وتكەن جىلى اۋدان حالقىن مەديتسينالىق قامتۋدىڭ جاي-جاپسارى جونىندە باسپاسوزدە جازۋداي-اق جازىلدى. وبلىستىق «اتىراۋ» گازەتىندە «اۋقاتتى اۋداننىڭ ساۋلىعىندا اقاۋ بار، ونى قالپىنا كەلتىرۋ – ءبىرىنشى كەزەكتەگى مىندەت» (3 شىلدە، 2008ج.), «توسىننان كۇن سۋىتسا، قيىندىق بولار ءتۇرى بار» (18 قازان، 2008ج.) جانە «تەسىك وكپە قازىنالى ايماقتىڭ قورقىنىشىنا اينالدى» (29 مامىر، 2008ج.) دەگەن سىني ءارى ساراپتاما ماتەريالدار جاريالانىپ، كەمشىلىكتى تۇزەتۋدىڭ ناقتى جولدارى كورسەتىلگەن ەدى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەسى سول كەزدەرى اۋداندىق ءماسليحاتتىڭ سەسسياسىندا ادەيى قارالىپ، جۇمىستى جاقسارتۋعا باعىتتالعان شارالار دا الىنعان.
قىسقاسى، بۇدان ءىستىڭ العا جىلجۋى بايقالمادى. جاقىندا اۋداندىق ءماسليحات جانىنداعى «حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم، مادەنيەت جانە جاستار جونىندەگى» تۇراقتى كوميسسياسى كەزەكتى وتىرىسىندا بۇرىن سەسسيادا قاراعان وسى ماسەلە تۋرالى شەشىمنىڭ ورىندالۋ بارىسىن جانە وبلىستىق گازەتتە كوتەرىلگەن جوعارىداعى سىني ماتەريالداعى اتالعان كەمشىلىكتەردىڭ قانشالىقتى ىسكە اسقاندىعىن قارادى.
تۇراقتى كوميسسيادا اۋداندىق ءماسليحات حاتشىسى م.كەنعانوۆ سويلەپ، بۇل ماسەلەنىڭ سەسسيادا كوتەرىلگەندىگىن، «اتىراۋ» گازەتىندە بىرنەشە رەت سىني ماتەريالدار جارىق كورگەندىگىن تىلگە تيەك ەتتى.

وتكەن جىلى اۋدان حالقىن مەديتسينالىق قامتۋدىڭ جاي-جاپسارى جونىندە باسپاسوزدە جازۋداي-اق جازىلدى. وبلىستىق «اتىراۋ» گازەتىندە «اۋقاتتى اۋداننىڭ ساۋلىعىندا اقاۋ بار، ونى قالپىنا كەلتىرۋ – ءبىرىنشى كەزەكتەگى مىندەت» (3 شىلدە، 2008ج.), «توسىننان كۇن سۋىتسا، قيىندىق بولار ءتۇرى بار» (18 قازان، 2008ج.) جانە «تەسىك وكپە قازىنالى ايماقتىڭ قورقىنىشىنا اينالدى» (29 مامىر، 2008ج.) دەگەن سىني ءارى ساراپتاما ماتەريالدار جاريالانىپ، كەمشىلىكتى تۇزەتۋدىڭ ناقتى جولدارى كورسەتىلگەن ەدى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەسى سول كەزدەرى اۋداندىق ءماسليحاتتىڭ سەسسياسىندا ادەيى قارالىپ، جۇمىستى جاقسارتۋعا باعىتتالعان شارالار دا الىنعان.
قىسقاسى، بۇدان ءىستىڭ العا جىلجۋى بايقالمادى. جاقىندا اۋداندىق ءماسليحات جانىنداعى «حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم، مادەنيەت جانە جاستار جونىندەگى» تۇراقتى كوميسسياسى كەزەكتى وتىرىسىندا بۇرىن سەسسيادا قاراعان وسى ماسەلە تۋرالى شەشىمنىڭ ورىندالۋ بارىسىن جانە وبلىستىق گازەتتە كوتەرىلگەن جوعارىداعى سىني ماتەريالداعى اتالعان كەمشىلىكتەردىڭ قانشالىقتى ىسكە اسقاندىعىن قارادى.
تۇراقتى كوميسسيادا اۋداندىق ءماسليحات حاتشىسى م.كەنعانوۆ سويلەپ، بۇل ماسەلەنىڭ سەسسيادا كوتەرىلگەندىگىن، «اتىراۋ» گازەتىندە بىرنەشە رەت سىني ماتەريالدار جارىق كورگەندىگىن تىلگە تيەك ەتتى.
بىراق ازىرگە بۇعان قۇلاق اسقان ەشكىم جوق. اۋرۋحانا جاعدايى بۇگىن دە مۇشكىل. سۋ، جىلۋ جوق. كاناليزاتسيا جۇمىس جاسامايدى. اۋرۋحانادا ەم الىپ جاتىرعان سىرقاتتار قىس مەزگىلىندە اجەتحاناعا سىرتقا شىعۋعا ءماجبۇر.
اۋرۋحانادا جاتقان ادامدارعا جاعداي جاسالماعان. توك ماسەلەسى شەشىلمەگەن. دارىگەرلەردىڭ اقىلى قىزمەت كورسەتۋى جونىندە كۇماندى جايلار كوپ. ءبىر دەرەك. قان توبىن ايىرۋ قىزمەتىنىڭ باعاسى اتىراۋدا 600 تەڭگە بولسا، جىلىويدا 2200 تەڭگە. نەگە ولاي؟ دارىگەرلەردىڭ جۇمىس كەزىندە اراق-شاراپ ءىشىپ الىپ جۇرەتىندىگى تۋرالى دابىلدار دا بار.
جاقىندا وبلىس اكىمى ب.رىسقاليەۆ اۋدان اكىمىنىڭ ەسەبىن تىڭداعان جيىندا، سونداي-اق، وبلىستىق تارتىپتىك كەڭەس وتىرىسىندا دا اۋداننان دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى كەمشىلىكتەردى وتكىر سىنعا الدى. اۋداندا وكپە اۋرۋلارىنىڭ سانى دا ءوسىپ بارادى.
اۋدان اكىمىنىڭ ورىنباسارى ا.ابەنوۆ بىلاي دەدى: - بۇل جىل سايىن جىر بولىپ كەلە جاتقان ماسەلە. سەبەبى مىناۋ. توكتى جۇرگىزگەن «كازكومسەرۆيس» جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىگى نەگىزگى جۇمىستاردى اياقتاماي كەتكەن. «اتىراۋ-جارىق» مەكەمەسى ونى قابىلداماعان.
سۋ ماسەلەسى بويىنشا رەزەرۆۋار قوندىرايىق، سۋ ىشۋگە جاراماسا دا اجەتحانا مەن كاناليزاتسيا جاسايتىن بولادى عوي دەگەن ۇسىنىس اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرى ت.قاليەۆكە ايتىلعان بولاتىن. ءتىپتى ونى ەسكى اۋرۋحاناعا دا قويۋعا بولادى. بىراق ول ورىندالعان جوق. جىلۋ ماسەلەسى بويىنشا ايتارىم – مۇندا 1000 توننالىق ەكى قازاندىق قويىلعاندىعى راس. بىراق اۋرۋحانانى جىلىتۋعا قازاندىقتاردىڭ كۇشى جەتپەيدى. اۋىستىرۋ كەرەك.
باس دارىگەر ت.قاليەۆ كەيبىر كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ باس-باسىنا اۋىزشا توقتالىپ ءارى جازباشا تۇردە ءمالىم ەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، الدىمەن اۋرۋحانانىڭ اۋىز سۋمەن قامتىلۋى. -جاز ايلارىنىڭ وزىندە سۋ قۇبىرلارى ارقىلى جۇرەتىن سۋ قىسىمىنىڭ ازايۋى سالدارىنان اپتا بويى اۋرۋحاناعا سۋ مۇلدە جۇرمەيتىن كەزى ءجيى. ول كۇندەرى سۇرانىس بويىنشا تاسىمال سۋ قازاندىقتارىنان ناسوسپەن بولىمشەلەرگە بەرىلەدى. 155 توسەكتىك اۋرۋحانا مەن بالالار جانە ايەلدەر ەمحاناسىن تاسىمال سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ قيىننىڭ قيىنى. شىنىن ايتۋ كەرەك، اۋىز سۋعا قارالعان اقشا ۋاقىتىندا اۋدارىلادى. بىراق تاسىمال سۋعا كەتكەن قاراجات اۋىز سۋعا قارالعان قاراجات شىعىنىنان ارتىق بولعاندىقتان، بەرەجاق بولىپ شىقتىق،- دەدى باس دارىگەر.
قوسالقى توك كوزى حاقىندا بىلاي دەر ەدىم. اۋرۋحانا توكپەن قامتىلۋى جونىندە ءبىرىنشى كاتەگوريالى مەكەمەگە جاتادى. 2003 جىلى اۋرۋحانا جاڭا عيماراتى ىسكە قوسىلدى. سودان بەرى جەتى جىل وتسە دە 73 مىڭ حالقى بار جىلىوي اۋدانى مەن ۆاحتالىق ادىسپەن قىزمەت ەتەتىن شەت ەل ازاماتتارىنىڭ اۋرۋحانالىق قىزمەت كورسەتەتىن 155 توسەكتىك اۋرۋحاناعا قوسالقى ەكىنشى توك كوزىن ورناتۋ شەشىلمەي-اق قويدى. بۇرىنعى گەنەراتور 1996 جىلى ىسكە قوسىلىپ، 2005 جىلى ىستەن شىقتى. كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋ ءۇشىن ماماندار شاقىرىلىپ، سول گەنەراتوردىڭ جوندەۋگە كەلمەيتىندىگى انىقتالدى.
تىعىرىقتان شىعۋ جولى – ەكىنشى توك كوزىنە جانە جاڭا گەنەراتور ورناتۋ ەكەندىگى اۋدان باسشىلارىنىڭ قاپەرىنە بەرىلدى.
اۋرۋحانانىڭ كارىز جۇيەلەرى، ورتكە قارسى قۇرالدار، جىلۋ قازاندىقتارى جونىندە مىنانى ايتۋعا بولادى. اۋرۋحانا پايدالانۋعا بەرىلگەندە ءورت ءسوندىرۋ قوندىرعىلارى قارالماعان، اۋرۋحانانىڭ جەرتولەسى (پودۆالى) جوق، كارىز جۇيەلەرى قۇيىلعان تسەمەنت ەدەن استىندا ورنالاسقان كۇيىندە تاپسىرىلعان. وسىنداي قيىندىقتار سالدارىنان كارىز جۇيەلەرى ءبىر جىل وتپەستەن سىر بەردى. كارىز جۇيەلەرى بىتەلىپ، لاس سۋدىڭ اۋرۋحانا ىشىنە قۇيىلۋى جيىلەپ كەتتى. 90 توسەكتىك اۋرۋحانا عيماراتىندا ورنالاسقان پەرزەنتحانا، قاتاڭ اۋرۋلار بولىمشەلەرى، وپەراتسيالىق جانە بوساندىرۋ بلوكتارى، زەرتحانانىڭ كارىز جۇيەلەرىنە كۇردەلى جوندەۋ ءۇشىن كۇردەلى قارجى كەرەك.
جىلۋ قازاندىقتارىنىڭ جىلۋ بەرۋى اۋرۋحانا عيماراتىنىڭ كولەمىنە سايكەس كەلمەيدى. جىلۋ بەرۋ كولەمى 1000 تەكشە مەتر قۇرايتىن جىلۋ قازاندىعىنىڭ كولەمى الدەقايدا ۇلكەن عيماراتتى جىلىتۋعا كۇشى جەتە بەرمەيدى.
اۋرۋحانا تەرەزەلەرى پلاستيكتەن ورناتىلعان. 20 كامەرالىق، ساپاسى ناشار. ال ءبىزدىڭ اۋدان كليماتىنا 4 كامەرالىق تەرەزە قاجەت. اۋرۋحانا عيماراتى سيليكاتپەن قاپتالماعان. وسىلاردىڭ سالدارىنان ىشىنە قالىپتى جىلۋ ۇستاۋ مۇمكىن بولماي وتىر.
تۇيىندەمە
ءبىز بۇل ماسەلە جونىندە اۋدان اكىمى ورىنباسارى م.ساعيەۆتىڭ پىكىرىن دە تىڭدادىق. سويتە تۇرا، ءبىز حالىققا مەديتسينالىق قىزمەت ەتۋ تۋرالى بىرجاقتى اڭگىمە قوزعاۋدى ءجون دەپ تاپپادىق. تۇراقتى كوميسسيادا ايتىلعانداردا ستەنوگرافيالىق تاسىلمەن جازۋىمىز دا سوندىقتان. جىبەرىلىپ وتىرعان ولقىلىقتاردىڭ كىمنەن ەكەندىگىن پايىمداۋ وقىرماندارعا قيىنعا سوقپاس. سويتە تۇرا، كىنانىڭ باسىمىراعى وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىلارىندا ەكەندىگى داۋسىز. ويتكەنى، قازىر اۋداندىق ورتالىق اۋرۋحانا تۇگەلدەي وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتىنە قاراپ كەتتى. تيىن-تەبەنىنە دەيىن سودان الادى. قاراجات تا سولاردان بولىنەدى. ەندەشە، دەپارتامەنت باسشىلارى وزدەرىنىڭ باعىنىشتى سالاسىنا قامقورلىقپەن قاراۋىن ءجون دەپ بىلەمىز.
وسىنىڭ الدىندا عانا اۋداندىق ءماسليحات حاتشىسى م.كەنعانوۆ وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورىنا قاتىناس حات جولداپ، بۇگىنگى ورتالىق اۋرۋحانانىڭ جۇمىسىنا قاناعاتتانبايتىندىعىن، ونىڭ جۇمىسىنا وتكەن جىلى سەسسياعا قاراپ وسىنداي باعا بەرىلگەندىگىن قاپەرگە بەردى.
وبلىستىق «اتىراۋ» گازەتىندە وبلىستىق گازەتتىڭ مەنشىكتى ءتىلشىسىنىڭ «اۋقاتتى اۋداننىڭ ساۋلىعىندا اقاۋ بار»، «توسىننان كۇن سۋىتسا، قيىندىق بولار ءتۇرى بار» اتتى سىن ماقالالارى شىقتى. وسىندا اۋداندىق اۋرۋحانانىڭ جاعدايى تولىق كورسەتىلىپ، كەمشىلىكتەرى وتكىر سىنالدى. سودان بەرى دە اۋرۋحانا جۇمىسىندا قوزعالىس جوق. اۋرۋحاناعا تۇسكەن اۋرۋلاردى قاراۋ، ەمدەۋ، ولارعا جاعداي جاساۋ، قىزمەت كورسەتۋ دارەجەسى وتە تومەن.
ادام دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جونىندە ءىرىلى-ۇساقتى پروبلەما جوق. بۇل ورايدا ءبارى ماڭىزدى. ەندەشە، بۇل سالاداعى جۇمىسقا سەلقوس قاراۋ ويسىراعان ولقىلىققا اپارىپ سوقتىرادى.
بۇل جەردە اۋدان باسشىلارىنىڭ دا جىبەرىپ وتىرعان كەمشىلىكتەرى بار. «مىناۋ مەنىكى، مىناۋ سەنىكى» دەمەي، مويىنعا تۇسكەن كۇشتى بىرگە كوتەرۋ، جوعارى ۇيىم باسشىلارىنىڭ الدىنا ءپرينتسيپتى تالاپ قويۋ ءالى دە جەتكىلىكسىز. ءتىپتى ىستەپ كەتسە قولدان كەلمەيتىن پروبلەما جوق ەكەندىگى دە اڭعارىلىپ قالدى باسقوسۋدا. ءسوز سوڭىندا مىنا ماسەلەنى دە ايتپاي كەتۋدى ىڭعايسىز سانادىق.
بۇدان بۇرىن وبلىستىق ءباسپاسوز بەتىندە اۋدانداعى تولعاقتى ماسەلەلەر از كوتەرىلىپ جۇرگەن جوق. بىراق سوعان جاۋاپ بەرىپ جاتقان بيلىكتەگىلەردى كورمەدىك. اۋداندىق ءماسليحاتتىڭ حاتشىسى بۇدان بۇرىنىراق دەنساۋلىق ساقتاۋ جونىندەگى سەسسيادا قارالعان ماسەلەنىڭ ورىندالۋى جانە وبلىستىق گازەتتە كوتەرىلگەن كەمشىلىكتەردىڭ قانشالىقتى ىسكە اسقاندىعىن تۇراقتى كوميسسيانىڭ وتىرىسىندا قايتا قاراپ، پىسىقتاۋىن ورىندى دەپ ەسەپتەدىك. مۇنى ءبىر جاعىنان گازەت سىنىنا جاۋاپ ءارى تۇراقتى كوميسسيا شەشىمىنىڭ ارقاۋىنا اينالعاندىعى دەپ بىلەمىز. مۇنىمەن بىرگە جەرگىلىكتى حالىق قالاۋلىلارىنىڭ ءوز سەسسيالارىن اۋدانداعى ماڭىزدى ماسەلەلەردى قوزعاپ جۇرگەنى ءوز الدىنا، ءبىزدىڭ دە دابىلىمىزعا قۇلاق اسىپ، بىزبەن بىرگە حالىقتىڭ مۇڭىن مۇڭداپ، جوعىن جوقتاۋ، ەلدىڭ ەڭسەسىن بيىكتەتۋ جونىندەگى اتقارىپ جاتقان جۇمىسىنا ريزالىعىمىزدى ءبىلدىرۋدى ارتىق كورمەدىك.
جاقىندا وسى دابىلدار اسەر ەتتى مە، الدە باسقا دا سەبەپتەرى بار ما - اۋداندىق اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرى ت.قاليەۆ وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسى باستىعىنىڭ بۇيرىعىمەن جۇمىستان بوساتىلدى. اۋداندىق اۋرۋحانانىڭ باس دارىگەرى بولىپ ت.قىدىرباەۆ تاعايىندالدى.

باقىتجان بوزدانۇلى، «اتىراۋدىڭ» مەنشىكتى ءتىلشىسى، جىلىوي اۋدانى
«اتىراۋ» وبلىستىق گازەتى