ءحۇI عاسىردىڭ باسى. توڭiرەگiندەگi تايپالاردى ۋىسىندا ۇستاپ تۇرعان، اشىق مايداندا قاي-قاي جاۋىنا دا 3 ميلليوننان ارتىق جاۋىنگەردi ساقاداي ساي ەتiپ قارسى قويا الاتىن قاھارلى اتستەكتەر اينالاسى بiر-ەكi جىلدىڭ iشiندە جالپى سانى 800-دەي عانا بولاتىن يسپان كونكيستا­دور­لارىنان بىت-شىت بولىپ جەڭiلدi. ۇلى اتستەك يمپەرياسىنىڭ شاڭى­راعى ورتاسىنا ءتۇستi. اتستەكتەردiڭ پاتشاسى مونتەسۋما يسپاندىقتارمەن بiتiمگە كەلۋگە تىرىسىپ باقتى، بiراق يسپاندىقتارعا مونتەسۋمامەن مامiلە ەمەس، التىن كەرەك ەدi, اقىرىندا ءوزi كەلiپ قولعا تۇسكەن پاتشانى دا سول التىننىڭ جولىنا قۇرباندىققا شالىپ جiبەردi.

سونشالىقتى كۇش باسىمدىعى بولا تۇرا اتستەكتەردiڭ مۇنداي ابىرويسىز جەڭiلiسكە ۇشىراۋىنا نە سەبەپ؟ ەل باستاعان كوسەمدەرiنiڭ ارسىزدىعى ما، الدە جاۋىنگەرلەرiنiڭ ەۋروپا قارۋ-جاراعىنىڭ الدىنداعى السiزدiگi مە؟ بالكiم، جالقىنىنا كوزi تۇسسە پەرiشتە دە جولدان تايار التىننىڭ قادiرiن ءدال ەۋروپالىقتارداي بiلمەگەندiكتەرi بولار؟

جوق، جىلنامالار باسقا سەبەپ ايتادى. ولار بiر اۋىزدان اتستەكتەردiڭ جەڭiلiسكە ۇشىراۋىنا كiتاپ كiنالi ەدi دەيدi. ءيا، كونەكوزi بار، جاڭاسى بار، كادiمگi كiتاپ. سول كiتاپتاردا باياندالاتىن اڭىز-ءافسانا، باعزىدان سىر شەرتەتiن تاريحي جازبالار. سولاردى ەستۋ، وقۋ ارقىلى قالىپتاسقان حالىقتىق سەنiمنiڭ وسىنشالىقتى سۇراپىل iشكi قيراتۋشى كۇشi بولادى دەپ كiم ويلاعان؟

ءحۇI عاسىردىڭ باسى. توڭiرەگiندەگi تايپالاردى ۋىسىندا ۇستاپ تۇرعان، اشىق مايداندا قاي-قاي جاۋىنا دا 3 ميلليوننان ارتىق جاۋىنگەردi ساقاداي ساي ەتiپ قارسى قويا الاتىن قاھارلى اتستەكتەر اينالاسى بiر-ەكi جىلدىڭ iشiندە جالپى سانى 800-دەي عانا بولاتىن يسپان كونكيستا­دور­لارىنان بىت-شىت بولىپ جەڭiلدi. ۇلى اتستەك يمپەرياسىنىڭ شاڭى­راعى ورتاسىنا ءتۇستi. اتستەكتەردiڭ پاتشاسى مونتەسۋما يسپاندىقتارمەن بiتiمگە كەلۋگە تىرىسىپ باقتى، بiراق يسپاندىقتارعا مونتەسۋمامەن مامiلە ەمەس، التىن كەرەك ەدi, اقىرىندا ءوزi كەلiپ قولعا تۇسكەن پاتشانى دا سول التىننىڭ جولىنا قۇرباندىققا شالىپ جiبەردi.

سونشالىقتى كۇش باسىمدىعى بولا تۇرا اتستەكتەردiڭ مۇنداي ابىرويسىز جەڭiلiسكە ۇشىراۋىنا نە سەبەپ؟ ەل باستاعان كوسەمدەرiنiڭ ارسىزدىعى ما، الدە جاۋىنگەرلەرiنiڭ ەۋروپا قارۋ-جاراعىنىڭ الدىنداعى السiزدiگi مە؟ بالكiم، جالقىنىنا كوزi تۇسسە پەرiشتە دە جولدان تايار التىننىڭ قادiرiن ءدال ەۋروپالىقتارداي بiلمەگەندiكتەرi بولار؟

جوق، جىلنامالار باسقا سەبەپ ايتادى. ولار بiر اۋىزدان اتستەكتەردiڭ جەڭiلiسكە ۇشىراۋىنا كiتاپ كiنالi ەدi دەيدi. ءيا، كونەكوزi بار، جاڭاسى بار، كادiمگi كiتاپ. سول كiتاپتاردا باياندالاتىن اڭىز-ءافسانا، باعزىدان سىر شەرتەتiن تاريحي جازبالار. سولاردى ەستۋ، وقۋ ارقىلى قالىپتاسقان حالىقتىق سەنiمنiڭ وسىنشالىقتى سۇراپىل iشكi قيراتۋشى كۇشi بولادى دەپ كiم ويلاعان؟

تاراتىپ ايتار بولساق، ول زامانداعى اتستەكتەر باسقا تاڭiرلەرمەن بiرگە اق ادام بەينەسiندەگi تاڭiرگە دە (كەتسالكواتل) سيىناتىن. اڭىزدار باعزى بiر زامانداردا شالقار تەڭiزدiڭ ارعى جاعىنداعى بەلگiسiز جاقتان اتستەكتەر ەلiنە كەلiپ، ولارعا جەر جىرتىپ، ەگiن ەگۋدi ۇيرەتكەن ساقالى بەلۋارىنا تۇسكەن اقىلدى دا مەيiرiمدi اق ادام تۋرالى اڭگiمەلەيتiن. ءتاڭiرi رەتiندە دارiپتەلەتiن سول اق ادامنىڭ كەمە سياقتى الدەنەگە مiنiپ ءتۇپسiز تەڭiزبەن كەلگەن جاعىنا قايتا كەتكەندiگi جايلى دا باياندايتىن. تابيعاتىنان كوسە، قىزىلتاندi اتستەكتەر قابا ساقال يسپاندىقتاردى كورگەندە ەسكi اڭىزدارداعى سول ادام-ءتاڭiرi ءوز بالالارىمەن قايتا ورالعان ەكەن دەپ قالعان. ال، ۇندiستەردە، جازمىشتىڭ كورسوقىرلىعى ەمەس پە، اق ادام بەينەسiندەگi ءتاڭiرiنiڭ ورالۋى اقىرزامانمەن بايلانىستىرىلاتىن. يسپان كەمەلەرi, اڭىز بويىنشا، ساپارىنا ادام-ءتاڭiرi وسى جەردەن اتتانىپ ەدi دەلiنەتiن بۇعازعا زاكiر تاستاعانىن كورگەندە، اقىرزامان جايلى قورقىنىشتى ويدىڭ زارەلەرiن ۇشىرعاندىقتارى سونشالىق، اتستەكتەر باسبۇزار وسىناۋ از عانا توبىرعا ەشقانداي سوعىسسىز-اق بەرiلۋگە بەيiل بولىپ قالعان-دى. يسپاندىقتاردىڭ تويىمسىز دۇنيەقوڭىزدىعى عانا ولاردى قولدارىنا قارۋ الۋعا ءماجبۇر ەتتi. بiراق ساناداعى العاشقى ساتتەگi جەڭiلiس كەيiنگi قاندى مايدانداعى جەلiكتەن اناعۇرلىم كۇشتi بولىپ شىقتى. تۇرعىن حالقى 200-300 مىڭ بولاتىن اتستەك قالالارى (ول كەزدەگi ەۋروپاداعى ەڭ iرi قالالاردىڭ بiرi لوندوننىڭ 200-اق مىڭ تۇرعىنى بولعاندىعىن ەسكەرسەك، مۇنداي وپ-وڭاي جەڭiلiستەرگە تاڭ قالماسقا شارا جوق) بiرiنەن كەيiن بiرi تiزە بۇگiپ جاتتى.

وسىلايشا، اۋىزدان اۋىزعا، كiتاپتان كiتاپقا كوشiپ كەلە جاتقان اڭىز اڭگiمەلەر اتستەكتەردiڭ تۇبiنە جەتiپ تىندى...

*  *  *

تاريح ءتۇرتiپ العان فاكتى وسىنداي. اششى دا بولسا اقيقات. ەندi اتستەكتەردi اتوم بومباسىمەن دە، اقىرزامانمەن دە قورقىتا المايسىز. ولاردان قورىقساق، سiز بەن بiز قورقامىز.

بiراق تاريحتاعى وقيعالار قايتالانادى دەيدi. ولاي بولسا، سiز بەن بiزگە اتومنان دا، اقىرزاماننان دا ەمەس، ەڭ بiرiنشi, وسى ءوزiمiز وقىپ جۇرگەن كiتاپتاردان قورقۋ كەزەڭi كەلiپ تۇرعان جوق پا ەكەن؟..

*  *  *

كiتاپتان تەپەرiش كورگەن تەك اتستەكتەر عانا ما ەكەن؟ تاريح مىنانداي دا دەرەكتەردi مىسالعا كەلتiرەدi:

ءۇIII عاسىردا ورتالىق ازيادا العاشىندا بiرتۇتاس بولسا دا كەيiن قاققا ءبولiنiپ، اقىرى قۇلاپ تىنعان تۇركi قاعاناتىنىڭ سوڭىن الا ۇيعىر قاعاناتى دۇنيەگە كەلدi. دەگەنمەن، ءومiرi ۇزاق بولمادى. بiر-اق عاسىر داۋرەندەۋگە مۇمكiندiگi جەتتi. بiلۋiمiزشە، ونىڭ تۇبiنە دە كiتاپ جەتكەن.

تاريح مول بايلىققا، شەكسiز بيلiككە يە بولعان ۇيعىر اقسۇيەكتەرi بابالار دiنi تاڭiرشiلدiكتi ۇمىتىپ، ماني iلiمiمەن اۋەستەنە باستادى دەيدi. ولار وسى iلiمدi قالىڭ بۇقارانىڭ اراسىنا دا تاراتۋعا تىرىسقان.

مانيحەيشiلiك III عاسىردا پايدا بولعان دiن-دi. ول وزiنە دەيiنگi ۇلى دiندەردiڭ - بۋدديزم، حريستيانشىلدىق جانە زوراستريزمنiڭ سينتەزi iسپەتi ەدi.

ونىڭ تالابى بويىنشا ەت جەۋگە تىيىم سالىناتىن. ياعني، مانيحەيشiلiكتi ۇستانعان رۋحى اسقاق كوشپەلi جاۋىنگەر ۇيعىرعا ەندiگi جەردە مالدىڭ كەرەگi بولماي قالدى. ول امالسىز اتتان ءتۇسiپ، ەگiنشiلiكپەن اينالىسۋعا ءماجبۇر بولدى. كەشەگi جاۋىنگەر قاراپايىم شارۋاعا اينالدى.

مانيحەيشiلiك ءوزiن ۇستانعان پەندەگە بۇل دۇنيەگە قىزىقپاۋدى، ۇيلەنبەي، قولدان كەلسە دۇنيەگە ءسابي كەلتiرمەي سالت باستى ءوتۋدi دە ۋاعىز ەتەتiن. سونىمەن بiرگە ءناپسiنiڭ قاجەتiن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشiن پۇتحانادا قىزويناق جاساۋعا دا رۇقسات بەرەتiن.

بۇنىڭ ءبارi ۇيعىر اقسۇيەكتەرiن قاراپايىم حالىقتان الشاقتاتىپ جiبەردi. ولار ازعىندىقتىڭ جولىنا ءتۇستi. سول كەزدەردەگi ۇيعىر اقسۇيەگiنiڭ سارايى جەزوكشەلەردiڭ پريتونىنا اينالدى دەسەك تە بولادى. تۇپكi ناتيجە ەرتەڭ ەلگە يە بولا الار ءتانi-جانى ساۋ ۇل-قىزدىڭ ازايۋىنا، ياعني دەموگرافيالىق اپاتقا اكەلiپ ۇرىندىردى. ال ەل اعالارىنىڭ ءوزi تاكاپپار دا ءور بەكزادادان گورi ماڭگiرگەن باڭگiنi كوبiرەك ەسكە تۇسiرەتiن.

«بالىق باسىنان شiريدi». اقسۇيەگi ازسا بۇقارا حالىق قايدا بارماق؟ اينالاسى بiر عاسىردىڭ iشiندە كەشە عانا بولاشاعى زور iسپەتتi كورiنگەن ۇيعىر قاعاناتى دا تاريح ساحناسىنان ءوشiپ تىندى. جۇرتىندا مانيحەيشiلiكتi دارiپتەي­­تiن سىرت كوزگە بەيكۇنا كورiنەر كiتاپتار عانا قالدى.

*  *  *

و باستا كiتاپ جازۋ عانيبەتi عانا ەمەس، كiتاپ وقۋ دا (بۇگiنگi تiلمەن ايتقاندا وقىرمان بولۋ) ساناۋلىلاردىڭ، دالiرەك ايتقاندا قالاۋلىلاردىڭ ەنشiسiنە جازىلعان باق بولعان سەكiلدi.

كونە كiتاپتار مىنانداي ءتامسiل ايتادى. ۇلى ۇستاز پي­فا­گور ءوز iلiمi قاعاز بەتiنە تۇسiرiلۋiنە بارىنشا قارسى بو­لىپتى. شاماسى، اتاقتى گرەكتi بۇنداي ارەكەتكە يتەرمەلەگەن ساف iلiمدi ساۋاتتى، بiراق نيەتi بۇزىق ادامدار ءوز باس پاي­­داسىنا، جاماندىق جولىنا پايدالانىپ كەتەدi دەگەن قورقىنىش بولسا كەرەك. قالاي دەگەنمەن دە ۇلى ۇستاز iلiمiن قاعازعا ءتۇسiرiپ، كەيiنگi ۇرپاققا مۇرا ەتiپ قالدىرعاننان گورi ءوزi بiلەتiن ءھام سەنەتiن ساناۋلى شاكiرتتەرiنە وقىتىپ-ۇيرەتۋدi ءجون كورگەن، كەلەر ۇرپاققا دا سولار ارقىلى جەتكiزگiسi كەلگەن.

بۇگiنگi اقشانىڭ كۇشi نەمەسە جەڭنiڭ ۇشىمەن جالعاسۋ ارقىلى كانديداتتىق اتاق الىپ جۇرگەن كەيبiر عالىمسىماقتاردى كورگەندە، قايران پيفاگور، جارىق دۇنيەگە تاعى دا بiر كەلەر مە ەدiڭ دەمەسكە لاج جوق. جانە قازاق توپىراعىندا كەلسە. وندا ول انا بiر اقباس اكادەميك اعالارىمىزعا عالىم بولۋدىڭ، ۇستاز بولۋدىڭ قانداي مارتەبەلi iس ەكەندiگiن تاعى دا بiر رەت ۇيرەتiپ كەتەر ەدi-اۋ! قىرىق كانديدات ءتورت كانديداتقا اينالار ەدi, بiراق ساپاسى قانداي! ىلعي سەن تۇر، مەن اتايىن عالىم ۇل-قىزدار بولار ەدi-اۋ!

راس، بۇل - بiزدە ارىنا، يمانىنا، پارىزىنا ادال عالىمدار جوق دەگەن ءسوز ەمەس. ايتپەسە، قازاق عىلىمى العا جىلجىر ما ەدi!

*  *  *

يتاليان جازۋشىسى دينو بۋتستسوتيدە قىسقاشا مازمۇنى مىناداي نوۆەللا بار. كەيiپكەرلەرi ەكەۋ-اق، داڭقتى فيزيك ەينشتەين مەن كادiمگi دiني اڭگiمەلەردەن بەلگiلi جان العىش ازiرەيiل. الدەبiر كەزەكتi عىلىمي جاڭالىعىنا تولعاتىپ جۇرگەن ەينشتەيندi ازiرەيiل بۇل دۇنيەدەن تاتار ءدامiڭ تاۋسىلدى، و دۇنيەگە جۇرەر كەزiڭ كەلدi دەپ اسىقتىرا باستايدى. بiر ەمەس، بiرنەشە رەت كەلەدi. ءار كەلگەن سايىن عالىمنان ەستيتiن ءۋاجi بiرەۋ-اق. عالىم ءومiرiنiڭ، بۇكiل عىلىمي iزدەنiسiنiڭ ءمانi iسپەتتi جاڭالىعىن اشۋعا تاقاۋ تۇرعاندىعىن، سونى اشۋعا از عانا ۋاقىت بولسا دا پۇرسات بەرۋiن سۇرايدى. بۇل ۋاجگە ازiرەيiل دە توقتايدى، اجال ءساتi دە بiرنەشە رەت ۇزارتىلادى.

ازiرەيiل سوڭعى كەلiسiندە جاڭالىعىن اشىپ، ءماز بولىپ جۇرگەن ەينشتەيندi كورەدi. قۋانىشىنىڭ سەبەبiن سۇرايدى.

سەبەبiن بiلگەندە ازiرەيiلدiڭ نە دەگەنiن بiلەسiز بە؟

«سiزدiڭ جاڭالىعىڭىزدىڭ ارقاسىندا توزاققا باراتىنداردىڭ سانى ارتا ءتۇستi. قازiر توزاقتا توي بولىپ جاتىر. توي يەسi Iبiلiس. سiزدi اسىقتىرۋىمىزدىڭ سەبەبi دە سول ەدi, جاڭالىعىن تەزiرەك اشسىن دەگەنبiز. ەندi كەرەگiڭiز جوق، امان-ەسەن جۇرە بەرiڭiز»،- دەيدi. اڭعال عالىم بارماعىن تiستەپ قالا بەرەدi.

پيفاگور تاعىلىمى مەن ويدان شىعارىلعان وسى نوۆەللا اراسىندا جiڭiشكە بولسا دا ساۋلەلi بايلانىس بار.

*  *  *

تۇرسىنجان شاپاي دۇرىس جازادى. «تابيعاتىنان مالشى بولۋعا بەيiمدەلiپ جاراتىلعان ادام» عالىم بولىپ كەتتi. ويتكەنi جاقسىلى-جاماندى كiتاپ وقي الادى، ساۋاتى بار. ولاي بولسا، شىن قابiلەت-قارىمى اۋىلداعى قاتىن-قالاشقا تاقپاق شىعارۋدان ارiگە اسپايتىن ءسوزۋار پەندەنiڭ نەگە اتاقتى اقىن بولماسىنا. وزiنە-ءوزi دەمەۋشi بولىپ، ەكi-ءۇش كiتابىن شىعارسا جەتiپ جاتىر.

وندايلارعا ەكولوگتىڭ كوزiمەن قاراعىڭ كەلەدi. «كiتاپ - قاعاز، قاعاز - اعاش، اعاش - اۋا. اۋانى ۇرلاماعانىڭىز ءجون» دەپ.

*  *  *

سوڭعى كەزدە كiتاپ وقىرمانى ازايىپ كەتتi دەگەن پiكiر جيi ايتىلادى. سولاي ما؟

مەنiڭشە، وقىرمان ازايعان جوق. سۇزگiدەن، دالiرەك ايتقاندا اۋىتقىمالى ساندىق كورسەتكiشتەن تۇراقتى ساپالىق دەڭگەيگە ءوتiپ جاتىر. كەشەگi كەڭەس داۋiرiندە كiتاپ بiر قابىرعانى تۇتاس الىپ تۇراتىن پۇتقا اينالىپ كەتە جازداپ ەدi. قازiرگi وقىرمان ونداي اسىراسiلتەۋشiلiكتەن ادا، ەسەسiنە سۇرانىسى دا شىنايى.

مىنا كورشi رەسەي ادەبيەتi ورىس مۇجىعى ساۋاتسىز بولعان كەزدە دە ءالسiز بولعان جوق. شاماسى، ادەبيەتتiڭ مىقتىلىعى وقىرماننىڭ كوپتiگiمەن انىقتالمايدى عوي دەيمiن. اتاقتى دوستوەۆسكيدiڭ روماندارى 80 ميلليون ورىسقا 3-اق مىڭ دانامەن تارالعان كەزدەرi بولعان. بiراق، سول دوستوەۆسكيلەردiڭ تۇسى باسقا ەمەس، ورىس ادەبيەتiنiڭ ءدال التىن ءداۋiرi بولىپ سانالادى.

كiتابىنىڭ ساۋداسىن جۇرگiزiپ، سول دوستوەۆسكيدi جوقتىقتىڭ قۇرساۋىنان الىپ شىققان كiسi ايەلi بولعاندىعىن دا ۇمىتپاعان ءجون.

بiزدە وسى كiتاپپەن ساۋدا ماسەلەسi, وقىرمانمەن قارىم-قاتىناس دۇرىس جولعا قويىلماي جاتىر دەسەك بولادى.

*  *  *

ءوز باسىم قازاق ادەبيەتiنiڭ بiر تۇراقتى وقىرمانىن، جاناشىر وقىرمانىن جاقسى بiلەمiن. سول وقىرمان ەرتەرەكتە باسىلىپ شىققان «عيبرات نامە» دەگەن كiتاپتى بiر قويدىڭ قۇنىنا باعالايدى. كiتاپ گرۋزين اقسۇيەكتەرiنiڭ وكiلi, ءوز زامانىنىڭ بiلiمدi جاندارىنىڭ بiرi سۋلحانسابا وربەلياني دەگەن كiسiنiكi بولسا كەرەك. قازاقشاعا تارجiمالاعان، شامالاۋىمىزشا، مۇزاعاڭ (الiمباەۆ). سولاي بولىپ جاتسا، وسىنداي كiتاپتى تارجiمالاعانى ءۇشiن دە مۇزاعاڭا كوپ-كوپ راحمەت ايتۋعا بولادى. تەك اۋدارماشى ەمەس، كiتاپتىڭ شىنايى باعاسىن بiلەتiن زيالى وقىرمان رەتiندە دە. بiراق ماعان، شىنىمدى ايتسام، وسى كiسi اۋدارعان ساعديدiڭ «ءجانناتى» مەن «گۇلستانى» اسا ۇناي قويعان جوق. بالكiم، وزبەكشە نۇسقاسىن ەرتەرەكتە وقىعاندىقتان بولار. الدە جۇمەكەن اۋدارماسىنىڭ سالقىنى تيدi مە؟

مۇزاعاڭنىڭ تاعى بiر اۋدارما دۇنيەسi «مارجان ءسوز». مiنە، بۇل ەڭبەك، ۇلكەن ەڭبەك. بۇگiنگi ماعان ماڭگiلiكتiڭ بالاماسىنداي بولىپ ادەمi ەستiلەتiن شۋمەر اتاۋىن دا العاش وسى كiتاپتان وقىعان بولارمىن-اۋ. دالiرەك ايتقاندا، ولاردىڭ ماقال-ماتەلدەرiن.

*  *  *

اتستەكتەردiڭ تۇبiنە كiتاپ جەتiپ تىندى. ۇيعىر قاعاناتىنا دا. بiزدiڭ تۇبiمiزگە نە جەتۋi مۇمكiن؟ مەنiڭشە، قازاقتىڭ تۇبiنە جەتسە ابىلاي حاننىڭ ءتۇسi جەتەدi. ءيا، ءيا، سول ءتۇس... بۇل دا اڭىز اڭگiمە.

*  *  *

گەتەنiڭ «جاس ۆەرتەردiڭ قاسiرەتi» رومانى شىققان كەزدە، شىعارمانى وقىعان بiراز جاس اتىلىپ ءولiپتi. روماننىڭ اسەرi كۇشتi بولعان عوي. رومان بiراز دەڭگەيدە اۆتوبيوگرافيالىق تا بولىپ تابىلادى. بiراق روماننىڭ شىن كەيiپكەرi گەتەنiڭ ءوزi ەمەس، ويتكەنi كەيiنiرەكتە روماندى بiتiرگەسiن ءوزi دە اتىلىپ ولە سالماعانىنا وكiنگەن.

مەنiڭشە، قازاقتا ولەڭiمەن عانا ەمەس، ومiرiمەن دە وزiنەن كەيiنگiلەردi بiراز ەلiكتiرگەن، تامسانتقان، تiپتi اۋرەلەگەن اقىن بار. ول - مۇقاعالي. وعان ەلiكتەگەندەردiڭ بiرازى «ۇلى بولا الماي iشەمiز» ەمەس، «مۇقاڭ بولا الماي iشەمiز» دەپ ءجۇرiپ سورلاپ قالدى. الىپتاردىڭ كەيدە ەرگەجەيلiلەرمەن وسىلاي دا ازiلدەسiپ وينايتىنى بار.

*  *  *

ەكiنiڭ بiرi iشكiش بولعان دەپ بiلەتiن ەسەنين تابيعاتىندا شىمىر دەنەلi جiگiت بولعان. امەريكاعا بارعاندا ونداعىلار وعان سپورتشى بولاتىن-اق جان ەكەنسiز دەپ تامسانىپتى.

سول ەسەنين كەلبەتتi دە جiگiت ەكەن. بەت الپەتi بiر قاراعاندا بەيكۇنا پەرiشتەدەي كورiنەتiن بولعان بولسا كەرەك. العاش كەزدەسكەندەر اناداي تەنتەك ولەڭدەر مۇنىڭ قاي جەرiنەن شىقادى ەكەن دەپ تە ويلايدى ەكەن.

سول ەسەنيندi ولەڭ وقىپ تۇرعان كەزiندە كورگەن بiرەۋ ايتىپتى:

«مىناۋ تەك مىقتى ولەڭ عانا جازىپ قويمايدى، قاجەت بولسا ادامدى دا ولتiرە الادى».

بiزگە دە سونداي اقىندار كەرەك. بايرون، لەرمونتوۆ، پەتەفي سياقتىلار. جىلاۋىقتار ەمەس!

*  *  *

كiتاپ ولگەن جوق... كiتاپ ولمەيدi... كiتاپتىڭ اقىرعى كۇنi - ادامزاتتىڭ اقىرعى كۇنi.

بۇل - جازمىش.

2000 جىل.

(جالعاسى بار)

«اباي-اقپارات»