20 ناۋرىز 1928 جىلى شىڭعىستاۋ باۋرايىندا، ابايدىڭ ەلىندە راززاقتىڭ ۇيىندە ءبىر قىز دۇنيەگە كەلدى. ونىڭ اتىن گۇلنار دەپ قويدى. 

راززاق  - مۇحتار اۋەزوۆتىڭ اعاسى ەدى. قۇنانباي ەلىنە حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتتىعىن اشۋ، ءبىلىم بەرۋ، ءارى ءدىني ناسيحات، ءارى اعارتۋشىلىق جۇمىس جۇرگىزۋ ءۇشىن كەلگەن قوجالاردىڭ ۇرپاعى. راززاقتىڭ ايەلى  - ءاليلا قۇنانبايدىڭ شوبەرەسى ەدى. ابايدىڭ اعاسى تاكەجاننىڭ ءازىمباي دەگەن بالاسىنىڭ قىزى.

1928 جىل – ۇلى دالادا «كىشى وكتيابر» ساياساتى جۇرگىزىلگەن كەز. بايلاردىڭ مال-مۇلكىن تاركىلەۋ، وتباسىلارىمەن ايداۋعا جىبەرۋ ناۋقانى جۇرگىزىلگەن تار زامان ەدى. بايدىڭ تىزىمىنە اسا داۋلەتتى ەمەس، بايلىعى ورتاشا شارۋالار دا ىلىنگەن. قازاقتا مىڭداعان جىلقىسى بار بايلار تۇرعاندا، ونداعان، جۇزدەگەن باس مال بار ادامدار ءىرى باي بولىپ سانالماعان. ال، رەسەي، ۋكراينادا ءبىر جىلقى، ءبىر سيىردان كوپ مال ۇستايتىندار كۋلاك دەپ سانالعان.

كوشپەلىلەر تۇرمىسىن بىلمەي تاركىلەۋ ناۋقانىن جۇرگىزگەندەر، جەرگىلىكتى شولاق بەلسەندىلەر حالىقتىڭ مالىن جاپپاي تارتىپ الىپ، «شوشاي بايلاردى» اۋلەتىمەن بىرگە تۋعان جەرىنەن قۋىپ جىبەرگەن. دىنگە جاقىن، ابىرويى بار ادامدار دا قۋدالانعان.  بۇل ناۋقان اباي اۋلەتىنە دە، اۋەزوۆتەر اۋلەتىنە دە قاۋىپ ءتوندىردى.

ابايدىڭ اعاسىنىڭ بالاسى شاكارىم اتىلسا، ۇلى تۇراعۇل بالالارىمەن ايداۋعا جىبەرىلگەن، باسقا تۋىستارى، ۇرپاقتارى قامالعان ەدى. تاكەجاننىڭ بەرلەش اتتى ۇرپاعى قىتايعا كەتۋگە ءماجبۇر بولدى. راززاقتىڭ وتباسى دا تۋعان جەرىنەن كەتۋ ءماجبۇر ەدى.

ءۇش جىلدان كەيىن قازاق دالاسىندا اشارشىلىق باستالدى.

حالىق قىرىلىپ، جان-جاققا قاشتى. راززاق تا الدىمەنەن قىرعىزستانعا، كەيىن جامبىل وبلىسىنداعى مەركى اۋىلىنا كوشىپ كەتتى. سول مەركىدە راززاق ۇزاق جىل تۇرعان. كىشكەنتاي قىزىن گۇلناردى اعاسى مۇحتار اۋەزوۆ تاربيەسىنە الدى.

بۇل سۇراپىل جىلدار اۋەزوۆ تە قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراعان، اباقتىدا وتىرعان.  كەيىن، بوستاندىققا شىعىپ، الماتىدا تۇراتىن، جۇمىس ىستەيتىن بولدى.  اۋەلى، ءۇيى وزبەك كوشەسىندە (قازىر سەيفۋللين داڭعىل) بولعان، كەيىن كالينين (كابانباي باتىر) كوشەسىندە ورنالاسقان ءۇش قاباتتى ۇيىدەگى پاتەرگە كوشكەن.

گۇلنار سونىڭ قولىندا ءوسىپ، جازعى دەمالىس كەزىندە مەركىدەگى اتا-اناسىنا بارعان.

سوعىس كەزىندە مۇحتار اۋەزوۆتىڭ پاتەرىندە ايگىلى ورىس جازۋشىسى كونستانتين پاۋستوۆسكي ءومىر سۇرگەن.

ال، مەركىدەگى راززاق ۇيىندە سوعىس كەزىندە «حالىق جاۋىنىڭ وتباسى» اتانىپ كەتكەن فاتيما عابيتوۆا مەن ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ بالالارى پاناسىن تاپقان. اسىلدىڭ سىنىعى  -  مۇرات اۋەزوۆ تە بالالىق كەزىن مەركىدەگى راززاقتىڭ ۇيىندە وتكىزگەن.

مۇحتار اۋەزوۆتىڭ قىزىنداي وسكەن گۇلنار مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە، جاراقاتتانعان اسكەرلەرگە ارنالعان اۋرۋحانادا وقۋدان بوس ۋاقىتتا كۇنى-ءتۇنى قىزمەت ەتكەن. گۇلناردىڭ مەديتسيناعا اپاراتىن جولى ءسويتىپ باستالعان.

سوعىستان كەيىن مەكتەپ بىتىرگەن گۇلنار مەديتسينالىق ينستيتۋتىنا تۇسكەن، وقۋىن قاراعاندى مەديتسينالىق ينستيتۋتىندا بىتىرگەن.  جارتى عاسىرلىق ەڭبەك جولى قاراعاندىدا وتكەن. كەنشىلەر استاناسىندا گۇلنار بولاشاق جارىمەن  - امەن ازيەۆپەن كەزدەستى. امەن ازيەۆ  - ءتىلشى، قالامگەر، جازۋشى، ولكەتانۋشى رەتىندە ءىز قالدىردى. بىرنەشە جىل وبلىستىق گازەتتىڭ رەداكتورى بولعان. تەمىرتاۋ، بالقاشتىڭ وركەندەپ ءوسۋىن جىرلاعان.

1950-شى جىلدارىنىڭ ورتاسىندا امەن مەن گۇلناردىڭ ۇيىنە اتا-اناسى  -  راززاق پەن كەلگەن. سوعىس كەزىندە راززاقتى «حالىق جاۋى»،  «بايدىڭ سارقىتى»،  «قوجانىڭ ۇرپاعى» دەپ سوتتاپ، لاگەرگە قامادى.

ءتىرى جەسىر قالعان ءاليلا تارىداي شاشىلعان توركىنىن ىزدەۋگە ءماجبۇر بولدى (قۇنانبايدىڭ ۇرپاقتارى دا قۋعىنعا ۇشىراعان). اقىرى، باۋىرى حاميت ءماجيتوۆتى تاۋىپ، الماتى ماڭىنداعى شەلەك، قورام اۋىلىندا پانا تاپتى. اقىرى، ءبولىنىپ كەتكەن اۋلەت ءبىراز جىلدان سوڭ قاراعاندىدا ءبىر-بىرىمەن قاۋىشتى. كەزىندە قىتايعا ءوتىپ كەتىپ، التايدىڭ كوكتوعايىندا ءومىر سۇرگەن گۇلناردىڭ ناعاشىسى بەرلەش تە ەلىنە ورالىپ، قاراعاندىعا كەلدى. بارىنە دە قاراعاندىنىڭ توپىراعى بۇيىردى.

گۇلنار قاراعاندىدا كوز دارىگەرى، وتاشى بولىپ جۇمىس ىستەگەن. جۇزدەگەن ادامنىڭ كوزىنە وتا جاساپ، سوقىرلىقتان ساقتاعان، قوس جانارىنا كورۋ قابىلەتىن قايتارعان. وتالار قالادا عانا ەمەس، شالعايداعى اۋىلداردا، قىستاقتا وتكەن. كەيدە تۇنگە شەيىن سوزىلىپ، ەلەكتر شام جوقتا، ماشينە فارالاردىڭ جارىعى جانعاندا، وتكەن.

تىڭ يگەرۋ كەزى ەدى. تىڭشىلارعا ەرەكشە كوڭىل بولىنەتىن ەدى. گۇلنار تاتە كۇن دەمەي، ءتۇن دەمەي تىڭشىلاردى ەمدەگەن. قاراعاندى مەديتسينالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ۇجىمى، وقۋشىلارى گۇلنار تاتەنى دارىگەر رەتىندە عانا ەمەس، ۇستاز رەتىندە بىلەدى، قادىرلەيدى. بۇگىندە ونداعان بىلىكتى دارىگەرلەر گۇلنار تاتەنىڭ شاكىرتى سانالادى. ولار قازاقستاندا جانە شەتەلدە جوعارى دارەجەلى ماماندار.

جاسى ۇلعايىپ، گۇلنار اپا الماتىعا كوشىپ كەلدى. سوڭعى وتىز جىلدا اپا بالالىعىن وتكىزگەن، الاتاۋ باۋرايىندا ورنالاسقان قالادا ءومىر سۇرگەن. اپانى ۇلى ەلدوس، قىزى لەيلا، نەمەرە-شوبەرەلەرى قاراعان.

مۇحتار اۋەزوۆتىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويىنا قاراتا 1997 جىلى گۇلنار اپانىڭ اۋەزوۆ تۋرالى كىتابى شىققان. اۋەزوۆكە ارنالعان عىلىمي كونفەرەنتسيالاردا، ەسكە الۋ كەشتەرىندە گۇلنار اپا بەلسەندى قاتىسۋشىسى، قادىرلى قوناعى بولعان.

گۇلنار اپا بيىل 5 ناۋرىز كۇنى دۇنيەدەن ءوتتى. بىلتىر كۇزدە 92-گە كەلگەن اپا جارتى عاسىر بۇرىن جوق بولعان كۇپان ەسىمدى بولەسىن تاپتى. كۇپان اپا دا قۇنانباي اۋلەتىنىڭ جيەنى. بولەلەر ەلۋ جىلداي ءبىر-ءبىرىن تابا الماي ءجۇردى. ءومىرىنىڭ سوڭىندا ارماندارى ورىندالدى.

اسقار دايىربەك 

Abai.kz