ەل بولاشاعى – وسكەلەڭ ۇرپاققا بىلىممەن قوسا ءتالىم-تاربيەنى دە قاتار بەرىپ، ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى تانىتۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى – «قازاق ادەبيەتى» ءپانىن وقىتۋ ەكەندىگى بەلگىلى. مەملەكەتتىك يدەولوگيانىڭ دا باستاۋ الار قاينار بۇلاعىنىڭ ءبىرى – ءتول ادەبيەتىمىز ەكەنى ءسوزسىز. سوندىقتان، اتالعان ءپاننىڭ ماڭىزدىلىعى مەن وزەكتىلىگى تۋرالى ماسەلە قوعامدا دا ءجيى كوتەرىلىپ تۇرادى. وسىعان بايلانىستى، پرەزيدەنتىمىز ق.ك. توقاەۆتىڭ تاپسىرماسىمەن «قازاق ادەبيەتى» وقۋلىقتارىنىڭ مازمۇنىنا تالداۋ جۇرگىزىلگەن بولاتىن. سول جۇمىستار ناتيجەسىندە انىقتالعان بىرقاتار تۇيتكىلدى تۇستاردى نازارلارىڭىزعا ۇسىنعاندى ءجون كورىپ وتىرمىز.

ءبىرىنشى. قازاق ادەبيەتىنىڭ كەيبىر كورنەكتى وكىلدەرى – كلاسسيك اقىن-جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارى وقۋ باعدارلاماسىنا ەنگىزىلمەگەن. اتاپ ايتقاندا، عابيدەن مۇستافين، جۇبان مولداعاليەۆ، جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ جانە باسقا دا بەلگىلى قالامگەرلەردىڭ ەڭبەكتەرى تىس قالعان.

ونىڭ ورنىنا وقۋلىقتاردا قالىڭ جۇرتشىلىق بىلە بەرمەيتىن، ادەبي ورتادا ءالى تولىق مويىندالا قويماعان اقىن-جازۋشىلار كەزدەسەدى.

سونىمەن بىرگە كەيبىر سىنىپتارعا ارنالعان «قازاق ادەبيەتى» وقۋلىعىنا د. لوندون، ر. عامزاتوۆ، ە. حەمينگۋەي، ا. پۋشكين سياقتى شەتەل اقىن-جازۋشىلارىنىڭ ەڭبەكتەرى ەنگىزىلگەن.

ەكىنشى. وقۋلىقتار، نەگىزىنەن، كۇردەلىدەن قاراپايىمعا ءوتۋ ءتاسىلىن قولدانا وتىرىپ ازىرلەنگەن.

اتاپ ايتقاندا، 7-9 سىنىپ وقۋشىلارى م. دۋلاتوۆتىڭ «باقىتسىز جامال» رومانى نەمەسە ءى. جانسۇگىروۆتىڭ «قۇلاگەر» پوەماسى سياقتى كۇردەلى شىعارمالاردى وقيدى. ال 10-11 سىنىپ وقۋشىلارىنا، كەرىسىنشە، س. سەيفۋلليننىڭ «سىر ساندىق» ولەڭى نەمەسە ش. مۇرتازانىڭ «تاۋەكەل توي» اڭگىمەسى سياقتى جەڭىلدەۋ شىعارمالار بەرىلگەن.

ءۇشىنشى. جەكەلەگەن قالامگەرلەردىڭ ءومىربايانى مەن شىعارماسى بىرنەشە سىنىپتا وقىتىلادى. وعان قوسا، كەيبىر اقىن-جازۋشىلاردىڭ شىعارمالارى ءبىر وقۋلىقتىڭ ىشىندە بىرنەشە مارتە وقىتىلاتىن جايتتەر دە كەزدەسەدى.

ءتورتىنشى. ورتا جانە جوعارى سىنىپتارعا (5-11) ارنالعان وقۋلىقتاردىڭ مازمۇنىندا بىرىزدىلىك جوق.

مىسالى، بىرەسە حرونولوگيالىق قاعيدات باسشىلىققا الىنسا، بىرەسە تاقىرىپتىق قاعيدات باسشىلىققا الىنعان. وسى رەتتە، قازاق ادەبيەتى وقۋلىعى 5-11 سىنىپتاردا ءوزارا بايلانىسقان، ءبىر-بىرىنە جالعاسقان تاقىرىپتاردى قامتۋعا نەمەسە ءتول ادەبيەتىمىزدىڭ حرونولوگيالىق دامۋىنا نەگىزدەلۋگە ءتيىس دەپ ويلايمىز.

بۇل – تالداۋ جۇمىسىنىڭ بارىسىندا انىقتالعان كەمشىلىكتەردىڭ ءبىر بولىگى عانا. وسىعان ۇقساس مىسالدار ءالى دە جەتەرلىك. سوندىقتان، الداعى ۋاقىتتا مۇنداي ولقىلىقتاردى بولدىرماۋ ءۇشىن وقۋلىقتاردى دايىنداۋدىڭ قازىرگى جۇيەسى مەن ءتارتىبىن ءبىرشاما جەتىلدىرۋ قاجەت.

مىسالى، بۇگىندە وقۋلىق اۆتورىن تاڭداۋ قۇقىعى باسپالارعا بەرىلگەن. تەندەر ۇتىپ العان باسپا وقۋلىقتى كىمگە جازدىرامىن دەسە ءوز ەركى. سوندىقتان، ءبىر سىنىپقا ارنالىپ ءار باسپادان شىققان «قازاق ادەبيەتى» وقۋلىقتارىنىڭ اۆتورلارى ءارتۇرلى. ياعني، قازىر ءار مەكتەپ وسىنداي ءارتۇرلى اۆتورلار توبى دايىنداعان وقۋلىقپەن وقۋدا.

اۆتورلار توبى وقۋلىققا كىرەتىن قالامگەرلەر شىعارماسىنان بەرىلەتىن ءۇزىندىنى دە ءوزى انىقتايدى. ولاردى ىرىكتەۋدىڭ ناقتى كريتەريلەرى جوق.

جالپى، وقۋلىققا ەنگىزىلەتىن قالامگەرلەر ءتىزىمىن ازىرلەۋ بارىسىندا قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ وي-پىكىرى ەسكەرىلگەنى دە ارتىق بولمايدى. «كەلىسىپ پىشكەن تون كەلتە بولمايدى» دەگەندەي، بۇل قادام جوعارىدا ايتىلعان بىرقاتار تۇيتكىلدىڭ الدىن-الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

مەملەكەت باسشىسى وسى تالداۋ قورىتىندىسىمەن تانىسىپ، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە ماسەلەنى مۇقيات زەردەلەۋدى جانە كەمشىلىكتەردى جويۋدى تاپسىردى. مينيسترلىك ايتىلعان ۇسىنىستاردى قاراستىرىپ، ءتيىستى ۇستانىمدارىن دا بەرەتىن بولادى. وسىنداي كەلەلى جۇمىستار ناتيجەسىندە وقۋلىق ساپاسى ودان ءارى ارتا تۇسەدى دەپ سەنەمىز.

داۋرەن اباەۆ

Abai.kz