«ا.بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتى قازاق ءتىلىنىڭ لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن جاڭا ءالىپبيىن تانىستىردى» دەگەن حابارلامانى وقىپ، مەن بىزدەگى عالىمداردىڭ راسىندا دا وزگە كەڭىستىكتە، وزگە ولشەمدەرمەن ءومىر سۇرەتىنىنە كەزەكتى رەت كوز جەتكىزدىم. ەگەر، بۇلار راسىندا وسى عالامشاردا، قازاقستان اتتى مەملەكەتتە ءومىر سۇرەتىن بولسا، ونىڭ حالقىنىڭ، ەلباسىنىڭ پىكىرىمەن ساناساتىن بولسا، ءدال بۇلاي جاساماس ەدى...

حالقى نە دەدى؟ بىزگە قولدانۋعا ىڭعايلى، فيلولوگ-عالىمدار ءۇشىن ەمەس، قاراپايىم حالىق تۇتىناتىن ءالىپبي جاساپ بەرسەڭىز دەپ وتىر. ەلباسى نە دەدى؟ «بىزگە تۇركيانىڭ ارەكەتىن قايتالاۋدىڭ قاجەتى جوق. ولاردىڭ جاعدايىندا، اتاتۇرىك شۇعىل تۇردە ەۋروپامەن ىنتىماقتاسۋى ءۇشىن، ءوزى ءالىپبي جاساپ، اسىعىس ەنگىزىپ جىبەردى. ال، ءبىزدىڭ جاعدايدا – ەشقانداي استىن-ءۇستىن تۇرتپەي، ءۇتىر، نۇكتەلەرسىز ءالىپبي جاساۋ كەرەك» دەدى. ەندىگى ساۋال – ەردەن قاجىبەك باستاعان ۇجىم سوندا الدىندا وزدەرى ەلباسىنىڭ الدىندا باس شۇلعىپ ماقۇلداعان نۇسقادان باس تارتىپ، ونىسىمەن قويماي، ونىڭ بەرگەن تاپسىرماسىن قاساقانا كەرى ورىنداپ وتىر ما؟ مۇنى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
بۇرىن عوي، كيريلل گرافيكاسىنا وتكەندە ورىس ءتىلىنىڭ، كەڭەستىك رەسەيدىڭ ىقپالىندا بولدىق. جارايدى، ولارعا بودان بولدىق. ناتيجەسىندە ءتىلىمىزدىڭ بۇكىل زاڭدىلىقتارى بۇزىلىپ، بىلىعىپ كەتتى. ەندى، تاۋەلسىز ەل بولىپ وتىرعان تۇسىندا ەلىمىزدىڭ ءبىر توپ عالىمى – تۇركى بىرلىگى دەگەن سىلتاۋمەن ءبىزدى – تۇركيا رەسپۋبليكاسىنا بودان قىلماقشى. بۇل ءسوزىم – بازبىرەۋلەرگە بايبالام، پوپۋليستىك ارەكەت كورىنۋى مۇمكىن. بىراق، ەكونوميكادا، IT تەحنولوجيدا ۆەندورلىق تاۋەلدىلىك دەگەن ۇعىم بار.

بۇل دەگەن ءسوز، تۇسىنىكتى تىلمەن ايتساق، ەگەر سەنىڭ ءالىپبيىڭ، باعدارلاما جازۋ ءتىلىڭ جالپىعا ورتاق، بەيتاراپ حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس جاسالماي، بۇعان دەيىن اينالىمدا بار بەلگىلى ءبىر ءتىلدىڭ گرافيكاسىنا نەگىزدەلىپ جاسالسا، عىلىمي-تەحنيكالىق، حالىقارالىق قاتىناستار ستاندارتتارىنىڭ بارىندە سەن سول ەلدىڭ جالپىعا ورتاق ستاندارتتار نەگىزىندە جاسالعان ترانسليتەراتسياسىن قولدانۋعا ءماجبۇرسىڭ. دەمەك، سەن ورتاداعى دەلدال مەملەكەتكە ۆەندورلى تاۋەلدىسىڭ. قارجى، ەكونوميكا، IT, باعدارلامالاۋ تىلىنەن باستاپ، مەملەكەتتىك قورعانىس ماسەلەسىنە دەيىن سول ەل ارالاسا الادى. رەسەيلىك ترانسليتەراتسيانىڭ "جايساڭبەك" - "Zhaisanbek" (دۇرىسى Jaisangbek بولۋ كەرەك ەدى) سياقتى جەمىستەرى سونىڭ ايعاعى. ءسوزىم قيىنداۋ بوپ كەتسە، مىسالمەن ءتۇسىندىرىپ كورەيىن. سەن ۇيلەنەيىن دەپ نيەت ەتتىڭ. شاڭىراق كوتەرۋگە سۇلۋ دا، سىمباتتى، اقىلىنا كوركى ساي، قولىنان ءتۇرلى ءىس كەلەتىن ىسمەر قىزدى كەزدەستىرىپ، ۇيلەنەيىن دەپ ارەكەت ەتىپ جاتساڭ، مىنا جاقتان، ءبىر الىس قۇداندالى بولىپ كەلەتىن ءبىر كىسى: "ەشتەڭەنى بىلمەيمىن، مەنىڭ مىنا قارىنداسىمدى الاسىڭ، مەن سەندەردىڭ قاشان جاتىپ، قاشان تۇراتىندارىڭدى، قانشا بالالى بولاتىندارىڭدى، جانۇيالىق بيۋدجەتتەرىڭدى، كىممەن ارالاسىپ تۇراتىندارىڭدى، ءبارىن كورىپ، باقىلاپ وتىراتىن بولامىن!" دەپ بۇيىرادى. تىقپالاپ وتىرعان قارىنداسى ونىڭ ۇستىنە كورىكسىز، ولاق، نە مىنەزگە جارىماعان بولسا. ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز قانداي بولماق؟
التى شاقىرىم اۋلاق ءجۇر دەيتىنىڭىز انىق!

ەندى، تۋرا سونداي تۇركياعا تاۋەلدىلىككە اكەلەتىن لاتىندى تىقپالاپ، سوعان لوببي جاساپ وتىرعان ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ەردەن قاجىبەك باستاعان قىزمەتكەرلەرىنىڭ ارەكەتىن قالاي باعالاۋعا بولادى؟ ەشتەڭەنى ۇقپايتىن ساۋاتسىزدىق پا، الدە "ەلباسىڭنان باستاپ، ءبارىڭنىڭ پىكىرلەرىڭدى ۇرعانىم بار!" دەگەن مەنسىنبەۋشىلىك پا؟!.

نۇراددين سادىقوۆتىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz