امانگەلدى كەڭشىلىكۇلى. تاعدىرمەن بەتپە-بەت
...تاك كتو ج تى، ناكونەتس؟
- يا - چاست توي سيلى،
چتو ۆەچنو حوچەت
زلا ي ۆەچنو سوۆەرشاەت بلاگو.
گەتە، فاۋست.
فلورەنتسيانىڭ ۇلتتىق مۋزەيىندە يتاليانىڭ ۇلى پەرزەنتى، رەنەسسانس ءداۋىرىنىڭ اسا كورنەكتى وكىلى ميكەلاندجەلونىڭ «جەڭىمپاز» دەپ اتالاتىن ءمارمار تاستان قاشالعان ءمۇسىنى بار. دەنە ءبىتىمى كەرىم، الاسا ماڭدايىنىڭ الدىندا بۇيرا ءشاشى جەلبىرەگەن جالاڭاش جىگىت، باسى سالبىراپ، ولىمگە مويىنسىنعان جاۋىن تىزەسىمەن باسىپ تۇر. بىراق جەڭىمپاز كەزىندە قانىن ىشكىسى كەلگەن دۇشپانىنا ەندى كوزىنىڭ قيىعىن دا سالعىسى كەلمەي، ونى ولتىرۋگە دا اسىعا قويمايدى. ويتكەنى وسىدان ءارى قاراي ونى بۇل جەڭىستىڭ ءلاززاتى قاناعاتتاندىرمايدى دا.
ساياباقتا ورناتىلعان مۇقاعالي ەسكەرتكىشىنىڭ الدىنا كەلگەنىمدە مەنىڭ ويىما ميكەلاندجەلونىڭ «جەڭىمپازى» ورالدى. ۋاقىت تارازىسىمەن ولشەسەك ارالارىندا تالاي عاسىرلىق الشاقتىق جاتقان، كوڭىلىڭە الۋان-الۋان وي تاعالايتىن ەكى ەسكەرتكىشتىڭ رۋحاني ۇيلەسىمىندە ءبىرىن-ءبىرى تولىقتىرىپ تۇرعان ۇندەستىك بار.
جالعان دۇنيەنىڭ اۋىر بەينەتىنەن قۇتىلعان مۇقاعالي دا مىنا ومىرگە بەيقام قاراپ، كەۋدەسىنىڭ قوڭىر كۇمبىرىن تىڭداپ، ساياباقتاعى جايقالعان اعاشتاردىڭ ورتاسىندا، ومىرىندە ءزارۋ بولعان جەڭىستىڭ بارىنە تۇك ءمان بەرمەي، ءتۇپسىز تەرەڭ ويىنىڭ ءتۇيىنىن شەشە الماي، قاباعى تۇكسيىپ، سالقىن تۇنجىرايدى.
...تاك كتو ج تى، ناكونەتس؟
- يا - چاست توي سيلى،
چتو ۆەچنو حوچەت
زلا ي ۆەچنو سوۆەرشاەت بلاگو.
گەتە، فاۋست.
فلورەنتسيانىڭ ۇلتتىق مۋزەيىندە يتاليانىڭ ۇلى پەرزەنتى، رەنەسسانس ءداۋىرىنىڭ اسا كورنەكتى وكىلى ميكەلاندجەلونىڭ «جەڭىمپاز» دەپ اتالاتىن ءمارمار تاستان قاشالعان ءمۇسىنى بار. دەنە ءبىتىمى كەرىم، الاسا ماڭدايىنىڭ الدىندا بۇيرا ءشاشى جەلبىرەگەن جالاڭاش جىگىت، باسى سالبىراپ، ولىمگە مويىنسىنعان جاۋىن تىزەسىمەن باسىپ تۇر. بىراق جەڭىمپاز كەزىندە قانىن ىشكىسى كەلگەن دۇشپانىنا ەندى كوزىنىڭ قيىعىن دا سالعىسى كەلمەي، ونى ولتىرۋگە دا اسىعا قويمايدى. ويتكەنى وسىدان ءارى قاراي ونى بۇل جەڭىستىڭ ءلاززاتى قاناعاتتاندىرمايدى دا.
ساياباقتا ورناتىلعان مۇقاعالي ەسكەرتكىشىنىڭ الدىنا كەلگەنىمدە مەنىڭ ويىما ميكەلاندجەلونىڭ «جەڭىمپازى» ورالدى. ۋاقىت تارازىسىمەن ولشەسەك ارالارىندا تالاي عاسىرلىق الشاقتىق جاتقان، كوڭىلىڭە الۋان-الۋان وي تاعالايتىن ەكى ەسكەرتكىشتىڭ رۋحاني ۇيلەسىمىندە ءبىرىن-ءبىرى تولىقتىرىپ تۇرعان ۇندەستىك بار.
جالعان دۇنيەنىڭ اۋىر بەينەتىنەن قۇتىلعان مۇقاعالي دا مىنا ومىرگە بەيقام قاراپ، كەۋدەسىنىڭ قوڭىر كۇمبىرىن تىڭداپ، ساياباقتاعى جايقالعان اعاشتاردىڭ ورتاسىندا، ومىرىندە ءزارۋ بولعان جەڭىستىڭ بارىنە تۇك ءمان بەرمەي، ءتۇپسىز تەرەڭ ويىنىڭ ءتۇيىنىن شەشە الماي، قاباعى تۇكسيىپ، سالقىن تۇنجىرايدى.
ەندى اقىنعا ءبارىبىر. ول - جەڭىمپاز. ءتىپتى، الدەكىمدەردىڭ سويىلىن سوعىپ اقىننىڭ جۇرەگىن جارالاعاندار دا ۋاقىتىندا قاتەلەسكەندەرىن مويىنداپ، رۋحىنان كەشىرىم سۇراپ، ونى ماقتاپ ماقالا جازىپ، جىر الىبىنىڭ سىرتىنان تالاي قاۋەسەتتى قارشا بوراتقان دۇشپاندارىنا دەيىن جامىراپ مۇقاعالي تۋرالى ەستەلىك ايتىپ ۇلگىردى.
ارۋاعىن رازى قىلۋ ءۇشىن، جۇگىرىپ ءجۇرىپ، كوزى تىرىسىندە كورە الماعان اتاق-داڭقتىڭ ءبارىن اقىنعا الىپ بەردىك. كىتاپتارى توم-توم بولىپ باسىلىپ شىعىپ جاتىر. ەڭ باستىسى اقىننىڭ جىرلارى حالىقتىڭ جۇرەگىنىڭ تورىنەن ويىپ تۇرىپ ورنىن الدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا مۇقاعالي ۇلتتىق ماقتانىشىمىزعا اينالدى. ەندى مۇقاعالي تۋرالى شىن نيەتپەن دە، ءتىپتى، قىزعانىشپەن ايتىلعان سوزدەر دە تەك اقىننىڭ مەرەيىن بيىكتەتە تۇسپەك.
وسىدان ارتىق اقىنعا قانداي جەڭىس كەرەك؟ شاتتانىپ، جەڭىستىڭ قۋانىشىنان باسىڭ اينالاتىن باقىتتى ءسات وسى ەمەس پە؟ الايدا رۋحى مۇلدە بولەك جەڭىستى كۇتكەندەي بولعان ەسكەرتكىش مۇقاعالي باسقا ءبىر ويلى دۇنيەنىڭ تۇمانىنا ورانىپ، مۇڭاياتىن سەكىلدى. نە ويلاپ وتىر ەكەن، ول؟
بالا كۇنىندە قىرىندا ويناق سالعان، ءومىردىڭ بورانىنداعى اداسقان شاقتارىندا تۇسىنە ءجيى-ءجيى كىرگەن اۋىلىن ويلاي ما؟ الدە تاعدىر دەگەن اساۋعا اۋىزدىقسىز ءمىنىپ، قور بولعان جىلدارىن ەسىنە الىپ، وكىنىپ وتىر ما ەكەن؟ نەمەسە، مىنا ءومىردى وتپەيتىندەي كورىپ، ادامگەرشىلىكتىڭ ساۋلەسىن ۇمىتقان پەندەلەرگە ءالى كۇنگە دەيىن جانىڭ اشىپ، قامىعىپ وتىرسىڭ با، ابىزىم؟
نەگە ۇندەمەيسىڭ؟ جازىلماي قالعان جىرلارىڭ مەن ايتىلماي كەتكەن سىرلارىڭنىڭ ساندىعىن اشىپ، كوڭىلىڭدى جاسىتقان كەدەيلىكتەن سەرپىلىپ، ءومىرىمنىڭ ءولىاراسىندا مەنىمەن ءبىر مەزگىل سويلەسىپ، جۇرەگىمنىڭ قايعىسىن تىڭداشى. مەن دە سەنىڭ ەسكەرتكىشىڭنىڭ الدىنا جەتىسكەننەن كەلىپ تۇرعان جوقپىن، اياۋلىم. ءومىردىڭ ايازىنان جاۋراپ، رۋحسىز قوعامنان جالىعىپ، مىنا جالعان دۇنيەدەن سىرلاسۋعا تۇراتىن ءبىر ادام تابا الماعاندىقتان كەلدىم، قاسىڭا.
نەعىلعان وي جانشىپ تۇرعان مۇنشاما،
نەنى اڭسايمىن،
كىمگە بارىپ، مۇڭ شاعام؟!
اۋرە ەتەتىن الدە جىرىم، سەنبىسىڭ؟
الەككە ساپ، ءار نارسەگە جۇمساعان؟!
نە كوكسەيمىن؟!
نەگە مۇنشا جالىقتىم؟!
الدە ءومىردى ەندى ءبىلدىم، جاڭا ۇقتىم؟
قولىڭ جەتپەس قۋاتىڭا قۇمار قىپ،
اۋرەلەگەن الدە سەن بە، جارىق كۇن؟!
اڭعال، اقىنىم-اي! نەگە سونشا اسىقتىڭ باقي دۇنيەگە؟ تاعدىردىڭ شىلبىرىنا سۇيرەتىلىپ ولگەن ايانىشتى ولىمىڭمەن كىمگە، نەنى دالەلدەمەك بولدىڭ؟ ءوزىڭدى شىن سۇيەتىن جانداردىڭ جۇرەگىن جارالاپ، جانىن جىلاتقاننان باسقا، سەن بۇل ولىمىڭمەن ەشتەڭەنى دە دالەلدەي العان جوقسىڭ - قاتىگەز زامانعا.
قايتا سەن كەتكەن سوڭ زۇلىم زامان ونان سايىن ىزعارىن توگىپ، قاھارىنا ءمىنىپ، قاباعىنان قار جاۋىپ، قاتۋلانا ءتۇسىپ، جانىمىزدى توڭدىردى. ناعىز اقىنداردىڭ ءبارىن سۇم اجال ءالى دە باياعىداي قىرىقتىڭ قىرقاسىنان اسا سالىسىمەن ءولتىرىپ جاتىر. تاعدىرىڭدى قايتالاپ، قانشاما اقىن قىرشىننان قيىلىپ، ارتىڭنان كەتتى. سەنىڭ جانىڭ ولاردىڭ رۋحىمەن ەندىگى قاۋىشقان دا بولار.
تاسباۋىر زامان حالىقتى اياماق تۇگىل، قايتا ولاردى بۇرىنعىدان بەتەر جانشىپ، سۇلىكتەي سورىپ، رۋحىن سىندىرىپ، ازدىرىپ-توزدىرىپ ءبىتتى. تاۋەلسىزدىك الىپ، ازاتتىقتىڭ تاڭى اتا ما دەگەنىمىزدە، بارلىعى كەرىسىنشە بولىپ قۇلدىقتىڭ قامىتى موينىمىزعا كيىلىپ، ارماندارىمىز سۋالىپ، جانىمىز قۋارىپ، جۇرەگىمىز توزىپ، ۇياتسىزدىقتىڭ داۋىلى قوعامىمىزدى دولى جەلدىڭ ايداۋىنا تۇسكەن ۇلپا قارداي ۇشىرىپ اكەتىپ بارادى. وڭشەڭ نادان، يماننان بەزگەن، قازاقتىڭ قانىن قانشا ىشسە دە تويمايتىن، قانشا ەزسە دا ايىزى قانبايتىن، بايلىعىن توناعان سايىن ارانى اشىلا تۇسەتىن قوعامنىڭ جالماۋىزدارىمەن كۇرەسەتىن دارمەن دە قالمادى كەۋدەمىزدە. قالاي كۇرەسەمىز؟ اياعىمىزدا - قۇلدىقتىڭ شىنجىرى، قولىمىزدا - قۇلدىقتىڭ كىسەنى.
جالعاسى بار
«اباي-اقپارات»
