بۇگىن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى اليك شپەكباەۆتىڭ جانە قر «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىӊ تورالقا توراعاسى تيمۋر قۇلىباەۆتىӊ قاتىسۋىمەن سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى جونىندە IV رەسپۋبليكالىق كاسىپكەرلەر فورۋمى ءوتتى.

فورۋمعا قازاقستان كاسىپكەرلەرىنىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ جونىندەگى ۋاكىل رۋستام ءجۇرسىنوۆ، پارلامەنت دەپۋتاتتارى، ەلىمىزدىӊ بارلىق وӊىرلەرىنەن بەينەكونفەرەنتس بايلانىس ارقىلى بيزنەس-قاۋىمداستىق، ازاماتتىق قوعام جانە مەملەكەتتىك ورگانداردىӊ وكىلدەرى قاتىستى. اگەنتتىك باسشىسى ءوزىنىӊ العى سوزىندە كاسىپكەرلەردىӊ ءتورتىنشى فورۋمى كاسىپكەرلىكتى ادىلەتسىز لاۋازىمدى تۇلعالاردان قورعاۋ ءۇشىن مەملەكەت پەن بيزنەستىӊ كۇش-جىگەرىن بىرىكتىرەتىن ءداستۇرلى ءىس-شارا ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى.

«اتامەكەن» قر ۇكپ تورالقا توراعاسى تيمۋر قۇلىباەۆ 2025 جىلعا دەيىن قابىلدانعان سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ستراتەگياسى مەملەكەت پەن قوعامدى وسى تەرىس قۇبىلىسقا قارسى كۇرەستە كۇش بىرىكتىرۋگە باعىتتايتىنىن تىلگە تيەك ەتتى. سونداي-اق، بىلتىرعى جىلى قول قويىلعان «جول كارتاسى-2019» ناتيجەلەرى بەلگىلى بولدى. ايتا كەتۋ كەرەك، اتالعان قۇجات ناتيجەسى كاسىپكەرلىك قىزمەتىن رەتتەۋدى جەتىلدىرۋ بويىنشا زاӊنامادا جانە باسقا زاӊنامالاردا كورىنىس تاپتى، ال بۇل زاӊنامالاردى ازىرلەۋگە ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسى اتسالىسقان. بيزنەستى قورعاۋ ماسەلەلەرىندە سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگى قولداۋىنىӊ ماӊىزى زور.

سونىمەن بىرگە، جەر قاتىناستارى، اۋىل شارۋاشىلىعى، تسيفرلاندىرۋ، ءبىلىم بەرۋ، ەكولوگيا سىندى سالالاردى جەتىلدىرۋ بويىنشا جاڭا ۇسىنىستار كوتەرىلدى. «ساتىپ الۋلاردىڭ بىرىڭعاي تەرەزەسى» (eoz.kz) پورتالى سىندى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قۇرالداردى ەنگىزۋدىڭ العاشقى جۇمىس ناتيجەسى تانىستىرىلدى.

سىبايلاس جەمقورلىقتى ازايتۋدىڭ تاعى ءبىر قۇرالى – «بيزنەسكە ارنالعان ۇكىمەت» جوباسىن ىسكە قوسۋ. «ساتىپ الۋلاردىڭ بىرىڭعاي تەرەزەسى» ۋاقىت وتە كەلە باعانى كومپلاەنس-باقىلاۋعا ارنالعان پلاتفورماعا اينالۋى ءتيىس.

– ءبىز بۇل جۇمىسقا كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردى، «سامۇرىق قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى» اق-نى قوستىق. تاجىريبەنى كورۋ ءۇشىن «اتامەكەن» مەن «سامۇرىق قازىنا» جۇمىس توبىن جانە باسقا دا ۇلتتىق كومپانيالاردى قۇرۋعا ۇسىنىس بىلدىرگىم كەلىپ وتىر. كوممەرتسيالىق قۇپيا ماسەلەلەرى بار، ۇزاق مەرزىمدى كەلىسىمشارتتار ماسەلەلەرى بار، ءبىز وسىنداي جۇمىس توبىندا بىرلەسىپ زاڭناماعا ۇسىنىستار ازىرلەي الدىق. ءسىز اتاپ وتكەندەي، مەملەكەت باسشىسىنىڭ كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردى ساتىپ الۋدى ساتىپ الۋ جونىندەگى بىرىڭعاي زاڭعا ەنگىزۋ تاپسىرماسى بار. ءبىز ۇلتتىق كومپانيالار كوممەرتسيالىق قىزمەتتى تاباندى تۇردە جۇزەگە اسىراتىنىن بىلەمىز. بۇل ساتىپ الۋ بويىنشا بىرىڭعاي زاڭ بولادى ما، بالكىم كۆازيمەملەكەتتىك سەكتور ءۇشىن جەكە زاڭ بولادى ما، ءبىز ولاردى ەسكەرۋىمىز كەرەك. جالپى العاندا، كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردى زاڭنامالىق دەڭگەيدە رەگلامەنتتەۋ قاجەت دەپ ويلايمىن، بۇل وتاندىق وندىرۋشىلەردىڭ كۆازيمەملەكەتتىك سەكتوردى جانە ۇلتتىق كومپانيالاردى ساتىپ الۋعا اشىقتىعى مەن قول جەتىمدىلىگىنە مۇمكىندىك بەرەدى، - دەدى تيمۋر قۇلىباەۆ.

نەگىزى، بارلىق مەملەكەتتىك قىزمەتتەر مەن قولداۋ شارالارىن «ءبىر تەرەزەگە» شوعىرلاندىرۋ بيزنەستى جۇرگىزۋدى ەداۋىر جەڭىلدەتەدى. ەسكى تالاپتار، ەسەپتىلىكتىڭ بارلىق فورمالارىن تەكسەرۋگە جانە جان-جاقتى تالداۋعا ءارى تەكسەرۋ جۇيەسىن دۇرىس قويۋعا  باعىتتالعان كەشەندى جانە جۇيەلى جۇمىس مىندەتتى تۇردە جۇرگىزىلۋى كەرەك.

– ەكىنشى اسپەكت – ءتۇرلى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن كۆازيمەملەكەتتىك سەكتورمەن بيزنەس ءۇشىن مەملەكەتتىڭ قىزمەتىن تسيفرلاندىرۋ بويىنشا 512 قىزمەت كورسەتىلەدى، ونىڭ 173-ءى سۇرانىسقا ساي. ءبىز قازىر ۇكىمەتپەن بىرلەسىپ، مەملەكەت باسشىسىنىڭ بيزنەس ءۇشىن ۇكىمەت قۇرۋ تاپسىرماسىن تالقىلايمىز. ءبىر تەرەزە قاعيداتى بويىنشا بارلىق مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى كورسەتۋ، مەنىڭ ويىمشا، بۇل بيزنەس ءۇشىن ماڭىزدى. وكىنىشكە وراي، مەملەكەتتىك ورگانداردا ءالى كۇنگە دەيىن دەرەكتەر بازاسىندا ۇيلەستىرۋ جوق جانە بۇل ءار جولى ءاربىر دەرەكتەر بازاسىندا تىركەلۋ قاجەت، اسىرەسە اۋىل تۇرعىندارى ءۇشىن كەرەك. اسىرەسە، سۋبسيديا الۋعا قاتىستى كوپتەگەن ماسەلەلەر بار، - دەدى «اتامەكەن» باسشىسى.

بۇدان بولەك، بيزنەسپەن قارىم-قاتىناس قۇراتىن مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ تيىمدىلىگىن تاۋەلسىز كاسىبي باعالاۋ (كرى) بولۋى كەرەك. سالىق سالاسىندا ءوزىن-ءوزى رەتتەيتىن ۇيىمداردى ەنگىزۋ قاجەتتىلىگى ۋاقىت تالابى. ءبىر جاعىنان، الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسى بويىنشا كاسىپكەرلەر كوبىنەسە سالىق ورگاندارىمەن ارەكەتتەسەتىنىن (85%) كورسەتكەن، ولاردىڭ ىشىندە ءار  ءتورتىنشىسى جەمقورلىقپەن تاپ بولعان.

ايتا كەتەيىك، سالىق قىزمەتىن رەفورمالاۋ يدەولوگياسى قاراپايىم – ادامداردىڭ كۇندەلىكتى ومىرىنە ەنۋ ءارى سالىق تولەمدەرىن تومەندەتەتىنىن بايقاتادى. بۇل تاجىريبە كورشى رەسەي ەلىندە ەنگىزىلدى. بۇل سالىق قىزمەتىنىڭ سالىق جيناۋشىدان سەرۆيستىك پلاتفورماعا اينالعانىن كورسەتەدى. ەندى وس الاڭ جاڭا تەحنولوگيالار مەن باقىلاۋدىڭ فورماتىن (b2b-, g2b- جانە g2g-سەكتورىنا) ۇسىناتىن كورىنەدى. ايتپاقشى، اتالعان زەرتتەۋ ناتيجەسى سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ ەڭ جوعارى دەڭگەيى باتىس قازاقستان، اتىراۋ، ماڭعىستاۋ جانە قىزىلوردا وبلىستارىندا ەكەنىن كورسەتكەن. ال ەڭ تومەنگى ورىندا شىعىس قازاقستان، قوستاناي جانە قاراعاندى وبلىستارى جانە نۇر-سۇلتان قالاسى تۇر.

بيىل جەر قاتىناستارى، اۋىل شارۋاشىلىعى، قۇرىلىس، ءبىلىم بەرۋ، ەكولوگيا سىندى سالالاردان سالالىق مامانداردى تارتۋ نەگىزىندە ەسكىرگەن تالاپتار، فورمالار جانە ەسەپتەۋلەرگە تالداۋ جۇرگىزۋدە سىبايلاس جەمقورلىق اۋديتى، سونىمەن بىرگە نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق بازاعا ساراپتاما جاسالماق.

شارا سوڭىندا، «اتامەكەن» باسشىسى اليك پشەكباەۆقا جەمىستى ىنتىماقتاستىق ءۇشىن العىسىن ءبىلدىرىپ،  جەمقورلىققا قارسى ىقپال ەتەتىن جانە قوعامنىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىن بارلىق وزەكتى ماسەلەلەردى جۇيەلى جانە كەشەندى تۇردە شەشۋگە بولاتىنىنا سەنىم ءبىلدىردى.

Abai.kz