بۇگىن مادەنيەت جانە ونەر قايراتكەرلەرىنىڭ كۇنى ەكەن. وسىندا بىرقاتار قۇتتىقتاۋلاردى كوزىم شالىپ، ويلانىپ قالدىم. قۇدايعا شۇكىر، بىزدە اتاۋلى كۇندەر كوپ قوي. سونىڭ ءبىرى رەتىندە ۇندەمەي-اق قويۋعا بولار ەدى. بىراق، وسى ءبىز مادەنيەت دەگەندى تەك ەسترادامەن، ونەر قايراتكەرلەرى دەگەندى ەسترانىڭ انشىلەرىمەن شاتىستىرىپ جۇرگەن جوقپىز با؟

وسى پاندەمەيا كەزىنىڭ وزىندە "جۇلدىزدى كونتسەرت" وتكىزىپ، ەسترادادان باسقا دا ونەر تۇرلەرى بار ەكەنىن ەستەن شىعارىپ المادىق پا؟

كەي انشىلەرىمىز تۇمسىعىن كەز-كەلگەن جەرگە تىقپالاپ ءجۇرىپ، جالپى ونەر قايراتكەرلەرىنە "شەگىرتكە" دەگەن اتاۋ الىپ بەردى. ەندى بۇل ءۇردىس جاپپاي تاراپ كەتپەۋى ءۇشىن قورقىت، قۇرمانعازى، تاتتىمبەت، اقان سەرى، ءبىرجان سال، امىرە قاشاۋباەۆتاردان باستاپ، كەشەگى شامشىلەرگە دەيىن جالعاسقان، شامشىلەردەن ديماش قۇدايبەرگەنوۆتەرگە اماناتقا قالعان ونەردى ۇكىلەپ جۇرگەن ازاماتتار ەشقاشان "شەگىرتكە" بولمايتىنىن (الگى تۇمسىعى ءيىسشىل انشىلەردى ءانشى دەپ مويىندامايمىن) ايتۋ- ناسيحاتتاۋ قاجەت سەكىلدى.
يا، اتاۋلى كۇندى پايدالانىپ، قازاقتىڭ قايرات، رامازان، ەركىن، نۇرجان، تىلەۋلەس سەكىلدى بۇگىنگى ءدۇلدىل انشىلەرىن، ءاسانالى، تۇڭعىشباي، بەكجان، دۋلىعا سەكىلدى اكتەرلەرىن، تىنىمباي، مۇحتار (ماعاۋين), ەسەنعالي سەكىلدى اقىن-جازۋشىلارىن قۇتتىقتاۋعا دا بولاتىن شىعار. بالكىم وسى كۇن اناۋ تۇركىستاندا جەرلەنىپ، اتى انىقتالعان 103 حانىمىز بەن سۇلتانىمىزدى، بي-ماناپتارىمىزدى ەسكە الىپ، تازا تاريحي مۇرامىزعا ۇڭىلۋگە جول اشارمىز. رۋحاني استانامىز تۇركىستان قازىر وبلىس ورتالىعى بولىپ جاتىر.

نازارباەۆتىڭ وسى قادامعا بارۋىنىڭ استارىندا ۇلكەن ءمان بار ەكەنىن ءبارىمىز ءتۇسىنىپ وتىرمىز. تىم قۇرىسا سول مانمەن استاستىرىپ، مەملەكەتتىڭ مادەني ءھام تاريحي قۇندىلىقتارىن وسى قالاعا شوعىرلاندىرىپ، ارتىمىزعا مىڭ جىلدىقتارعا تالعاجاۋ بولاتىن مۇرا قالدىرۋدى ويلاساق ەتتى.

جوق، ءبىز ونەر دەگەندى تۇرسىنبەك قاباتوۆ، قانات ءالجاپپاروۆتاردىڭ "كوزىمەن" باعالايتىن بولدىق. قايرات نۇرتاس سەكىلدى "بالالارعا" كامپيت ۇلەستىرگەندەي "قۇرمەت" وردەنىن تاراتىپ بەردىك. وسىلاي مادەنيەتپەن ويىنشىق ويناۋدى قويماساق، ناعىز ونەرگە جول اشىلماسى انىق. ناعىز ونەرگە جول اشىلماسا، حالقىڭ ماڭگۇرتكە اينالادى. ول ماڭگۇرت حالىق "انشىلەردىڭ ءبارى - شەگىرتكە" دەپ اۋەندەتىپ كەتۋى ابدەن مۇمكىن.

مادەنيەت دەگەن - رۋحاني بايلىق. ۇلتتىڭ ءوزىن سول مادەنيەت قالىپتاستىرادى.

باياعىدا نازارباەۆ داۋىرىندە "مادەني مۇرا" دەگەن كەشەندى باعدارلاما بولعان ەدى. سول باعدارلاما قابىلدانا سالىپ، (2004 جىلى) 51 تاريحي جانە مادەني ەسكەرتكىشتىڭ رەستاۆراتسيالىق جۇمىسى اياقتالىپ، 39 قالاشىق پەن قورعاندارعا ارحەولوگيالىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلدى. 218 نىساندى قامتىعان قازاقستاننىڭ تاريحي-مادەني جانە تاريحي ەسكەرتكىشتەرىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىزىمى دايىندالىپ، ۇلتتىق مادەنيەت ءۇشىن اسا ماڭىزدى 30 ساۋلەتتىك جانە ارحەولوگيالىق مۇراعا قوسىمشا عىلىمي زەرتتەۋلەر جاسالدى. وسىلاي مادەني تاريحىمىز قوپارىلدى.

وسى باعدارلاما اياسىندا قىتاي، تۇركيا، موڭعوليا، رەسەي، وزبەكستان، ارمەنيا، قۇراما شتاتتار جانە باتىس ەۋروپا ەلدەرىنە عىلىمي زەرتتەۋ ەكسپەديتسيالارى ۇيىمداستىرىلدى، قازاقستاننىڭ ساۋلەتى، ەتنوگرافياسى، تاريحى بويىنشا شامامەن بەس مىڭ جازبا جانە باسپالار الىندى، 350-دەن استام كىتاپ، ولاردىڭ ىشىندە ەتنوگرافيا، ارحەولوگيا، تاريح بويىنشا سەريالار جاڭا ەنتسيكلوپەديالىق سوزدىكتەر شىعارىلدى. ايتا بەرسە كوپ قوي. ول كەزدە وسى كەشەندى جۇمىس مەملەكەتتىك يدەولوگياعا اينالىپ، مادەنيەت قايراتكەرلەرى وزدەرىنىڭ مەملەكەتكە قاجەت ەكەنىن سەزىنىپ قالعان ەدى.

سودان بەرى ءتۇرلى مادەني باعدارلامالار جاسالسا كەرەك. بىراق، فلەشموب دارەجەسىنەن اسا قويعان جوق. وسى فلەشموب دارەجەسىندەگى باعدارلامالاردى جيىپ قويىپ، شىنايى مادەنيەتتى ۇلىقتايتىن تاعى ءبىر "مادەني مۇرا" قاجەت-اۋ بىزگە! ءسىز نە دەيسىز؟

ا، ايتپاقشى... شىنايى ونەر يەلەرىن مەرەكەلەرىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاپ قويالىق، اعايىن...

قانات ابىلقايىردىڭ جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz