كىتاپ شىعارۋ، تاراتۋ ءىسىن ۇيىمداستىرۋ جولدارى ەندى زاماناۋي جولمەن شەشىلمەك. مادەنيەت جانە اقپارات ۆيتسە-ءمينيسترى ارمان قىرىقباەۆ وتكىزگەن جيىننان بىلگەنىمىز، بيىلعى جىلدان باستاپ مينيسترلىك مەملەكەتتىك تاپسىرىس ارقىلى جارىق كورەتىن بارلىق كىتاپتاردى عالامتوردا جاريالاۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.

مۇنداي شەشىم قابىلداۋدىڭ ءوز سەبەپتەرى بار. وسى شەشىم ارقىلى بىرنەشە ناتيجەلەرگە قول جەتكىزىلمەك.

بىرىنشىدەن، مەملەكەتتىك تاپسىرىس ارقىلى باسىلىپ شىققان كىتاپتاردى تەك قانا كىتاپحانالاردا ەمەس، ەندىگى بارلىق الەم قولداناتىن عالامتور جەلىسىندە وقۋعا بولادى. بۇل قادامىمىزبەن ەلىمىزدىڭ اۆتورلارىن بارلىق الەمگە تانىتامىز، سونىمەن قاتار شەتەلدەردەگى قانداستارىمىز دا قازاق تىلىندەگى كىتاپتارعا قول جەتكىزە وتىرىپ، ەلىمىزدە بولىپ جاتقان سان الۋان وزگەرىستەر تۋرالى حاباردار بولا الادى.

ەكىنشىدەن، مەملەكەتتىڭ قاراجاتىنا شىعارىلعان كىتاپتاردىڭ ساپاسىن، سونىمەن قوسا، باسپالاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرامىز. بۇل نەدەن تۋىنداپ وتىر؟ مينيسترلىككە كەيىنگى كەزدە مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن شىعاتىن كىتاپتاردا قاتەلەر كوپ كەزدەسەتىنى تۋرالى نارازىلىقتار كەلىپ تۇسكەن.

كىتاپ شىعارۋ، تاراتۋ ءىسىن ۇيىمداستىرۋ جولدارى ەندى زاماناۋي جولمەن شەشىلمەك. مادەنيەت جانە اقپارات ۆيتسە-ءمينيسترى ارمان قىرىقباەۆ وتكىزگەن جيىننان بىلگەنىمىز، بيىلعى جىلدان باستاپ مينيسترلىك مەملەكەتتىك تاپسىرىس ارقىلى جارىق كورەتىن بارلىق كىتاپتاردى عالامتوردا جاريالاۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.

مۇنداي شەشىم قابىلداۋدىڭ ءوز سەبەپتەرى بار. وسى شەشىم ارقىلى بىرنەشە ناتيجەلەرگە قول جەتكىزىلمەك.

بىرىنشىدەن، مەملەكەتتىك تاپسىرىس ارقىلى باسىلىپ شىققان كىتاپتاردى تەك قانا كىتاپحانالاردا ەمەس، ەندىگى بارلىق الەم قولداناتىن عالامتور جەلىسىندە وقۋعا بولادى. بۇل قادامىمىزبەن ەلىمىزدىڭ اۆتورلارىن بارلىق الەمگە تانىتامىز، سونىمەن قاتار شەتەلدەردەگى قانداستارىمىز دا قازاق تىلىندەگى كىتاپتارعا قول جەتكىزە وتىرىپ، ەلىمىزدە بولىپ جاتقان سان الۋان وزگەرىستەر تۋرالى حاباردار بولا الادى.

ەكىنشىدەن، مەملەكەتتىڭ قاراجاتىنا شىعارىلعان كىتاپتاردىڭ ساپاسىن، سونىمەن قوسا، باسپالاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرامىز. بۇل نەدەن تۋىنداپ وتىر؟ مينيسترلىككە كەيىنگى كەزدە مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن شىعاتىن كىتاپتاردا قاتەلەر كوپ كەزدەسەتىنى تۋرالى نارازىلىقتار كەلىپ تۇسكەن.

ال ەندى عالامتور جەلىسىندە جاريالانعان كىتاپتاردى كوپشىلىك وقىپ، ءوز باعالارىن بەرەدى. ەلەكتروندىق نۇسقادا قاي باسپا شىعارعانى، كىمنىڭ رەداكتور، كىمنىڭ كوررەكتور بولعانى تايعا تاڭبا باسقانداي كورسەتىلەتىن بولادى. سول ارقىلى ءبىز قاي باسپانىڭ قانداي دەڭگەيدە كىتاپتارىن باسىپ شىعاراتىنىن بايقايتىن بولامىز جانە باسپالاردىڭ كىتاپ شىعارۋداعى جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرامىز.

بۇل بۇكىلالەمدىك تاجىريبە جانە دە ەلىمىزدەگى كىتاپ شىعارۋ سالاسىن دامىتۋعا ءوز سەپتىگىن تيگىزەتىن بولادى.

مينيسترلىك الداعى ۋاقىتتا كىتاپ شىعارۋ ماسەلەسىمەن قاتار، كىتاپ تاراتۋ ماسەلەسىن دە قولعا الۋدى ويلاستىرىپتى. بۇل ورايدا، الەمدىك تاجىريبەگە سۇيەنە وتىرىپ، سالاعا نارىقتىڭ جاڭا جۇيەسىن كىرگىزبەكشى. ول ءۇشىن باسپالار 2000 دانا تارالىمدى شىعارىپ الىپ، كەلەسى جىلعى بايقاۋدى كۇتىپ وتىرماۋى ءتيىس. ەلىمىزدىڭ كىتاپ دۇكەندەرىندەگى 80 پايىز شەتەلدىك ادەبيەتتەردى ءوزىمىزدىڭ دۇنيەلەرمەن الماستىرۋدىڭ جولدارىن قاراستىرۋى كەرەك. ول ءۇشىن ءۇش جاقتى، ياعني اۆتور - باسپا - كىتاپ تاراتۋشى جۇيەسى ناقتىلانۋى ءتيىس. ماسەلەن، اۆتوردىڭ قالاماقىسى رەتىندە دۇكەندە وتكىزىلگەن كىتاپتىڭ بەلگىلەنگەن پايىزى اۆتوماتتى تۇردە جازۋشىنىڭ ەسەپشوتىنا ءتۇسىپ تۇرۋ تاجىريبەسىن ەنگىزۋدى ويلاستىرعان ءجون. سوندا جازۋشىنىڭ شاماسى قانداي، قاي باسپا قانداي ساپالى كىتاپ شىعارا الاتىنىن الەۋمەتتىك زەرتتەۋسىز-اق ءبىلىپ وتىراتىن بولامىز. سونداي-اق كىتاپ شىعارۋ ىسىندە وتاندىق باسەكەلەستىكتى قالىپتاستىرا الامىز.

«ادەبيەتتىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزدى تۇرلەرىن باسىپ شىعارۋ» رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىك باعدارلاما شەڭبەرىندە جىل سايىن 400-گە جۋىق كىتاپ شىعارىلىپ، رەسپۋبليكالىق كىتاپحانالارعا تەگىن تاراتىلادى ەكەن. وعان 1,0 ميللياردتان استام تەڭگە قارجى بولىنەدى.

ەندىگى ءبىر مىسالدى تالداپ كورەيىك. مينيسترلىك 27 شارتتى باسپا تاباقتان تۇراتىن، تارالىمى 2000 دانا كىتاپقا 2 ملن 700 مىڭ تەڭگە بولەدى. وسى سومادان تيپوگرافيالىق شىعىندار مەن پوليگرافيالىق ماتەريالدارعا (قاعاز، بوياۋ، جەلىم جانە ت.ب.) 1 ملن 500 مىڭ تەڭگە جۇمسالادى. سونىمەن، 595 مىڭ تەڭگە قالادى. ياعني بولىنگەن قاراجاتتىڭ 20 پايىزدايى باسپادا قالادى. سوندىقتان دا بارلىق سالىقتاردى قوسا ەسەپتەگەننىڭ وزىندە، باسپانىڭ اۆتورلىق قالاماقىنى كورسەتىلگەن سومادان 10 پايىزدايىن تولەۋگە تولىق مۇمكىندىك بار.

ناقتىراق ايتاتىن بولساق، كىتاپ شىعارۋداعى وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى - اۆتورلىق قۇقىقتى قورعاۋ ماسەلەسى. بۇگىنگى كۇنى مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا كىتاپتاردى شىعارۋدا اۆتورلارعا قالاماقى تولەۋ ماسەلەسى تۋىنداپ وتىر. مينيسترلىك كىتاپ شىعارۋدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «مەملەكەتتىك ساتىپ الۋ تۋرالى» جانە «اۆتورلىق قۇقىق جانە ساباقتاس قۇقىقتار تۋرالى» زاڭداردى باسشىلىققا الادى.

زاڭنىڭ قاي تاسىلىمەن بولماسىن كىتاپتى شىعارۋعا يە بولعان باسپا كىتاپ اۆتورىمەن شارت جاساسۋعا مىندەتتى. ال اۆتورلىق شارتتىڭ تالاپتارى «اۆتورلىق قۇقىق جانە ساباقتاس قۇقىقتار تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭىمەن رەتتەلگەن. اتالعان زاڭنىڭ ەرەجەلەرىنە سايكەس، «اۆتورلىق شارتتا مىندەتتى تۇردە سىياقى مولشەرى جانە (نەمەسە) تۋىندىنى پايدالانۋدىڭ ءاربىر ءادىسى ءۇشىن سىياقى مولشەرىن بەلگىلەۋ ءتارتىبى، ونى تولەۋدىڭ ءتارتىبى مەن مەرزىمى، سونداي-اق تاراپتار وسى شارت ءۇشىن ماڭىزدى دەپ ەسەپتەيتىن باسقا دا جاعدايلار كوزدەلۋگە ءتيىس» دەپ كورسەتىلگەن.

وسى ورايدا، مينيسترلىك تاراپىنان «ادەبيەتتىڭ الەۋمەتتىك ماڭىزدى تۇرلەرىن باسىپ شىعارۋ» رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا كىتاپتاردى باسىپ شىعارۋ مەن تاراتۋدى قارجىلاندىرۋ كوزدەلگەن. ال كىتاپتىڭ اۆتورىنا قالاماقى تولەۋ باسپا مەن اۆتوردىڭ اراسىندا جاسالعان شارتتىڭ نەگىزىندە شەشىلۋى ءتيىس.

تورە عالي

«ايقىن» گازەتى