قازىرگى قازاق ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ جاي-كۇيى قانداي؟ ادەبيەت تەورياسى مەن ادەبيەتتانۋ مەتودولوگياسى قانشالىقتى دەڭگەيدە كرەاتيۆتى، مودەرندى؟ زامانۋ قالىپتا دامىپ، بەتبۇرىستى ىرگەلى زەرتتەۋلەر جاسالىپ جاتىر ما؟ قانداي يننوۆاتسيالىق زەرتتەۋ ادىستەرى ەنگىزىلىپ، زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلۋدە؟ ايتا بەرسەك، تولعاندىراتىن ساۋالدار ءتىزىمى وتە كوپ.  2011 جىلدان باستاپ ەل اراسىندا «ەسكى جۇيە» دەپ اتانىپ كەتكەن، كانديداتتىق جانە دوكتورلىق ديسسەرتاتسيالار قورعاۋلار توقتاتىلىپ، جاڭا ۇلگىگە (بولون شارتى) كوشكەننەن كەيىنگى 1 جىل تاريح ءۇشىن قاس قاعىم ءسات بولسا دا، قازاقستان عىلىمىنىڭ توقىراۋ مەن تەجەلىستە، جولايرىقتا  تۇرعاندىعىن بايقاتادى. عىلىم-ءبىلىم سالاسىن دەندەگەن سىبايلاس جەمقورلىق الەمنىڭ بىرقاتار ەلدەرى مىزعىماستان پايدالانىپ وتىرعان «ەسكى جۇيەنىڭ» تۇبىنە جەتتى. سان جىلدارعى تاريحى بار، قازاقستان ەلىن وركەنيەتتىك دەڭگەيگە جەتكىزگەن عىلىمىمىزعا «قۇلقىنقۇمارلىق سانا» ارالاسىپ، كورگە جىعۋىنا وسى ۇدەرىستىڭ ىشىندە بۇرقىراپ قايناپ جۇرگەن عالىمدارىمىزدىڭ وزدەرى كىنالى! ال سوڭعى ءبىر جىلدا قازاقستان عىلىمى  «جاڭا مودەلگە» ءوتىپ الىپ، «ە» اندا جوق، «ە» مۇندا جوق بولىپ جۇرگەن ءولارا كەزەڭدى باستان كەشۋدە.  ماگيستر مەن فيلوسوفيا دوكتورىن دايىنداۋ شارتتارى مەن ولاردىڭ عىلىمي ديسسەرتاتسيالارىنان قويىلاتىن تالاپتار قانشالىقتى دەڭگەيدە عىلىمدى ىرگەلى دامىتا الادى؟ تەوريالىق جانە قولداڭبالى عىلىمداردا قانداي تەوريالىق جاڭالىقتار مەن ادىستەر ۇسىنۋعا مۇمكىندىك بەرەدى؟

قازىرگى قازاق ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ جاي-كۇيى قانداي؟ ادەبيەت تەورياسى مەن ادەبيەتتانۋ مەتودولوگياسى قانشالىقتى دەڭگەيدە كرەاتيۆتى، مودەرندى؟ زامانۋ قالىپتا دامىپ، بەتبۇرىستى ىرگەلى زەرتتەۋلەر جاسالىپ جاتىر ما؟ قانداي يننوۆاتسيالىق زەرتتەۋ ادىستەرى ەنگىزىلىپ، زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلۋدە؟ ايتا بەرسەك، تولعاندىراتىن ساۋالدار ءتىزىمى وتە كوپ.  2011 جىلدان باستاپ ەل اراسىندا «ەسكى جۇيە» دەپ اتانىپ كەتكەن، كانديداتتىق جانە دوكتورلىق ديسسەرتاتسيالار قورعاۋلار توقتاتىلىپ، جاڭا ۇلگىگە (بولون شارتى) كوشكەننەن كەيىنگى 1 جىل تاريح ءۇشىن قاس قاعىم ءسات بولسا دا، قازاقستان عىلىمىنىڭ توقىراۋ مەن تەجەلىستە، جولايرىقتا  تۇرعاندىعىن بايقاتادى. عىلىم-ءبىلىم سالاسىن دەندەگەن سىبايلاس جەمقورلىق الەمنىڭ بىرقاتار ەلدەرى مىزعىماستان پايدالانىپ وتىرعان «ەسكى جۇيەنىڭ» تۇبىنە جەتتى. سان جىلدارعى تاريحى بار، قازاقستان ەلىن وركەنيەتتىك دەڭگەيگە جەتكىزگەن عىلىمىمىزعا «قۇلقىنقۇمارلىق سانا» ارالاسىپ، كورگە جىعۋىنا وسى ۇدەرىستىڭ ىشىندە بۇرقىراپ قايناپ جۇرگەن عالىمدارىمىزدىڭ وزدەرى كىنالى! ال سوڭعى ءبىر جىلدا قازاقستان عىلىمى  «جاڭا مودەلگە» ءوتىپ الىپ، «ە» اندا جوق، «ە» مۇندا جوق بولىپ جۇرگەن ءولارا كەزەڭدى باستان كەشۋدە.  ماگيستر مەن فيلوسوفيا دوكتورىن دايىنداۋ شارتتارى مەن ولاردىڭ عىلىمي ديسسەرتاتسيالارىنان قويىلاتىن تالاپتار قانشالىقتى دەڭگەيدە عىلىمدى ىرگەلى دامىتا الادى؟ تەوريالىق جانە قولداڭبالى عىلىمداردا قانداي تەوريالىق جاڭالىقتار مەن ادىستەر ۇسىنۋعا مۇمكىندىك بەرەدى؟ ماگيستر مەن فيلوسوفيا دوكتورىن دايىنداۋ شارتتارى مەن ولاردىڭ عىلىمي ديسسەرتاتسيالارىنا قويىلاتىن تالاپتار «ەسكى جۇيەدەگى» كانديداتتىق جانە دوكتورلىق ديسسەرتاتسيالاردىڭ تەوريالىق، ادىسنامالىق دەڭگەيىنە جەتە الادى ما؟ ەكى جۇيەنى سالىستىرۋشىلار، تەوريالىق-عىلىمي زەرتتەۋگە كەلگەندە، «ەسكى جۇيەنىڭ» وق بويى وزىق ەكەندىگىن ايتىپ باعۋدا. ال «جاڭا جۇيەنىڭ» جەتىستىگى قوعامدىق سالالارداعى زەرتتەۋلەردىڭ كەشەندى، پانارالىق دەڭگەيدە وربيتىندىگىندە. ءبىر نازار اۋدارارلىعى، فيلولوگيا سالاسىنداعى فيلوسوفيا دوكتورىنا قويىلاتىن تالاپ، «ەسكى جۇيەدەگى» فيلولوگيا عىلىم دوكتورىنا قويىلاتىن تالاپتاردىڭ سۇلباسىنان الىنا سالعان. ولاردىڭ اراسىندا مازمۇندىق ەرەكشەلىكتەر ەسكەرىلمەگەن. اتى PhD فيلوسوفيا دوكتورى بولىپ وزگەرتىلگەنمەن، مازمۇنى وزگەرتىلمەگەن. ولاي بولسا، بۇل رەفورما كىم ءۇشىن جانە نە ءۇشىن جاسالىپ وتىر؟  PhD فيلوسوفيا دوكتورى دارەجەسى ءۇشىن جازىلعان جۇمىس مازمۇنى مەن مەتودولوگياسى، عىلىمي تەورياسى تۇرعىسىنان «ەسكى جۇيەدەگى» فيلولوگيا عىلىمى دوكتورى دارەجەسىن الۋ ءۇشىن جازىلعان زەرتتەۋلەردەن  وزگەشە بولۋ كەرەك ەمەس پە؟  PhD فيلوسوفيا دوكتورى دارەجەسى ءۇشىن جازىلعان جۇمىس اتىنا ساي پانارالىق زەرتتەۋ، پانارالىق زەرتتەۋ مەتودولوگياسىن قولدانعان، كەشەندى، سينتەتيكالىق زەرتتەۋگە ارقاۋ بولۋى كەرەك. ادەبيەتتانۋلىق زەرتتەۋ بولسا، ادەبيەتتىڭ ونەر رەتىندەگى باسقا دا ونەر تۋىندىلارىنىڭ ورتاق زاڭدىلىقتارىنا، ورتاق تابيعاتىنا نەگىزدەلە وتىرىپ، تەك سالالىق تۇرعىدان تەرەڭ ءۇڭىلىپ، دەندەپ ەنىپ كەتپەي، اناليزدىك، دەدۋكتيۆتىك، جالپىلاۋىش مەتودتاردى نەگىزگە الۋ كەرەك سىندى كورىنەدى.  PhD فيلوسوفيا دوكتورى  دارەجەسى ءۇشىن جازىلعان جۇمىس قوعامدىق سالاعا ءتان بولعاندىقتان، سول زەرتتەۋدەن فيلوسوفيالىق ورتاق تۇجىرىم، ناتيجە جاسالىپ جانە ونىڭ قازىرگى زامانعا، ومىرگە نە بەرە الادى، قازىرگى زاماندا نە ءۇشىن قولدانىلا الامىز دەگەن سىندى پراگماتيكالىق، كرەاتيۆتىك جاقتارىن ۇسىنۋمەن قۇندى بولادى.

بولون شارتى جۇيەسى قازاق عىلىمىنا قازىرگى الەمنىڭ وزىق ەلدەرى قولدانىپ وتىرعان مودەرنيستىك تەوريالاردى الىپ كەلۋى قاجەت. ال ءدال قازىرگى فيلولوگيا عىلىمى، ونىڭ ىشىندە ادەبيەتتانۋ عىلىمى، كەڭەستىك-كلاسسيكالىق زەرتتەۋ ۇلگىسىنەن شىعا الماي وتىر. كەڭەستىك-كلاسسيكالىق زەرتتەۋ ۇلگىسىنەن رەسەي ادەبيەتتانۋشىلارى الدەقايدا قول ءۇزىپ، جاڭا يننوۆاتسيالىق، كەشەندىك زەرتتەۋ مەتودولوگياسىنا كوشۋدە. سوندا دەيمىز-اۋ، قازاق ادەبيەتتانۋى بۇل وزگەرىستى قالاي جانە قاشان باسىنان وتكەرىپ بولار ەكەن؟

قازىرگى عالىمدارىمىزدىڭ ستاتيستيكاسىنا ۇڭىلسەك، ادەبيەتتانۋ عىلىمى بويىنشا عىلىم دوكتورلارىنىڭ ورتا جاسى - 60  جاس. تالاي جىلدار ديسسەرتاتسيالىق كەڭەستەردىڭ مۇشەسى بولىپ، اسارىن اساپ، جاسارىن جاساپ العان اعا بۋىن وكىلدەرى، قازىرگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايداعى ءبىلىم بەرۋ مەن عىلىمي-زەرتتەۋ مەكەمەلەرىنىڭ قارجىلىق، وقىتۋ جۇيەسىندە جانىن قيناپ، اۋقىمدى، ىرگەلى جۇمىس جاسايدى، ەڭبەك بەرەدى، عىلىمدى دامىتادى دەگەنگە سەنۋ قيىن. تۇپتەپ كەلگەندە بۇل ازاماتتاردىڭ جازۋى ابدەن قاجەت جانە مىندەتتى، سەبەبى كەيىنگى بۋىنعا قاراعاندا اعا بۋىننىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى ورنىقتى. عىلىمعا دەگەن شىن ادالدىقتارى مەن سۇيىسپەنشىلىكتەرى بولسا، وندا ەل عىلىمى ءۇشىن، سۇيىكتى ادەبيەت پەن ادەبيەتتانۋ ءۇشىن اتقارار ىستەرى ءالى مول. عىلىم مەن ءبىلىم سالالارىنداعى رەفورمالارىنىڭ بەل ورتاسىندا 45-50 مىڭ ايلىقپەن كۇن كورىپ جۇرگەن عىلىم كانديداتى، ورتا بۋىن وكىلى مەن ءبىر-ەكى جىلدا عىلىمي زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتتەرىنە اينالاتىن، وقىتۋشىلىق جىلدىق جۇكتەمەلەرى ءبىز تامسانىپ ۇلگى العىش، ەلىكتەگىش  «ەۆروپالىق مودەلدەگى» باتىس ۋنيۆەرسيتەتتەرى وقىتۋشىلارى جۇكتەمەلەرىمەن 3-4 ەسە كوپ ەكەندىگىن ەسكەرەتىن بولساق، ۋنيۆەرسيتەتتە ءدارىس بەرەتىن وقىتۋشىدان تەرەڭ دە ساپالى، تەوريالىق تۇرعىدان ەڭسەلى زەرتتەۋ جۇمىسىن كۇتۋ ورىنسىز بولار. زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتتەرىنە اينالعان ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ جىلدىق جۇكتەمەلەرى «باتىستىق، ەۆروپالىق ستاندارتقا» ساي بولىپ، ايلىق جالاقىسى باتىسقا ساي بولماسا دا، ەسەلەپ وسسە جانە زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتتەرى قۇرامىندا عىلىمي-زەرتتەۋ مەكەمەلەرى شوعىرلانىپ، كەشەندى زەرتتەۋلەر جۇرگىزسە، عىلىمنىڭ توقىراۋدا قالمايتىندىعى انىق. ال قازىرگى رەالدى جاعداي، ناعىز ءولارا شاق بولىپ تۇرعانداي. قازاقستان بويىنشا ادەبيەت پەن ونەردى زەرتتەيتىن جالعىز عىلىم وشاعى - مۇحتار ومارحانۇلى اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت پەن ونەر ينستيتۋتى ەكەندىگى بارشاعا ايان. زەرتتەۋشى رەتىندە ۇكىمەتتىڭ عىلىمعا، اسىرەسە  ادەبيەت پەن ونەر ينستيتۋتىنا دەگەن كوزقاراسى كوڭىلدى كونشىتپەيدى. «ارگۋمەنتى ي فاكتى كازاحستان» گازەتىنىڭ №8 سانىندا (22-28 اقپان 2012 جىل) جاريالانعان بەلگىلى عالىم ايگۇل ىسىماقوۆانىڭ سۇحباتىن وقىپ، عىلىمعا قيانات جاسالعالى وتىرعانىن ۇقتىق. ادەبيەت پەن ونەر ينستيتۋتىنىڭ ادەبيەت تەورياسى مەن ادەبيەتتانۋ مەتودولوگياسى ءبولىمىن باسقارىپ وتىرعان عالىمنىڭ ايتۋىنشا، ءبولىم ۇسىنىپ وتىرعان ىرگەلى زەرتتەۋ جوبالارىن ۇكىمەت جانىنان قۇرىلعان ۇلتتىق عىلىمي كەڭەس بەكىتپەگەندىكتەن، تيىسىنشە مەملەكەتتىك گرانت بەرىلمەگەن. مەملكەتتىك گرانتتى ۇتىپ الماعاندىقتان، گرانتسىز ءبولىمدى ۇستاپ وتىرۋعا ينستيتۋت باسشىلىعىنىڭ مۇمكىندىگى مەن ىقىلاسى جوق. سوندىقتان جاڭارعان، جاڭارۋدى نەگىزگى ستراتەگيا دەپ قابىلداپ وتىرعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى ادەبيەت تەورياسى مەن ادەبيەتتانۋ مەتودولوگياسىن زەرتتەپ وتىرعان جالعىز ءبولىمنىڭ جابىلۋى الدىڭدا تۇرۋى ورەسكەل قاتەلىكتى ءىس. بۇگىندە ەلىمىزدىڭ بىردە-ءبىر جوعارى وقۋ ورىندارىندا ادەبيەت تەورياسى كافەدراسى جوق، تيىسىنشە عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتتارىندا دا بۇرىننان بولماعان. ال كەز-كەلگەن عىلىمنىڭ دامۋىنىڭ، ءوسۋىنىڭ، العا جەتىلۋىنىڭ، تەرەڭدەۋىنىڭ بىردەن-ءبىر فاكتورى، عىلىمىنىڭ فلاگمانى، لوكوموتيۆى - ول ارقاشان دا تەوريا بولىپ سانالىپ كەلگەن. ونىڭ ۇستىنە قوعامدىق دامۋدىڭ جاڭا ساتىسىنا اياق باسىپ وتىرعان ۋاقىتتا، ەلىمىزدىڭ عىلىمى العا قادامدى نىق باسۋى ءۇشىن، مىندەتتى تۇردە ادەبيەت تەورياسى ءبولىمى جۇمىس ىستەۋى كەرەك. قازاق ەلى ءۇشىن «ادەبيەت پەن ادەبيەتتانۋ عىلىمى» جاي نارسە ەمەس، تاريحي-تاعدىرلى ءمانى بار، مەملەكەت رۋحىنىڭ ايعاعى، كەپىلى رەتىندەگى سيمۆولدىق ماعىناسى بار كيەلى دۇنيە. ورىس حالقىندا كەرەمەت ءسوز بار: «پوەت ۆ روسسي، بولشە چەم پوەت»، -دەگەن. سول سياقتى ۇكىمەتىمىزدىڭ «ادەبيەت پەن ادەبيەتتانۋعا» قاتىستى ستراتەگياسى وتە جوعارى بولۋى قاجەت. ادەبيەت قازىردىڭ وزىندە ويدان شىعارىلعان كوركەم دۇنيە دەڭگەيىنەن وزگەردى، ادەبيەت قازىرگى تاڭدا  ءومىر شىندىعىن باعالاپ، تۇجىرىمداۋدان تۋىندايتىن، ادام ءومىرى مەن جاراتىلىسىنىڭ سىرىن انىقتاپ، قۇپياسىن ۇعىنۋعا، ءمانىن باعامداۋعا نەگىزدەلگەن، الەۋمەتتىك قيىن قالتارىستارعا رۋحاني-ادامگەرشىلىك تۇرعىدان قاراۋ، پايىمداۋ، قوعام جاعدايىنداعى ادامتانۋمەن قاتار، رۋح كەمەلدىگىن ناسيحاتتايتىن بىردەن-ءبىر قۇرال. وسىنداي قوعام مەن ادامنىڭ ءتۇرلى قاسيەتتەرىنىڭ قوسىندىسىنان تۋىنداپ وتىرعان ادەبيەتتى، كۇردەلەنگەن، زامانيۋلانعان سيمبيوز ادەبيەتتى زەرتتەۋ ءۇشىن دە ادەبيەت تەورياسى عىلىمى مەن ادەبيەتتانۋ مەتودولوگياسى جاڭالىققا قۇلاعى تۇرىك بولىپ، ادام مەن قوعامنىڭ دامۋ زاڭدىلىقتارىن مەيلىنشە تەرەڭ زەرتتەپ، قۇپيا قالتارىسىن اشىپ وتىرۋى ابزال. ول ءۇشىن ادەبيەت تەورياسى جاڭارۋ، يننوۆاتسيالىق، مودەرنيستىك، كرەاتيۆتىك ءادىسنامالاردى يگەرۋ، قولدانۋ قاجەت. كەشەندى زەرتتەۋ ءادىسى، پانارالىق زەرتتەۋ ءادىسى ارقىلى عانا قازىرگى ادەبي شىعارمادا سۋرەتتەلگەن بەينە، حاراكتەر مەن جاعدايدى تۇسىندىرە الامىز. ول دەگەن ءسوز ادەبيەت پسيحولوگيا، فيلوسوفيا، ءدىنتانۋ، ەتيكا، ەستەتيكا، تاريح، مادەنيەتتانۋ، لوگيكا، الەۋمەتتانۋ، لينگۆيستيكا، سەميوتيكا، ونەر، پەداگوگيكا ت.ب. سالالارمەن ساباقتاسا وتىرىپ دامۋى قاجەتتىگىن بىلدىرەدى. ال بۇل عىلىمداردىڭ ورتاق زاڭدىلىقتارىن عىلىم تەورياسى ارقىلى ۇشتاستىرىپ، بايلانىستىرا الامىز. قازىرگى تاڭدا باتىس ەۆروپا ەلدەرىندە ادەبيەتتانۋ عىلىمى جالپىلاما، فيلوسوفيا عىلىمدارى سيپاتىن العان، مودەرنيستىك، پوستمودەرنيستىك، سترۋكتۋراليستىك، پوستسترۋكتۋراليستىك، ت.ب. ادىستەرمەن دامىپ، ءتۇرلى كەشەندى تاسىلدەردى دامىتۋدا. ورىس جانە باتىس عىلىمى ديسكۋرستىق پوەتيكا، تەورەتيكالىق پوەتيكا، ليريكا تەورياسى، ديالوگتىق پوەتيكا، الەۋمەتتىك پوەتيكا، مەنتالدى پوەتيكا سىندى سينتەتيكالىق ءادىسنامالاردى قولدانا وتىرىپ، عىلىم مەن شىعارماشىلىقتىڭ تابيعاتىن دەندەپ زەرتتەپ، ونىڭ ومىرگە قولداڭبالى تۇستارىن ايقىنداپ، ادامزات اقىل-ويىنىڭ دامۋىنىڭ جاڭا ساتىلارىنا قادامدار باسۋدا.

قازاق ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ جولباسشى، كوشباسشى سەركەسى بولارلىق جالعىز ادەبيەت تەورياسى مەن ادەبيەتتانۋ مەتودولوگياسى ءبولىمى جابىلاتىن بولسا، عىلىمدا ىرگەلى تەوريالىق زەرتتەۋلەرگە تەجەگىش قويىلىپ، توقىراۋ مەن قۇلدىراۋعا بەت بۇرىپ، ساپاسىز، عىلىمي تەرەڭدىگى ساياز، يننوۆاتسياسى جوق، الەمدىك دامۋ ۇردىسىنەن جىراق قالعان، رەالدى ومىرگە جاقىنداماعان، قۇرعاق ديداكتيكادان باسقا ەش بەرەرى جوق ارزانقول، باسەكەگە قابىلەتسىز ەڭبەكتەر عانا جازىلادى دەگەن ءسوز. ەلباسىنىڭ جۇرگىزىپ وتىرعان مەملەكەتتىك ستراتەگياسى باسەكەگە قابىلەتتى ۇلت، باسەكەگە قابىلەتتى مامان دايىنداۋ بولسا،  قازاق عىلىمى الەمدىك ۇدەرىستەرمەن سايكەس بولعاندا عانا دامي الادى. الەمدىك ۇدەرىستەر مەن يننوۆاتسياعا الەمدىك دامۋ ۇردىستەرىن مەڭگەرگەندە عانا قول جەتكىزەمىز. الەمدىك ورتاق زاڭدىلىقتار مەن ۇدەرىستەر تەوريا عىلىمى شەڭبەرىندە جاسالادى. ادەبيەت تەورياسى ءبولىمى جابىلسا،   ادەبيەتتانۋ عىلىمىندا دەگراداتسيادان باسقا ەشنارسە بولمايدى.  قازاق كوركەم ونەرى مەن ادەبيەتتانۋ عىلىمىنىڭ تامىرىنا بالتا شاۋىپ، بولاشاق ۇرپاقتىڭ ساعىن سىندىرعىمىز كەلمەسە، ادەبيەت سىندى مەملەكەتتىك ماڭىزدى ستراتەگيالارعا جاڭاشا كوزقاراسپەن قاراۋ كەرەك. ادەبيەت تەورياسى مەن ادەبيەتتانۋ مەتودولوگياسى ءبولىمىن قايتا ۇلكەيتىپ، كەڭەيتۋىمىز كەرەك. پوەزيا، ليريكا تەورياسىن زەرتتەيتىن ءبولىم اشىلىپ، اتا ونەردىڭ تابيعاتىن زەرتتەۋ قولعا الىنۋى ابزال.

جاڭا زامانداعى جاڭا ادامدى رۋحاني دۇنيەگە، ونىڭ ىشىندە كوركەم شىعارماعا جاقىن ەتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟ ءداستۇرلى فورماداعى شىعارمالار قازىر قانشالىقتى وقىلادى؟ الەمدىك قانداي جاڭالىقتار مەن تاجىريبەلەر بار؟ ءتان قۇمارلىعى مەن ماتەريالدىق بايلىققا عانا ەلىكتەپ، دەگۋمانيزاتسياعا ۇشىراپ بارا جاتقان ادامزات قوعامىن، قانداي جەتىلگەن جاڭا فورمالار ارقىلى رۋحانيات الەمى مەن ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە تارتا الامىز؟ ادەبيەت، كوركەم شىعارما تەك ادامگەرشىلىك تاربيە قۇرالى رەتىندە عانا قىزمەت ىستەۋى كەرەك پە؟دەۆيانتتى مىنەز-قۇلىقتى جاستارعا، ادامدارعا قۇرعاق اقىل رەتىندە كورىنۋى مۇمكىن شىعارمالاردىڭ بايانداۋ ءتۇرىن، مازمۇنىن، ءتاسىلىن وزگەرتۋ قاجەت پە؟

الەمدىك قارجىلىق داعدارىس پەن كاتاكليزمدەر ۋاقىتىندا، جاھاندىق رۋحسىزدانۋ كەزەڭىندە، دىنارالىق قاقتىعىستار مەن ءدىني ەكسترەميزم ورشىگەن، قاۋىپتى ءومىر تۇسىندا ادامزات قالاي باقىتتى، باياندى ءومىر سۇرە الادى؟ باقىتتى، باياندى ءومىر ءسۇرۋ مىندەتتى مە؟ مۇمكىن بە؟ زامانا، شارۋا، مىنەز كۇندە وزگەرەتىندىگىن بىلگەندىكتەن، ۇرپاقتاردىڭ ۇزىلمەس جالعاستىعى تسيكلىندە، ادامعا ءومىردىڭ ءمانى جاي عانا سۇيە ءبىلۋ مەن مەيىرىمدىلىكتەن تۇراتىندىعىن ءتۇسىندىرىپ، مويىنداتا ءبىلۋ قازىر ەڭ ماڭىزدى، كوكەيتەستى ماسەلە بولىپ تۇرعانداي. ال ونى سينتەتيكالىق ونەر ءتۇرى  - ادەبيەت ارقىلى  جەتكىزىپ بەرە الامىز. ءومىر شىندىعى مەن ءمانىن كوركەم شىعارما ارقىلى جەتكىزۋ جولدارىن ادەبيەت تەورياسى مەن مەتودولوگياسى عانا ايقىنداپ بەرەدى.

«اباي-اقپارات»