"FUD”-تەن جاھاندىق ماگنيتسكي زاڭىنا دەيىن
ماركەتينگ، پروپاگاندا جانە ساياساتتا "FUD" دەپ اتالاتىن تاكتيكا بار. تارقاتىپ ايتساق، F-fear(ۇرەي), U-uncertainty(بەلگىسىزدىك), D-doubt(كۇمان). دەموكراتيالىق ەلدەردە ساياساتكەرلەر ءتۇرلى تاسىلمەن (دەزينفورماتسيا، جۋرناليستىك زەرتتەۋ، نەگاتيۆ جارناما) قارسىلاستارىن ديسكرەديتاتسيالاپ، سايلاۋشىلاردىڭ بويىندا ۇرەي، بەلگىزدىك جانە كۇمان تۋعىزۋ ارقىلى سايلاۋدا جەڭۋ ءۇشىن "FUD"-كە جۇگىنەدى.
اۆتوريتارلىق مەملەكەتتەردە دە بيلىك "FUD"-كە سۇيەنەدى. دەموكراتيالىق ەلدەردەن ايىرماشىلىعى – اۆتوريتارلىق جۇيەدەگى بيلىك ەتۋشى توپ ازاماتتاردى ساياسي وپپونەنت جانە سايلاۋشى دەپ بولمەيدى. ولارعا بيلىكتىڭ ساياساتىن سىنايتىن ادامنىڭ ءبارى جاۋ. سول سەبەپتى بيلىكتەن ايىرىلىپ قالماس ءۇشىن اۆتوريتارلىق بيلىك بارلىق امالدى جاسايدى.
زاڭدى دا، زاڭسىز دا ارەكەتكە بارادى. ازاماتتاردى جازىقسىز قاماۋ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى ارقىلى قۋدالاۋ جانە ومىرىنە قاۋىپ ءتوندىرۋ ارقىلى ساياسي بەلسەندىلەردىڭ بويىنداعى جانە قوعامداعى ۇرەيدى كۇشەيتۋگە تىرىسادى. ودان قالسا اۆتوكراتيالىق/ديكتاتۋرالىق ەلدەردە بيلىكتىڭ ساياساتىنا قارسى شىققان ادامداردىڭ جۇمباق ءولىمى قالىپتى جاعداي. ال بۇل تاسىلدەر “ساياسي رەفورمالار” ءۇشىن قۇرىلاتىن “ۇلتتىق سەنىم كەڭەسى” جانە “قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىن رەفورمالاۋ” سەكىلدى بىتپەيتىن ساياسي ۋادەلەرمەن ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن دۇنيەلەر.
سوندىقتان ساياسي بەلسەندى دۋلات اعادىلدىڭ قازاسى مارقۇمنىڭ وتباسى مەن جاقىندارى ءۇشىن اۋىر قايعى عانا ەمەس، ازاماتتىق قوعام ءۇشىن، قازاقستاننىڭ دەموكراتياعا قاراي بەت تۇزەۋى ءۇشىن وتە قاۋىپتى سيگنال. د.اعادىلدى ۇستاپ اكەتۋ پروتسەسى مەن بۇگىن “مۆد”-دان جاۋاپكەرشىلىكتى تالاپ ەتكەن ازاماتتاردى ۇستاۋ ارقىلى بيلىك ءوز ۇستەمدىگىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن بارىنە دايىن ەكەنىن تاعى دا ءبىر رەت دالەلدەدى.
دۋلات اعادىلدىڭ قازاسى ساياسي بەلسەندىلەردىڭ ءبىرىنىڭ بويىندا كۇمان مەن ۇرەيدى كۇشەيتسە، ەكىنشى ءبىرىنىڭ ساياسي بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋىنا سەبەپ بولۋى مۇمكىن. سونداي-اق وسى قايعىلى وقيعادان كەيىن بيلىكتىڭ بويىندا دا ءوز بولاشاعى ءۇشىن قورقىنىشى ارتپاسا، ازايا تۇسەدى دەپ ويلامايمىن. ويتكەنى ساياسي بەلسەندىلەردى “نكۆد-شا” قۋدالاۋ – ءوز كۇشىنە سەنىمدى مىقتى بيلىكتىڭ ارەكەتى ەمەس. بۇل – ءوزىن ساياسي ەليتا سانايتىن، وزىنە سەنىمسىز ءارى قورقاق ادامداردىڭ ارەكەتى.
قالاي دەسەك تە، وسىنداي ارەكەتتەرى ارقىلى بيلىك ءوزىنىڭ تۇبىنە ءوزى جەتۋى مۇمكىن. بيلىكتىڭ كەيبىر وكىلدەرى ”FUD”-پەن قاتتى اۋەستەنىپ كەتىپ، ءبىر كۇنى ءوزىنىڭ جاھاندىق ماگنيتسكي زاڭى (Global Magnitsky Act) بويىنشا سانكتسيالاناتىن ادامدار تىزىمىنە كىرىپ كەتكەنىن بايقاماي دا قالۋى مۇمكىن.
ول ءۇشىن ساياسي بەلسەندىلەر جانە قازاقستاننىڭ بولاشاعىنا بەيجاي قارامايتىن ازاماتتار قازاقستاننىڭ ءماجىلىسى مەن سەناتىنداعى دەپۋتاتتارمەن ەمەس، اقش كونگرەسسمەندەرى مەن سەناتورلارىمەن دوستاسۋعا كۇش جۇمساۋى ءتيىس. اسىرەسە، دەموكرات بەن كاردين جانە رەسپۋبليكالىق ماركو رۋبيو سەكىلدى سەناتورلاردىڭ جۇرەگىنە جول تابۋى قاجەت.
مۇمكىن، سوندا عانا ءوزىن “قۇداي” سەزىنەتىن ءابسوليۋتتى بيلىك جانە ونىڭ وكىلدەرى ساباسىنا تۇسەر.
شالقار نۇرسەيتتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسىنان
Abai.kz
