وتكەن جەكسەنبى كۇنى الماتىدا ءباتيما جاكۋلينانىڭ «ءوتتى ءبىر ءومىر وسىلاي» دەپ اتالاتىن عۇمىرباياندىق كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى بولىپ ءوتتى. حح عاسىردىڭ وتىزىنشى جىلدارىنداعى قىزىلداردىڭ قازاققا جۇرگىزگەن قاساقانا قىرعىن ساياساتىنىڭ كەسىرىنەن كىندىك جۇرتىنان ايىرىلىپ، وزگە ەلدە تاعدىردىڭ تاۋقىمەتىن تارتىپ، نەبىر قيلى قيىن كەزەڭدەردى باستان كەشىرگەن جاننىڭ ءبىرى - ءباتيما جاكۋلينا.
اۋزى دۋالى اقتايلاق ءبيدىڭ ۇرپاعى ءباتيما قۇلمۇقانقىزىنىڭ «ءوتتى ءبىر ءومىر وسىلاي» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرىنە جازۋشى قابدەش ءجۇمادىلوۆ، عالىم سەرىك قوراباي سىندى زيالىلار قاتىسىپ، اۆتور مەن كىتاپ تۋراسىنداعى ويلارىمەن ءبولىستى.
عۇمىرباياندىق كىتاپتىڭ ەرەكشەلىگى ونىڭ ەكى يمپەريا - قىتاي مەن سوۆەت وكىمەتتەرىنىڭ قانقۇيلى ساياسات جۇرگىزگەن تاريحي كەزەڭدەرىندەگى ادام تاعدىرىنىڭ - تەكتى قازاقتىڭ تاعدىرىنىڭ بوياماسىز، اسىرەقىزىلسىز ناقتى تولىق باياندالۋىندا.
تومەندە اقىن الماس احمەتبەكۇلى دايىنداعان «ءوتتى ءبىر ءومىر وسىلاي» كىتابى جونىندەگى شاعىن ماقالانى ۇسىنىپ وتىرمىز.
«اباي-اقپارات»

ارقادان اۋعان اسىلدار

وتكەن جەكسەنبى كۇنى الماتىدا ءباتيما جاكۋلينانىڭ «ءوتتى ءبىر ءومىر وسىلاي» دەپ اتالاتىن عۇمىرباياندىق كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى بولىپ ءوتتى. حح عاسىردىڭ وتىزىنشى جىلدارىنداعى قىزىلداردىڭ قازاققا جۇرگىزگەن قاساقانا قىرعىن ساياساتىنىڭ كەسىرىنەن كىندىك جۇرتىنان ايىرىلىپ، وزگە ەلدە تاعدىردىڭ تاۋقىمەتىن تارتىپ، نەبىر قيلى قيىن كەزەڭدەردى باستان كەشىرگەن جاننىڭ ءبىرى - ءباتيما جاكۋلينا.
اۋزى دۋالى اقتايلاق ءبيدىڭ ۇرپاعى ءباتيما قۇلمۇقانقىزىنىڭ «ءوتتى ءبىر ءومىر وسىلاي» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرىنە جازۋشى قابدەش ءجۇمادىلوۆ، عالىم سەرىك قوراباي سىندى زيالىلار قاتىسىپ، اۆتور مەن كىتاپ تۋراسىنداعى ويلارىمەن ءبولىستى.
عۇمىرباياندىق كىتاپتىڭ ەرەكشەلىگى ونىڭ ەكى يمپەريا - قىتاي مەن سوۆەت وكىمەتتەرىنىڭ قانقۇيلى ساياسات جۇرگىزگەن تاريحي كەزەڭدەرىندەگى ادام تاعدىرىنىڭ - تەكتى قازاقتىڭ تاعدىرىنىڭ بوياماسىز، اسىرەقىزىلسىز ناقتى تولىق باياندالۋىندا.
تومەندە اقىن الماس احمەتبەكۇلى دايىنداعان «ءوتتى ءبىر ءومىر وسىلاي» كىتابى جونىندەگى شاعىن ماقالانى ۇسىنىپ وتىرمىز.
«اباي-اقپارات»

ارقادان اۋعان اسىلدار

وتكەن عاسىردا قازاق حالقىنىڭ باسىنان وتكەن ناۋبەتتى جىلدار ءتىرى قالۋ مەن ءىرى قالۋدىڭ تاۋقىمەتتى كۇرەسى جاكۋلين اۋلەتىنىڭ بىرنەشە ۇرپاعىن شارپىپ، شالىپ، شىڭداپ ءوتتى. بۇگىنگى كىتاپتىڭ اۆتورى ءباتيما قۇلمۇقانقىزى دا، ومىرلىك جارى ءانۋار جاكۋلاۇلى دا اشتىق جىلدارى اتا-اناسىمەن بىرگە اتاجۇرتتان قۋىلعان، ازاپقا تولى عۇمىردى ارپالىسپەن وتكىزگەن، سويتە ءجۇرىپ، قىزمەت پەن قوشەمەتتىڭ بيىك دەڭگەيىنە جەتكەن تۇلعالار.
اۆتوردىڭ ايگىلى اتاتەگى دە، وزدەرى ءومىر سۇرگەن ءداۋىر دە قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى قابدەش ءجۇمادىلوۆتىڭ «تاعدىر»، «سوڭعى كوش»، «پرومەتەي الاۋى»، «تاڭعاجايىپ دۇنيەسىندە»، ايگىلى قاجىعۇمار شابدانۇلىنىڭ 6 تومدىق «قىلمىس» رومانىندا جانە عالىم، جازۋشى، سۇلتان جانبولاتتىڭ «ءبىز» اتتى كوپتومدىق رومان ەسسەسىندە كوركەم كەيىپكەر رەتىندە سۋرەتتەلەدى. ءبىر عانا شاۋەشەك قالاسى مەن وندا ءومىر سۇرگەن تاريحي تۇلعالار اتالعان اۆتورلاردىڭ شىعارمالارىندا ءار قىرىنان جازىلادى. ال بۇل جولعى ءباتيما جاكۋلينا «ءوتتى ءبىر ءومىر وسىلاي» اتتى كىتابىندا ايگىلى جازۋشىلارمەن ورتاق تاقىرىپقا تاعى ءبىر قىرىنان كەلەدى. وندا انانىڭ كوزىمەن، ايەل زاتىنىڭ بولمىسىمەن اسا اسەرلى پايىم جاسايدى. كىتاپتا اۆتوردىڭ اتاتەگىمەن، 30-جىلدارداعى اشتىق، قۋعىن-سۇرگىن، شىڭجاڭداعى الاساپىران ءداۋىر ءومىر سپەكتاكلىنىڭ باستى ويىنشىسى بولعان وسىناۋ ساياسي تۇلعالاردىڭ ساناسىنان ءوتىپ جاتادى. كىتاپتىڭ العىسوزىندە اسقار جاكۋلين ايتقانداي، كىتاپ «شىڭجاڭ حالىق باسپاسىنان» شىققان تسەنزۋرا سۇزگىسىنەن وتكەن باسىلىمنىڭ كوشىرمەسى بولعانىنا قاراماستان ۋاقيعاسى تارتىمدى، ءتىلى جەڭىل تاعىلىمدى ەڭبەك بولعان. اۆتوردىڭ ۇلى - اسقار جاكۋلين اناسىنىڭ اتالعان كىتابىن بۇدان 80 جىل بۇرىن اشتان قىرىلعان، بوسقىن بولعان ميلليونداعان قازاقتىڭ رۋحىنا ارنايدى...

قابدەش ءجۇمادىلوۆ، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى، مەملەكەتتىك جانە تاۋەلسىز «تارلان» سىيلىعىنىڭ يەگەرى:
- جازۋشى جۋىقتا قايتا باسىلعان «اقتايلاق شەجىرەسىن» اقتارىپ وتىرىپ، تاعى ءبىر نارسەگە تاڭىرقاپ قالدى. ول قىتايداعى، ءۇرىمجى قالاسىندا تۇراتىن ءبىر ادامداردى ءبىلۋشى ەدى. ونىڭ ءبىرى - بەلگىلى جۋرناليست، عالىم، ۇزاق جىل ولكەلىك «شىڭجاڭ گازەتىنىڭ» باس رەداكتورى بولعان بۇلانتاي دوسجانۇلى دا، ەكىنشىسى - بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، بۇكىل قىتايلىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ دەپۋتاتى بولعان ءباتيما جاكۋلينا.
سويتسە، جاڭاعى ەكى كىسى دە اقتايلاقتىڭ جاراسپاي دەگەن ءۇشىنشى ۇلىنان تارايدى ەكەن. بۇلانتاي - دوسجاننىڭ، ءباتيما -بەكجاننىڭ نەمەرەسى... دەمەك، جازۋشى مەن اقتايلاق ۇرپاقتارى اراسىندا ەرتەدەن كەلە جاتقان ءبىر نازىك ءجىپ بار. سول ءجىپتى ءۇزىپ الماۋ كەرەك...
ق.ءجۇمادىلوۆ شىعارمالارى ءحى توم 260 بەت.
«پرومەتەي الاۋى» رومانىنىڭ ەپيلوگىنان

ارقادان اۋعاندا...
(«ءوتتى ءبىر ءومىر وسىلاي» كىتابىنان ءۇزىندى)
مەنىڭ سابيلىك، بالالىق شاعىم دا، ەس ءبىلىپ، ەتەك جيعان، ءومىردى قۇلاي سۇيە باستاعان جاستىق شاعىم دا شەشەم ايتاتىن تامسىلدەگى «مىسىر ءشارى» بولىپ، كوڭىلىنە ۇيالاعان شاۋەشەك قا-لاسىندا ءوتتى. مەن قازاقستاننىڭ سەمەي وبلىسىنا قارايتىن ەڭىرەكەي دەگەن جەرىندە ءدۇ-نيەگە كەلىپپىن. اكەم قۋعىندا ءجۇرىپ، مەن جاسقا تولا بەرگەن كەزدە دۇنيە سالعان كورىنەدى.
1930 جىلدارى كەڭەستىك قازاقستاندى ءبىر جاقتان اشارشىلىق جايلاپتى، ەندى ءبىر جاقتان ءمۇسادىرالاۋ (تاركىلەۋ), ايداۋ-قۋعىنداۋ، جەر اۋدارۋ سياقتى سولاقاي ساياسات سالعان لاڭنان زارەزاپ بولعان ەل الدى-الدىنا باس ساۋعالاپ، تۇس-تۇسقا قاشا باستاپتى... «بالاپان باسىنا، تۇرىمتاي تۇسىنا» دەگەندەي زامان بولىپتى، باس بىلىگى، اقىل كورسەتەر، قارايلاسار ادامى بولماعان شەشەم سول قاشقان ەلگە ىلەسىپ،
1933 جىلى جازعىتۇرىم ءۇش جاستاعى مەنى ارقاسىنا تاڭىپ الىپ، ءۇش ءجۇز شاقىرىمنان استام جول باسىپ، تاۋ اسىپ ەڭiرەكەيدەن شاۋەشەككە كەلىپتى.
شەشەم ماعان وسى جاعدايلاردى، اسىرەسە، شاۋەشەككە نە ءۇشىن كەلگەنىمىز، العاش كەلگەن كەزدەگى كۇنكورىسىمىز جايىندا تاپتىشتەپ ۇقتىرىپ، اڭگىمەلەپ وتىراتىن:
- ءبىز قايناعان بازاردىڭ ۋ-شۋىنان اۋلاق، قازاقتىڭ كەڭ ساحاراسىندا، تازا اۋادا تىنىس الىپ، جازى-قىسى ءتورت تۇلىك مالدىڭ بابىنا قاراي قونىس اۋدارىپ، كوشىپ-قونىپ جۇرگە-نىمىزگە ءماز بولىپ وتكەن حالىقپىز عوي، بۇنى ءومىردىڭ بىزگە ەنشىلەگەن قىزىعى، بۇرىن-سوڭدى ءومىر جولى وسى سۇردەكپەن وتكەن، بۇدان بىلاي دا وسىلاي وتە بەرەمىز دەپ ويلايتىن-بىز. ءبىزدىڭ ويىمىزدىڭ جەتكەن جەرى وسى ەكەن. ول ءبىر كەڭ تىنىستايتىن دۇنيە عوي شىركىن! ال قازىر نە كۇن كورىپ وتىرمىز؟ ەل قايدا،
جايلاۋ قايدا؟ تۋىس-تۋعان، جەگجات باۋىرلاستارىمىز قايدا؟.. بىت-شىت بولىپ بىتىرادىق تا كەتتىك.
بۇرىن ۇلكەندەر جاعى نيكولاي دەگەن پاتشا بار، ءبارىن سول بيلەيدى دەيتىن. ونىڭ قازاقپەن قانشالىق قاتىسى بارىن ءبىلىپ جاتقانىمىز
جوق، ەركەكتەر «نيكولاي قازاققا وڭ كوزىمەن قارامايدى» دەگەندەي بىردەڭەلەردى ءوزارا ءسوي-لەسەدى. ءبىزدىڭ بىلەتىنىمىز - قازان-وشاق، ول ىستەرمەن شارۋاسى بولمايدى، بار ءىستى سولار تىندىرادى دەپ تۇسىنەتىنبىز.
- ويپىرىم-اي، جاڭا ۇكىمەت دەگەنىمىز كەرەمەت كورىنەدى. نيكولايدى تاقتان جۇلىپ الىپتى. بارلىق ادامدى تەڭدىككە جەتكىزەدى ەكەن، - دەپ قۋانىپ، ماسايراپ جۇرگەندەر دە بولدى. وعان ءبىز قۋانىپ تا، قايعىرىپ تا كەتپەگەنبىز. قالايدان-قالاي بولعانىن بىلمەي دە قالدىق، اياق استىنان اۋىلداعى شولاقبەلسەندىلەر:
- جاڭا ۇكىمەت بىزدىكى، كەدەيدىكى، بۇدان بىلاي ەلدى ءبىز باسقارامىز، سەندەردىڭ كۇندەرىڭ كەلمەسكە كەتتى، كوكەلەرىڭدى كوزدەرىڭە كورسەتىپ، كوزدەرىڭە كوك شىبىن ۇيمەلەتەمىز، سەندەردىڭ تاپتارىڭ جات، ءبىز بەلسەندىمىز، اقجۇرەكپىز، بالشابەكپىز (بولشەۆيك), - دەپ باسىمىزعا اڭگىرتاياق ويناتىپ، ايقۇلاقتاناتىندى شىعاردى، كوپە-كورىنەۋ مالىمىزدى اپارىپ سويىپ الادى، ءتىپتى ورەسكەلى ايەلدەرىن ايداپ سالىپ، جايىپ قويعان قۇرتقا تىنىش-تىق بەرمەيدى.
- بۇل قالاي بولىپ بارادى، وسىلاردى ايتاقتاپ وتىرعان بىرەۋ بار ما؟ بولشەۆيگى نە ايتىپ جۇرگەن، بەلسەندى دەگەنى قالاي، كىم بەلگىلەپ قويدى وسىلاردى، جوعارىدان ۇلىق كەلگەنىن ەستىگەن-كورگەن ەشكىم جوق. مۇنىڭ ارتى نەگە سوعار ەكەن، - دەپ تاڭىرقايمىز، قارسىلاسا المايمىز. قورقىپ ابدەن ەسىمىز شىقتى. ارالاس-قۇرالاس بولىپ جۇرەتىن كورشى-قولاڭ، مال-شى-قويشىلار:
- ول ەسۋاستار اۋزىنا كەلگەنىن ايتا بەرەدى، ونشا شوشىپ كەتپەڭىزدەر، - دەپ تۇندەلەتىپ كەلىپ كوڭىلىمىزگە توقتاۋ سالىپ كەتەدى، بۇل ولاردىڭ كوڭىلى عوي. كۇنىنە ءبىر جاڭالىق شىعادى. وسى ارالىقتا كىسى باسى نالوگ (استىق تاپسىراتىن سالىق) تاپسىراسىڭدار دەگەن ءبىر جارلىق شىقتى. قازاق بايعۇستا استىق بولا ما، استىق تاپسىرمادىڭ دەپ ەركەكتەردىڭ ايداعانىن ايداپ كەتتى، قالعانى تاۋ-تاس ارالاپ قاشىپ كەتتى، ۇيگە جولاي المايدى. ءمۇسادى-رالايمىز دەپ مالدى الدى، كوزىنە كورىنگەن ءوڭى ءتۇزۋ نارسەلەردى قيداي سىپىردى.
- مالدان ايىرىلعان سوڭ قازاق قالاي كۇن كورەدى، اش-جالاڭاش قالاتىنداي ۇرەي ءۇيىرىلىپ، ەس-اقىلدان ايىرىلدىق. ەلدىڭ ءبارى جان ساۋعالاپ ۇركىپ، ءۇيىن تىگۋلى كۇيىنشە تاستاپ، ءتۇن-دەلەتىپ بەت-بەتىمەن قاشا باستادى. بىرەۋگە-بىرەۋدىڭ قارايلاۋعا كۇيى كەلمەيدى. بىزدە بىردە-ءبىر ەركەك كىندىكتى جوق، ءبىز باسقا كەم بولدىق. اكەڭە ءوزىمنىڭ باۋىرىمنىڭ قىزىن الىپ بەر-گەنمىن، نە كەرەگى بار، قۇداي ساعان ەرەتىن ءبىر شىر ەتىپ بەرمەدى، جالعىز سەنىڭ كوزىڭە قارايمىز. ايەلدەرگە ەركىندىك بەرىلەدى، ەكى قاتىن الۋعا بولمايدى دەگەن سوڭ قاميلاش ءتا-تەڭ (كىشى شەشەم) امالسىز باسىن اشىپ كەتكەن (باسىنا ەركىندىك العان). اكەڭ سول قاشقاننان قايتپادى، سەنى اشتان ءولتىرىپ الامىن با دەپ شوشىدىم. سونىمەن، ۇرىككەن ەلگە ىلەسىپ ءجۇرىپ كەتتىم. ول كەزدە سەن ءۇش جاستاسىڭ، ەل ارالاپ شاۋەشەككە بەت الىپ كەلە جا-تىرمىز. ەل: «شاۋەشەك دەگەن مولشىلىق، قازاقتار كوپ، وسى جاقتاعىلاردىڭ كوبى سوندا اۋىپ بارىپ جاتىر، قىتايلار ورىستارداي ەمەس، كەڭقولتىق حالىق، شەتكە قاقپايدى ەكەن»، - دەپ ۇلكەن سەنىممەن اڭگىمەلەيدى. وسىلار بىردەڭەنى بىلەتىن شىعار، بەكەر وتىرىپ اشتان ولمەيىك دەپ، سولارمەن ەرىپ كەتتىم عوي، وي-حوي دۇنيە-اي، دەسەڭشى! اقىلداسار ادام جوق. ول جەرگە بارعاندا قايدا پانالايمىن، قالاي جان باعامىن، قايدا بارىپ، قايدا تۇرامىز دەگەنگە وي جۇگىرتپەپپىن. باسىمىزعا شىنايى قيامەت كەلگەنىن ءبىلدىم. ەل ىشىندە كەلە جات-قاندا اش قالمادىق. ايتەۋىر قازاقتىڭ ەنشىسى بولىنبەگەن داستارقانى بار-جوعىمەن جايى-لادى. كەيبىر تەگىمىزدى بىلەتىندەر ءوز جاعدايلارى ونشا وڭىپ تۇرماسا دا، بىرنەشە كۇنگە ۇستاپ قالادى. ەل اراسىنان شىعىپ، كوكتۇما دەگەن جەردەن وتكەن سوڭ، كۇنىمىز قاراڭ بولدى. ارى قاراي جۇرسەك، باقىلاۋشىلار اتتاپ باستىرمايدى، شەكارا دەگەننەن وتە قويۋ وڭاي ءىس ەمەس ەكەن. قاسقىر يتتەرىن جەتەلەگەن شولعىنشى قاراۋىلدار ۇستاپ السا، قايتا ايداپ اپارىپ انانى بالادان، بالانى انادان ءبولىپ قاماپ تاستايدى ەكەن دەگەن داقپىرتتى ەستىگەندە زارەڭ قالمايدى. ايتەۋىر جول باستاۋشىلاردىڭ ارقاسىندا ءولدىم-تالدىم دەگەندە شەكارادان ءوتىپ ەدىك. ەكى جاعى تاۋ الاڭقاي جەرگە جەتكەندە ءتورت-بەس شاڭعىلى ازامات سىرعاناپ كەلىپ، ءبىزدى تىرپ ەتكىزبەي تۇرعىزىپ قويىپ، اقتارىپ-ءتىنتىپ بار-جوعىمىزدى سى-پىرىپ الدى دا، تۇرا جونەلدى. بىزدە ولارعا قارسى تۇرار قاۋقار، اراشا تىلەپ ايقايلار شاما جوق. الدىندا سولاردى بايقاعان جەردە ارامىزداعى كوزقاراقتىلار:
- اپىر-اي قاپى قالعانىمىز-اي، تۇندەلەتىپ ءبىر-ەكىدەن ءبولىنىپ وتسەك بولار ەدى، شەكارادان وتتىك، ەندى ەشتەمە جولىقپاس دەپ قاتەردى شامالاي الماي، كورنەۋ مەن مۇندالاپ، ءوزىمىزدى-ءوزىمىز ۇستاپ بەرگەنىمىز-اي، - دەستى. ۇلكەندەر بىزگە بالالار ءبىرىن-ءبىرى قۋالاعان بولىپ، الدىعا ءوتىپ جۇرە بەرسىن دەگەن ەدى. مەن بار قولىمىزداعىنى سەنىڭ قوينى-قوينىشىڭا تىعىپ، بالالارعا قوسقانمىن، سەن ەرە الماي كەتىپ باراسىڭ، سويتسەك الگىلەر ەل توناپ ۇيرەنگەن قۋلار ەكەن. بىزدەن ۇتىمدىراق ويلاپ، الدىمەن ءبىر-ەكەۋى جۇگىرىپ بارىپ سەندەردى ءتىنتىپ، ءبارىن سىپىرىپ الدى. ول جاققا وتكەندە ءبىر كەرەگىمىزگە جارار دەگەن جۇزىك، بىلەزىك، شولپى، ءتىپتى سەنىڭ كازەكەيىڭە (كومزول) تاققان تەڭگە تۇيمەلەرگە دەيىن الىپتى. وزدەرى جۇمباقتاپ سويلەي مە، قالاي تىلدەسكەنىن ۇعۋعا بولمايدى. جالىنبادىق، ودان ەشتەمە ونبەيتىنىن ءبىلىپ تۇرمىز.
جازعىتۇرىم ىزعىرىق جەل بەت قاراتپايدى. ونىڭ ۇستىنە كەدىر-بۇدىر جەر بەدەرى ويدىم-شۇڭقىر، قاسات قاردا جىعىلىپ-ءسۇرىنىپ ارەڭ ءجۇرىپ كەلەمىز. بىرنەشە الاسالاۋ قىرقالاردان وتە بەرە قالىڭ تال-تەرەك كوزگە شالىندى. ىزدەپ كەلە جاتقان شاۋەشەگىمىز وسى ەكەن...

قاجىعۇمار شابدانۇلى، (1925-2011) «التىن قالام» جانە «الاش» حالىقارالىق ادەبي سىيلىعىنىڭ، «ۇلتتىق رۋح» حالىقتىق سىيلىعىنىڭ يەگەرى:
... ايتولقىن، كوڭىل ايتۋعا كەلگەن كۇلان ەكەۋمىزگە شاعىنىپ، ۇزاق جىلادى. ارەڭ شىققان نازىك قانا ءۇنى مەن ەگىلە جوقتاعان تولقىندى جىرى بۋىرقانعان تاسقىنداي، ءبىزدى دە الا جونەلدى. قالتىراپ بۇگىلە ەگىلدىك. اۋىر قاسىرەت پەن كەرنەگەن مۇڭ-زار، اقىندىقتىڭ كەرەمەت دارىنىمەن اعىتىلدى. بۇرىن ەشكىم ايتىپ، يا جازىپ كورمەگەن جوقتاۋ جىرى دا، وعان لايىقتاپ شىعارعان اۋەنى دە وزگەشە تىڭ بۇتىندەي جاڭا، ارقانداي تاسجۇرەكتى دە ەرىتەتىندەي كەمەلەتكە جەتىپتى. مەن، ەڭسەگەي بويلى ادىلبەكتى ەسىمە الىپ، ەگىلىپ كەتتىم...
ق. شابدانۇلى «قىلمىس» ءVى توم 481-بەت. (ايتولقىن مەن ادىلبەك -ءباتيما مەن ءانۋاردىڭ كوركەم بەينەسى)

سۇلتان جانبولات، پروفەسسور، جازۋشى، قحر-داعى كورنەكتى مەملەكەت، قوعام قايراتكەرى:
... اتاقتى اقتايلاقتان كەڭەسباي بي ودان جارقىمباي بي، ودان ىبىرايىم تۋادى. مەنىڭ كەيىپكەرىم -ءباتۋ اپايدىڭ اكەسى قۇلمۇحان - وسى ىبىرايىمنىڭ ۇلى. مەن «ءبىز» اتتى عۇمىرنامالىق تريلوگيامدا ءباتۋ اپايدى «قاسقادان تۋعان اقبوز، اسىلدان شىققان الىپ» اتاپ، «ءباتۋ اپاي ون نەشە ميلليون حالقى بار شيڭجياڭداعى ايگىلى بىرلەستىگىنىڭ ءتورايىمىنا ورىنباسار، تۇڭعىش شىققان «شينجياڭ ايەلدەرى» جۋرنالىنا باس رەداكتور بولدى. شۇار ساياسي ءماسيحات كەڭەسىنە القا مۇشە، بۇكىل مەملەكەتتىك ء(بىر ميللياردتان استام حالىقتىڭ) ساياسي ءماسليحات كەڭەسىنە دەپۋتاتتىققا دەيىن باردى...
(اۆتوردىڭ «اقبوزدىڭ ارعى تەگى» اتتى ەڭبەگىنەن)

زەينوللا سانىك، قحر جازۋشىلار وداعىنىڭ، فولكلور وداعىنىڭ، تۇرىك ءتىلى قوعامىنىڭ مۇشەسى، قحر حالىقارالىق ادەبيەت سىيلىعى «التىن وردەنىنىڭ» يەگەرى:
- ءباتۋ اپايدىڭ زامانداسى مارقۇم نۇردوللا («قىلمىس» رومانىنداعى قۋتىلدى ءنۇرالى) ول كىسىنىڭ تاپقىرلىعى مەن شەشەندىگىنە، داستۇرگە بىلگىرلىگىنە قاراپ «شولاق بي» دەيتىن. «ەي بىلمەيسىڭدەر مە؟ ول كىسىنىڭ بويىندا قازاقتىڭ مارقاسقا تۇلعالارىنا، ايتۋلى ازا-ماتتارىنا بىتكەن دۇنيەنىڭ ءبارى بار... ەركەك بولۋ عانا جەتپەي تۇر» دەيتىن. شىنىندا دا ءباتۋدىڭ اتاتەگى ايگىلى ادامدارمەن ارالاسىپ جاتقانى، ايتالىق: مۇحتار اۋەزوۆتىڭ اجەسى - ءدىناسىل ءباتيمانىڭ اتاسى -جارقىنبايدىڭ قارىنداسى ەكەنىن، ال كۇيەۋى ءانۋاردىڭ اكەسى جاكۋلا وقىعان دارىگەر، بولىس، كۇرەسكەر ءارى الاش قوزعالىسىنىڭ سوڭعى قارۋلى كوتەرىلىسىن ۇيىمداستىرعان تۇلعا ەكەنىن بۇل كۇندە ءبىز ايتۋعا مىندەتتىمىز.
دايىنداعان ا.احمەتبەكۇلى