وسى ايدىڭ ورتاسىندا دومينيك ستروسس-كان باستاعان حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ (حۆق) دەلەگاتسياسى جۇمىس ساپارىمەن ورتالىق ازيا ەلدەرىن ارالاپ شىقتى. ساپاردىڭ  ماقساتى، وسى ەلدەردىڭ داعدارىس سالدارىمەن كۇرەسۋ جولدارى، باعدارلامالارى جانە ەكونوميكالىق حال-احۋالىمەن جاقىنىراق تانىسۋ. قازىرگى الەم بويىنشا قارجى الاساپىرانى كەزەڭىندە حۆق-نىڭ ماڭىزىمەن ءرولى ارتىپ كەلەدى. قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى كارىم ءماسىموۆ حۆق ديرەكتورىمەن كەزدەسۋىندە: «ءبىز، حالىقارالىق قارجى الەمىنىڭ قۇرامىندا بولعىمىز كەلەدى، بۇل تاراپتا حۆق-نىڭ قولداۋىنسىز قيىن. ءبىز سونىمەن قاتار، قازىرگى كەزدە باسقا ەلدەر سەكىلدى داعدارىستان كەيىنگى جاعدايعا دايىندالىپ جاتىرمىز، سول سەبەپتى قازاقستاننىڭ جاڭا قارجى كونسترۋكتسياسىن حۆق-مەن بىرگە جاساعان دۇرىس بولار ەدى»-دەدى. ال، ستروسس-كان مىرزانىڭ پايىمداۋىنشا، قازىرگى كەزدەگى قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان داعدارىس سالدارىمەن كۇرەسۋ بويىنشا باعدارلاماسى مەن شارالارىنىڭ ارقاسىندا 2010-شى جىلدىڭ باسىندا ەل ەكونوميكاسى وڭالۋدىڭ نىشاندارىن كورسەتۋى مۇمكىن دەيدى. استانادان كەيىن ستروسس-كان مىرزا بىشكەك، تاشكەنت، دۋشانبە قالالارىنا جول تارتتى. قازاقستانعا قاراعاندا ەكونوميكالىق جاعدايى دا، الەۋمەتتىك الەۋەتى دە ناشار قىرعىز، تاجىك ەلدەرى حۆق-نىڭ كومەگىنە ءارى قولداۋىنا ءزارۋ.

وسى ايدىڭ ورتاسىندا دومينيك ستروسس-كان باستاعان حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ (حۆق) دەلەگاتسياسى جۇمىس ساپارىمەن ورتالىق ازيا ەلدەرىن ارالاپ شىقتى. ساپاردىڭ  ماقساتى، وسى ەلدەردىڭ داعدارىس سالدارىمەن كۇرەسۋ جولدارى، باعدارلامالارى جانە ەكونوميكالىق حال-احۋالىمەن جاقىنىراق تانىسۋ. قازىرگى الەم بويىنشا قارجى الاساپىرانى كەزەڭىندە حۆق-نىڭ ماڭىزىمەن ءرولى ارتىپ كەلەدى. قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى كارىم ءماسىموۆ حۆق ديرەكتورىمەن كەزدەسۋىندە: «ءبىز، حالىقارالىق قارجى الەمىنىڭ قۇرامىندا بولعىمىز كەلەدى، بۇل تاراپتا حۆق-نىڭ قولداۋىنسىز قيىن. ءبىز سونىمەن قاتار، قازىرگى كەزدە باسقا ەلدەر سەكىلدى داعدارىستان كەيىنگى جاعدايعا دايىندالىپ جاتىرمىز، سول سەبەپتى قازاقستاننىڭ جاڭا قارجى كونسترۋكتسياسىن حۆق-مەن بىرگە جاساعان دۇرىس بولار ەدى»-دەدى. ال، ستروسس-كان مىرزانىڭ پايىمداۋىنشا، قازىرگى كەزدەگى قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان داعدارىس سالدارىمەن كۇرەسۋ بويىنشا باعدارلاماسى مەن شارالارىنىڭ ارقاسىندا 2010-شى جىلدىڭ باسىندا ەل ەكونوميكاسى وڭالۋدىڭ نىشاندارىن كورسەتۋى مۇمكىن دەيدى. استانادان كەيىن ستروسس-كان مىرزا بىشكەك، تاشكەنت، دۋشانبە قالالارىنا جول تارتتى. قازاقستانعا قاراعاندا ەكونوميكالىق جاعدايى دا، الەۋمەتتىك الەۋەتى دە ناشار قىرعىز، تاجىك ەلدەرى حۆق-نىڭ كومەگىنە ءارى قولداۋىنا ءزارۋ. ستروسس-كان مىرزا قىرعىزستان پرەزيدەنتى قۇرمانبەك باكيەۆپەن كەزدەسۋىندە، قىرعىزستان مەن تاجىكستان باسقا دا دامۋشى مەملەكەتتەر سەكىلدى قارجى داعدارىسىنىڭ كەرى اسەرىنەن قۇتىلا المايتىنىن ايتىپ، سول سەبەپتى حۆق بۇل ەلدەرگە قارجى-تەحنيكالىق جاعىنان جانە وسى ەلدەردەگى كەدەيشىلىك دەڭگەيىمەن كۇرەسۋگە كومەكتەسۋگە ءازىر دەدى. ساپار ناتيجەسى بويىنشا حۆق قىرعىزدارعا ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن 100 ملن. اقش دوللارىن قۇرايتىن جەڭىلدەتىلگەن نەسيە بەرەتىن بولدى. سونىمەن قاتار تاجىكستانعا   تاجىك ەلىنە ءۇش جىل ىشىندە داعدارىسپەن كۇرەسۋ ءۇشىن، كەدەيشىلىك دەڭگەيىن تومەندەتۋ جانە ەل ەكونوميكاسىن قولداۋ ءۇشىن 120 ملن. اقش دوللارى كولەمىندە نەسيە بولەتىن بولىپ شەشىلدى. تاشكەنتكە بارعان ساپارىندا، دومينيك ستروسس-كان وزبەكستان ۇكىمەتىنىڭ داعدارىس سالدارىنا قارسى قابىلدانىپ جاتقان شارالارىن ايماقتاعى ەڭ ءتيىمدى جانە ەففەكتيۆتى شارالار دەپ مالىمدەدى. حۆق-نىڭ بولجاۋىنشا وزبەك ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋى 2009-2010-شى جىلدارى 7,9%-دى قۇرايتىن كورىنەدى. بۇل تمد ايماعىنداعى ەكونوميكالىق ءوسۋ بويىنشا ەڭ ۇلكەن كورسەتكىشتەردىڭ ءبىرى. الەمدىك بانك ساراپشىلارىنىڭ مالىمەتىنشە وسى جىلى شىعىس ەۋروپا جانە ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ قوسا العانداعى ورتاق ءىجو-ءى 4,7%-عا قۇلدىرايدى، ال 2010-شى جىلى ەكونوميكالىق ءوسىم بەلىگىلەرى بولادى، الايدا ول تەك 1,6%-دى قۇرايدى دەپ وتىر. اعىمداعى جىلى ۋكراينا ەكونوميكاسى 9%-عا، رەسەي ەكونوميكاسى 7,5%-عا، بەلارۋسيا ەكونوميكاسى 3,3%-عا، قازاقستان ەكونوميكاسى 3,0%-عا جانە مولداۆيا ەكونوميكسى 1,5%-عا تومەندەيدى دەلىنگەن الەمدىك بانك مالىمەتىندە. ايماقتىڭ باسقا كەيبىر ەلدەرىندە از دا بولسا ءوسىم بولادى. الەمدىك بانكتىڭ بولجامى بويىنشا ءازىربايجان ەكونوميكاسى 3,3%-عا، وزبەكستان 4,5%-عا جانە گرۋزيا ەكونوميكاسى 1%-عا وسەتىن كورىنەدى.
ايماق ەلدەرى داعدارىستان زارداپ شەگىپ وتىرعاندا، وزبەك ەكونوميكاسىنىڭ از دا بولسا ءوسىم كورسەتۋى عاجاپ ەمەس، سەبەبى بۇل ەلدىڭ ەكونوميكاسى وزگە ەلدەرگە قاراعاندا جابىقتاۋ. وزبەكتەر ستراتەگيالىق ماڭىزى بار مۇناي، گاز، ءتۇرلى-ءتۇستى مەتالل، كومىرگە، ۋرانعا ت.ب. شيكىزاتتارعا باي مەملەكەت. وزبەكستان شيكىزات كولەمىنىڭ جالپى قۇنى 3,3 ترلن. اقش دوللارىنا باعالانىپ وتىر. تابيعي گاز ءوندىرۋ كولەمى بويىنشا وزبەكستان تمد-دا ءۇشىنشى ورىندى، ال، الەم بويىنشا وندىققا كىرىپ وتىر. التىن قورى بويىنشا تمد-دا ەكىنشى، الەم بويىنشا سەگىزىنشى ورىندى يەلەنۋدە. وزبەكستان ەكونوميكاسىنىڭ باستى بايلىقتارىنىڭ ءبىرى بۇل - ماقتا. الەمدىك دەڭگەيدە ماقتا ءوندىرىسى بويىنشا وزبەك ەلى بەسىنشى، ماقتا ەكسپورتى بويىنشا ەكىنشى ورىندا تۇر. الايدا، وسى بايلىقتاردى مەملەكەت يگىلىگىنە يگەرۋدە جانە جاڭا تەحنولوگيالار مەن شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتۋ بويىنشا بۇل ەل قازاقستانعا قاراعاندا كەيىن قالىپ وتىر. وتكەن 2008-ءشى جىلى وزبەك ەكونوميكاسىنا 2,8 ملرد. اقش دوللارى كولەمىندە شەتەلدىك ينۆەستيتسيا تارتىلسا، ونىڭ 2 ملرد. دوللارى تىكەلەي ينۆەستيتسيا ەكەن. ال قازاقستانعا وسى جىلداردىڭ ىشىندە 70 ملرد. اقش دوللارى كولەمىندە تىكەلەي ينۆەستيتسيا تارتىلعان، قازاقستان ۇلتتىق بانكى توراعاسى گريگوري مارچەنكونىڭ ايتۋىنشا، وتكەن 2008-ءشى جىلى قازاقستان ەكونوميكاسىنا 12,4 ملرد. اقش دوللارىن قۇرايتىن تىكەلەي ينۆەستيتسيا تارتىلىپتى. بۇل ورتا ازيا بويىنشا ەڭ ۇلكەن كورسەتكىش. وزبەكستان ەكونوميكاسىنىڭ نەگىزى شيكىزات ەكسپورتىنا باعىتتالعانى بەلگىلى، ال قازىرگى كەزدە شيكىزات كولەمىنە سۇرانىستىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى بۇل جاعداي وزبەك ەكونوميكاسىنا ءوز اسەرىن بەرۋدە. جۇمىسسىزدىق ماسەلەسىنە كەلسەك، بۇۇ-نىڭ «World Economic Situation and Prospects 2009» ساراپتامالىق-تالداۋ جۇمىسىندا تمد اۋماعىندا جۇمىسسىزدىقتىڭ ەڭ تومەن كورسەتكىشى 0,2%-بەن وزبەكستاندا بولىپ شىقتى. الايدا بۇنىڭ ناقتى شىندىققا جاناسۋى نەعايبىل. كەيبىر ساراپشىلار وزبەكستاندا جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 35%-دى قۇرايدى دەيدى. سوڭعى كورسەتكىش شىندىققا جاقىن سياقتى، سەبەبى كەيبىر دەرەك كوزدەرىنە قاراساق، سوڭعى جىلدارى 2-3 ميلليونعا جۋىق وزبەك ازاماتتارى جاقىن شەتەلگە جۇمىس ىزدەپ كەتكەن. بۇلار كوبىنەسە رەسەيمەن قازاقستاندا جۇمىس جاساۋدا. رەسەي ساراپشىلارى وزبەك گاستاربايتەرلەرىنىڭ اقشا اۋدارىمى كولەمى وزبەك ەكونوميكاسىنىڭ 18%-ىن الىپ وتىر دەيدى. داعدارىستىڭ ورشۋىنە بايلانىستى رەسەي مەن قازاقستاندا جۇمىس ورىندارى قىسقارتىلۋدا، قۇرىلىس سەكتورى كولەمىنىڭ تومەندەۋىنە بايلانىستى وزبەك گاستاربايتەرلەرى جۇمىسسىز قالىپ، وسىعان بايلانىستى وتانىنا جىبەرەتىن قارجى كولەمى اناعۇرلىم دەڭگەيدە تومەندەۋدە. ال بۇل جاعداي ءوز تاراپىنان وزبەكستان ەكونوميكاسىنا ءوزىنىڭ تەرىس اسەرىن تيگىزۋدە جانە ەلدە جۇمىسسىزداردىڭ سانىن ودان ءارى كوبەيتۋگە اكەلۋدە. رەسەيدىڭ فبك ەكونوميكالىق كلۋبى جاقىندا تالداۋ جۇمىسىن جۇرگىزىپ شىقتى. بۇل ىزدەنىس جۇمىسىنىڭ ناتيجەسى بويىنشا تمد ەلدەرى اۋماعىنداعى داعدارىس سالدارىمەن كۇرەسۋ بويىنشا ەڭ جاقسى باعدارلاما تەك قازاقستانمەن ارمەنيادا قابىلدانعان. فبك ساراپشىلارىنىڭ ايتۋىنشا ۋكراينا مەن مولداۆيادا داعدارىسقا قارسى باعدارلاما تىپتەن جوق ەكەن، ال وزبەكستاندا باعدارلامانىڭ ورنىنا وسى جىلدىڭ ناۋرىز ايىندا ەل پرەزيدەنتى يسلام كارىموۆتىڭ «الەمدىك قارجى داعدارىسى: وزبەكستاننىڭ داعدارىس سالدارىمەن كۇرەسۋ جولدارى» اتتى مونوگرافيالىق ەڭبەگى شىقتى. بۇل مونوگرافيادا اۆتور قارجى-ەكونوميكالىق داعدارىس سالدارىمەن كۇرەسۋ جولدارىن جانە  داعدارىستىڭ وزبەكستانعا اسەرى تۋرالى، وسىعان بايلانىستى قالاي كۇرەسۋ كەرەكتىگىن، بانك سالاسىنا قولداۋ كورسەتۋ، ەكونوميكاداعى تەحنيكالىق جاڭارتۋدى جۇزەگە اسىرۋ، ەكونوميكانىڭ بارلىق سالاسىنا يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ تۋرالى ماسەلەلەردى قوزعاپتى. كلۋب ەكونوميستتەرىنىڭ زەرتتەۋىندە، قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ داعدارىس سالدارىمەن كۇرەسۋ باعدارلاماسى ءوزىنىڭ باسىمدىقتاردىڭ دۇرىس قويىلۋىمەن، ينفورقۇرىلىم دامۋىنا ۇلكەن ورىن بولىنۋىمەن، ىشكى ينۆەستيتسيالىق سۇرانىستى دامىتۋ، سترەسستىك قور قۇرۋ جانە الەۋمەتتىك جاعدايى ناشار توپتاردى قولداۋ سەكىلدى باعىتتارىمەن ەرەكشەلەنەدى دەلىنگەن. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەكونوميكا جانە بيۋدجەتتى جوسپارلاۋ ءمينيسترى باحىت سۇلتانوۆتىڭ پايىمداۋىنشا، وسى جىلى قازاق ەكونوميكاسىنىڭ ناقتى ءوسىمى 2%-دى قۇراپ، جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى 8%-دان اسپايدى، ال ينفلياتسيا دەڭگەيى 9%-دان ارتىق كوتەرىلمەيدى دەيدى. بۇنىڭ بارلىعىن اتالعان داعدارىسقا قارسى باعدارلامانى ءتيىمدى ءارى ورىندى اتقارۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرۋعا بولادى. تاۋەلسىز ەل بولعالى بەرى قازاقستان اشىق ەكونوميكا مودەلىن تاڭدادى، وسىعان وراي ورتالىق ازياعا تارتىلعان شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ 80%-ى ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ۇلەسىنە ءتيىپ وتىر. قازىرگى جاھاندانۋ زامانىندا الەمدىك ەكونوميكامەن ىنتىماقتاسپاي، ونىڭ قۇرامداس بولىگى بولماي، شەتتە قالىپ وتىرۋ قايبىر مەملەكەت ءۇشىن ءتيىمسىز جول. حۆق-نىڭ ديرەكتورى دومينيك ستروسس-كان «قازاقستان ەكونوميكاسى ايماقتىڭ باسقا ەلدەرىنە قاراعاندا اشىق ەكونوميكا، سول سەبەپتى داعدارىس كەزەڭىندە باسقالارعا قاراعاندا كوپ جاپا شەگىپ وتىر»، - دەدى استاناعا كەلگەن ساپارىندا. ارينە، ايماق ەلدەرى ەكونوميكالارىنىڭ دامۋى ءار-ءتۇرلى دەڭگەيدە. قازاقستان  باسشىلىعىنىڭ ەل ەكونوميكاسىن تۇراقتاندىرۋ جانە وڭالدىرۋ بويىنشا بولگەن قارجى كولەمى جانە ينۆەستيتسيانىڭ باسىم بولىگىنىڭ ءبىزدىڭ ەلىمىزگە تيەسىلى بولۋى ايماقتا قاي ەلدىڭ جەتەكشى ەكەنىن انىق كورسەتىپ وتىرعان سەكىلدى.