بۇگىن قازاقستاننىڭ «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ سايلاۋ الدىنداعى XVI قۇرىلتايى ءوتتى. وندا پارتيانىڭ سايلاۋالدى باعدارلاماسى مەن ءماجىلىس دەپۋتاتتىعىنا ۇسىنىلاتىن ازاماتتاردىڭ ءتىزىمى بەكىتىلدى.

جيىن بارىسىندا پارتيا توراعاسى، ءماجىلىس دەپۋتاتى ازات پەرۋاشەۆ قازاقستانعا «قازاق رەسپۋبليكاسى» اتاۋىن قايتارۋدى قايتا ۇسىندى.

«بيىل الاش اۆتونومياسىنان باستاۋ الاتىن جانە قازىرگى قازاقستاننىڭ نەگىزىن قالاعان قازاق رەسپۋبليكاسىنا 100 جىل تولدى. الدىمەن قاتەلەسىپ قىرعىز اۆتونوميالىق رەسپۋبليكاسى دەپ اتالىپ، بەس جىلدان كەيىن سۇلتانبەك قوجانۇلى، ساكەن سەيفۋللين، جالاۋ مىڭبايۇلى جانە باسقا دا تۇلعالاردىڭ ارقاسىندا رەسپۋبليكامىزعا ۇلتىمىزدىڭ ءتول اتاۋى قايتارىلدى.

بىلتىر «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى ۇكىمەتكە بۇل تاريحي داتانى رەسمي تۇردە اتاپ ءوتۋدى جانە قازاقستان اتىمەن قاتار توتاليتارلىق كەڭەس بيلىگىنىڭ ءوزى مويىنداعان قازاق رەسپۋبليكاسى اتاۋىن قولدانۋ تۋرالى ماسەلەنى كوتەردى. بۇل باستامانى ش. ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح ينستيتۋتى قولدادى. بىراق ءبىزدىڭ شەنەۋنىكتەر ءۇنسىز قالدى. سوندا دا ءبىز تاريحي بىرلىگىمىزدى بىلدىرەتىن قازاق رەسپۋبليكاسى مەملەكەتتىك اتاۋىن قايتارۋدى ءجون دەپ سانايمىز»، - دەپتى ازات پەرۋاشەۆ.

«اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ باعدارلاماداعى ەڭ نەگىزگى باسىمدىق – تاۋەلسىزدىك جانە الاش ۇلتتىق يدەياسى ەكەنىن باسا ايتتى.

«سوڭعى كەزدەگى بىرقاتار وقيعا تىزبەگى بىلتىر قر تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ مەملەكەت بيلىگىن وركەنيەتتى تۇردە جاڭا باسشىعا تاپسىرۋى دەر كەزىندە بولعانىن ۋاقىتتىڭ ءوزى دالەلدەپ وتىر. نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ پرەزيدەنتتىك جۇيەسى ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ باستاۋىندا، مەملەكەتتىك ينستيتۋتتاردىڭ قالىپتاسۋىندا، تۇبەگەيلى نارىقتىق جانە قوعامدىق رەفورمالاردى جۇرگىزۋدە جانە باسقا ەلدەرمەن قارىم-قاتىناس ورناتۋدا تاريحي ميسسياسىن ورىندادى. كەلەسى كەزەڭدە قازاقستان قالىپتاسقان مەملەكەت رەتىندە اياق باستى. ال ەندىگى ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن جاڭا تاسىلدەر كەرەك. مەملەكەت باسقارۋ ىسىنە قوعام جان-جاقتى ارالاسىپ، ونى باقىلاۋى كەرەك. ەلىمىزگە الەۋمەتتىك-ەكونونميكالىق سالادا، ساياسي جۇيەگە دە تۇبەگەيلى وزگەرىستەر قاجەت.

اتالعان وزگەرىستەردى تىم سوزا بەرۋدىڭ قاۋىپتىلىگى سوندا، بۇل ۋكراينا، بەلارۋس پەن قىرعىز ەلىندەي مەملەكەتتىك داعدارىسقا اكەپ سوعۋى مۇمكىن. ال تاۋەلسىزدىكتىڭ ەڭ باستى كەپىلى – قارۋ ەمەس، ءوز مەملەكەتىن سىيلايتىن، باعالايتىن ازاماتتىق قوعام بولۋى كەرەك. سوندىقتان، قازىرگى بيلىك مودەلىنە ءبىر عانا بالاما بار. ول – تەرەڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالاردى قابىلداپ، جۇزەگە اسىرۋ قاجەت. «اق جول» دەموكراتيالىق پارتياسى جاڭا جانە ءادىل قازاقستانعا اپاراتىن وزگەرىستەر باعدارلاماسىن ۇسىنادى. سول باعدارلاماداعى باستى باسىمدىعىمىز – تاۋەلسىزدىك جانە الاش ۇلتتىق يدەياسى.

ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن ۇلتتىق مۇددەلەر – مەملەكەتتىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارى. حح عاسىرداعى «الاش» ۇلتتىق اۆتونومياسىنىڭ كوشباسشىسى ءاليحان بوكەيحان «مەملەكەتتىگى جوق حالىق – جەتىم» دەدى. ال قر تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ «تاۋەلسىزدىك ءۇشىن قۇرباندىققا اياناتىن ەشتەڭە جوق» دەدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ونىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرىن قورعاۋ – ءوزىن رەسپۋبليكا ازاماتى سانايتىن كەز كەلگەن ادامنىڭ پارىزى. تاۋەلسىزدىك – ءبىزدىڭ ەلىمىز، جەرىمىز، ءتىلىمىز بەن ءدىلىمىز. تاۋەلسىزدىك – ءبىزدىڭ ءوز جولىمىزدى تاڭداۋ مۇمكىندىگىمىز، كەلەشەك ۇرپاقتىڭ بولاشاعى ءۇشىن ءبىزدىڭ جاۋاپكەرشىلىگىمىز»، - دەيدى ا. پەرۋاشەۆ.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، ءماجىلىس دەپۋتاتى ازات تۇرلىبەكۇلىنىڭ قازاق رەسپۋبليكاسى اتاۋىن قايتارۋ تۋرالى ۇسىنىستى بىلتىر قاڭتاردا ۇسىنعان.

وندا:

«1920 جىلى تامىز ايىندا موسكۆادا سوۆناركوم شەكارا ماسەلەسىن جان الىسىپ تالقىلاعاندا، ءالىمحان ەرمەكوۆ بىرنەشە رەت بايانداما جاسادى. وسى جۇمىسقا احمەت بايتۇرسىن، ءاليحان بوكەيحان جانە باسقا دا قازاق دەلەگاتسياسىنىڭ 12 مۇشەسى تىكەلەي قاتىستى.

سوندا ولار ارنايى ەكسپەديتسيالاردا جيناستىرعان عىلىمي دەرەكتەرگە سۇيەنىپ، قازاق جەرىنىڭ تۇتاستىعىن دالەلدەپ شىقتى. ناتيجەسىندە، سول جىلى اۆتونومدى كەڭەستىك رەسپۋبليكا قۇرىلىپ، 1925-ءشى جىلدان باستاپ وعان حالقىمىزدىڭ ءتول «قازاق» دەگەن اتاۋى بەرىلدى.

قازاقستان اتاۋىمەن قاتار رەسمي تۇردە قولدانىلۋى ءۇشىن – قازاق رەسپۋبليكاسى اتاۋىن قايتا ەنگىزۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋدى ۇسىنامىز»، - دەلىنگەن.

سول كەزدەگى ۇكىمەت باسشىسى باقىتجان ساعىنتاەۆقا جولدانعان دەپۋتاتتىق ساۋالدا:

«مۇنداي باستامانى 5 جىل بۇرىن، «ماڭگىلىك ەل» تۇجىرىمداماسىن تالقىلاۋ بارىسىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ءوزى ۇسىنعان بولاتىن. ءبىزدىڭ ويىمىزشا ەلباسىمىزدىڭ ۇستانىمىن ىسكە اسىراتىن كەز كەلدى.

قارانى – قارا، اقتى – اق، قازاقتى – قازاق دەپ اتاۋىمىز كەرەك.

ءتىپتى توتاليتارلىق سوۆەت وكىمەتى مويىنداعان قازاق اتىن رەسپۋبليكامىزعا قايتارۋ – تەك تاريحي ادىلەتتى قۇرمەتتەۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، بارشا كوپۇلتتى وتانداستارىمىزدىڭ بىرلىگى مەن ىنتىماعىن ودان ءارى نىعايتۋعا سەرپىن بەرەتىنىنە سەنىمدىمىز»، - دەپ جازىلعان.

ال بىلتىرعى جىلدىڭ اقپانىندا سول كەزدەگى سەنات توراعاسى، قازىرگى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومرت توقاەۆ بۇل ۇسىنىسقا قارسى شىققان.

«مەملەكەت اتاۋى قازاقستان رەسپۋبليكاسى بولىپ قالۋى ءتيىس. قىرۋار حالىقارالىق كەلىسىمدەردى ءبىزدىڭ پرەزيدەنتىمىز قازاقستان رەسپۋبليكاسى اتىنان باقىلادى. بىزدە مەملەكەت اتاۋىن وزگەرتۋدەن باسقا دا ماسەلە جەتەرلىك»، - دەپ مالىمدەگەن توقاەۆ.

Abai.kz