بە، بيىل مەن 40 توننا عانا ارپا الدىم. ال 200-250 توننا الۋىم كەرەك ەدى. بارلىعىن سولاردىڭ مالدارى تاپتاپ تاستادى. كەلىپ، ايتسام، ماعان اگرەسسيۆتى تۇردە جاۋاپ بەرەدى.  بىلمەيمىن، ەندى قالاي جۇمىس جاساۋىم كەرەك؟! 

مەندە قۇجاتتارىمنىڭ بارلىعى دۇرىس. تەلەارنا دا كەلگەن. قۇجاتتاردىڭ بارلىعىن تەكسەرگەن. اكىمدەردى، جەر باسقارماسىنان ادامداردى شاقىرعان. بارلىعى تەكسەردى. بۇكىل جامبىل اۋدانى بىلەدى. مەندە بارلىعى زاڭدى. ول جەكە مەنشىك. 

ايتپاقشى، ولارعا اكىمدىك جەر ۇسىندى. جوعارعى جاقتا قوقىس توگەتەنى ورىن (سۆالكا) بولعان. سول جاقتان جەر بەرمەك تە بولدى. ءتىپتى، مەن ءوز تەحنيكامدى كومەككە ۇسىندىم. ""جىگىتتەر مەندە تيەگىش (پوگرۋزچيك) بار. ءوز ەسەبىمنەن بەرەيىن. سەندەردى دە تۇسىنەمىن. سەندەردىڭ جايىلىم جەرلەرىڭ ەدى" دەدىم. اۋداننىڭ اكىمىنىڭ كوزىنشە ايتتىم. "تيەگىش (پوگرۋزچيك) جالداپ بەرەيىن، ول جەردى تازارتىپ بەرسىن" دەدىم دە. جوق. ء"بىز وسىندا باقتىق، ءارى قاراي دا باعا بەرەمىز" دەپ وتىر. 

مەنىڭ شارۋا قوجالىعىم وبلىستاعى الدىڭعى قاتارلى. مەن قويلارىمدى امەريكادان، انگليادان اكەلگەم. مىڭباەۆ ينستيتۋتىمەن دە جۇمىس جاسايمىن. ماعان شىنىمەن جەر جەتپەيدى. مەملەكەتتەن دوتاتسيا المايمىن. مەملەكەتتەن ءبىر تيىن دا العان ەمەسپىن. 

ءتۇيىن. Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى ەركىن اقپارات الاڭى. مۇنداي وي جارىستىرىپ، پىكىر الماسۋعا اركىم قۇقىلى.

قوس تاراپتىڭ پىكىرىن تىڭدادىق. ءبىز، اتالعان داۋعا قاتىستى كەسىپ-پۇشىپ ۇكىم ايتاتىن سوت ەمەسپىز. قۇزىرلى ورگان ەمىسپىز.

رەداكتسيامىزدىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىنا ءۇشبۋ حات جازىپ، مىنبەر سۇراعان ءنۇرادىل راحماتوللا مىرزانىڭ دا، ول ءسوز ەتىپ وتىرعان تەلمان مىرزانىڭ دا پىكىرىن ەستىدىك. جەر داۋىنا، جايىلىم داۋىنا مىنبەر ۇسىندىق. ماسەلەنىڭ شەشىمىن جەرگىلىكتى اكىمدىك، اماندىق عابباسۇلى باسقاراتىن الماتى وبلىسىنىڭ اكىمدىگى مەن ونداعى قۇزىرلى ورگاندار شەشۋى كەرەك-اق!

نۇربيكە بەكسۇلتانقىزى

Abai.kz