ەرلان كاريننىڭ جازعانىن وقىپ شىقتىم. بىزگە پراگماتيكالىق كوزقاراس كەرەك دەپتى. پروۆينتسيالدى ويلاۋ جۇيەسىنەن كەتۋدى ايتىپتى.

جالپى پراگماتيك، ساياسي مادەنيەتى جوعارى ۇلت قايدان شىعادى؟ جاۋابى دا قاراپايىم. ساياسي كونكۋرەنتسيانى، ءادىل سايلاۋدى، پارتيالار اراسىنداعى ساۋاتتى باسەكەنى پراكتيكادا كورگەن ساياسي جۇيەدەن شىعادى. قازىرگى ءبىز ايتىپ جۇرگەن "ۋاقىت وتە كەلە دەموكراتيالى ەل بولامىز" دەگەن اڭگىمە بوس ءسوز ەگەر ساياسي جۇيەمىزدە كونكۋرەنتسيا بولماسا ءارى ونى حالىق پراكتيكادا كورمەسە. ءدال قازىرگى تەمپپەن ءبىز الداعى 40-50 جىلدا دا كوپ ىلگەرى كەتپەيمىز. ارتتا قالعان ءۇشىنشى سورتتى ەلدىڭ دەڭگەيىندە قالامىز. نەگە؟ جاۋابى دا قاراپايىم. سەبەبى، حالىق ەشتەڭە كورگەن جوق. ەلدىڭ كورگەنى "نۇر وتان" مەن ەلباسى. ءبىتتى. ونىڭ وزىندە ەلباسىنى سىناۋعا قورقادى. قىزمەتتەن ءوسۋ ءۇشىن "نۇر وتانعا" قاتتى ءسوز ايتپاۋ كەرەك. تىنىش ءجۇرۋ قاجەت. مۇنداي بەلگىلى رامكا مەن شابلوننىي جۇيەدەگى ۇلتتىڭ ساياسي ساناسى، مادەنيەتى قالاي وسەدى؟.. وسپەيدى! سول دەڭگەيدە قالادى. بۇل جولدىڭ جاۋابى دا، بارار جەرى دە بەلگىلى.

جالپى، پارتيا دەگەنىمىز نە؟ پارتيا - بيلىك ءۇشىن تالاساتىن ساياسي ينستيتۋت. پارتيا باسشىلىعىندا كىمدەر بولادى؟ ءبىلىمدى، وقىعان، ءار سالادان جان-جاقتى حابارى بار تۇلعالار، ەكونوميستەر، ساياساتتانۋشىلار، ءبىر-ءبىر سالانىڭ ماماندارى جينالادى. پارتيادا "ەرتەڭ بيلىككە كەلسەك گارۆاردتى بىتىرگەن، 10 جىل ەكونوميكادا جۇمىس ىستەگەن تاجىريبەلى مىنا مامانىمىز ەكونوميكا ءمينيسترى، كازگۋ-دى بىتىرگەن، ساياساتتا 15 جىل جۇرگەن مىنا مامانىمىز سىرتقى ىستەر ءمينيسترى بولادى" دەگەن سەكىلدى قوعامدى وزىنە تارتار اڭگىمە ايتىلادى. پارتيانىڭ ەكونوميكانى، اۋىل شارۋاشىلىعىن، ىشكى ساياساتتى، حالىقارالىق قاتىناستى وسى باعىتتا دامىتامىز دەگەن باعدارلاماسى، ونى ىسكە اسىرا الار بىلىكتى كادرلارى بولادى. وسىنىڭ ءبارى جيناقتالىپ بيلىكپەن ساۋاتتى كونكۋرەنتسياعا شىعادى. وسى قاراپايىم ساياسي جۇيە جۇمىس ىستەگەندە باسەكە پايدا بولادى. حالىق فەيسبۋكتا ءار جەردەن ءبىر شىققان اقىلمانداردى ەمەس، ناقتى پارتيانىڭ ءبىلىمدى ماماندارىن، ساۋاتتى ليدەرىن تىڭداي باستايدى. سالىستىرادى. كوكىرەك كوزى اشىلادى. سايلاۋدا ۇناعان پارتياعا، ليدەرگە داۋىس بەرىپ بيلىگىن اۋىستىرادى. وسىنىڭ ءبارىن پراكتيكادا كورگەندە حالىقتىڭ ساياسي ساناسى وسەدى، پراگماتيكالىق باعىتتا كوزقاراسى قالىپتاسادى. كونكۋرەنتسيا بولعاننان كەيىن بيلىككە دە، وپپوزيتسياعا دا قامشى باسىپ ەكى ەسە جۇمىس ىستەۋگە تۋرا كەلەدى. سەبەبى، جۇمىس ىستەمەسە ۇتىلاتىنىن بىلەدى. بۇل حالىققا ءتيىمدى. ەل وسىلاي داميدى.

ءبىزدىڭ قازىرگى ءسال سويلەگەن اقىننىڭ، مىقتى جازعان بلوگەردىڭ ءسوزىن تىڭداپ جامىراپ جۇرگەنىمىز سول ساۋاتتى ساياسي جۇيەنىڭ، بىلىكتى كادرلار جيناقتالعان پارتيا مەن ليدەرلەردىڭ جوقتىعىنان. ساۋاتتى ساياسي پارتيانىڭ بىلىكتى كادرلارى ساناڭا قۇيىپ تۇرىپ تالداپ بەرىپ جاتسا اقىماقسىڭ با قايداعى ءبىر فەيسبۋكتە وتىرعان بلوگەردى تىڭداپ؟..

ەندى جوعارىدا اتالعاننىڭ ءبىرىن دە كارين مىرزا ايتپايدى. "نۇر وتان" بولسا دا ايتپايدى. نەگە ايتپايدى؟ جاۋابى قاراپايىم. كونكۋرەنتسياعا شىدامايدى. تالقانى شىعىپ جەڭىلەتىنىن بىلەدى. بۇلار كونكۋرەنتتى ورتادا جۇمىس ىستەپ ۇيرەنبەگەن. اكىمشىلىك كۇش ارقىلى عانا ەل باسقارا الادى. ءسال باسى ىستەگەندەر، وليگارحتار، ءبىلىمدى جاستار شىعىپ رەالنو پارتيا قۇرىپ، باسەكەنىڭ ءيىسىن شىعارا باستاسا تۇنشىقتىرادى. سەبەبى، ەل بۇل جۇيەدەن شارشاعان. جەڭىلەتىنىن بىلەدى. وزدەرى دايىنداپ شىعارعان قوسانوۆتان وزدەرى ۇتىلىپ قالعان جۇيەدەن باسقا نە كۇتۋگە بولادى؟!

ەلدەگى كارتينا وسىنداي ەكەنى بارىمىزگە بەلگىلى. مۇنداي جاعدايدا جۇيە نە ىستەيدى؟ جاۋابى دا قاراپايىم. ەرتەگى ايتادى. قانداي ەرتەگى؟ "بىزگە دەموكراتياعا ەرتە. حالىقتىڭ دەڭگەيى تومەن. دەموكراتيا ەۆوليۋتسيالىق جولمەن كەلۋى كەرەك. ءالى 20-25 جىل جۇرەتىن جولىمىز بار. كەيىن ءبارى جاقسى بولادى" دەگەن 2030, 2050 سەكىلدى ۇزاااق كۇتۋىمىز قاجەت ەرتەگىلەردى ويلاپ تابادى. باسقا جولمەن بيلىكتە قالا المايتىنى انىق قوي ەندى. ال، شىندىعىندا دامۋ كونكۋرەنتسيا، يدەيالار باسەكەسى، اقىل ويىنى، وسىنىڭ ءبارىن ەلدىڭ پراكتيكادا كورۋى ارقىلى كەلەتىنىن ايتپاي اينالىپ وتەدى. "پروۆينتسيالدى ويلاۋدان كەتەيىك" دەگەن سەكىلدى اقىلدى ادامنىڭ وبرازىنا ەنەدى. بىراق، پروۆينتسيالدى ويلاۋدان كەتۋ ءۇشىن ساياسي جۇيەگە ساۋاتتى باسەكە كەرەكتىگىن ايتپايدى. وسىلاي 30 جىل جالعاسىپ كەلەدى.

قىسقاشا، ەلگە تۇسىنىكتى، قاراپايىم تىلمەن ايتقاندا "حالىقتى اقىماق قىلىپ باسقارۋ" دەيدى مۇنىڭ اتىن. بولعانى وسى. كەيبىر ازاماتتار مۇنى بىلەدى. تۇسىنەدى. بىراق ۇندەمەيدى. نەگە ۇندەمەيدى؟ جاۋابى قارپايىم. قورقادى جۇيەدەن. اقشا كەرەك. قىزمەتتەن ءوسۋ قاجەت. ماتەريالدىق قۇندىلىقتارعا جەتۋ ءبىرىنشى ورىندا قىسقاسى.

باۋىرجان سەرىكبايدىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىنان

Abai.kz