بەلگىلى زاڭگەر، قۇقىق قورعاۋشى ابزال قۇسپان الەمدە كۇش الىپ كەلە جاتقان قاۋىپتى ىندەتتىڭ ەلىمىزدە دە جىلدام تارالۋىنا بايلانىستى پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ اتىنا قاراتا اشىق حات جاريالاپتى. وندا ەلىشىلىك ماسششتابتا قابىلدانىپ جاتقان شارالاردىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالا كەلە، كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىرۋ قاۋپى اسا جوعارى تاعى ءبىر مەكەمەنىڭ نازاردان تىس قالعانىن ايتىپتى. ول – تەرگەۋ يزولياتورلارى مەن تۇرمەلەر.

زاڭگەر ابزال تەمىرعاليۇلىنىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدەگى تەرگەۋ يزولياتورلارى مەن تۇرمەلەردەگى جاعداي حالىقارالىق تالاپتارعا مۇلدە ساي كەلمەيتىنى سەبەپتى اتالعان مەكەمەلەردە ۆيرۋستىڭ تارالۋى قاۋپى جوعارى.

وسىعان بايلانىستى تۇرمەلەر مەن تەرگەۋ يزولياتورلارىنداعى جازاسى اسا اۋىر ەمەس، كىسى ولتىرمەگەن، قوعامعا قاۋىپ توندىرمەيتىن نەمەسە جازا مەرزىمى اياقتالۋعا جاقىن، ەكونوميكالىق قىلمىستار بويىنشا سوتتالعان ازاماتتاردى، سونىڭ ىشىندە زەينەتكەرلەر مەن ايەلدەردىڭ جازالارىن جەڭىلدەتىپ، ۇيقاماققا جىبەرۋ تۋرالى ۇسىنىس ايتىپتى. ءتىپتى، مۇنداي پراكتيكانى الەمنىڭ وزگە مەملەكەتتەرىنىڭ دە قولدانا باستاعانىن، مىسال ەتىپتى.

«Abai.kz» ەركىن اقپارات الاڭى. وي جارىستىرىپ، پىكىر تالاستىرۋ وقىرمان ەنشىسىندە. ەندەشە ءبىز رەداكتسيامىزدىڭ ەلەكتروندى پوشتاسىنا كەلگەن زاڭگەر ابزال قۇسپاننىڭ پرەزيدەنت اتىنا قاراتا جازعان ءۇشبۋ حاتىن قوعام تالقىسىنا ۇسىنعاندى ءجون كوردىك. تالقىلايىق. اتالعان ماسەلەگەن قاتىستى وي-پىكىر نەمەسە ساۋالدارىڭىزعا زاڭگەر سايت بەتىندە جاۋاپ بەرۋگە ءازىر ەكەنىن ەسكەرتەمىز...

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ

پرەزيدەنتى ق.ك. توقاەۆقا!

قۇرمەتتى قاسىم-جومارت كەمەلۇلى!

وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، قازىرگى ۋاقىتتا بۇكىل الەمدە، سونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ مەملەكەتتە، كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىنىڭ تارالۋىنىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بىرقاتار ماڭىزدى شارالار قابىلدانۋدا. مەن ءسىزدىڭ 2020 جىلدىڭ 23 ناۋرىزىندا، توتەنشە جاعداي جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ وتىرىسىندا سويلەگەن ءسوزىڭىزدى مۇقيات تىڭداپ شىقتىم. بۇل تۇرعىدا، بيلىك قابىلداعان شارالاردىڭ ارقاسىندا مەملەكەتىمىز بۇل ىندەتكە قارسى تۇرا الاتىندىعىنا ەش كۇمان جوق.

سونىمەن بىرگە، مەنى، قۇقىق قورعاۋشى، كاسىبي ادۆوكاتتى، مەملەكەت قابىلداپ جاتقان شارالارعا قاراماستان، حالىقتىڭ كەيبىر توپتارى ءالى دە وسال ەكەنى، ولاردىڭ كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسىن جۇقتىرۋ قاۋپى وتە جوعارى ەكەنى الاڭداتادى. بۇل كاتەگورياداعى ادامدار توبىنا وقشاۋلانباعان ورتاداعى ادامداردى جاتقىزۋعا بولادى.

بۇگىنگى تاڭدا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان نەمەسە قىلمىستىڭ ءارتۇرلى ساناتتارى بويىنشا سوتتالعانداردى وقشاۋلاۋ ورىندارىندا (تەرگەۋ يزولياتورلارى مەن تۇرمەلەر) وتىرعانداردىڭ سانى وتە كوپ ەكەنى ەشكىمگە قۇپيا ەمەس. بۇل ورىنداردا ينفەكتسيانىڭ تارالۋ قاۋپى دە جوعارى.

تەرگەۋ يزولياتورلارى مەن تۇرمەلەردەگى جاعداي حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي كەلمەيتىنى ايتپاسا دا بەلگىلى. تاماق ساپاسى، قالىپتى ءومىر ءسۇرۋ جاعدايىنىڭ بولماۋى ء(جۇرىپ-تۇرۋىنىڭ شەكتەلۋى، مەديتسينالىق كومەكتىڭ بولماۋى، كۇن ساۋلەسى، تازا اۋا جانە ت.ب.) ادامنىڭ يممۋنيتەتىن ايتارلىقتاي تومەندەتەدى جانە ورگانيزمىن السىرەتەدى.

وسىعان بايلانىستى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ تۇرمەلەردەگى جانە تەرگەۋ يزولياتورلارىنداعى ادامدارمەن كەزدەسۋگە تىيىم سالۋ تۋرالى قابىلداعان شارالارى جەتكىلىكسىز جانە ۆيرۋستىڭ تارالۋ قاۋپىن تومەندەتپەيدى.

مىسالى، نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى تەرگەۋ يزولياتورى سانيتارلىق تالاپتارعا سايكەس كەلمەيدى. ونداعى سوتتالۋشىلار تار بولمەدە ۆيرۋس جۇقتىراتىن تىشقاندار قاپتاپ جۇرگەنىن جانە قاماۋداعىلار سول لاس بولمەلەردە، ءبىر بۇرىشىندا تاماق ءىشىپ، ءبىر بۇرىشىندا دارەتكە وتىرىپ، ءبىر بۇرىشىندا ۇيىقتايتىندارىن ايتىپ شاعىمدانۋدا.

مۇنداي جاعدايدا ەگەر ۆيرۋس كولونياعا جەتسە، ونداعى ادامداردىڭ ومىرىنە ايتارلىقتاي قاۋىپ تونەدى.

كەيبىر مەملەكەتتەر وسى جاعدايدى ءتۇسىنىپ، تۇرمەلەر مەن تەرگەۋ يزولياتورلارىن بوساتىپ جاتىر. اسىرەسە، جازا مەرزىمى اياقتالۋعا جاقىن ادامداردى بوساتۋعا كىرىسكەن. شارتتى تۇردە مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتۋ تۋرالى وتىنىشتەرگە نەگىزسىز باس تارتقان مەكەمە باسشىلارىنىڭ وتىنىشتەرىن قايتا قاراۋدا. تەرگەۋ يزولياتورلارىندا قاماۋدا ۇستاۋ تۇرىندەگى بۇلتارتپاۋ شارالارى نەعۇرلىم جۇمسارتىلعان شارالارعا اۋىستىرىلۋدا.

سۋديالار مۇنداي ماسەلەلەردى قاراۋ كەزىندە تولىپ كەتكەن كامەرالاردى بوساتۋ ماقساتىندا ورىندى جانە ۇتىمدى پرينتسيپتەردى باسشىلىققا الۋدا.

ماسەلەن، يراندا اپاتتىڭ الدىن الۋ جانە جاپپاي ءولىم ىقتيمالدىعىن جويۋ ءۇشىن 85 مىڭ تۇتقىن بوساتىلدى. پولشادا تۇتقىندالعان جانە سوتتالعان ادامدارعا جازاسىن ۇيدە وتەۋ مۇمكىندىگى بەرىلدى. ۋكراينا دا وسىنداي شارالار قاراستىرىلۋدا.

جوعارىدا ايتىلعانداردى نەگىزگە الا وتىرىپ، سىزدەن تەرگەۋ يزولياتورلارىندا جانە كولونيالارىندا ۇساق قىلمىستار ءۇشىن سوتتالعان، قوعامعا قاۋىپ توندىرمەيتىن، اسا اۋىر ەمەس قىلمىس جاساعانداردى، ەكونوميكالىق جانە جەمقورلىققا بايلانىستى ءىستى بولعان ادامداردى، سونىمەن قاتار، زەينەت جاسىنا جەتكەندەر مەن ايەلدەردى بوساتۋدى قاراستىرۋىڭىزدى سۇرايمىن.

مۇنداي شارالار ۆيرۋس جۇقتىرعانداردىڭ سانىن ازايتۋعا سەپتىگىن تيگىزەتىنىنە سەنىمدىمىن. سونىمەن قاتار بۇل مەملەكەت ءۇشىن ەكونوميكالىق تۇرعىدان دا ءتيىمدى.

كوروناۆيرۋسپەن كۇرەسكە ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز ايتارلىقتاي قوماقتى قارجى جۇمساپ وتىر. سونىڭ ىشىندە تەرگەۋ يزولياتورلارى مەن كولونيالارداعى ادامداردى اسىراۋ ءۇشىن دە از قاراجات جۇمسالىپ جاتقان جوق. تۇرمەدەگى ءبىر ادامنىڭ اس-سۋىنا بيۋدجەتتەن كۇنىنە 4 مىڭ تەڭگە جۇمسالادى. قاماۋ ورىندارىنان 30 مىڭ ادامدى بوساتۋ ارقىلى ءبىر ايدا 3,6 ميلليارد تەڭگە نەمەسە ءبىر جىلدا 43,2 ميلليارد تەڭگە ۇنەمدەۋگە بولادى.

ابزال قۇسپان

Abai.kz