قازىرگى تاڭدا ەلىمىز مىنا كورونوۆيرۋس دەگەن قاۋىپتى دەرتتىڭ كەسىرىنەن حالىق قاتتى كۇيزەلىپ، قارجىلىق جاعىنان ەرەكشە تاپشىلىق كورىپ وتىرعاندىعى بەلگىلى. وسى ورايدا ءبارىمىزدىڭ دە كورپەمىزگە قاراي كوسىلىپ، قولدا بارىمىزدى بەكەرگە شاشپاي، قايتا ءبىر-بىرىمىزگە قول ۇشىن بەرىپ، وسى تىعىرىقتان ازباي-توزباي شىعۋدىڭ جولىن قاراستىرعانىمىز ابزال. 

الايدا بىزدەردە مۇنداي كەزدە دە بارلىعى مەن بايلىعىن كورسەتىپ قالۋعا تىرىستاتىن، وزگەنى ەمەس، الدىمەن وزدەرىن عانا ويلايتىن، ەشكىمنەن دە ايىلىن جيمايتىن «الىپتار» دا بار كورىنەدى. سولاردىڭ ءبىرى - «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى» اكتسيونەرلىك قوعامى دەگەن الپاۋىت.

ارينە، الەمدىك داعدارىس بۇلاردى دا اينالىپ وتپەگەنى بەلگىلى. سونىڭ سالدارىنان كومپانيانىڭ تابىسى العاشقى توقساندا ءۇش ەسە قۇلدىراپ، ۇلكەن شىعىنعا ۇشارعان. سوسىن، امال جوق، ءوز قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىرازىن قىسقارتۋعا ءماجبۇر بولعان. بۇعان تاڭ قالاتىن ەشتەڭە جوق، ارينە. بۇگىندەر ۇلكەندى-كىشىلى كوپتەگەن كاسىپورىن قاي جەردە قىسقارىپ، قاي جەردە ءبىرجولاتا جابىلماي جاتىر. اڭگىمە وندا ەمەس. ماسەلە، ولاردىڭ قالايشا قىسقارۋىندا. وزگە جەرلەردە قىزمەتكەرلەر سوڭعى ايلىعىن الىپ، جىلى ورنىمەن قوشتاسسا، مۇندا وزدەرى «ەرەكشە قىمبات» سانايتىن قىزمەتكەرلەردى قاتتى قادىرلەيتىن كورىنەدى. سوندىقتان دا ولارعا ەلىمىزدىڭ ەش جەرىندە بولىپ كورمەگەن ادام تاڭقالارلىق «مىرزالىق» تانىتىپتى. الگىندەي قىسقارعان قىزمەتكەرلەردىڭ ارقايسىسىنا بىردەن ءۇش ايلىق جالاقى بەرىلەدى. مۇنى از دەسەڭىز، ولار وسىنداي كولەمدەگى اقشانى ءبىر ەمەس، جارتى جىل بويى الىپ تۇرادى. سونىمەن قاتار بۇلار بيىلعى جىل بويى كومپانيا ەسەبىنەن ەمدەلەدى. قازاقستاننىڭ قاي وڭىرىنە دە كەزدەسپەيتىن مۇنداي جومارتتىق وزگە وڭىرلەردەگى قىسقارىپ جاتقان قىزسمەتكەرلەردىڭ ءوڭى تۇگى، تۇسىنە ەنبەيتىن شىعار. ال مۇنداي اتالىق قامقورلىقتى مۇنداعىلار «دۇنيەجۇزىندە قالىپتاسقان اۋتپلەيسمەنت باعدارلاماسى بويىنشا جۇزەگە اسىردىق» دەپ وزدەرىنە شىر جۇقتىرمايدى. 

ارينە، مۇندايدىڭ شەتەلدە بار ەكەندىگى راس. ول بۇل ءادىستى قانداي دا فيرما وزدەر اسا قادىرلەيتىن ماماندارعا قولداناتىندىعى تاعى دا شىندىق. الايدا، ءوز سايتىندا «قازمۇنايگاز» بۇلاردىڭ قانداي ماماندىق يەلەرى ەكەندىگىن اشىپ ايتپايدى. سوعان قاراعاندا، كومپانيا قيماي قوشتاسقان جانداردىڭ تەگىن ادامدار ەمەستىگىن جورامالداۋعا بولار. ال ولاردىڭ ايلىعىنىڭ قانشا ەكەندىگىن ەش جەردەن دە بىلە المادىق. اتاقتى گۋگل دە ءالسىز، ۆيكيپەديا دا دىم دەمەيدى. ال ءبىزدىڭ كەيبىر دەرەك كوزدەرىمڭىزدىڭ ايتۋىنا قاراعاندا مۇنداعى باسشى قۇرامداردىڭ جالاقىلارى كەم دەگەندە 10-15 مىڭ دوللاردان ياعني  3 ميلليوننان 5 ميلليون تەڭگەگە جەتىپ جىعىلادى. ارينە، مۇنداي مول قارجىمەن التى اي عانا ەمەس، بىرنەشە جىل اندەتە ءجۇرىپ، وزىمىزدە تۇگىلى شەتەلدە دە دەمالۋعا بولادى. حالىققا قاجەتتى ەشتەڭە شىعارماستان، تەك مۇناي مەن گازدى شەتەلگە ساتىپ، قىرۋار قارجىنى جامباسىنا باسىپ جاتقان كومپانيا ،ارينە، نەسىنە ساراڭدىق تانىتسىن. ونىڭ ۇستىنە «كوكەلەرى» «سامۇرىق-قازىنا» مەن ۇلتتىق بانك بولسا، ءتىپتى مۇرتىن بالتا كەسپەيتىندىگى بەلگىلى. 

جالپى، بۇل ۇلتتىق كومپانيا اكتسيونەرلىك قوعام بولعاندىقتان مەملەكەتتىك مەكەمە ساناتىنا كىرەتىندىگى بەلگىلى. ال ولار نە سەبەپتى جالاقىلارىن جاسىراتىندىعىن ءتۇسىنۋ قيىن. جەكە مەنشىك نىسانىنداعى فيرما بولسا ءبىر ءسارى. مۇمكىن بۇعان ولاردىڭ الگى اتىنان ات ۇركەتىن قۇرىلتايشىلارى جاۋاپ بەرەر، بالكىم.

ال ەندى بىزدەگى ەڭ باستى سۇراققا كوشەلىك. اۋ، وسى وتە كەرەمەت دەيتىندەي، جاقسى كادرلارعا ەرەكشە قامقورلىق جاسايتىن اتى دا، زاتى دا تۇسىنىكسىز، الايدا جۇرتقا جاعىمدى باعدارلامالار ەلىمىزدىڭ وزگە دە كاسىپورىندارىندا نەگە قولدانىلمايدى؟ الدە ولار ەكىنشى سورتتاعى كادرلار ما؟ ونىڭ ۇستىنە، مىناۋ قازىرگى زاماندا، حالىق ءتىپتى ايتۋعا ۇيالاتىن، اينالدىرعان 42 مىڭ 500 تەڭگەنى ارەڭ دەگەندە الىپ وتىرعاندا، بۇل كومپانيانىڭ بىزگە كورسەتكەن قىرى ما؟ وزىنەن باسقانى ويلاسا قايتەدى؟ بۇلاردا «حالىقتان ونشا اجىرامايىق، بۇگىنگى مىنا قيىندىقتى حالىقپەن بىرگە كوتەرەيىك» دەگەن قاراراپايىم وي قاپەرىنە دە كىرىپ شىقپاي ما؟ وسى قازىرگى جۇرت قاتتى قىسىلىپ تۇرعاندا، الگىندەي «جومارتتتىق» كورسەتۋ تىم اسىرا سىلتەۋ ەمەس پە؟ الدە، بۇلارعا  جوعارى جاقتان مىندەتتى تۇردە قاتتىراق ايتپاسا بولماي ما؟

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz