ءومىرجان ابدىحالىقۇلى. داۋلى «كەلىن» ءفيلمى ۇلكەن ەكرانعا جول تارتتى
«كەلىن» كوركەم فيلمىنەن كورىنىس. رەجيسسەرى - ەرمەك تۇرسىنوۆ.
قازاقستاندا كورەرمەنىنە جەتپەستەن بۇرىن باسى داۋعا قالعان رەجيسسەر ەرمەك تۇرسىنوۆتىڭ «كەلىن» كينوكارتيناسى ماۋسىمنىڭ 26-سىنان باستاپ ەلدىڭ بارلىق كينوتەاترلارىندا كورسەتىلە باستادى. ەرەكشەلىگى - فيلمدە ەشقانداي ءسوز، كەيىپكەرلەردىڭ ديالوگتارى جوق.
«كەلىننىڭ» تاريحى
«كەلىننىڭ» تاريحى ارىدەن باستالادى ەكەن. 2006 جىلدىڭ 27 ءنشى اقپانىندا www.kinokultura.com سايتىندا جارىق كورگەن قىرعىز رەجيسسەرى، ستسەناريسى، اكتەرى اقتان ارىم قۇباتتىڭ سۇحباتىندا بىلاي دەگەن ەكەن:
«ءفيلمنىڭ نەگىزگى وقيعاسى ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىزدىڭ VII-VIII عاسىرلارىندا بولادى. بۇل يسلام داۋىرىنە دەيىنگى كەزەڭ. كەز-كەلگەن كانوندىق نەگىزدەرگە ۇستىندالعان ءدىن - وزىندىك زاڭدار مەن دوگمالاردان تۇرادى. ال، تاڭىرشىلدىك ءداۋىرىنىڭ ەرەكشەلىگى تىرشىلىكتىڭ تابيعاتپەن تۇتاسىپ جاتۋىندا.
«كەلىن» - وزدەرىن تابيعاتتىڭ ءبىر بولشەگى سانايتىن ادامداردىڭ ءومىرى تۋرالى. «كەلىن» يدەياسى ون جىلدان بەرى بار. ونى مارات سارۇلى ەكەۋمىز بىرلەسىپ جازعان ەدىك. يدەيانىڭ جۇزەگە اسۋىنىڭ العاشقى قادامى سەرگەي بودروۆ مەنىڭ جۇمىستارىمنىڭ ىشىنەن وسى «كەلىندى» ۇناتقانىنان باستالدى.
«كەلىن» كوركەم فيلمىنەن كورىنىس. رەجيسسەرى - ەرمەك تۇرسىنوۆ.
قازاقستاندا كورەرمەنىنە جەتپەستەن بۇرىن باسى داۋعا قالعان رەجيسسەر ەرمەك تۇرسىنوۆتىڭ «كەلىن» كينوكارتيناسى ماۋسىمنىڭ 26-سىنان باستاپ ەلدىڭ بارلىق كينوتەاترلارىندا كورسەتىلە باستادى. ەرەكشەلىگى - فيلمدە ەشقانداي ءسوز، كەيىپكەرلەردىڭ ديالوگتارى جوق.
«كەلىننىڭ» تاريحى
«كەلىننىڭ» تاريحى ارىدەن باستالادى ەكەن. 2006 جىلدىڭ 27 ءنشى اقپانىندا www.kinokultura.com سايتىندا جارىق كورگەن قىرعىز رەجيسسەرى، ستسەناريسى، اكتەرى اقتان ارىم قۇباتتىڭ سۇحباتىندا بىلاي دەگەن ەكەن:
«ءفيلمنىڭ نەگىزگى وقيعاسى ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىزدىڭ VII-VIII عاسىرلارىندا بولادى. بۇل يسلام داۋىرىنە دەيىنگى كەزەڭ. كەز-كەلگەن كانوندىق نەگىزدەرگە ۇستىندالعان ءدىن - وزىندىك زاڭدار مەن دوگمالاردان تۇرادى. ال، تاڭىرشىلدىك ءداۋىرىنىڭ ەرەكشەلىگى تىرشىلىكتىڭ تابيعاتپەن تۇتاسىپ جاتۋىندا.
«كەلىن» - وزدەرىن تابيعاتتىڭ ءبىر بولشەگى سانايتىن ادامداردىڭ ءومىرى تۋرالى. «كەلىن» يدەياسى ون جىلدان بەرى بار. ونى مارات سارۇلى ەكەۋمىز بىرلەسىپ جازعان ەدىك. يدەيانىڭ جۇزەگە اسۋىنىڭ العاشقى قادامى سەرگەي بودروۆ مەنىڭ جۇمىستارىمنىڭ ىشىنەن وسى «كەلىندى» ۇناتقانىنان باستالدى.
ول مەنى قازاق ستسەناريسى ەرمەك تۇرسىنوۆپەن تانىستىردى. ءبىز بىرلەسىپ جۇمىس ىستەي باستادىق. ەرمەك ستسەناريدى جەتىلدىرىپ، باس-اياعىن جيناقتاپ دايىنداپ شىقتى. ءسويتىپ، دايىن ستسەناري «قازاقفيلمنىڭ» ديرەكتورى سەرگەي ءازىموۆتىڭ قولىنا ءتۇسىپ، ول ءوز كەزەگىندە ونى قازاقستاننىڭ مادەنيەت مينيسترلىگىنىڭ تەندەرىنە وتكىزدى».
اقتان ارىم قۇبات «كينوداعى كەيىپكەردىڭ ءبىرى - باقتاشىنىڭ ءولى ءتانىن گريف اتتى قۇس ابدەن جەپ كەتكەننەن كەيىن سۇيەگىن جيناپ الادى. سويتسەك، تيبەتتە ءالى كۇنگە، ءدال ءبىزدىڭ كينوداعىداي، ولگەن ادانىڭ ءتانىن گريفكە جەگىزەتىن سالتتى ساقتاعان ەتنوس بار ەكەن. ءسويتىپ، ويدان شىعارىلعان نارسە ناقتى ومىردە بار بولىپ شىقتى» دەپ جازادى.
«كەلىننىڭ» تۇساكەسەرىندەگى ءباسپاسوز حابارلاماسىندا اقتان ارىم قۇبات يدەيا اۆتورى ءارى كراەاتيۆتى پروديۋسسەر دەپ كورسەتىلىپتى.
«كەلىننىڭ» داۋى
بۇدان كەيىن ءفيلمنىڭ «قىزىعى» ءتۇسىرىلىم اياقتالعاننان كەيىن باستالعانى جايىندا كەزىندە ازاتتىق راديوسى حابارلاعان بولاتىن. 2009 جىلى 11 اقپان كۇنى رەجيسسەر ەرمەك تۇرسىنوۆ الماتىدا باق مەن كينوسىنشىلارعا جابىق كورسەتىلىم وتكىزدى.
رەجيسسەردىڭ بۇل ءىسىن وزىمبىلەمدىك دەپ تاپقان «قازاقفيلم» باسشىلىعى ونى سىنعا الىپ، «كينونىڭ اۆتورلىق قۇقى «قازاقفيلمگە» تيەسىلى. ول ءۇشىن ءبىز ەرمەك تۇرسىنوۆقا 9 ملن. تەڭگە تولەگەنبىز، ال ول ءبىزدىڭ رۇقساتىمىزسىز جابىق كورسەتىلىم وتكىزدى» دەپ داۋ شىعاردى.
اقىر سوڭىندا، «كەلىن» كوركەم ءفيلمى «قازاقفيلمنىڭ» ءونىمى رەتىندە ۇلكەن ەكرانعا جول تارتتى. «كەلىن» قاتتى سىنعا دا ۇشىرادى. ءفيلمدى سىنعا الۋشىلاردىڭ ءبىرى «قازاقفيلم» كوركەمدىك كەڭەسىنىڭ مۇشەسى، كينوستسەناريست، جازۋشى دۋلات يسابەكوۆ ونى «قيالي، وتىرىك كينو» دەپ اتايدى:
«بىزدەن كىم ءوتىندى تاريحي كينو تۇسىرىڭدەر دەپ؟ قازاقتىڭ، تۇركىنىڭ تاريحىن تۇسىرەمىز دەپ، «كەلىندى» تۇسىردىك. جارايدى، ءتۇسىرسىن. بىراق وسىنداي وتىرىك كينو تۇسىرۋگە بولا ما؟ مەيلى، وتىرىك بولا بەرسىن، بىراق تاعى دا قازاقتى جەرگە قاراتاتىن فيلمدەردىڭ قاتارىن تولىقتىردى. جاڭا ءبىر كينو جارىق كورگەن سايىن قازاق جەرگە قارايدى»، - دەدى دۋلات يسابەكوۆ.
الايدا، رەجيسسەر ەرمەك تۇرسىنوۆتىڭ بۇعان قارسى ايتار ءۋاجى بار.
- بۇل جەردەن تاريحي دەرەك ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق. بۇل - كوركەم دۇنيە. ءومىردىڭ شىندىعى مەن ونەردىڭ شىندىعى بار، بۇل ەكەۋىن شاتاستىرۋعا بولمايدى. مەنىڭشە، «كەلىنگە» وسى تۇرعىدان قاراۋ كەرەك، - دەدى ەرمەك تۇرسىنوۆ ازاتتىق راديوسىنا.
«كەلىننىڭ» وقيعاسى
فيلم سامىرسىن، قاراعايلى قارلى تاۋ كورىنىسىنەن باستالادى. تيتردا ءفيلمنىڭ اتاۋىنان كەيىن «التاي، ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىزدىڭ ءىى عاسىرى» دەگەن جازۋ شىعادى. ءسويتىپ، قىزدى ۇزاتۋعا دايىنداپ جاتقان كونە تۇركىنىڭ عۇرپى كورىنىس تابادى.
ءارى قاراي قالىڭدىق ءۇشىن قىزدىڭ اكەسىنە تارتۋ-تارالعى جاساپ، وتىرعان باقتاشى مەن اڭشىنىڭ بەينەسىن كورەمىز. اقىرى، تارتۋ-تارالعى جاعىنان اڭشىدان اسقان باقتاشى قىزدى الىپ كەتە بارادى. نەگىزگى كەيىپكەر بەسەۋ: باقتاشى، اڭشى، ەنە، قاينى جانە كەلىن. وقيعا اڭشى مەن باقتاشىنىڭ كەزدەسىپ، اڭشىنىڭ باقتاشىنى ءولتىرۋى ارقىلى شيەلەنىسە داميدى.
كينونىڭ ءون-بويىندا بىرنەشە ەروتيكالىق كادرلار بار. «كەلىن» امەڭگەرلىكپەن قاينىسىنا قوسىلادى. اڭشىمەن اۋەيى بولادى. اقىر سوڭىندا، باقسى ەنەسىمەن بىرگە قالىپ، بوسانادى. كىمنەن ەكەنى بەلگىسىز بالاعا باقسى ەنە كوكبورىنى ساۋىپ، ءسۇتىن بەرەدى دە، ءوزى اجالىمەن جۇزدەسۋگە بەت الادى.
كارتينانىڭ سوڭىندا باقسى ەنەسىنەن قالعان باقسىلىق تاياق پەن كىشكەنتاي سابيىمەن كەلىن قالادى. بار بولعان نەگىزگى وقيعا وسىنداي. كينودا ءسوز جوق.
«كەلىنگە» كوزقاراس
ءفيلمنىڭ كورسەتىلىمىنەن سوڭ ازاتتىق ءتىلشىسى سوزگە تارتقان ەكى رەجيسسەردىڭ ءبىرى ساتىبالدى نارىمبەتوۆ شىعارما وزىنە ۇناعانىن ايتىپ قىسقا قايىرسا، رەجيسسەر بولات اتاباەۆ رەجيسسەردىڭ ەڭبەگىنە ءتانتى بولعانىن ايتتى.
- ەستەتيكالىق تالعامى جوعارى تۋىندى دەپ قابىلدايمىن. ەستەتيكانىڭ سوزگە عانا بايلانىپ قالماعانىن رەجيسسەر دالەلدەگەن. ءبىر ءسوز جوق، دىبىستىڭ سەمانتيكاسى، دىبىستىڭ ەموتسياسى ارقىلى كوپ دۇنيەنى بەرگەن. ادامنىڭ ءومىر سۇرۋدەگى ىشكى قۋاتىنىڭ بيىك شارىقتاۋ شەگىن كورسەتكەن. رەجيسسەر مەن اكتەرلارعا باسىمدى يەمىن، - دەدى بولات اتاباەۆ.
ءومىرجان ابدىحالىقۇلى
«ازاتتىق» راديوسى 27 ماۋسىم 2009 جىل
