(دارىگەردىڭ اڭگىمەسى)

ءبىزدىڭ پسيحياتريالىق اۋرۋحانا قالانىڭ باتىس جاعىندا، ەر­نەۋىنە تاس قالاعان شاعىن وزەننىڭ جيەگىندە بولاتىن. اۋرۋحانا ەس­كى ەدى. سىلاقتارى ءتۇسىپ قالعان الاباجاق كىرپىش  دۋالىنىڭ ءتو­بە­سىندە ابدەن تات باسىپ، شىرۋگە اينال­عان قاڭىلتىر شاتىرى بار. ماڭايدا ماشينا جۇرەتىن  كوشە  بولماعاندىقتان، توڭىرەك ەرتەلى-كەش قۇلاققا ۇرعانداي تىپ-تىنىش بولىپ تۇرادى. كوكتەم كەزىندە وزەننىڭ  سارقى­راعان دىبىسىن تەرەزەنى اشىپ  تاستاپ، تۇنىمەن ەستىپ شىعاسىڭ. تاۋ جاقتان  جەل سوققاندا ارعى بەتتەگى باقشادان جەمىستەردىڭ قىشقىلتىم  ءيىسى مۇرىنعا كەلەدى. جاز شىعا بالا-شاعالارىمەن كۇنگە قىزدىرىنۋعا كەلگەن قالا حالقى جاعاعا سىيماي كەتەدى. جالپى اۋرۋحانا، ءۇيىنىڭ ەسكىلىگى بولماسا، تۇرعان جەرى پسيحيكا دەرتىنە شالدىققاندار ءۇشىن تاپتىرمايتىن ورىن.

سەنبى كۇندەرى اۋلادا تۋعان-تۋىسقاندارىمەن بىرگە قىدىرىپ جۇرگەن  اۋرۋلارعا اشىق تەرەزەدەن جالىقپاستان قاراپ  وتىرار ەدىم. ولاردىڭ ناۋقاستان ازاپ شەككەن جاداۋ جۇزدەرى، بىلايعى جۇرتقا قورقىنىشتى بولىپ كورىنەتىن وعاش قىلىقتارى، سويلەگەن سوزدەرى جانىما سونشالىقتى ىستىق. مەن ولاردى جانىمداي جاقسى كورەمىن. ءيا، ءيا، جاقسى كورەمىن.

ولاردىڭ ەشكىمگە ەشقانداي زيانى جوق. ەگەر دۇنيەدەگى بار زيانكەستىكتى تەكسەرەر بولساق، سولاردىڭ  ءبارىن  جىندىلار ەمەس، ساۋ ادامدار جاساعان عوي.

(دارىگەردىڭ اڭگىمەسى)

ءبىزدىڭ پسيحياتريالىق اۋرۋحانا قالانىڭ باتىس جاعىندا، ەر­نەۋىنە تاس قالاعان شاعىن وزەننىڭ جيەگىندە بولاتىن. اۋرۋحانا ەس­كى ەدى. سىلاقتارى ءتۇسىپ قالعان الاباجاق كىرپىش  دۋالىنىڭ ءتو­بە­سىندە ابدەن تات باسىپ، شىرۋگە اينال­عان قاڭىلتىر شاتىرى بار. ماڭايدا ماشينا جۇرەتىن  كوشە  بولماعاندىقتان، توڭىرەك ەرتەلى-كەش قۇلاققا ۇرعانداي تىپ-تىنىش بولىپ تۇرادى. كوكتەم كەزىندە وزەننىڭ  سارقى­راعان دىبىسىن تەرەزەنى اشىپ  تاستاپ، تۇنىمەن ەستىپ شىعاسىڭ. تاۋ جاقتان  جەل سوققاندا ارعى بەتتەگى باقشادان جەمىستەردىڭ قىشقىلتىم  ءيىسى مۇرىنعا كەلەدى. جاز شىعا بالا-شاعالارىمەن كۇنگە قىزدىرىنۋعا كەلگەن قالا حالقى جاعاعا سىيماي كەتەدى. جالپى اۋرۋحانا، ءۇيىنىڭ ەسكىلىگى بولماسا، تۇرعان جەرى پسيحيكا دەرتىنە شالدىققاندار ءۇشىن تاپتىرمايتىن ورىن.

سەنبى كۇندەرى اۋلادا تۋعان-تۋىسقاندارىمەن بىرگە قىدىرىپ جۇرگەن  اۋرۋلارعا اشىق تەرەزەدەن جالىقپاستان قاراپ  وتىرار ەدىم. ولاردىڭ ناۋقاستان ازاپ شەككەن جاداۋ جۇزدەرى، بىلايعى جۇرتقا قورقىنىشتى بولىپ كورىنەتىن وعاش قىلىقتارى، سويلەگەن سوزدەرى جانىما سونشالىقتى ىستىق. مەن ولاردى جانىمداي جاقسى كورەمىن. ءيا، ءيا، جاقسى كورەمىن.

ولاردىڭ ەشكىمگە ەشقانداي زيانى جوق. ەگەر دۇنيەدەگى بار زيانكەستىكتى تەكسەرەر بولساق، سولاردىڭ  ءبارىن  جىندىلار ەمەس، ساۋ ادامدار جاساعان عوي.

ءبىز ءتانى اۋىراتىندارعا  اياۋشىلىق ءبىلدىرىپ،  ولاردى جاقسى كورە  تۇسەمىز، ال جاننىڭ دەرتىنە شالدىققانداردى كورگەندە كو­كەيى­مىزدە ايتەۋىر ءوزىمىزدىڭ امان ەكەنىمىزگە شۇكىرشىلىك  ءبىلدى­رە­تىن  قاسكوي قۋانىش تۇرادى. عارىپتى اياساڭىز - اقىل-ەستەن ايى­رىل­عانداردى اياڭىز، سولاردى ءسۇيىڭىز.

مەن ءسىزدى ءبىر سەنبىدە الىپ بارىپ، اۋرۋحانا ءىشىن ارالاتايىن. اسىقپاي ارقايسىسىمەن جەكە-جەكە اڭگىمەلەسىپ كورىڭىزشى. ءسوزسىز جاقسى كورىپ كەتەسىز. مەن ءتىپتى باقىلاۋ پالاتاسىنداعى ەڭ قاۋىپتى اۋرۋلارمەن بىرگە ۇيىقتاۋعا  ءازىرمىن. قورقىنىشتى دەيسىز بە؟ قورقىنىش دەگەن نە ءتايىرى. جاقسى كورۋ جەتىسپەيدى. جاقسى كورۋ ارقىلى ءبارىن جەڭۋگە بولادى.

مەن سوندا ىستەگەن ءبىراز جىلدىڭ ىشىندە نەشە ءتۇرلى جايتتەردى باسىمنان كەشتىم. "دەرت كوپ، دەنساۋلىق بىرەۋ"  دەپتى عوي ءبىر حالىق. نە كوپ - اۋرۋدىڭ ءتۇرى كوپ... بىراق سولاردىڭ ىشىندە ءبىر وقيعا ەسىمدە ايرىقشا قالدى.

مارت ايىنىڭ اياق كەزىندە بىزگە جاسى ون جەتىلەر شاماسىنداعى ءبىر قىز ءتۇستى. قابىلداۋ ۇستىندە اتا-اناسى قىزدىڭ ءوزىن ءوزى بىرنەشە رەت قىلعىندىرىپ ولتىرمەك بولعانىن ايتتى. ماڭىنداعىلاردىڭ ارالاسۋىمەن امان قالعان. ال قىزدىڭ ءوزى مۇلدە باسقاشا باياندايدى. ول: "ماعان قاستاندىق جاساعان مىناۋ، بۇل مەنىكى ەمەس، مۇلدە بوتەن قول، مەنى ولتىرگىسى كەلىپ ءجۇر", - دەپ ءوزىنىڭ وڭ قولىن كورسەتەدى. بىزدە مۇنى ىشكى تۇلعانىڭ ەكىگە جارىلۋى دەپ اتايدى. پسيحوپاتولوگيانىڭ ءبىر ءتۇرى. ياعني ءبىر دەنەنىڭ ىشىندە ەكى ءتۇرلى "جان يەسىنىڭ" كەزەكتەسىپ، نە قاتار ءومىر ءسۇرۋى. مۇنىڭ ءبارى ميدىڭ شەشىلمەي جاتقان جۇمباقتارى عوي...

شەشەسى قىزىنىڭ كيىمدەرىن ۇستاپ تۇرىپ، ۇزاق جىلادى. قىزدى شومىلدىرىپ، اۋرۋحانانىڭ حالاتىن كيگىزىپ، بىردەن باقىلاۋ پالاتاسىنا جىبەردىك. اتى الما ەكەن.

قىز وتە سۇلۋ ەدى. شاشى يىعىنا تۇسكەن، بۇيرالاۋ كەكىلى بار. قاتتى ازاپ شەككەننەن ەكى قاباعىنىڭ اراسىنا جال­عىز سىزىق - تىك ءاجىم تۇسكەن. بىراق بوي باسى تازا، ءوزىن-ءوزى كۇتە الاتىن سەكىلدى.

ءبىزدىڭ بولىمشەگە  كەلگەننەن كەيىن مەن المانى جەكە باقىلاۋعا الدىم. تۇيىق. ەشكىمگە قوسىلمايدى. ۇنەمى قورقىنىش ۇستىندە جۇرەتىنى كورىنىپ تۇر. ءبىر عاجابى،  قىزدىڭ ءجۇرىس-تۇرىسىنان، سوزىنەن سىرقات بەلگىسى بايقالمايدى. بىراق ۇستاماسى وتە قاتەرلى ەكەن. وڭ قول شىنىندا دا ءوز بەتىنشە اقىلعا سىيمايتىن ارەكەتتەر جاسايدى. ونى ەڭ العاش كەزەكشىلىكتە  وتىرعان ءتۇنى كوردىم.

ساعات تۇنگى ءۇش شاماسىندا اشىق تۇرعان المانىڭ پالاتاسىنان شىڭعىرعان  دىبىس  شىقتى. الدەقالاي  شىلدىرلاعان  تەلەفوننىڭ ترۋبكاسىن كوتەرۋگە ۇلگىرمەي، تۇرا جۇگىردىم. مەن پالاتاعا كىرگەندە الما كەرەۋەتتە جاتىر ەكەن. وڭ قولى كەڭىردەگىن  تاس قىلىپ قىسىپ العان. سول  قولىمەن  جانتالاسىپ  ايىرماق بولدى. سەسترا ەكەۋمىز وڭ قولعا  قاتار  جارماس­تىق. قولىن قايىرىپ، كەرەۋەتتىڭ استىنا اپارعاندا ءتۇرى  كوكپەڭبەك  بولىپ كەتكەن الما كوزىن اشتى. تۇلا بويى قالشىلداپ، كوپكە دەيىن وزىنە-ءوزى كەلە المادى. مەن قولىنان، بەتىنەن سيپاپ، ۇرەيىن باسۋعا تىرىستىم.

- ەشتەڭە ەتپەيدى، الما، قازىر ءبارى دە باسىلادى، - دەدىم كوزىنە تۇسكەن شاشىن كەيىن قايىرىپ. - بۇنداي ارەكەتتەر جۇيكەنىڭ شارشاۋىنا بايلانىستى بولا بەرەتىن قۇبىلىس. سەن قورىقپا! نەگە سونشا دىرىلدەيسىڭ؟ ەشتەڭە دە بولمايدى. كانە، سابىر ەت. مەن سەنىڭ جانىڭدا ءالى ۇزاق وتىرامىن. (كوزىمنىڭ قىرىمەن وڭ قولعا قارادىم. تاعى ءبىر ارەكەتكە دا­يىندالىپ جاتقانداي كەرەۋەت استىندا ءبىز قايىرىپ قويعان جەردە قيمىلسىز جاتىر.) سابىر ەت، ءبىلدىڭ بە؟.. ەرتەڭ جازىلىپ شىققاننان كەيىن، ءبىزدى تۋعان كۇنىڭە شاقىراسىڭ. تۋعان كۇنىڭ قاشان؟ سەنتيابر! سەنتيابر ايى جەمىستىڭ پىسكەن شاعى. ءبىز سەنىڭ تۋعان كۇنىڭدە ماس بولعانشا ليموناد ىشەمىز. (المانىڭ تۇرىنەن كوگەرگەن ءتۇس كەتە باستادى.) تۇرا تۇر، تەرلەپ كەتتىڭ. سۇرتەيىن... مىنەكي، وسىلاي. الدە مەن ساعان ەرتەك ايتىپ بەرەيىن بە؟ (الما بولماشى جىميدى.) قالايسىڭ؟

الما باسىن يزەدى. سودان كەيىن ۇرەيلەنىپ، ءوزىنىڭ وڭ قولىنا قارادى.

- قورىقپا، - دەدىم، تاعى دا ءبىر قالىپتى، باياۋ داۋىسپەن، - بۇل سەنىڭ ءوز قولىڭ...

- جوق! - دەپ باج ەتە قالدى الما. - جوق، جوق! مەنىكى ەمەس... جوق، جوق!.. - الما تاعى دا تەرلەپ كەتتى.

مەن المانىڭ كەرەۋەت  استىنداعى قولىن ۇستادىم. قول ءدىر ەتە قالدى.

- مىنەكي، ەشتەڭە دە جوق. قورقاتىن تۇك تە جوق... بۇدان بىلاي مەن ساعان  كۇندە  جاتاردا اڭگىمە ايتىپ بەرىپ تۇرامىن. جاراي ما؟

- جارايدى، - دەدى ازداپ تىنىشتالعان الما.

- قاراشى، قانداي ادەمى قىزسىڭ. ەرتەڭ جازىلىپ شىققان سوڭ، ءبىز سەنى كينوعا تۇسىرۋگە جىبەرەمىز...

الما ەپتەپ كوڭىلدەنە باستادى. مەن ونىڭ  جانىندا تاڭ بوزار­عانشا وتىردىم.

سول تۇننەن باستاپ  المانىڭ ناۋقاسى تۋرالى جەكە كۇندەلىك جۇرگىزدىم. ءتىپتى وزىمە جەكە عىلىمي وبەكتىنىڭ تابىلعانىنا قۋانعانىمدى دا جاسىرا المايمىن. وڭ قول الماعا تەك قالىڭ ۇيقى قۇشاعىنا ەنگەندە شابۋىل جاسايدى. ياعني وزىنە  قانشا تۇسىنىكسىز بولعانمەن، ءوزىن-ءوزى ءولتىرۋ  نيەتى قىزدىڭ ميىندا بار دەگەن ءسوز. بىراق ول نيەت كىمنىڭ  نيەتى، قايدان كەلگەن. المانىڭ بۇكىل وتكەن ءومىرىن، مىنەز-قۇلقىن، ادامدارمەن قارىم-قاتىناسىن زەرتتەي كەلىپ، مۇنى ءوز باسىنان تۋعان نيەت دەۋگە سەبەپ تابا المادىم. بۇل قالايدا قانمەن، تۇقىم قۋالاپ كەلگەن نيەت. ناۋقاستىڭ شەشەسى، ءيا اكەسى، ءيا اكەسىنىڭ اكەسى ءبىر كەزدە ءوزىن-ءوزى ولتىرمەك بولعان. ەندى  ولار الدەبىر قۇپيا زاڭدىلىقپەن  المانىڭ ساناسىندا تۇرىپ، وزدەرىن-وزدەرى ولتىرگىلەرى كەلەدى. بىراق ولاردىڭ وزدەرى جوق. ساناسىنىڭ يەسى - قىز ولۋگە ءتيىستى. الگى نيەت قىزدىڭ  ورگانيزمى تولىق  تىنىشتىققا ەنگەن كەزدە تاڭعاجايىپ قاتەرلى رەفلەكس ارقىلى ويانىپ، وڭ قولعا سيگنال بەرەدى. ۇستاما ءۇش-ءتورت كۇندە ءبىر، كەيدە ءتىپتى كۇن سايىن بولىپ تۇرادى. الما ۇرەي مەن شالا ۇيقىدان مۇلدە جۇدەپ كەتتى. ءبىز ەندى وڭ قولدى كەرەۋەتكە بايلاپ تاستايتىن بولدىق. بۇل العاشقى  كەزدە  جاقسى ناتيجە بەردى. الما  ءبىر اپتاداي تاماشا ۇيىقتاپ ءجۇردى. بىراق وڭ قول باس­قا  ءبىر  قۋلىق ويلاپ تاپتى. ول المانىڭ كوزى ىلىنىسىمەن  بايلاۋدان جۇلقىنىپ، دامىلسىز ىرعاپ، وياتا باستايدى. ۇيقىسىزدىقتان ازاپ شەككەن  الما گالليۋتسيناتسياعا  ۇشىرادى. ەندى وڭ قولدى بايلاۋدان  بوساتىپ، تەك تۇنگى ساعات ءۇش پەن بەستىڭ اراسىندا بۇرىنعىشا  كۇزەتىپ وتىراتىن بولدىق.

شىنىمىزدى ايتساق، كۇزەتكەننەن باسقا ەشتەمە بىتىرمەدىك. ەشقانداي دارىدەن دە، ەلەكتروتەراپيادان دا (قايتا ەلەكتروتەراپيا جاعدايدى قيىنداتىپ جىبەردى) اسەر بولمادى.

سەنبى كۇنى ساعات توعىزدان باستاپ المانىڭ شەشەسى مەن اعاسى كەلەدى.

- قۇلىنىم، - دەيدى انادايدان شەشەسى، - قالايسىڭ، قۇلىنىم؟

الما ءۇنسىز باسىن يزەيدى.

شەشەسى ۇيدەن اكەلگەن تاعامدارى مەن جەمىستەرىن سومكەسىنەن شىعارا باستايدى.

- كەرەگى جوق، - دەيدى الما باسىن شايقاپ. - تاماقتىڭ كەرەگى جوق.

سودان كەيىن وراۋلى جەمىستى الىپ، وتىرعىشتىڭ ۇستىنە قويادى. شەشەسى مەن اعاسى المانىڭ تۇرىنە قاراپ ءبىراز وتىرادى.

- قۇلىنىم، - دەيدى شەشەسى ورامالىمەن كوزىن  ءسۇرتىپ.

سوسىن وتكەن ءتۇنى ۇيگە قوناقتار كەلگەنىن، ولاردىڭ الما جاتاتىن پالاتانىڭ نومەرىن سۇراپ العانىن، الداعى سەنبىدە كەلىپ  قالۋلارى مۇمكىن ەكەنىن اڭگىمە قىلادى. الما ۇندەمەيدى. شەشەسى المانىڭ ءبىر قۇربىسىنىڭ تەلەۆيزوردان تاقپاق وقىعانىن ايتادى. الما قاباعىن  شىتادى. شەشەسى قىزىنىڭ تۇرىنە ءۇنسىز بارلاي قاراپ، قاباق شىتۋىن دەرتتەن بولىپ وتىرعان قۇبىلىس دەپ وزىنشە  ۇعىپ، جىم بولدى. ولار ۇيلەرىندە بولىپ  جاتقان ءاربىر  قىزىق وقيعانىڭ الماعا شانشۋداي قادالاتىنىن تۇسىنبەيتىن.

جاندارىنا مەن كەلەمىن. شەشەسى، بۇكىل بالەدەن قۇتقاراتىن قۇدىرەت مەنىڭ قولىمدا تۇرعانداي، ماعان سۇراۋلى، جالىنىشتى كوزبەن قاراي بەرەدى. مەن المانىڭ شاشىن سيپايمىن:

- الما ەرتەڭ-اق جازىلىپ شىعادى، - دەيمىن سەنىمدى، كوتەرىڭكى داۋىسپەن. - سىزدەر بەكەرگە قايعىرا بەرمەڭىزدەر. بىزدە دەرتى اسقىنىپ كەتكەن اۋرۋلار دا جاتىر. ونىڭ جانىندا المانىكى ويىنشىق قوي...

قىزى مۇلدە جازىلىپ شىققانداي، شەشەسى ەسى شىعىپ قۋانىپ، قايتا-قايتا ورامالىن الىپ، كوزىن سۇرتەدى.

- ايتقانىڭ كەلسىن، اينالايىن، - دەيدى داۋسى قالتىراپ. - باعىڭ اشىلسىن!  باقىتىڭ جانسىن، اينالايىن!..

سودان كەيىن ءبىر ايتقان  ءسوزىن الدەنەشە قايتالاپ، المانىڭ ءسۇت كەنجەسى ەكەنىن، كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ايالاپ، تاربيەلەگەنىن، ۇيدە دە، تۇزدە دە ءتىرى پەندەگە قاقتىرىپ كورمەگەنىن، ال ەندى مىنا دەرت ەشقايسىسىنىڭ  تۇقىمىندا بولىپ كورمەگەن سۇمدىق ەكەنىن ايتىپ،  مۇڭىن شاعادى. ولار المانىڭ كوڭىلىن  قايتىپ  اۋلاۋ كەرەك ەكەنىن بىلە الماي، ءبىر-بىرىنە جالتاقتاپ قاراۋمەن تۇسكە دەيىنگى ۋاقىتتى  وتكىزەدى دە، اھىلاي-ۇھىلەي، كوزدەرىنىڭ جاستارىن سىعىپ، ۇيلەرىنە قايتادى.

الما ەشتەمەگە سەلت ەتپەگەن كۇيى مەلشيىپ قالا بەردى.

دۇنيەدەگى ەڭ قيىن زات جالعىزدىق قوي. توڭىرەگىڭدە ىشتەگى قايعىڭ مەن قۋانىشىڭدى وزىڭمەن بولىسە الاتىن جان سەرىك ادامدار باردا تىرلىكتىڭ دە، ءولىمنىڭ دە  ءبىر ماعىناسى بولۋى حاق. بۇدان راس، ءولىمنىڭ سالماعى جەڭىلدەپ كەتپەيدى. ءولىم قاشان دا قورقىنىشتى. بىراق سەنىڭ  ولىمنەن قاشىپ، تىرشىلىككە ىنتىعۋىڭنىڭ ءوزى سول تىرشىلىكتىڭ ماعىناسى بارىن  دالەلدەيدى. ال جەر بەتىندە بۇكىل تىرشىلىك اتاۋلى
جويىلىپ، الەمدە جالعىز قالعان ءبىر ءساتىڭدى ەلەستەتىپ كورشى. مۇندايدا ءولىم  قورقىنىشتى ەمەس، كەرىسىنشە، تىرلىگىڭ  قورقىنىشتى بولماق. الما بويىنداعى رۋحاني  جالعىزدىق تا وسىعان  ۇقساس بىردەڭە ەدى. مەن المانىڭ جال­عىزدىقتان قۇلازىعان  كوڭىلىنە  قالاي دا ولاي جالعىز  قاراسىن  بولىپ ەنگىم كەلدى. ويعا العان ماقساتىما  بەرىلگەنىم  سونشا، كۇن  سايىن تۇنگى كەزەكشىلىكتى  ءبىر ءوزىم اتقارىپ  ءجۇردىم. مەن قاتەرلى  ۇستامانىڭ  قاي مەزگىلدە  بولاتىنىن  جاقسى بىلەتىنمىن، سوندىقتان  ءدال وسى ۋاقىتتا المانىڭ قاسىندا  بولىپ،  وڭ قولىن باقىلاپ، كەيدە  ءتىپتى تاس قىلىپ  ۇستاپ  وتىراتىنمىن. بىردە  ۇيىقتاپ جاتقان  المانىڭ جانىندا كىتاپ وقىپ وتىرعانمىن. كەنەت توڭىرەكتە  الدەبىر قيمىلدىڭ بولعانىن سەزدىم دە، باسىمدى  كوتەرىپ الدىم. سول كەزدە  مەن وڭ قولدىڭ  كەۋدە  بويىمەن القىمعا قاراي جىلان سەكىلدى  اقىرىن جىلجىپ بارا جاتقانىن كوردىم. بۇل شىنىندا دا وتە قورقىنىشتى  كورىنىس ەدى. المانى وياتىپ الماۋعا  تىرىسىپ، بارىنشا ەپپەن قولدى  قىسا ۇستاپ، كەرەۋەتكە باستىم. قول ءبىر-ەكى جۇلقىندى دا، قايتىپ قارسىلاسپادى. الما ويانىپ كەتتى. ماعان الدەكىمدى اجىراتا الماي  وتىرعانداي، تۇيىلە قاراپ ءبىراز جاتتى. سوسىن جۇپ-جۇمساق الاقانىمەن مەنىڭ قولىمدى سيپاپ جاتىپ، قايتادان كوزىن جۇمدى. بىراق كوپ ۇزاماي شوشىپ وياندى. ۇرەيلەنە شىڭعىرعان المانى ارەڭ دەگەندە توقتاتتىم.

- نە بولدى؟ نەگە شوشىدىڭ؟

- ءتۇس كوردىم، - دەدى ول دىرىلدەگەن ۇنمەن.

- قانداي ءتۇس؟..

- قىلعىندىردى... - دەدى داۋسى ودان سايىن دىرىلدەپ.

مەن تىكسىنىپ قالدىم. ەگەر وڭ قول تۇسىندە قىلعىندىرا باستاسا، وعان مەنىڭ ەش قايرانىم جوق ەدى. تەك المانىڭ قورقىنىشىن باسۋ ءۇشىن:

- ول انشەيىن كوپ ويلانعاننان بولاتىن تۇستەر عوي، - دەي بەردىم. - مەن ءتىرى بولسام، سەنى  امان ساقتاپ قالامىن. تۇسىنەمىسىڭ؟! مەن سەنى كۇزەتىپ  كۇنى-ءتۇنى وتىرۋعا  بارمىن... تەك سەن ءبۇيتىپ قورىقپا. ماعان سەن...

الما مەنىڭ موينىمنان قۇشاقتاپ، جىلاپ قويا بەردى. كىش­كەن­تاي بالاشا كوز جاسىنا مالشىنعان بەت-اۋزىن بەتىمە ۇيكەدى. اۋ­زى­ما كوز جاسىنىڭ كەرمەك ءدامى كەلدى...

جالپى مەنىڭ ءوزىم دە سول كەزدە بولماشى شالىق دەرتىنە شالدىققان بولۋىم عاجاپ ەمەس... الماعا دەگەن ءوزىمنىڭ قۇپيا كو­ڭى­لىمدى  ءتىپتى قازىر دە تولىق دالەلدەپ بەرە المايمىن. بار بىلەتىنىم - الما رۋحاني جالعىز بولاتىن. ال ونى تۇڭعىش  تۇسىنگەن مەنمىن. ول جالعىزدىقتان قاشىپ، ماعان تىعىلدى. بىراق وعان  كىم بولسا دا ءبارىبىر ەدى. ايتەۋىر بىرەۋگە تىعىلۋ قاجەت بولدى... مەن المانىڭ وڭ قولىن الاقانىما سالىپ، ءسابي ەرىندەرى ءتۇرىلىپ، ۇيىقتاپ جاتقان  تۇرىنە قالعىپ-شۇلعىپ قاراپ وتىرۋعا ابدەن داعدىلانىپ الدىم.

مەنىڭ كۇن سايىن ءوز ەركىممەن تۇنگى كەزەكشىلىكتە قالىپ، ديۆان­عا جاتىپ، كوز شىرىمىمدى الىپ جۇرگەنىمدى جۇرت وزىنشە ۇقتى. اقىرى جولداستارىمنىڭ  اراسىندا مەن تۋرالى  "ەشكىمگە ايتپاي، كانديداتتىق ديسسەرتاتسيا جازىپ ءجۇر" دەگەن لاقاپ  تاراپ كەتتى. تەگىندە ءوزى ەمدەپ  جۇرگەن جىندىلاردىڭ بىرەۋىمەن  قۇپيالاس، سىرلاس ەكەن دەگەن ويعا ەشقايسىسىنىڭ باتىلى جەتپەگەن بولۋ كەرەك.

مەن ءبىر رەت تۇنگى  كەزەكشىلىككە  بارا الماي قالدىم. كەلەسى كۇنى الما سول قولىمەن  بىلەگىمنەن سيپاپ وتىرىپ:

- ءسىز بولماساڭىز مەن الدەقاشان  ءولىپ قالار ەدىم، - دەدى سىبىرلاپ. - ءسىز نەگە كەلمەدىڭىز، تۇندە قاتتى پريستۋپ بولدى.

- كەشىر، كەلە المادىم...

- ءسىز ىلعي كەشكىلىك مەنىڭ جانىمدا بولاسىز... قاشان قىدىراسىز؟.. - الما حالاتىنىڭ تۇيمەسىن  شۇقىلاي باستادى. - قىزىڭىز بار شىعار... سىزگە قىدىرۋ كەرەك قوي...

ونىڭ بۇل ءسوزى ماعان مۇلدە ۇنامادى.

- مەنىڭ قىزىم جوق، سوندىقتان كەشكە ەشقايدا قىدىرمايمىن، - دەدىم بەتىنە تۋرا قاراپ.

المانىڭ جۇزىنەن بۇرىنعى ايىقپاس ازاپ بەلگىسى جوعالىپ، الدەقالاي  ءوزىمشىل شاتتىق، ەركىندىك، ادامدى يمەندىرەتىن تەرگەۋشى كوزقاراس پايدا بولىپتى. مەن ءدال  وسى كوزقاراستى، كىمنەن ەكەنى بەلگىسىز، بىراق ءدال وسى كوزقاراستى كوپتەن كۇتىپ جۇرگەنىمدى سەزدىم.

- كەشە ءبىر ۇلى اقىننىڭ كىتابىن وقىدىم، - دەدى الما باس جاعىنداعى تۋمبوچكاعا قاراپ (كىتاپ سول تۋمبوچكانىڭ ىشىندە بولۋ كەرەك). سودان كەيىن جاسوسپىرىمدەرگە ءتان اڭقاۋلىقپەن تەبىرەنە: - سونىڭ ىشىندە "داۋىل" دەگەن ولەڭ بار ەكەن، - دەدى كادىمگىدەي قاتۋلانىپ. - كەمەنىڭ دىڭگەگى قيراپ، ءرۋلى سىنعان، جەلكەنى جىرتىلعان. كوكجيەككە باتىپ بارا جاتقان كۇنمەن بىرگە كەمە دە تەڭىزگە باتىپ بارادى. جۇرتتىڭ ءبارى جانتالاسىپ، ءولىم دۇعاسىن وقۋدا. اركىم ءوزىنىڭ جاقىن  كورەتىن  ادامدارىمەن قۇشاقتاسىپ، قوشتاسىپ جاتىر. تەك ءبىر ادام عانا ولىمنەن قورقۋدى دا، قاشۋدى دا ويلامايدى. ول تەك: "شىركىن، وسىنداي ولەر ساتتە قۇشاقتاسىپ قوشتاساتىن ادامنىڭ بولعانى قانداي باقىت", - دەيدى ىشىنەن  كۇبىرلەپ. (الما وزىمەن بىرگە مەنىڭ دە تاڭقالعانىمدى تىلەپ، بەتىمە قارادى.) قاراڭىزشى، ءولىم اۋزىندا تۇرعان ەڭ باقىتسىز جاندار دا ەندى بىرەۋ ءۇشىن سونشالىق باقىتتى بولىپ كورىنەدى. ويتكەنى ولاردىڭ ولەر ساتتە قوشتاساتىن جاقىندارى بار. ءسىز مەنى ءتۇسىنىپ تۇرسىز با؟..

مەن ۇندەمەدىم. المانىڭ وسىنشا ساپ-ساۋ ادامشا سويلەگەن سوزدەرى مەنىڭ زارەمدى ۇشىردى.

- كومەكتەسىڭىزشى، - دەدى ول كەنەت جالىنىشتى ۇنمەن. - سىرت­قا شىعىپ، كوشەمەن جۇرگىم كەلەدى. قىدىرعىم كەلەدى...

نە دەرىمدى بىلمەدىم، ويتكەنى ول مەنەن دارىگەرلىك كومەك سۇراپ تۇرعان جوق ەدى. راس، پسيحياتريالىق اۋرۋحانادا جات­قان ادامداردا مۇنداي تىلەكتەر كوپ بولادى. بىراق ولارعا ايتاتىن جاۋابىمدى الماعا ايتا الماس ەدىم.

- ءبارىبىر قايتىپ كەلەم عوي، - دەدى الما تاعى دا بىلەگىمدى سيپاپ.

- جارايدى، ويلانايىن، - دەپ قالدىم. وسى سوزدەن-اق ءوزىمنىڭ تۇزاققا ىلىنۋگە تاياپ قالعانىمدى ءبىلدىم. المانىڭ ۇمىتپەن، جالىنىشپەن قاراعان كوزدەرىنە كوزىم تۇسكەندە  تۇزاق موينىما ءبىرجولاتا ىلىككەن ەدى. وسى ساتتە مەنى تاڭعاجايىپ ءبىر تاۋەكەل سەزىم بيلەدى.

- اياعىڭا نەشىنشى رازمەر كيەسىڭ؟ - دەدىم ءوز سوزىمە ءوزىم ونشا ءمان بەرمەگەن بولىپ.

- وتىز التى...

- كويلەكتەن؟

- قىرىق التى، - دەدى الما تاڭىرقاي ءتۇسىپ...

مەن سول كۇنگى جۇمىستى دا، تۇنگى كەزەكشىلىكتى دە قالىڭ ويدىڭ قۇشاعىندا ءجۇرىپ وتكىزدىم. شىنىندا دا مەنىڭ بۇل ويىمدى دەنى ساۋ ادامنىڭ ويى دەپ ايتۋ قيىن ەدى. الايدا كوز الدىما ءوز قيالىمنان تۋعان سۋرەتتەرگە قۇنىققانىم سونشا، بۇل پيعىلىمنىڭ دۇرىس-بۇرىسىن تالداۋعا ءتىپتى ۋاقىتىم  بولعان جوق. المانى  تۇندە قالاعا الىپ شىعىپ قىدىرتاتىنىمدى، ونىڭ  قالاي ءماز بولىپ قۋاناتىنىن كوز الدىما ەلەستەتكەندە سول قۋانىش ءوز بويىما تاراعانداي جۇرەگىم ورەكپىپ، باسىلماي قويدى. مەن ءتىرى جانعا ءتىس جارۋعا بولمايتىن ءوز قۇپياما ءوزىم ەلتىپ، ەسىم كەتتى. ۇيقىدان ءتۇس كەزىندە ويانىپ، اپىل-عۇپىل شايىمدى ءىشىپ، ماگازين ارالاۋعا شىقتىم. ءبىرىنشى  بارعان  اياق كيىم ماگازينىنەن ساتۋشى ايەلدىڭ اقىلىمەن 36-رازمەرلى، ۇستىندە دوعاسى بار اق تۋفلي الدىم. ودان  كويلەك ساتاتىن ماگازيندەردى جاعالاپ، ۇزاق ءجۇردىم. كويلەكتەردى قاراعان  كەزدە  جاقسىسىن تابۋعا  تىرىسىپ، جانىمدى سالعانىم سونشا، بورشا-بورشا بولىپ تەرلەپ كەتتىم. جاقسى مەن جاماندى ايىرۋ تاپ مەن ويلاعانداي  وپ-وڭاي نارسە بولماي شىقتى. ۇستاعان كويلەكتەرىمدى  ويشا قالاعان ادامىما كيگىزىپ، كوز الدىما ەلەستەتۋگە سۋرەتكەرلىك قابىلەتىم جەتپەدى.

اقىرى شەتكەرى ماگازيندەردىڭ بىرىندە ايەلدەر  كويلەگىنە تۇرعان قالىڭ كەزەكتىڭ ۇستىنەن ءتۇستىم. بۇل ءبىر سىرماسى جەلكەسىنە  سالىنعان، ەتەگى دەلديىڭكى، كوكشىل ءتۇستى، جىلتىراعان، شەتەلدىك كويلەك ەكەن. تۇرعان ەلدىڭ  كوپتىگىنە قاراپ، جامان بولماس دەپ ويلادىم. بىراق مەن جەتە بەرگەندە كويلەك ءبىتىپ قالدى. شاشىن قاپ-قارا قىلىپ بوياپ العان، ۇلتى بەلگىسىز، اجارلى ساتۋشى ايەل قانشا جالىنسام دا، ء"بىتىپ قالدىدان" باسقا ءسوز ايتپادى.سوندا دا تابيعاتىمدا جوق ءبىر ولەرمەندىكپەن  ساتۋشىنىڭ  قىر سوڭىنان قالمادىم. "ەرتەڭ ۇيلەنۋ تويىم ەدى، تويعا ارناپ كويلەك تىكتىرە الماي قالدىق، ەندىگى  ءۇمىتىم وسى عانا", - دەپ زۋىلداتقان كەزىمدە ءوزىمدى-ءوزىم تانىماي قالدىم. ولەرمەندىكتىڭ  پايداسى ءتيدى. حالىقتىڭ ءبارى تاراپ بىتكەندە ۇستىنە 5 سوم قوسىپ، ساتۋشىدان 46 رازمەرلى ءبىر كويلەك الدىم.

قاس قارايا ساتىپ العان زاتتارىمدى، ءوزىمنىڭ كۇنگە كيەتىن قارا كوزىلدىرىگىمدى سۋمكاما سالىپ، اۋرۋحاناعا كەلدىم.

- نەگە بوپ-بوزسىڭ، اۋىرىپ تۇرعان جوقسىڭ با؟ - دەدى ءبىرىنشى كورگەن سەسترا.

- جوق... انشەيىن بولار... تىنىشتىق پا؟ - دەدىم قىزمەت بابىندا سويلەگەن ءتۇر ءبىلدىرىپ.

- تىنىشتىق.

مەن اۋرۋلارعا رەتسەپت جازىلعان كىتاپشانى اۋدارىپ وتىرىپ، كوزىمنىڭ قىرىمەن سەسترانى اڭدۋدامىن. سەسترا شىمىلدىقپەن قورشالعان  پروتسەدۋرا كابينەتىنە كىرگەندە سۋمكامدى الا سالا، جۇگىرە باسىپ، المانىڭ بولمەسىنە كىرىپ كەتتىم.

الما توسەگىندە كىتاپ وقىپ وتىر ەكەن، مەنىڭ تۇرىمە ۇرەيلەنە، ءارى تاڭىرقاي قارادى.

- ءما، تەز كيىن، - دەدىم، سۋمكانى الدىنا تاستاي بەرىپ. - مەن ءۇش رەت قاتتى جوتەلگەندە  بولمەڭنەن شىق تا، تومەن تۇسە بەر. ۇقتىڭ با؟ تەز!

مەن بولمەدەن جىلدام شىعىپ، ورنىما كەلىپ، بۇرىن­عىشا رەتسەپت كىتاپشاسىن الىپ، بەتالدى اقتارا باستادىم. ساعاتىما قاراپ قويامىن. "نەشە مينۋتتا كيىنىپ بولۋى مۇمكىن" دەيمىن ىشىمنەن دەگبىرسىزدەنىپ. "ەكى تۋفلي - ء"بىر، ەكى", كويلەك - ء"ۇش، ءتورت، بەس", جارايدى، "التى", كوزىلدىرىك - "جەتى" - ءبىتتى عوي... كيىنىپ بولدى عوي... جارايدى، تاعى ازعانتاي ۋاقىت. ء"بىر، ەكى..." بەس مينۋت ءوتتى. مەن پروتسەدۋرا  كابينەتىنە كىردىم. سەسترا ينە قايناتىپ تۇر ەكەن. بارىمشا قاتتى ءۇش رەت جوتەلدىم. سەسترا تاڭ قالىپ، بەتىمە باجىرايا قارادى.

- اپاي، - دەدىم جانىنا تاقاي ءتۇسىپ. - ءبىر ۇلكەن شارۋام بولىپ تۇر... قىزىما بارۋشى ەدىم... ەكى-ءۇش ساعاتتا ورالامىن. اياق استىنان ەشتەڭە بولا قويماس... المانىڭ ەسىگىن  اشپاڭىز مەن كەلگەنشە... ۇيىقتاپ جاتىر...

سەسترا جەر ورتاعا كەلسە دە ءالى قارتايا قويماعان، كۇلىمدەگەن كوزىنەن جاستىقتىڭ قىزىعىنان كەزىندە قۇر قالماعان  ادامنىڭ  نىشانى بايقالاتىن ايەل ەدى.

- ءوز ەركىڭدە عوي، - دەدى وتكەن ءبىر قىزىعى ەسىنە تۇسكەندەي جىمىڭداپ. - ماعان نەسىنە ايتاسىڭ؟..

مەن الما شىعىپ ۇلگىرمەدى مە ەكەن دەگەن كۇدىكپەن تاعى دا سەسترانى تاڭ قالدىرىپ، مەلشيىپ بوستان-بوسقا ءبىراز تۇردىم. سونان سوڭ الدە دە ۋاقىتتى وتكىزە ءتۇسۋ ءۇشىن، سەسترانى تاڭ-تاماشا قالدىرىپ:

- راقمەت، - دەگەن ءسوزدى (نە ءۇشىن ايتقانىمدى بىلسەم، بۇي­ىر­­ماسىن) ەجەلەپ، ارەڭ ايتىپ بولدىم دا، بۇرىلىپ، كابي­نەتتەن شىقتىم. تومەن تۇسسەم، باسقىشتىڭ بۇرىشىندا شاشىن  ومىراۋىنا ءتۇسىرىپ،  قارا كوزىلدىرىك كيگەن الما تومەن ءتۇ­سۋگە باتا الماي تۇر ەكەن. مەن المانىڭ قولتىعىنان  ۇستاعان كۇيى باسىمدى كەكىرەيتە ۇستاپ، شىعار ەسىككە بەتتەدىم. ارتى­مىزدان:

- مىنانىڭ ءبىر ءوزى كىرمەپ پە ەدى، قىزى قاي جاقتان كىرىپ كەتكەن؟ - دەگەن ءسوزدى ەكەۋمىز دە ەستىدىك.

سىرتقا شىققاندا اۆگۋست ايىنىڭ تۇنگى سامالى تىنىستى كەڭەيتىپ، ەركىندىككە، وڭاشاعا شاقىرعانداي قۋانىشتى، اۋەي سەزىم اكەلدى. مەن كوزىمنىڭ قيىعىمەن ۇرلانىپ، الماعا قاراي بەردىم.

تالدىرماش دەنەسىنە كوكشىل كويلەك قۇيىپ قويعانداي جاراسا قالىپتى. بەت-ءجۇزىن جابىڭقىراي تۇسكەن قاپ-قارا شاشتارى مەن كوزىلدىرىگى ايەل پىشىنىنە قالىپتاسىپ ۇلگىرمەگەن شىبىقتاي اسەم تۇلعاسىنا ءتۇن ىشىندە ەرەكشە ءبىر قۇپيا ءتۇر بەرىپ تۇر.

- كويلەگىڭ دۇرىس پا؟ - دەدىم دۇرىس ەكەنىن كورىپ كەلە جاتسام دا. الما بەتىنە تۇسكەن  شاشىن  كەيىن  قاراي سىلكىپ تاستادى دا، بالانىڭ ماقتانىش بىلدىرگەنىندەي ءبىر تۇرمەن بويىن كەرىپ،  ماعان قاراپ جىميىپ قويدى. سودان كەيىن ەڭكەيىپ، اياعىنىڭ باسىنا قارادى:

- ەپتەپ قىسادى، - دەدى.

- وتىز التىنشى رازمەر عوي، - دەپ اقتالدىم مەن.

تروللەيبۋسقا وتىردىق. تانىس بىرەۋدىڭ كوزىنە تۇسپەس ءۇشىن، المانى كولەگەيلەپ، تەرىس قاراپ تۇردىم.

- سەنىڭ تۋىسقاندارىڭنىڭ ءبىرى كورىپ  قالسا، ماسقارا بولامىز، - دەدىم قۇلاعىنا سىبىرلاپ. مەن ونىڭ  تۋىسقاندارىن بىلاي قويعاندا، باسقالاردىڭ دا كورگەنىن قالامادىم.

- جارايدى، - دەدى الما. بىراق تۇرىنەن ونشا ءمان بەرگەندىك بايقالمادى. ءتىپتى وسىدان بالەندەي ماسقارا ەشتەڭە كورمەي تۇرعانى سەزىلىپ تۇر.

پارككە كەلىپ تۇستىك. مەن قاراڭعى  بۇرىشتارمەن جۇرمەك بولىپ ەدىم، الما اشىق الاڭمەن ءوتۋدى قالادى.

جولدىڭ ەكى جاعىنا وسكەن القىزىل گۇلدەر كەشكى ساۋلەمەن قۇلپىرىپ، ءدىرىل قاعادى. جازعى ساحنادان شۋىلداعان وركەستر ءۇنى كەلدى. الما كوڭىلدەنە باستادى. مەنىڭ قولىمدى جۇپ-جۇمساق الاقانىمەن قىسىپ-قىسىپ قويدى. كينوتەاتردىڭ تۇسىنان وتە بەرگەندە:

- كينوعا كىرەيىك، - دەدى توقتاي قالىپ.

جۇرەگىم زىرق ەتە قالدى. بىراق المانىڭ الدىندا قورقىنىشىمدى سەزدىرگىم كەلمەدى.

- كىرسەك، كىرەيىك، - دەدىم جان-جاعىما الاقتاپ.

كينوعا بيلەت الاردا دا، كىرەردە دە، زالعا ەنىپ وتىرعاننان كەيىن دە مەنىڭ كوزىم الدەبىرەۋلەر كورىپ وتىرعان جوق پا دەگەن كۇدىكتەن ارىلا الماي، اينالاعا جالتاقتاۋمەن بولدى.

اقىرى كينو باستالدى. ادامنىڭ ءىشىن پىستىراتىن، ءارى تالاي رەت قويىلعان ەسكى فيلم ەكەن. ادامدار دا از جينالىپتى. مەن كينونى كورمەدىم دەسەم دە بولعانداي. قارا­كولەڭكەدە ەكرانعا سۇزىلە قاراپ، قيمىلسىز وتىرعان المادان ەكى كوزىمدى الا المادىم.

مەن ونىڭ كوزىنە قاراعان سايىن، بۇكىل قيالىمدا جۇرگەن سۇلۋلىقتان المانىڭ الدەقايدا ارتىق ەكەنىن سەزدىم.

ايتىپ بەرۋگە كەلمەيتىن، ەڭ ءبىر قۇپيا، بەيمالىم اسەر - سۇلۋلىق اسەرى. ءبىز ءوزىمىزدىڭ بۇكىل ءمورالىمىزدى ادامنىڭ ءتان سۇلۋلىعىنان جان سۇلۋلىعىن جوعارى قويۋعا نەگىزدەسەك تە، ومىردە سول ءتان سۇلۋلىعىمەن بەتپە-بەت كەلىپ قالعان كەزدە ءوزىمىزدىڭ الگى قاعيدامىزدى قالاي بۇزىپ كەتكەنىمىزدى بىلمەي قالامىز. ءوز ەركىمىزبەن اقىلى از بولسا دا سۇلۋ ايەلدەرگە ۇيلەنۋگە دايىنبىز، بىراق اقىلعا باي، كورىكسىز ايەلدەرگە جولاعىمىز كەلمەيدى. سانامىزدى جابايى ينستينكت سەكىلدى ءبىر اۋەي كۇش جەڭىپ كەتەدى. ءبىز ەڭ وسال جەرىنەن قولعا ءتۇسىپ، تىرپ ەتە الماي قالعان اڭعا ۇقسايمىز. ەندەشە سۇلۋلىقتىڭ ءالى دە زەرتتەلمەگەن نەمەسە بىلە تۇرىپ، ايتقىمىز كەلمەيتىن ءبىر سىرلارى بولۋى مۇمكىن...

مەن المانىڭ تىزەسىنىڭ ۇستىندە تۇرعان قولىنان (سول قولىنان) ۇستادىم. جۇرەكسىنگەننەن الاقانىم تەرلەپ كەتتى. الما جىميىپ، قولىمدى قۇپ-قۇرعاق، جۇپ-جۇمساق الاقانىمەن قىسىپ قويدى دا، مەنىڭ تۇرىمدە كىسى تاڭقالارلىق بىردەڭە بارداي باداناداي كوزدەرىن كەڭ اشىپ، اڭتارىلا قارادى.

كينودان شىقتىق. الما كوڭىلدەنىپ، سويلەي باستادى.

- كينودا نەگە ىلعي سۇلۋ ايەلدەر وينايتىنىنا تۇسىنبەيمىن؟ - دەدى قولىن جايىپ. - سۇلۋ ەمەس ايەلدەر جۇرتقا ۇلگى بولا الماي ما؟ ولاردىڭ بويىنان جاقسى قاسيەتتەر تابۋعا بولماي ما؟

- جاقسىلىقتىڭ تەرەڭ تامىرى سۇلۋلىقتا، ويتكەنى تىرشىلىك تاننەن  باستالادى. ال سۇلۋ ادامداردىڭ اقىلسىز، جامان بولىپ شىعۋى - ديسپروپورتسيا، ءومىردىڭ كۇردەلىلىگىنەن، قيىندىعىنان العاشقى تەپە-تەڭدىكتىڭ ءجيى-ءجيى بۇزىلۋى...

- بالمۇزداق جەگىم كەلەدى، - دەدى ول مەنىڭ ءسوزىمنىڭ اياعىن كۇتپەي.

بالمۇزداق كەزدەسپەدى. ەكەۋمىز قاراكولەڭكەگە قويىل­عان، ارقا­لىعى جوق، جايداق ورىندىققا وتىردىق.

- ماعان گۇل جۇلىپ بەرشى، - دەدى كەنەت بەتىمە تەسىلە قاراپ.

مەن ونىڭ وسىنشا قيسىنسىز تالابىن قالاي ۇعارىمدى بىلمەي، داعدارىپ قالدىم.

- قازىر، - دەدىم دە، قورقىپ تۇرعانىما قاراماستان، ورنىمنان تۇرىپ، گۇل الاڭىنا بەتتەدىم. بۇل ءبىزدىڭ ۇلكەن قاتەلىگىمىز بولدى. الاقانداي بولىپ، قاۋىز اشقان قىپ-قىزىل گۇلدەردىڭ ەكى تالىن جۇلىپ الىپ، جيەككە شىققانىمدا:

- بەرى، بەرى ءجۇرىڭىز، - دەپ ساۋساعىمەن ءىلىپ تارتىپ تۇرعان، پورتفەلى بار، قالقانقۇلاق ميليتسيونەردى كوردىم.

مەن جالتاقتاپ الما وتىرعان جاققا قاراي بەردىم.

- بەرى دەدىم عوي مەن سىزگە! الدە تاعى بىرەۋلەرىڭىز بار ما؟

- جو-جوق، - دەدىم زارەم ۇشىپ.

- بولىمشەگە!

- ءسىز نەگە كورىپ تۇرىپ، ىسقىرمايسىز، - دەدىم مەن ىزا بولىپ. - ءسىز ادەيى جۇلسىن دەپ تۇرسىز. ويتكەنى سىزگە بىرەۋدى ۇستاۋ كەرەك...

ميليتسيونەر ءبىر ءسات اڭتارىلىپ، جاۋاپ بەرە الماي قالدى. سودان كەيىن مەنى ادەيى سايقىمازاقتىقپەن ايتىپ تۇر دەپ ويلاعان بولۋى كەرەك، تاقاي بەرە جەڭىمنەن ۇستادى دا، دورەكىلەۋ جۇلقىپ قالىپ، بولىمشە تۇرعان جاقتى يەگىمەن كورسەتتى. بولىمشە ىشىنە كىرگەندە ازداپ ەسىمدى جيدىم. "كوپ بولسا شترافىن تولەپ قۇتىلارمىن" دەدىم ىشىمنەن، يۋستيتسيادان بىلەتىن ازعانتاي زاڭدارىمدى ەسىمە ءتۇسىرىپ.

- كانە، دوكۋمەنتىڭىز، - دەدى تەلەفوننىڭ قۇلاعىندا وتىر­عان ەگدەلەۋى مەنى كورگەنگە قۋانىشتى جانداي كوڭىلدەنە داۋىستاپ.

وسى كەزدە بولمەگە الما كىرىپ كەلدى. مەن ينفاركت بولۋعا ءسال قالدىم. ء"بىتتى ەندى" دەدىم ىشىمنەن ءۇمىت اتاۋلىدان كۇدەرىمدى ءۇزىپ. ءبىر ءساتتىڭ ىشىندە ءوزىمنىڭ دارىگەرلىك اتقا ساي ەمەس، قىلمىستى ارەكەتتەرىممەن بۇكىل اۋرۋحاناعا، دارىگەرلەرگە، قىزدىڭ اتا-اناسىنا، قالا بەردى بۇكىل قالا حالقىنا ايگى بولعان ماسقارا كۇيىمدى ەلەستەتىپ ۇلگىردىم.

بىراق المانىڭ كەلۋى جاعدايدى مۇلدە وزگەرتىپ جىبەردى. المانىڭ سۇلۋلىعى وتىرعانداردىڭ بارىنە بىردەن اپيىن سورعانداي اسەر ەتتى. تەلەفون قۇلاعىندا وتىرعان ەگدە ميليتسيونەر دە، مەنى ەرتىپ كەلگەن قالقانقۇلاق تا، فورماسىز، جاي كيىنگەن جاس جىگىت تە ىزعارلى جۇزدەرىن جىلىتىپ، مۇلدە ءوزىمىز سەكىلدى قاس-قاباعى تۇسىنىكتى، ەت-سۇيەكتەن جارالعان، كادىمگى ادام قالپىنا كەلدى. ءبارىنىڭ كوزدەرىنەن ء"يا، وتىرىڭىز، شارۋاڭىزدى ايتىڭىز، كومەككە ءبىز دايىن" دەگەن سەكىلدى قۇپ نيەت سەزىلدى.

الما ءوز ۇستەمدىگىن جاقسى سەزىنەتىن، كادىمگى تاجىريبەلى سۇلۋ بيكەشتەردەي ماڭايىنا جىميا كوز تاستاپ، مەنىڭ قاسىما كەلدى دە، قولىمەن شاشىمنان سيپاي ۇستاپ:

- مەن كىنالىمىن، اعاي، - دەدى ميليتسيونەرگە. - مەن ادەيى جۇمساپ ەدىم، گۇل جۇلىپ بەر دەپ...

- نەگە؟ - دەدى قالقانقۇلاق قاتاڭ داۋىسپەن، بىراق ءتۇرى جىميىپ، اشەيىن ءازىل ەكەنىن ءبىلدىرىپ تۇر.

- ادەيى، - دەدى الما قايتالاپ، - ادەيى، مەنى سۇيە مە ەكەن دەپ...

مەنىڭ بويىمدى توك سوعىپ وتكەندەي بولدى.

- وھو، - دەدى تەلەفون قۇلاعىندا وتىرعان ەگدەلەۋ ميليتسيونەر، - مىنەكي، قازىرگى جاستار... قانداي اشىق مىنەز!..

- جىگىتتى سولاي سىناۋعا بولا ما؟ - دەدى فورماسىز جىگىت. - بۇل قوعامدىق ءتارتىپتى بۇزۋ... جىگىتتى باسقا جەردە سىناۋ قاجەت.

- كەشىرىڭىز، - دەدى الما مەنى سول قولىمەن قاپسىرا قۇشاقتاپ. - ءبىر جولعا كەشىرىڭىزدەر... ايتپەسە، جارايدى، مەنى-اق ايىپتاڭىزدار...

- جارايدى. قىزدىڭ الدىندا جىگىتتىڭ بەدەلىن تۇسىرمەي-اق قويايىق. ميليتسيونەرلەر دە تاسباۋىر جاندار ەمەس، اينالايىن. ءبارىمىز دە جىگىت بولىپ كورگەنبىز. ءما! - ەگدە ميليتسيونەر ماعان پاسپورتىمدى ۇسىندى.

- راقمەت!

سىرتقا شىققاننان كەيىن پاركتىڭ قاقپاسىنا جەتكەنشە ءبىر-بىرىمىزگە ءتىل قاتىسقان جوقپىز.

- گۇل جۇلىپ بەرەيىن بە؟ - دەدىم توقتاي قالىپ، ىزا بولىپ تۇرعانىمدى جاسىرا الماي.

الما قولىمدى الىپ، جۇپ-جۇمساق قولتىعىنا قىستى.

- بولادى ەندى، - دەدى ىلگەرى تارتىپ، - ماعان ەشتەڭەنىڭ قاجەتى جوق.

تاكسيمەن قايتتىق. الدەقالاي كوشە شامدارى ءسونىپ قالدى. اي اق بۇلتتاردىڭ ار جاعىمەن زىمىراپ بارادى. اۋرۋحانانىڭ اۋلاسىنداعى وتىرعىشتاردىڭ تۇسىنا كەلگەندە الما العا وزا بەرگەن مەنى توقتاتىپ، وزىنە بۇردى دا، موينىمنان قۇشاقتاي الدى. مەن ەرنىمە جۇپ-جۇمساق، دىمقىل ەرىننىڭ تيگەنىن سەزدىم. قۇداي-اۋ، نە دەگەن جۇپ-جۇمساق، نازىك ەرىن. مەن المانىڭ تالدىرماش دەنەسىن قۇشاقتاپ، باۋىرىما باستىم. سودان كەيىن ءسابيدى  يىسكەگەندەي، جۇپ-جۇمساق بەت-اۋزىنا بەتىمدى ۇيكەپ، دەمىن جۇتتىم. الدە ءبىر جان قيۋعا بولعانداي رۋحاني تازالىقتى سەزەتىن سەكىلدىمىن. بىراق ول المانىڭ بويىنان تاپقان تازالىعىم با، ءوز بويىمنىڭ تازارۋىن سەزگەنىم بە - ول اراسىن تولىق ايىرمادىم.

ىشكە كىردىك. الما تەڭ جارتىسىن قارا كوزىلدىرىك جاپ­قان بەتىن شاشىمەن بۇركەي ءتۇسىپ، مەنى قولتىقتاپ الدى. ەكىنشى قاباتقا كىرەر ەسىكتىڭ الدىندا المانى توقتاتتىم دا، ءوزىم ىشكە ەندىم. سەسترا پروتسەدۋرا كابينەتىندە جوق ەكەن.

- تەز بولمەڭە بار، - دەپ سىبىرلادىم الماعا ەسىكتى قايتا اشىپ.

الما بولمەسىنە كىرىپ كەتتى. ىلە سەسترا دا كەلدى.

- سەن بە ەدىڭ، - دەدى ماعان جىميىپ.

- وزگەرىس جوق پا؟

- جوق.

- مەن المانىڭ پالاتاسىندا وتىرامىن، - دەدىم حالاتىمدى كيىپ جاتىپ، - بۇگىن پريستۋپ بولۋى مۇمكىن.

سوسىن عىلىمي كۇندەلىگىمدى الدىم دا، سەستراعا كوز قىلىپ، تۇك بايلانىسى جوق، تۇسىنىكسىز سوزدەرمەن تولتىرا باستادىم. سەس­ترا دارىگەرلىك  جۇمىسقا جان-تانىمەن بەرىلگەن مەنىڭ قازىرگى تۇرىمە سۇيسىنە قارادى.

مەن پالاتاعا كىرگەندە الما كيىمىن اۋىستىرىپ، توسەگىنە جاتىپ ۇلگىرگەن ەكەن. ورتاق قۇپيالارى بار بالالاردىڭ ءبىر-بىرىنە كوز ىم جاساپ،  كۇلە بەرەتىنى سەكىلدى، مەنى كورگەن بەتتە الما كوزىمەن «الگى ەسىڭدە مە» دەگەندەي، موينىن ىشىنە تىعا جىميىپ، كۇلىپ جىبەرمەس ءۇشىن قولىمەن اۋزىن باستى.

كۇندەلىكتى ادەتىممەن كەرەۋەتىنىڭ جيەگىنە وتىرىپ، قولىنان ۇستادىم. ول دا كۇندەگى  ادەتىنشە  قۇپ-قۇرعاق، جۇمساق الاقانىمەن قولىمدى قىستى. مۇلدە ەمىن-ەركىن. مەن ونىڭ كوزقاراسىنان، بۇكىل بولمىسىنان ەسكەن عاجا­يىپ جىلى اعىندى جانىممەن سەزىپ، بالقىپ تۇردىم.

- ۇيىقتا.

- سەن شە؟

- مەن سەنى كۇزەتىپ وتىرامىن... تاڭ اتقانشا... ءومىر بويى...

الما كوزىن جۇمدى. دەم الىسىنىڭ جيىلىگىنە قاراپ، كوڭىلىندەگى تولقۋدى سەزدىم.

مەنىڭ ويلارىم سان-ساققا ءبولىندى. ماعان مىناۋ ءوزىم كۇندە كورىپ، كوزقاشتى بولعان كۇندەلىكتى تىرشىلىك  اياق استىنان وزگەرىپ كەتكەن سەكىلدى نەمەسە وسى تىرشىلىككە ءوزىم تۇڭعىش تاپ بولىپ تۇرعان ءتارىزدىمىن. بىراق مەن ومىرگە ءمان بەرەتىن، ءسان بەرەتىن ءبىزدىڭ  ءوزىمىزدىڭ  جەكە باقىتىمىز ەكەنىن،  بىزگە  سىرتتان  ەشقانداي ساۋلە  كەلمەيتىنىن، تىرشىلىككە، ماڭايعا ساۋلە توگىپ، جىلۋ شاشاتىن ادامداردىڭ  وزدەرى ەكەنىن كەيىنىرەك ءتۇسىندىم. ءوزىمنىڭ  ىشكى جان-دۇنيەم ادەمى ساۋلەلەر شىعارا باستاپ ەدى، مەنى قورشاعان بۇكىل قاۋىم، ورتا، تىرشىلىك قۇلپىرىپ سالا بەردى.

المانىڭ ناۋقاسىن ەسىمە الدىم. ونى ەمدەۋ ماسەلەسى دارىگەرلىك مىندەت قالپىنان تابان استىندا  وزگەرىپ، ەندى تەك ءوزىم ءۇشىن جانىن ساقتاپ قالۋ دەگەن توتەنشە شەشىمگە ۇلاسىپ كەتتى.

ءبىر قىزىعى، سول ءتۇن وڭ قول ەشقانداي ارەكەت جاساعان جوق.

الما مەنىڭ كوز الدىمدا جورتا ۇيىقتاپ جاتقانداي، كوزى ءسال اشىلعان كۇيى تاڭ اتقانشا  تىرپ ەتپەدى.

تۇستەن كەيىن جۇمىسقا مەڭگەرۋشى  كەلدى. جاسى قىرىقتارعا كەلگەن، مىنەزى شادىرلاۋ، ارىق، كوسە كىسى بولاتىن. مەنىڭ ۇيقىدان قاجىعان ءتۇرىمدى كورىپ:

- نەمەنە، ءالى تۇنگى كەزەكشىلىكتى ەشكىمگە بەرمەي  ءجۇرسىڭ بە؟ - دەدى. ونىڭ ءسوزى سۇراقتان كورى مەنىڭ ءىسىمدى قۇپتايتىن ريزاشىلىق سەكىلدى بىردەڭەگە ۇقسايدى. سوندىقتان مەن:

- ءسالاماتسىز با؟ - دەگەننەن باسقا ەشتەڭە ايتپادىم.

- فاناتيزم جوق جەردە ۇلىلىق تا جوق، - دەپ كوسەمسىدى ول.

- سىزبەن سويلەسەتىن ماڭىزدى ءبىر شارۋا بولىپ تۇر.

- قانداي شارۋا؟

- ايرىقشا باقىلاۋداعى  ءبىرىمجانوۆا المانىڭ جاعدايى وتە اۋىر. تەزىرەك امال جاساۋ كەرەك.

- قالاي، قالاي؟ - دەدى مەڭگەرۋشى كوزدەرىن جىپىلىقتاتىپ ورىندىققا وتىرا بەرىپ.

- قازىر اۋرۋ كريزيس ۇستىندە. قىزدى قاتەرلى پريستۋپتان قۇتقارۋ ءۇشىن، وڭ قولدىڭ ساۋساقتارىن، بولماسا ءتىپتى تۇتاستاي ءوزىن وپەراتسيامەن الىپ تاستاۋ قاجەت...

مەن ءوزىمنىڭ بۇل پىكىرىمدى مەڭگەرۋشىگە بۇدان بۇرىن دا ايت­قان بولاتىنمىن. سوندىقتان ول بۇل ويدىڭ وزىنە جاڭالىق ەمەس ەكەنىن ءبىلدىرىپ، كىرجيىپ جاۋاپ بەرمەي، ءبىراز وتىرىپ:

- ول بىلاي عوي... - دەي بەرگەندە:

- جوق! - دەدىم تاعى دا سول وزىمە بەيمالىم ولەر­مەن­دىك­پەن.

ول مەنىڭ بەتىمە تاڭىرقاي قارادى. سودان كەيىن جۇزىمنەن الدە ءبىر ماڭىزدى بىردەڭە ۇققانداي بولىپ، ۇندەمەي قالدى.

- مەن، مىنەكي، بىرنەشە اي بويى قاتارىنان كوز جازباي باقىلاپ كەلەمىن، - دەدىم جۇرەگىم دۇرسىلدەپ، دەگبىرىمنىڭ قاشىپ تۇرعانىن سەزدىرمەۋگە  تىرىسىپ. - باسقا ەشقانداي امال قالعان جوق... ەگەر ولاي جاساماساق، وسى ەكى-ءۇش كۇننىڭ ىشىندە قىزدىڭ ءوزىن-ءوزى ءولتىرىپ تىناتىنىنا كەپىل بولامىن... (مەڭگەرۋشىگە اسەر ەتۋ ءۇشىن، وسى ءسوزدى ايتۋىن ايتسام دا، بويىمنىڭ الدەنەگە ءدىر ەتە قالعانىن، الگى ءسوزدى بەكەر ايتقانىمدى ءتۇسىندىم. كەيدە ادام تاعدىرىنا كەزدەيسوق، قاپيادا ساناڭنان تىس   ايتىلعان سوزدەردىڭ  امىرشىلىك ەتەتىنى بار عوي.) تۇسىنەمىسىز، باسقا ەشقانداي امال جوق... - مەڭگەرۋشىنىڭ ۇندەمەي قالعانىنان ءسوزىمنىڭ  قۇلاققا كىرە باستاعانىن سەزدىم.

- ءسىز وپەراتسيادان كەيىن قىزدى قۇلان-تازا جازىلىپ كەتەدى دەپ ويلايسىز با؟ - دەدى ماعان كوزىنىڭ قيىعىمەن قاراپ.

- مەن ولاي دەپ ءۇزىلدى-كەسىلدى ايتا المايمىن. بىراق ءبىز ەڭ الدىمەن ادامدى بۇگىنگى اجالدان الىپ قالۋىمىز كەرەك. ەرتەڭگىسىن سودان كەيىن كورەمىز. ءسىز ماعان سەنىڭىز. مەن اۋرۋدىڭ قاسىندا كۇنى-ءتۇنى بولىپ، ازابىن قاتار كورىپ كەلە جاتقان اداممىن...

مەڭگەرۋشىنىڭ كىرجيگەن ءجۇزى جۇمسارا باستادى.

- اتا-اناسىنىڭ كەلىسىمىنسىز ءبارىبىر ەشتەڭە ىستەي المايمىز، - دەدى سوندا دا كەلىسە قويماي.

- اتا-اناسى ەمەس، الدىمەن ءوزىنىڭ كەلىسىمى كەرەك. ءارى-بەرىدەن سوڭ قالاي بولسا دا جاساۋ قاجەت. ويتكەنى اۋرۋدىڭ جاعدايىن ولاردان گورى ءبىز، ونىڭ ىشىندە مەن جاقسى بىلەمىن.

- جارايدى، - دەدى مەڭگەرۋشى ماعان تۋرا قاراپ. - بىراق ەرتەڭ وبحودتا ءوزىم قاراپ شىعامىن. سودان كەيىن كەڭەسەيىك...

جۇرەگىم لۇپىلدەپ  قويا بەردى. مەن سول ساتتە-اق ەرتەڭگى وبحودقا دەيىن وپەراتسياعا المانى قالاي كوندىرەرىمدى، مەڭگەرۋشىنىڭ الدىندا قالاي بولىپ كورىنىپ، سۇراقتارعا قالاي جاۋاپ بەرۋ كەرەك ەكەنىن ۇيرەتەتىنىمدى  ەلەستەتىپ شىقتىم.

بىراق وعان بۇل جايدى قازىر ايتقىم كەلمەدى. تۇنگى ۇيقىسىنا كەسەل بولار دەپ ويلادىم. ەرتەڭ ەرتەرەك كىرىپ، ءبارىن   ءتۇسىن­دى­رەم...

اۋرۋلار تىنىش مەزگىلدەن كەيىن، ساعات 5 شاماسىندا سىرتقا سەرۋەنگە شىقتى. مەن المانى بەسەدكانىڭ ىشىندە كىتاپ وقىپ وتىرعان جەرىنەن تاپتىم. بەتىمە قاراپ كۇلدى.

- كوزىڭ قىزارىپ كەتىپتى عوي.

- اشەيىن عوي...

- بار دا ۇيىقتا.

- ەشتەڭە ەتپەيدى...

- ەشتەڭە ەتپەيدى ەمەس، ۇيىقتايسىڭ! سەن نە، مەنىڭ ءتىلىمدى المايسىڭ با؟

مەن المانىڭ بەتىنە قارادىم. تاعى دا ونىڭ جانارىنان ەسكەن جانعا جايلى، عاجايىپ، جىلى اعىندى سەزىپ تۇرمىن.

- نەگە المايىن، - دەدىم ماڭايداعىلارعا ەستىرتە كۇلىپ. - قاشان المادىم.

- ەندەشە بار دا ۇيىقتا، - دەدى الما ءتۇسىن قايتارىپ. - بۇگىن جاقسىمىن، ەشتەڭە ەتپەيدى. ۇيىڭە بار. تاڭەرتەڭ كەلەسىڭ عوي...

- تاڭەرتەڭ ايتاتىن ءبىر ماڭىزدى شارۋا بار.

- ءيا، تاڭەرتەڭ ايتارسىڭ.

مەن المانىڭ بولمەسىنە بارىپ، كيىم سالىنعان سۋمكامدى الدىم.

كەشكىلىك ۇزاق ۋاقىت ۇيىقتاي المادىم. مەڭگەرۋشىنىڭ كونە قالعانىنا تاڭ قالدىم.ء"وزىن-ءوزى ءولتىرىپ تىناتىنىنا كەپىل بولامىن" دەگەن ءسوز ەسىمە ءتۇستى. بالكىم وسى ءسوز اسەر ەتكەن بولار. ايتپەسە كەسىپ السا، قان شىقپايتىن كەسىر ادام عوي...

المانى الدىمەن وڭ قولىنىڭ ساۋساقتارى جوق كۇيىندە، ودان كەيىن تۇتاس ءبىر قولى جوق كۇيىندە كوز الدىما ەلەستەتتىم. تۇك تە جوق. كەرەمەت سۇلۋ. قىستىگۇنى پالتوسىمەن جۇرگەندە ءتىپتى بىلىنبەيدى. پروتەز سالدىرامىز. سول قولىمەن جازىپ ۇيرەنەدى... جوق-جوق! ءتىپتى ەشقانداي پروتەز سالدىرمايمىز. سول جالعىز قولىمەن-اق بۇكىل حالىقتىڭ كوزىنشە كوشەدە جۇرۋگە بولادى. ونى جاسىرۋعا بولمايدى... سوڭعى شەشىم وزىمە قاتتى ۇنادى. ءدال سولاي  ءجۇرۋ مەنىڭ جۇرەگىمدى شىنايى تازا سەزىمگە، جىلىلىققا بولەيتىن سەكىلدى.

ومىردەگى ساتتىلىك وتە سيرەك نارسە. ول جۇرتتىڭ بارىنە بىردەي جەتە بەرمەيدى. بىراق ەڭ ۇلكەن جالعىز ساتتىلىكتەن كەيىن، قالعان ساتسىزدىكتىڭ بارىنە دە توزۋگە بولادى. قيىنشىلىقتى جەڭۋدىڭ ەڭ ءبىر ۇلكەن قۇرالى - ءتوزىم. توزە بىلسەڭ، بارلىق ازاپ اتاۋلىنىڭ  ءجۇزى مۇقالىپ، مايىرىلىپ، وتپەي قالادى. ماسەلەن، بىرەۋ موينىڭا 10 كگ تاس بايلاپ  قويسا، 20 كگ تاس بايلانباعانىنا شۇكىرشىلىك قىلىپ، جاڭاعى كۇيىڭدى باقىتتى حالگە اينالدىرىپ جىبەرۋگە بولار ما ەدى. ارينە، بولادى. سوندىقتان قازىر  قانداي  اۋىر جاعدايدان دا الگى جولمەن قۇتىلىپ كەتۋگە بولادى. ول ءۇشىن  تەك تىرشىلىك كەرەك. تىرلىك كەرەك... قول دەگەن نەمەنە؟.. قول دەگەن تۇك ەمەس...

راس، دۇنيەنىڭ ءبارى ادامنىڭ قولىمەن جاسالادى... بىراق، زۇلىمدىق تا ادامنىڭ قولىمەن جاسالماي ما؟.. زۇلىمدىق جاسايتىن قولدى تەز كەسىپ تاستاماسا، بولمايدى...  تەز... كەسىپ تاستاۋ كەرەك... تەز...

مەن تاڭەرتەڭ ەرتە وياندىم. كەشەگى وقيعانى، تۇنگى ويلارىمدى ەسكە العاندا ۇيقىم بىردەن  شايداي  اشىلدى. تاڭەرتەڭگى اسىمدى شالا-پۇلا ءىشىپ، اۋرۋحاناعا كەلدىم. سىرتقى قاقپانىڭ كۇزەتشىسى ءالى ۇيىقتاپ جاتقان بولار دەپ ويلاپ، قاعۋعا وقتالىپ ەدىم، بىراق اشىق ەكەن. ەسىك الدىندا الدەقانداي ماشينا تۇر. ىشكە كىرىپ، ەكىنشى قاباتقا كوتەرىلگەندە قىزمەتكە مەنەن دە بۇرىن كەلگەن الدەكىم­دەر­دىڭ دابىرلاسقان داۋىستارىن ەستىدىم. مەن شكافتان حالا­تىم­دى الىپ كيدىم. الدەقايدان مەڭگەرۋشىنىڭ قارلىققان داۋ­سى شىعادى. بۇل نەگە ەرتە كەلگەن؟! شوشىپ قالدىم. جوق، تۇك تە جوق. وبحودقا دەيىن ءبارىبىر ارالامايدى... وعان دەيىن ۇلگىرەمىن عوي... پەردەمەن بولىنگەن كابينەتتەن سەسترا ايەل شىعىپ، تەلەفونعا جارماستى. مەنى كورىپ، باسىن يزەدى.

- اندا باردىڭ با؟ - دەدى تەلەفون نومەرىن اينالدىرىپ جاتىپ.

-    قايدا؟

سەسترا مەنىڭ بەتىمە تاڭىرقاي قارادى دا، ترۋبكاسىن قويا سالىپ:

- انا قىز ءولىپ قالدى عوي،- دەدى اقىرىن عانا.

جۇرەگىم اۋزىما تىعىلدى. دەمىم ءبىتىپ، جاعامدى اعىتتىم. الگى ءسوزدى ەستىگەن ساتتە كوڭىلىمنىڭ تۇكپىرىندە وسى جاماناتتى بىلگەندەي، وسىلاي بولارىن سەزگەندەي ءبىر تۇيسىك پايدا بولدى. ء"بىلىپ ەم عوي، وسىلاي بولارىن سەزدىم عوي... سەزدىم عوي..." ء"وزىن-ءوزى (ياپىر-اۋ) ءولتىرىپ تىناتىنىنا (ۇيىپ قالعان شەكەمدى ۇستادىم) كەپىل بولامىن..." (مەن ەكەم عوي ولتىرگەن... مەن عوي...) بولمەنىڭ ىشىنە قالاي كىرگەنىم ەسىمدە جوق. ءۇش-ءتورت دارىگەر بار ەكەن.

توسەكتە شالقاسىنان جاتقان المانى كوردىم. اۋزىنان ءتىلى شىعىپ، كوزىنىڭ قاراشىعى توڭكەرىلىپ كەتكەن. تۇرىنەن قاتتى قينال­عانى كورىنىپ تۇر.

جاقىنداپ كەلىپ، بىلەگىن ۇستادىم. سۋىپ كەتىپتى. تاماعىندا كوكپەڭبەك قولدىڭ ءىزى. وڭ قولى كەۋدەسىندە جاتىر. ولگەننەن كەيىن اجىراتقان بولۋ كەرەك.

"...كەپىل بولامىن... كەپىل بولامىن... ءولتىرىپ تىناتىنى..."

"ايتتىم با؟ - دەيدى بىرەۋ ىشىمنەن. - ايتقانىم  كەلدى مە؟.." مەن جىلاماۋعا تىرىستىم. ەسىرىك كۇيدە:

- بولدى ەندى، حولوديلنيككە اپارۋ كەرەك، - دەدىم دا­ۋىستاپ، نە ايتىپ تۇرعانىما ءوزىم تۇسىنبەي.

كەشكە ولىكتى اتا-اناسى الىپ كەتتى. كەلەسى كۇنى جەرلەۋ­گە قاتىناستىم...

* * *

ول اڭگىمەسىن اياقتاپ، سيگارەت تۇتاتتى.

- سىرا ءىشىڭىز، - دەدىم ۇزاق ۇنسىزدىكتەن كەيىن. ءسوزدى باس­قا بىردەمەگە اۋدارعىم كەلدى. بىراق اۋا رايىنىڭ ىستىعىنان دا، گازەت بەتىندەگى ساياسي حاباردان دا، قارسى بەتتە وتىرعان بيكەشتەردىڭ ءتۇر-سيپاتىنان دا اڭگىمە وربىمەدى.

- سىراسى ەسكىلەۋ ەكەن، - دەدىم، ءتۇسىپ قالعان ەتيكەتكانىڭ جازۋىنا ءۇڭىلىپ.

ول ۇندەگەن جوق.

اشىق كافە ىشىندە سىرا ىزدەۋشىلەر قاپتاپ كەتتى.

- رۇقسات ەتىڭىز، - دەدى داياشى قىز لانگەت پەن شانىشقى، پىشاقتاردى الدىمىزعا قويىپ جاتىپ. سودان كەيىن  سىرالاردىڭ  اۋزىن اشتى.

مەن ءوزىمنىڭ پىشاق ۇستاپ تۇرعان وڭ قولىما ۇرەيلەنە قارادىم.