بۇگىندەرى بيلىك پەن قاراپايىم حالىق اراسىنداعى الشاقتىقتىڭ ازايماي وتىرعاندىعى ەشكىمگە دە قۇپيا ەمەس. مۇنىڭ سىرى دا بارشاعا ءمالىم. بۇقاراعا باعىنبايتىن، وعان ەسەپ بەرمەيتىن، تەك جوعارىعا عانا جالتاقتاپ وتىراتىن باسشىلاردان قانداي اشىقتىق پەن جاناشىرلىق كۇتۋگە بولادى؟

ال ولاردىڭ اتقارىپ جۇرگەن جۇمىستارىن سىن كوزىنەن وتكىزۋگە باعىتتالعان ءوڭىر باسشىلارىنىڭ ەسەپ بەرۋى بوسسوزدىلىك پەن كوزبوياۋشىلىققا اينالعالى قاشان. ونىڭ ۇستىنە مۇنداي اكىمدەردى تىعىرىققا تىرەيتىن، ناقتى فاكتى مەن مىقتى ۋاجگە نەگىزدەلگەن وتكىر سۇراقتاردىڭ قويىلماۋى الگىندەي اكىمدەردىڭ مۇنداي ەسەپ بەرۋدى ءوزىن-ءوزى ماقتاۋعا باعىتتالعان سۇرەڭسىز باياندامالارعا اينالدىرىپ كەتكەندىگى بەلگىلى. ەندى وعان قانداي سۇراققا تولىمدى دا قونىمدى جاۋاپ بەرۋدىڭ ورنىنا، ونى اينالىپ ءوتۋدى تەرەڭ يگەرگەندىگى دە شىنايى ەسەپ بەرۋگە ۇلكەن كەدەرگى كەلتىرىپ وتىر.

وزگە وڭىرلەردى بىلمەيمىن، ال ءبىزدىڭ وبلىستىڭ اكىمى ارحيمەد مۇقانبەتوۆ بۇل «ونەردى» ەرەكشە مەڭگەرگەن. وعان وسى وتكەن اپتادا عانا نۇر-سۇلتاندا پرەزيدەنت جانىنداعى ورتالىق كوممۋنيكاتسيا قىزمەتىندەگى ونلاين فورماتىندا وتكىزگەن ەسەپ بەرۋ كەزدەسۋى ايقىن كۋا. كولەمدى كورسەتكۋىشتەرگە تولى ۇزاق-سونار بايانداماسى جۇرتتى جالىقتىرعاندىعىن بىلاي قويعاندا، قويىلعان سۇراقتاردىڭ دەڭگەيى دە سول باياندامانى قولداۋعا اينالىپ كەتكەندەي. ايتپەسە، رەسپۋبليكالىق ءبىر گازەتتىڭ:»سىزدەردە تۇرعىن ءۇي ماسەلەسى قالاي شەشىلىپ جاتىر؟» دەگەن ساۋالىن وبلىستاعى باسپانا جاعدايىن انىقتاۋعا سەپتىگى تيەدى دەپ ويلاۋدىڭ ءوزى كۇپىرلىك. قاي اكىم: «ويباي، بىزدە بۇل ماسەلە مىقتاپ اقساپ تۇر. ونى شەشۋگە ازىرگە مۇمكىندىك بولماي جاتىر» دەپ اعىنان جارىلادى دەيسىڭ. قايتا كەرىسىنشە وندا بارىپ ەشكىم دە  تەكسەرە المايتىن، جۇرتتىڭ باسىنا جۇماق ورناتاتىنداي تسيفلاردى ءتىزىپ شىعاتىندىعى انىق قوي. ارحيمەد تە تاجىريبەلى باسشى. تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىندە «قوستانايدا قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاتىپ» قويدى.

ال شىندىعىندا مۇنداعى سالىنعان ۇيلەردىڭ سانى بار دا ساپاسى جوق ەكەندىگىن، سونىڭ سالدارىنان كەيبىر پاتەرلەردىڭ ءىشى قىستا ازىناپ، ونداعى تۇرعىندار تۋىسقاندارىن جاعالاپ كەتكەندىگىن، بولماسا جاڭادان عانا بوي كوتەرگەن بەس قاباتتى ءۇيدىڭ ىرگەتاسى دۇرىس سالىنباعاندىعىنان ويسىراي قۇلاعاندىعىن، وسىنداي سەبەپپەن ءۇش قاباتى ءبىتىپ قالعان تاعى ءبىر ءۇيدىڭ قۇرىلىسىن توقتاپ قالعاندىعىن، ال ەندى كەيبىر ۇيلەردە نە گاز بولمايتىندىعى نەمەسە جەدەل ساتى ىستەمەي، ۇلكەن كىسىلەردىڭ توعىزىنشى قاباتقا ازەر كوتەرىلىپ جۇرگەندىگىن اناۋ استاناداعى وقىرمان مەن كورەرمەن قايدان ءبىلسىن؟ جۋرناليستەردىڭ جول سالۋ، قازاندىقتار جايلى سۇراقتارى دا وسى پىشىندەس شالا پىسكەن دۇنيەلەر ەكەندىگىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ۇيات. وسى ورايدا: «نەگە ءتىلشى اعايىندار الدىمەن سول وڭىردەگى اسا كۇردەلى، ءالى دە شەشىمىن تابا الماي جۇرگەن جايتتاردى ساراپتاپ الىپ، نەگە سوسىن سالماقتى سۇراق قويمايدى؟» دەگەن وي تۋىندايدى. بۇل نە، بيلىككە ءبىر جاعىنىپ قالۋ ما، الدە كاسىبي دەڭگەيدىڭ ابدەن قۇلدىراعاندىعىنىڭ بەلگىسى مە؟

ايتپەسە، نەگە، ماسەلەن، وبلىسىمىزدا مىنا كورونوۆيرۋس دەگەن ىندەت بوي بەرمەي كەتىپ، كۇنىگە 70-80 ادام اۋىرىپ، ەلىمىزدە الدىڭعى قاتاردان تۇسپەي وتىرعانىمىز ەشكىمدى دە الاڭداتپاي ما؟  الاڭداتۋدى ايتاسىز، اكىمىمىز وسى ىندەتتىڭ نە سەبەپتى جىلدام تارالۋىنىڭ سەبەپتەرىن اشىپ كورسەتۋدىڭ ورنىنا، بۇل اسا قاۋىرت شارۋانىڭ «جابۋلى قازان» كۇيىندە قالعاندىعى ۇنايتىن ءتارىزدى. ايتپەسە ءبىر ءتىلشىنىڭ:  «پرەزيدەنتىمىز وڭىرلەردە كورونوۆيرۋستى جۇقتىرعانداردىڭ سانىن بۇرمالاپ كورسەتەتىن جامان ادەت بارىن ايتتى. وندايلار سىزدەردە دە بار كورىنەدى» دەگەن ساۋالىنا، امالسىز: «ءيا، بىزدە دە كەزدەستى. ول ەلۋدەن ءسال عانا استام (سوندا ول قانداي ءسال عانا؟) جاعدايلار ەدى. ونىڭ سەبەبى--زەرتحانالار قاجەتتى دەرەكتەردى كەشىكتىرىپ، دەر كەزىندە جىبەرمەگەن» دەگەن جالپىلاما جاۋاپ الدى. ال ەندى «ول نە سەبەپتى ۋاقىتىندا جىبەرىلمەيدى؟ بۇعان كىمدەر جاۋاپتى؟ وندايلارعا قانداي شارالار قولدانىلدى؟» دەگەن كوكەيكەتەستى سۇراقتار مۇلدەم جاۋاپسىز قالدى. ياعني ارحيمەدشە ايتقاندا «قوي دا امان، قاسقىر دا توقتىڭ» جايى.

بىزدىڭشە، مۇنداي القالى جيىندا وبلىسىمىزداعى اسا كۇردەلى جايتتار مىندەتتى تۇردە قامتىلۋى كەرەك ەدى. وكىنىشكە قاراي، اكىم ولاردى دا اسقان شەبەرلىكپەن اينالىپ ءوتتى. ماسەلەن، وزگەسىن بىلاي قويعاندا ءبىزدىڭ وڭىرىمىزدە سىبايلاس جەمقورلىق بارىنشا ۇدەپ تۇر. بۇل دەرت اۋىل اكىمدەرىنەن باستاپ، اۋدان مەن قالا اكىمدەرىنىڭ ورىنباسارلارىن، ءارتۇرلى اكىمدىكتىڭ جاۋاپتى قوىزمەتكەرلەرىن تۇگەل قامتۋعا اينالعان. الايدا، وعان اكىمىزدىڭ ونشا باسى اۋىرا قويمايتىن سەكىلدى. ماسەلەن، وتكەندە وبلىسىمىزدا ەكى بىردەي ۇلكەن مەكەمە - وبلىستىق ونكولوگيا جانە تۋبەركۋلەزگە قارسى كۇرەس ديسپانسەرلەرىنىڭ ەكى بىردەي باس دارىگەرى پارامەن ۇستالىپ، ءىستى بولدى. الايدا ولاردى تاعايىنداعان وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى دۋدنيكتىڭ مۇرتى دا قيسايعان جوق. قابىلدانعان زاڭعا سايكەس قاراماعىنداعى قىزمەتكەرلەر جەمقورلىققا ۇرىنسا، ونىڭ باسشىسى وتستاۆكاعا كەتۋگە ءتيىستى دەپ، تايعا تاڭبا باسقانداي ەتىپ دەپ جازىلسا دا، وعان بىلق ەتكەن دۋدنيك تە، وعان ەڭ بولماسا «مۇنىڭ قالاي؟» دەگەن ارحيمەد تە بولعان جوق. سونان سوڭ، وبلىسىمىزدا سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ناتيجەلى ءجۇرىپ جاتىر دەۋگە اۋىز بارمايدى.

ال وبلىسىمىزدا بيۋدجەت قاراجاتىن ياعني حالىقتىڭ ماڭداي تەرىمەن تاپقان اقشاسىن قالاي بولسا، سولاي جۇمساۋ «وزىندىك ءبىر داستۇرگە» اينالعان سىڭايلى. ويتكەنى ونى باقىلاپ جاتقان جان بالاسى جوق. ماسەلەن، بىلتىردان بەرى قوستانامەن ىرگەلەس جاتقان ۇلكەن ءبىر شاھار - رۋدنىيداعى 320 ميلليون تەڭگەگە ورنتالىعان اينالمالى دوڭگەلەك (كولەسو وبوزرەنيە) ورناتىلعان بويدا ىسكە جارامايتىندىعى انىقتالىپ، «ەندى ودان قالاي قۇتىلامىز؟» دەپ جەرگىلىكتى سوتتىڭ باسى قاتىپ ءجۇر. قۇردىمعا كەتكەن وسى اقشا قالاي قايتارىلادى؟ بۇعان كەزىندە سول قالا اكىمى نەگە باقىلاۋ جاساماعان؟ ءتىپتى وسىنشاما قارجىنىڭ ىسىراپ بولۋىنا سول قالالىق اكىمدىكتىڭ قۇرىلىس ءبولىمىنىڭ باسشىسى عانا كىنالى دەگەن ەرتەگىگە كىم سەنەدى؟ مەن بۇل وبلىس باسشىسى ەسەبىندە اناۋ-مىناۋ ەمەس، قولاقپانداي 320 ميلليون تەڭگەنىڭ ورنىمەن جۇمسالىپ جاتقاندىعىنا اندا-ساندا بولسا دا، كوز سالىپ قويۋعا ءتيىستى ارحيمەد جايلى ءسوز قوزعاپ تا وتىرعان جوقپىن.

مىنە، بىزدەگى كەيىنگى كەزدە ۇلكەن ۇردىسكە اينالعان وبلىس اكىمدەرىنىڭ جوعارىعا ەسەپ بەرۋ دەگەن كوزبوياۋشىلىق پەن جالعان اقپاراتقا قۇرىلعان سپەكتاكل  سەكىلدى ءوزىمىزدى-ءوزىمىز الداۋ ويىنى وسىنداي. بۇل تەك ءبىزدىڭ وبلىسقا عانا ءتان دەگەن اسىرا سىلتەۋشىلىكتەن اۋلاقپىن.  بۇل وزگە وڭىرلەردىڭ اكىمدەرىنە تىكەلەي قاتىستى، بارىنە دە ورتاق دۇنيە. ەگەر مۇنداي كەزدەسۋلەردە وڭىرلەردىڭ شىنايى بەينەسى اشىلىپ، ونداعى كۇردەلەنگەن ماسەلەلەر مەن اسا وزەكتى پروبلەمالار سارالانباسا، ونداي دوكەيلەردى قانشاما نوكەرلەرىمەن بىرگە استاناعا شاقىرىپ، ولارعا جايلى دا جاقسى ورىن بەرىپ، بيۋدجەت اقشاسىن ىسىراپ ەتۋدىڭ قاجەتى دە جوق شىعار. قايتارىمى جوق دۇنيەنىڭ قىپ-قىزىل زيان ەكەندىىگىن ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق.

جايبەرگەن بولاتوۆ

Abai.kz