ماڭعىستاۋ وبلىسى ەكولوگيا دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى رۋسلان توكەنوۆ جۇرتشىلىقپەن كەزدەسۋ وتكىزىپ، ەكولوگيالىق احۋال تۋرالى ءسوز قوزعادى. وتكەن جىلدا اتقارىلعان جۇمىستار تۋرالى بايانداپ، الدا تۇرعان مىندەتتەرگە توقتالىپ ءوتتى جانە اۋماقتىق دەپارتامەنتتىڭ نەگىزگى باسىم باعىتتارى تۋرالى ايتىپ بەردى. 

كەزدەسۋدە تۇرمىستىق قاتتى قالدىقتاردى جويۋ، قوقىستى قايتا وڭدەۋ، مۇناي ونىمدەرىنىڭ توگىلۋىنىڭ الدىن-الۋ، تاس كارەرلەرى جانە تاعى باسقا وزەكتى ماسەلەلەر ءسوز بولدى. 

تابيعات قورعاۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جانە تابيعات پايدالانۋشى كاسىپورىنداردىڭ ءوزارا ءىس-قيمىلدارىنا قوعام وكىلدەرى تاۋەلسىز تالداۋ جۇرگىزۋى قاجەت. جالپى جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارى مەن باسقا دا مۇددەلى تاراپتار وتكىزەتىن كەز-كەلگەن ەكولوگيالىق ساۋىقتىرۋ شارالارىنا قوعام وكىلدەرىن كوپتەپ تارتقان دۇرىس، سەبەبى جۇرتشىلىقتىڭ پىكىرىن ەسكەرۋ وزەكتىلىگىن جوعالتقان ەمەس. 

العاشقى بولىپ ءسوز العان رۋسلان توكەنوۆ، بارلىق ورىن العان زاڭسىز ارەكەتتەرگە دەپارتامەنت تاراپى شۇعىل ارەكەت ەتۋگە قاشاندا دايىن جانە جۇرتشىلىقتى حاباردار ەتىپ وتىرۋ بويىنشا بۇگىندە باسىمدىق بەرىلىپ وتىرعاندىعىن ايتتى. قاجەتتىلىك تۋىنداسا، دەپارتامەنت باسشىسى شالعايداعى اۋىلدارعا دەيىن ءوزى جەكە بارۋعا تاس-ءتۇيىن دايىن.  

 «ايتا كەتۋ كەرەك، ەكولوگيا ماسەلەسىنە كوپ كوڭىل بولىنۋدە. جوسپارعا سايكەس بارلىق اۋدانداردى، ءتىپتى اۋىلداردى جەكە ارالاپ، حالىقپەن كەزدەسۋ ويدا بار. ارينە، قورشاعان ورتانى قورعاۋدا بىرقاتار تۇيتكىلدى ماسەلەلەر بار جانە ولاردى تەز ارادا شەشۋ كوپ جاعدايدا مۇمكىن بولماي جاتادى. ءبىزدىڭ مەكەمە تاراپىنان بىرقاتار شارالار الىنعان بولاتىن. بىراق مۇنىمەن توقتاپ قالۋ ويىمىزدا جوق، كەرىسىنشە جۇمىستار ءالى دە كۇشەيە تۇسپەك. ءوز باسىم اشىق ديالوگ قۇرۋعا ءاردايىم دايىن ەكەنىمدى ايتقىم كەلەدى جانە كۇندەلىكتى ازاماتتاردى جەكە سۇراقتارىمەن قابىلدايدمىن»، - دەدى ول. 

ەكو-امباسسادور ادىلبەك قوزىباقوۆ ەكولوگيالىق قىزمەتتىڭ عالامدىق ۆەكتورىنا كوڭىل ءبولۋ قاجەتتىگىن جانە تابيعاتتى قورعاۋدا عىلىمي جۇمىستارعا باسىمدىق بەرىلگەنى دۇرىس دەپ سانايدى. 

مىسال رەتىندە ول گەرماندىق تابيعات قورعاۋ وداعىنىڭ (NABU) جۇمىسىنا توقتالدى. 1899 جىلى قۇرىلعان ۇيىم العاشىندا قۇستاردى قورعاۋ قوعامداستىعى بولىپ ءوز جۇمىسىن باستاعان. ساناۋلى ادامنان قۇرالعان قوعامدىق بىرلەستىك مۇشەلەرىنىڭ سانى جىلدان جىلعا ارتا تۇسكەن. بۇگىندە بىرلەستىكتىڭ قۇرامىندا 620 مىڭ مۇشەسى بار جانە ولار جىل سايىن جارنا تولەيدى. وزدەرىنىڭ ارتىق قاراجاتىن ۇيىمنىڭ دامۋىنا جۇمساپ وتىرعاندار تاعى بار. 

ماسەلەن، ءتۇرلى سەبەپتەرمەن وتباسىن قۇرماي، بۇگىندە زەينەتكە شىققاندار قاتارىندا وزدەرىنىڭ مۇلىكتەرىن، اسىرەسە ۇيلەرى مەن كولىكتەرىن NABU پايداسىنا وتكىزگەندەر دە از ەمەس. 

بيلىك تابيعات قورعاۋ شارالارىنا قاتىستى شەشىم قابىلداماس بۇرىن، الدىمەن اتالمىش ۇيىمنىڭ پىكىرىنە قۇلاق اسادى. ياعني، گەرمانيانىڭ ازاماتتارى وزدەرى قۇرعان وداق ارقىلى اتقارۋشى بيلىكتىڭ كەز-كەلگەن شەشىمىنە ءامىرىن جۇرگىزىپ وتىر. ەگەر دە ەلىمىزدىڭ ءاربىر وڭىرىندە ازاماتتاردىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن قوعامدىق ۇيىمدار قۇرىلاتىن بولسا، ۋاقىت وتە ولاردى قازاقستاننىڭ تابيعات قورعاۋ وداعىنا بىرىكتىرۋ ارقىلى ۇلكەن كۇشكە اينالدىرۋعا بولار ەدى.  

 «ادالدىق الاڭى» جوبالىق كەڭسەسىنىڭ جەتەكشىسى اسەت مانوۆ، ماڭعىستاۋ جۇرتشىلىعىن جاپپاي ەكولوگيالىق تاربيە ماسەلەسىنە كوڭىل بولۋگە شاقىردى. سوندا عانا  ادامداردا تابيعاتقا دەگەن قۇرمەت بولارىنا سەنىمدى.  

كەز-كەلگەن ادام بۇگىنگى تاڭدا تابيعاتپەن تىعىز قارىم-قاتىناستا ەكەندىگىن جادىنان شىعارماۋى ءتيىس. جالپى بيوسفەرانى ساقتاپ قالۋعا ۇلەس قوسىپ، تابيعاتقا دەگەن كوزقاراستى تۇبەگەيلى وزگەرتىپ، جاڭا ەكولوگيالىق مادەنيەتتى قالىپتاستىرۋ باعىتىندا كەشەندى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋ قاجەت. بارلىق مۇددەلى تاراپتار ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ جۇمىستانۋى كەرەك. ەكولوگيالىق فورۋم، كاسپي تەڭىزىن تازا ۇستاۋ ماسەلەسى، جاسىل ەكونوميكا جانە تاعى باسقا ەكولوگيالىق باستامالار جەرگىلىكتى اتقارۋشى بيلىك تاراپىنان ءالى دە بولسا قولداۋ تاپسا دەگەن ۇسىنىس ايتىلدى.

ماڭعىستاۋ وبلىسى ەكولوگيا دەپارتامەنتىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى

Abai.kz