قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇلتتىق ورتالىعىنىڭ جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ دەپارتامەنتىنىڭ اسا قاۋىپتى ينفەكتسيالاردى تالداۋ مەن مونيتورينگىلەۋ جانە زەرتحانالاردى دامىتۋ ءبولىمىنىڭ باسشىسى اسەم كۇمىسباەۆا: ۆاكتسيناتسيانى مىندەتتەۋ - ازاماتتاردىڭ ءوز دەنساۋلىعى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىگىن ىنتالاندىرۋعا باعىتتالعان شارالاردىڭ ءبىرى!

سوڭعى ءجۇز جىلدا ادامدار ينفەكتسيانىڭ تارالۋىنا قارسى قالاي كۇرەسۋ كەرەكتىگى جونىندە كوپ نارسەنى ءبىلدى جانە بىرقاتار جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋدا ۇستاۋدى ۇيرەندى، ال ولاردىڭ كەيبىرەۋىن مۇلدەم جويدى. دەگەنمەن، ادامنىڭ ينفەكتسيالىق اۋرۋلارمەن كۇرەسى توقتاۋسىز ءجۇرىپ جاتىر جانە بۇل جەردە كوپ نارسە كوپتەگەن ەلدەردىڭ، ۇيىمداردىڭ جانە قاراپايىم ادامداردىڭ ۇيلەستىرىلگەن كۇشىنە بايلانىستى. 

ۆاكتسيناتسيا ومىرگە قاۋىپ توندىرەتىن ينفەكتسيالىق اۋرۋلارمەن كۇرەسۋدىڭ نەمەسە ولاردى جويۋدىڭ قۇرالى بولىپ تابىلادى. مالىمەتتەرگە سۇيەنسەك، يممۋنداۋ جىل سايىن 2 ميلليوننان 3 ميلليونعا دەيىن ءولىم جاعدايىنىڭ الدىن الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل - ءتىپتى حالىقتىڭ ەڭ وسال توبىنا يممۋنداۋ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتەتىن ستراتەگيالارمەن تەكسەرىلگەن دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ينۆەستيتسيالار تۇرعىسىنان ەڭ ءتيىمدى ءتۇرى. 

نەلىكتەن ۆاكتسيناتسيا مىندەتتى بولۋى ءتيىس؟ ويتكەنى حالىقتى ۆاكتسيناتسيامەن  بارىنشا جوعارى - 95% جانە ودان دا كوپ دەڭگەيدە قامتۋ كەزىندە ءتيىمدى ۆاكتسيناتسيالاۋعا قول جەتكىزۋگە بولادى! جىل سايىن يممۋنداۋ دۇنيە جۇزىندە 3 ميلليون ادامنىڭ ءومىرىن امان الىپ قالادى، سونداي-اق تاعى دا ميلليوننان استام ادامدى اۋرۋلاردان جانە ءومىر بويى مۇگەدەك بولۋدان قۇتقارادى (ددسۇ-نىڭ ەسەپتىك دەرەكتەرى). بالالاردى جوسپارلى يممۋنداۋ ەنگىزىلگەنگە دەيىن ينفەكتسيالىق اۋرۋلار الەمدە بولاتىن بالالار ءولىمىنىڭ جەتەكشى سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى بولعان ەدى. ءتىپتى، قازىرگى كەزدە دە بۇل اۋرۋلار ۆاكتسينوپروفيلاكتيكا ادىستەرىمەن باقىلاناتىن بارلىق ينفەكتسيالاردىڭ ىشىندە ولىمگە اكەلەتىن جانە ەڭ ءجيى كەزەدەسەتىن قىزىلشا، b ءتيپتى Haemophilus influenzae (Hib), كوكجوتەل جانە جاڭا تۋعان بالانىڭ سىرەسپەسى سياقتى ينفەكتسيالاردان بولاتىن قايعى-قاسىرەتتىڭ جانە ءولىمنىڭ سەبەبى بولىپ وتىر. جىل سايىن 10.6 ميلليون بالا بەس جاسقا جەتپەي قايتىس بولادى; ولاردىڭ 1.4 ميلليونى ۆاكتسيناتسيانىڭ كومەگىمەن الدىن الۋعا بولاتىن اۋرۋلاردان قايتىس بولادى. دۇنيە جۇزىندە جىل سايىن شامامەن 3- 4 ميلليون ادام  باسقارىلاتىن ينفەكتسيالاردان قايتىس بولادى. 

يممۋنداۋمەن قامتۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ اياسىندا بەلگىلى ءبىر ينفەكتسيالىق اۋرۋعا قارسى ۆاكتسينانى ەنگىزۋ سىرقاتتانعاندار سانىنىڭ ەداۋىر ازايۋىن قامتاماسىز ەتەدى. جانە دە، كەرىسىنشە، ەكپەلەرمەن قامتۋ دەڭگەيىن تومەندەتۋ كەزىندە اۋرۋ جاعدايى قايتادان ورىن الادى. ەگەر يممۋنداۋعا باسا نازار اۋدارىلماسا، وندا پوليوميەليت، قىزىلشا نەمەسە ديفتەريا سياقتى وتە جۇقپالى اۋرۋلار قايتادان پايدا بولۋى جانە دۇنيە جۇزىنە، ونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ ەلىمىزگە دە تارالۋى مۇمكىن. 

سونداي-اق يممۋنداۋ ەكپە الماعانداردى دا بەلگىلى ءبىر ينفەكتسيالىق اۋرۋلاردىڭ تارالۋىنىڭ الدىن الۋ ارقىلى قورعاي الادى: بەلگىلى ءبىر قوعامداستىقتا جەتكىلىكتى ادام سانى ۆاكتسيناتسيالاۋدان وتكەن كەزدە ينفەكتسيالار تارالمايدى. سيپاتى وتە جۇقپالى بولعاندىقتان، قىزىلشاعا بايلانىستى مۇنداي اسەرگە حالىقتىڭ ۇلكەن بولىگىن (>95%) يممۋنداۋ ەسەبىنەن قول جەتكىزۋگە بولادى. ەكپە العان ادامدار كوبەيگەن سايىن، سونشالىقتى ادام ءومىرىن امان الىپ قالۋعا بولادى.    

بالاڭىزعا ەكپە جاساۋ قاجەت ەكەنى تۋرالى ويلانىڭىز! بۇل تۋرالى ويلانۋ كەرەك، ويتكەنى بالاڭىزدىڭ ءومىرى - ءوز قولىڭىزدا. ۆاكتسينا الا وتىرىپ، ءسىز تۋبەركۋلەز مەنينگيتى سياقتى قورقىنىشتى اۋرۋلاردىڭ جانە كوپتەگەن باسقا دا اۋرۋلاردىڭ الدىن الاسىز. حالىقتىڭ شامامەن 95 پايىزى ۆاكتسيناتسيالاۋدان وتكەن كەزدە ۇجىمدىق يممۋنيتەت قالىپتاسادى دەپ ەسەپتەلەدى، ۆاكتسيناتسيالاۋدان وتپەگەن ادامدار وزدەرىنىڭ جانە باسقا ادامداردىڭ سول اۋرۋعا شالدىعۋ مۇمكىندىگىن ارتتىرادى.    

سىرەسپە سياقتى باسقارىلاتىن ينفەكتسيادان ۇجىمدىق يممۋنيتەت ەسەبىنەن قورعانۋ مۇمكىن ەمەس، ويتكەنى بۇل جۇقپالى اۋرۋ ەمەس. ەگەر ءسىزدىڭ بالاڭىز سىرەسپەگە قارسى ەكپە الماعان بولسا، وندا باسقا بالالاردىڭ ەكپە العانى نە الماعانى ماڭىزدى ەمەس – بالاڭىز ءبارىبىر اۋرۋدان قورعالماعان بولىپ سانالادى. 

ۇجىمدىق يممۋنيتەت كونتسەپتسياسى اتا-انالاردا جالعان قاۋىپسىزدىك سەزىمىن تۋدىرۋى مۇمكىن، بۇل ولاردىڭ پروفيلاكتيكالىق ەكپەلەردەن باس تارتۋىنىڭ سەبەبىنە اينالۋى مۇمكىن. مۇنداي كوزقاراس كەز كەلگەن ۇجىمدىق يممۋنيتەتتىڭ اسەرىن تومەندەتىپ قانا قويمايدى جانە ۆاكتسينا الماعان كەز كەلگەن بالا اتالعان جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ تارالۋ قاۋپىن ارتتىرادى. ەڭ اقىرىندا، ەكپە الماعان ءبىر ادام اۋرۋعا شالدىقسا، كەيىننەن ودان اينالاسىنداعى ۆاكتسيناتسيادان وتپەگەن ادامدار اۋرۋ جۇقتىرادى.

ۆاكتسيناتسيانىڭ مىندەتتى ەكەندىگىن ۇمىتپاڭىز، ويتكەنى ءسىز ءوز دەنساۋلىعىڭىز ءۇشىن جاۋاپتىسىز! ۆاكتسيناتسيانىڭ ءساتتى ءوتۋى ءار ادامنىڭ دايىن بولۋىنا، جالپى سالاۋاتتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋگە بايلانىستى. ۆاكتسينا الا وتىرىپ، ءسىز ءوزىڭىزدى جانە جاقىندارىڭىزدى قورعايتىنىڭىزدى ەستە ساقتاڭىز!

Abai.kz