حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق بايقاۋلاردىڭ جەڭىمپازى، ۇلتتىق كلاسسيكالىق ونەردىڭ تاماشا ورىنداۋشىسى ەرلان رىسقالي استراحان قالاسىندا وتكەن «گولوسا زولوتوي ستەپي - 2011» ەتنوگرافيالىق بايقاۋىنىڭ «گران-پري» جۇلدەسىن جەڭىپ الدى.
رەسەي فەدەراتسياسى مادەنيەت مينيسترلىگى، مەملەكەتتىك «استراحانسكايا پەسنيا» فولكلورلىق ورتالىعى ۇيىمداستىرعان العاشقى فەستيۆال-كونكۋرس 2003 جىلى تۇساۋىن كەسكەن ەكەن. سول ۋاقىتتان بەرى جەكە جانە انسامبلمەن ءان ورىنداۋ سىندى ەكى اتالىمنان تۇراتىن تارتىستى دودا تۇراقتى تۇردە جىل سايىن جۇزەگە اسىپ، 2008 جىلى حالىقارالىق مارتەبەگە قول جەتكىزگەن.
مۇنداعى ماقسات - حالىقتار اراسىنداعى مادەني بايلانىستى ارتتىرۋ، سونداي-اق ءداستۇرلى ونەردىڭ دارىپتەلۋىنە، دامۋىنا جانە ناسيحاتتالۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، مۇرىندىق بولۋ. بيىلعى بايقاۋدا رەسەي، مولدوۆا، ۋكراينا، باشقۇرتستان، تاعى دا باسقا ەلدەردەن 14 پەن 35 جاس ارالىعىنداعى قىرىققا جۋىق ونەرپاز قاتىسىپ، اركىم ءوز ەلىنىڭ كونە ءداستۇرىن ورتاعا سالعان.

حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق بايقاۋلاردىڭ جەڭىمپازى، ۇلتتىق كلاسسيكالىق ونەردىڭ تاماشا ورىنداۋشىسى ەرلان رىسقالي استراحان قالاسىندا وتكەن «گولوسا زولوتوي ستەپي - 2011» ەتنوگرافيالىق بايقاۋىنىڭ «گران-پري» جۇلدەسىن جەڭىپ الدى.
رەسەي فەدەراتسياسى مادەنيەت مينيسترلىگى، مەملەكەتتىك «استراحانسكايا پەسنيا» فولكلورلىق ورتالىعى ۇيىمداستىرعان العاشقى فەستيۆال-كونكۋرس 2003 جىلى تۇساۋىن كەسكەن ەكەن. سول ۋاقىتتان بەرى جەكە جانە انسامبلمەن ءان ورىنداۋ سىندى ەكى اتالىمنان تۇراتىن تارتىستى دودا تۇراقتى تۇردە جىل سايىن جۇزەگە اسىپ، 2008 جىلى حالىقارالىق مارتەبەگە قول جەتكىزگەن.
مۇنداعى ماقسات - حالىقتار اراسىنداعى مادەني بايلانىستى ارتتىرۋ، سونداي-اق ءداستۇرلى ونەردىڭ دارىپتەلۋىنە، دامۋىنا جانە ناسيحاتتالۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، مۇرىندىق بولۋ. بيىلعى بايقاۋدا رەسەي، مولدوۆا، ۋكراينا، باشقۇرتستان، تاعى دا باسقا ەلدەردەن 14 پەن 35 جاس ارالىعىنداعى قىرىققا جۋىق ونەرپاز قاتىسىپ، اركىم ءوز ەلىنىڭ كونە ءداستۇرىن ورتاعا سالعان.
ۇمىتكەرلەردى ىرىكتەۋ كەزەڭى وتكەن جىلى باستالىپ، ەرتە كوكتەمدە اياقتالعان. الايدا ەرلان بۇل تۋرالى مۋزىكا زەرتتەۋشىسى، ءانشى-كومپوزيتور باعلان ءبابىجاننان ءساۋىر ايىنىڭ ورتاسىندا ءبىر-اق ەستيدى. سوعان قاراماستان، ۇيىمداستىرۋ القاسىنا ينتەرنەتتىك جەلى ارقىلى حابارلاسقاندا، ولار جارتى ساعات ىشىندە جاۋاپ بەرىپ، باق سىناۋعا ءالى دە مۇمكىندىك بار ەكەنىن جەتكىزەدى. سونىمەن، مەجەلى ۋاقىتى جەتكەندە قارا دومبىراسىن كوتەرىپ، ونەر جاناشىرى شاحي ەسىمدى ازاماتتىڭ دەمەۋىمەن جولعا شىققان ءانشى شارت بويىنشا ەكى كەزەڭدە سەگىز ءان ورىندايدى.
«شامام كەلگەنشە بارلىق مەكتەپتىڭ ءانىن قامتۋعا تىرىستىم. جەتىسۋ جەرىنەن كەنەن اتامىزدىڭ «كوك شولاعىن»، باتىس قازاقستان وڭىرىنەن بۇگىندە مەنىڭ ەرلان رىسقالي بولىپ تانىلۋىما سەپتىگىن تيگىزىپ كەلە جاتقان «مولدابايدىڭ ءانىن»، حالىق مۇراسى «اڭشىنىڭ ءانىن»، شاكىر ابەنوۆتىڭ «دامەجانى» مەن اسەتتىڭ «قىسمەتىن»، اقان سەرىنىڭ «ماڭماڭگەرى» مەن «اقتامبەردىنىڭ تولعاۋىن»، جاياۋ مۇسانىڭ «اقسيساسىن» جينالعاندار ۇلكەن قوشەمەتپەن قابىلداپ، ونەرگە دەگەن قۇرمەتتەرى ءتانتى قىلدى. ءبىرىنشى كۇنى ساحنادان تۇسە سالىسىمەن، تانىمايتىن ادامدار قورشاپ الدى. استراحان كونسەرۆاتورياسىنىڭ پروفەسسورلارى، وقىتۋشىلارى قولىمدى الىپ، «تاماشا ايتتىڭىز» دەپ ءىلتيپات ءبىلدىردى. ەكىنشى كۇنى دايىندالايىن دەپ ەرتەرەك كەلسەم، كۇزەتشى جىگىت «قازاقستاننان كەلگەن ءسىز بە؟» دەپ سۇرايدى. «ءسىز تۋرالى جاقسى پىكىر ايتىلىپ جاتىر» دەيدى. ءتىپتى مەنىڭ نەشىنشى نومىرمەن ساحناعا شىعاتىنىما دەيىن ءبىلىپ الىپتى. ودان وتە بەرگەنىمدە ەدەن جۋىپ جۇرگەن قىزمەتكەرلەردىڭ ءبىرى توقتاتىپ، ول دا جاقسى تىلەكتەر ايتىپ جاتتى. ەڭ قىزىعى، الگى كۇزەتشىنى تۋرا مەن ونەر كورسەتىپ جاتقان ۋاقىتتا باستىعى جۇمساپ جىبەرىپتى. شارۋالارىن بىتىرە سالىسىمەن جۇگىرىپ كەپ، «ءبىر ءان ايتىپ بەرىڭىزشى» دەپ جاتا كەپ جابىسىپ، قويماي قولقا سالدى. كوڭىلىن قيماي، ءبىر بوس بولمە تاۋىپ، حالىق ءانى «مۇحيدا شايباندى» باستاعانىم سول ەدى، ماڭايداعىنىڭ ءبارى جينالىپ، قاۋمالاپ الدى. سوڭىنان ءوز بالالارىنداي كورىپ، بەتىمنەن ءسۇيىپ، ريزا بولىپ تارقاستى» دەيدى كەيىپكەرىمىز.
سونىمەن، ماراپاتتاۋ راسىمىندە رەسەي، سلوۆەنيا، شري-لانكا، اۆستريا ەلدەرىنەن شاقىرىلعان قازىلار القاسى داۋىسىنىڭ اشىقتىعى مەن ەرەكشە ورىنداۋ مانەرىمەن ءوز حالقىنىڭ ونەرىن جوعارى دارەجەدە جەتكىزە بىلگەندىگى ءۇشىن ەرلان رىسقاليعا ءبىراۋىزدان فەستيۆالدىڭ گران-پري جۇلدەسىن تابىس ەتەدى.
«وزا شاۋىپ ولجا العان، تالاستى جەردە جۇلدە العان» ەرلان باستاپقىدا ءۇش جۇلدەلى ورىننىڭ بىرىنە ىلىكسەم دە جامان ەمەس دەگەن ۇمىتپەن بارعان ەكەن. الايدا ءوز اتى اتالعاندا سەنەر-سەنبەسىن بىلمەي، قاتتى قۋانعانىن ايتادى. «بىزدە بايقاۋ قاي وڭىردە وتسە، لايىق بولسىن، بولماسىن باس جۇلدە سول ايماقتا قالاتىن ءۇردىس قالىپتاسقان. شىنى كەرەك، ول جاقتا دا الدىڭعى ورىندى وزدەرى الاتىن شىعار دەگەنمىن. ءوز ەلىمدە بۇيىرماعان «گران-پري» ءۇش ۇيىقتاسام، تۇسىمە كىرمەگەن. شەتەلدىك انشىلەردىڭ دەڭگەيىن بايقايىن، شەبەرلىك الماسىپ، قازاقتىڭ ءانىن شىرقاپ قايتايىن دەپ ويلاعان ەدىم. سوندىقتان ونەرىم باعالانىپ، ەلدىڭ اتىن اسقاقتاتىپ، ابىرويىن كوتەرىپ جاتقاندا، كوزىمە جاس ۇيالاپ، ءسال بوساپ كەتكەندەي بولدىم. ول سەزىمدى تىلمەن ايتىپ، جەتكىزۋ قيىن. دەمەۋشىلىك تانىتقان شاحي اعاما، اتىراۋ قالاسىندا تۇراتىن، مەنى كۇتىپ الىپ، شىعارىپ سالعان كۇيشى ايگۇل باتىرقايىروۆاعا اللا رازى بولسىن دەگىم كەلەدى. اتامنىڭ جەكەمەنشىك ءانىن ايتىپ، باس جۇلدە العانىم جوق. بابالاردىڭ اماناتىن ارقالاپ، قازاقتىڭ ونەرىن كورسەتىپ، قۇرمەتكە بولەندىم. سوندىقتان بۇل مەنىڭ عانا ەمەس، قازاقتىڭ جۇلدەسى دەپ بىلىڭىزدەر» دەيدى ەرلان رىسقالي.
بايقاۋ اياقتالىسىمەن، ىلە-شالا سوچيدە وتەتىن تاعى ءبىر حالىقارالىق بايقاۋعا قازىلار القاسىنىڭ توراعاسى، اكادەميك، ۋكراينا مەن پولشا مەملەكەتىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ونەر قايراتكەرى يگور ماتسيەۆسكي «قازاقتىڭ داۋىسىن ەستىرتىپ قايت» دەپ ۇسىنىس جاساعان ەكەن. الايدا ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسىندا ءدارىس بەرەتىن ونەر يەسى جۇمىس ورنىن قايتا-قايتا تاستاپ كەتۋگە ىڭعايسىزدانىپتى. ال استاراحاندا اتى شىققان وپەرا ءانشىسى سەرگەي سترەلنيكوۆ وتانداسىمىزدىڭ داۋىسىنا قاتتى قىزىعىپ، ءوز ەلىنە جۇمىسقا شاقىرىپ، بارلىق جاعدايىن جاسايتىنىن ايتقان. ەڭ باستىسى، ەرلان ۇزاق ۋاقىتتان بەرى وتباسىمەن قول جەتكىزە الماي جۇرگەن باسپانا ماسەلەسىن ءبىر-اق كۇندە شەشىپ بەرۋگە ۋادە ەتكەن. «ساعان وپەرا ايت دەپ تالاپ قويمايمىز. قازاقى داۋىسىڭدى كورسەتسەڭ، بىزگە سول تاپتىرماس جاڭالىق. حالقىمىز سەنى توبەسىنە كوتەرەدى» دەپ سەندىرىپ، 1900 جىلدان 1960 جىلعا دەيىنگى ارالىقتاعى ورىس حالقىنىڭ رومانستارى مەن ەۋروپانىڭ وزىق وپەرالارىن «ۇيرەنىپ، دايىندالا بەر» دەپ تاسپاعا جازىپ بەرىپتى. ازىرگە ەرلان «ويلانىپ جان-جاعىممەن اقىلداسايىن، سوسىن ءبىر جاۋابىن بەرەرمىن» دەگەن جاۋاپ قايتارعان.
ءدال قازىر ونەر يەسى جامبىل اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىنىڭ ءانشىسى رەتىندە كۇيشى نۇركەن اشىروۆپەن بىرگە 19 قازاندا شىعارماشىلىق كەش وتكىزۋگە دايىندىق ۇستىندە. بۇدان بولەك 60 اننەن تۇراتىن ءۇش جيناعىن جارىققا شىعارماق. بۇل جەتىستىكتەر ەرلان رىسقاليدىڭ ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىنا جاساعان ۇلكەن سىيى. ال تاۋەلسىزدىكتىڭ 20 جىلدىعى ول ءۇشىن قانداي تارتۋ ازىرلەر ەكەن؟ وسى ورايدا الماتى قالاسى اكىمدىگى مەن ەرلان رىسقالي جۇمىس ىستەيتىن ت.جۇرگەنوۆ اتىنداعى ونەر اكادەمياسى مەن جامبىل اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىنىڭ باسشىلىعى تالاي بايگەدە توپ جارعان تالانتتى ءانشىنىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن تاۋەلسىزدىك تويى قارساڭىندا ەسكەرسە ەكەن دەگەن تىلەك ايتقىمىز كەلەدى. الدا-جالدا ەرلان باسپانانىڭ زارىمەن وزگە مەملەكەتتەن پانا ىزدەپ كەتسە، بۇل ءبىزدىڭ ەلدىگىمىز بەن ەگەمەندىگىمىزگە سىن بولماق!
تالانتتى جاستىڭ شىعارماشىلىعىنىڭ ءوز جەرىمىزدە وركەندەۋى ءۇشىن بيلىك باسىنداعىلار تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتىپ، قامقورلىق جاسايدى دەگەن سەنىمدەمىز!
«ايقىن» گازەتى