تاياۋدا قازاقستاندا شوقايعا « فاشيستتەرمەن بىرلەسكەن»، ياعني، «ساتقىن» دەپ باعا بەرگەن جۋرناليستتەر سوتقا بەرىلگەن. دەمەك، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 20 جىلداي ۋاقىت وتكەنمەن، كەڭەستىك جالعان اقپاراتتاردىڭ اسەر ىقپالىنان ءالى دە بولسا ارىلا الماي كەلە جاتقان ازاماتتار بار ەكەن. ياعني، ساياسي تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 20 جىلدان اسسا دا، كەيبىر ازاماتتاردىڭ سانا تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزە الماي كەلە جاتقانى وكىنىشتى. باسقا سوزبەن ايتقاندا، بىرقاتار ازاماتتاردىڭ كەڭەستىك ويلاۋ جۇيەسىنەن تاۋەلسىزدىك الا الماي وتىرعانى بايقالادى.

مۇنىڭ كىنالىسى كىم؟ شوقايعا كەڭەستىك كەزەڭنىن كوزقاراسىمەن «ساتقىن» دەگەن جۋرناليست پە؟ جوق الدە ازاماتتارىنا تاۋەلسىزدىك تاريحىن تولىق ءتۇسىندىپ بەرە الماعان قازاقستان عالىمدارى مەن مەملەكەتى مە ؟ سوندا كىمدى سوتقا بەرۋ كەرەك؟ ازاتتىق راديوسىنىڭ حابارىنا قاراعاندا، بەلگىلى اقىن جانە «مۇستافا شوقاي جولىمەن» دەپ اتالاتىن دەرەكتى ءفيلمنىڭ اۆتورى قاسىمحان بەگمانوۆ وسكەمەندىك «فلەش!» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى مەن ءجۋرناليسىن مۇستافا شوقاي تۋرالى تەرىس پىكىر تاراتقانىن ايتىپ، سوتقا بەرگەن.

ويتكەنى اتالعان گازەتتىڭ باس رەداكتورى دانيلەۆسكي 2011 جىلدىڭ 26 شىلدەسىندەگى ماقالاسىندا مۇستافا شوقايدى «قازاقتىڭ ۆلاسوۆى، فاشيستەردىڭ قۇيىرشىعى» دەپ كورسەتكەن.

تاياۋدا قازاقستاندا شوقايعا « فاشيستتەرمەن بىرلەسكەن»، ياعني، «ساتقىن» دەپ باعا بەرگەن جۋرناليستتەر سوتقا بەرىلگەن. دەمەك، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 20 جىلداي ۋاقىت وتكەنمەن، كەڭەستىك جالعان اقپاراتتاردىڭ اسەر ىقپالىنان ءالى دە بولسا ارىلا الماي كەلە جاتقان ازاماتتار بار ەكەن. ياعني، ساياسي تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 20 جىلدان اسسا دا، كەيبىر ازاماتتاردىڭ سانا تاۋەلسىزدىگىنە قول جەتكىزە الماي كەلە جاتقانى وكىنىشتى. باسقا سوزبەن ايتقاندا، بىرقاتار ازاماتتاردىڭ كەڭەستىك ويلاۋ جۇيەسىنەن تاۋەلسىزدىك الا الماي وتىرعانى بايقالادى.

مۇنىڭ كىنالىسى كىم؟ شوقايعا كەڭەستىك كەزەڭنىن كوزقاراسىمەن «ساتقىن» دەگەن جۋرناليست پە؟ جوق الدە ازاماتتارىنا تاۋەلسىزدىك تاريحىن تولىق ءتۇسىندىپ بەرە الماعان قازاقستان عالىمدارى مەن مەملەكەتى مە ؟ سوندا كىمدى سوتقا بەرۋ كەرەك؟ ازاتتىق راديوسىنىڭ حابارىنا قاراعاندا، بەلگىلى اقىن جانە «مۇستافا شوقاي جولىمەن» دەپ اتالاتىن دەرەكتى ءفيلمنىڭ اۆتورى قاسىمحان بەگمانوۆ وسكەمەندىك «فلەش!» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى مەن ءجۋرناليسىن مۇستافا شوقاي تۋرالى تەرىس پىكىر تاراتقانىن ايتىپ، سوتقا بەرگەن.

ويتكەنى اتالعان گازەتتىڭ باس رەداكتورى دانيلەۆسكي 2011 جىلدىڭ 26 شىلدەسىندەگى ماقالاسىندا مۇستافا شوقايدى «قازاقتىڭ ۆلاسوۆى، فاشيستەردىڭ قۇيىرشىعى» دەپ كورسەتكەن.

وسكەمەن قالاسىندا بەگمانوۆتىڭ شوقاي تۋرالى دەرەكتى ءفيلمىنىڭ تۇساۋكەرەسى بولعاننان كەيىن اتالعان گازەتتە باسقا ءبىر جۋرناليست، اتاپ ايتقاندا سەرگەي ميحەەۆ شوقاي تۋرالى «مۇستافا شوقاي - قازاقستان مەن ورتا ازيانىڭ بولا الماي قالعان ءامىرشىسى، فاشيستىك ۇيىمنىڭ باسشىسى،  «تۇركىستان لەگيونىنىڭ» يدەيالىق جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى» دەپ سەنىپ جانە مۇنى جازىپ وتىرسا، بۇل، تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىندا قازاقستان ءۇشىن ۇلكەن سىن بولسا كەرەك.

ويتكەنى ەكى ءجۋرناليستتىڭ ايتقاندارىنىڭ بارلىعىنىڭ كەڭەستىك يدەولوگيانىڭ نەگىزسىز جالالارى ەكەنىن شوقايتانۋ عىلىمى ناقتى دەرەكتەر جانە بۇلتارتپاس فاكتىلەرمەن الدەقاشان ايعاقتاعان. ءبىز ونىڭ فاشيستتەرمەن ەشقاشان بىرگە ىستەسپەگەنىن وسىدان 10 جىل بۇرىن ىستامبۇلدا جارىق كورگەن «مۇستافا شوقاي ءومىرى مەن كۇرەسى» دەگەن ەڭبەگىمىزدە نەمىس جانە فرانتسۋز دەرەكتەرى نەگىزىندە ورتاعا سالعان ەدىك. ول ەڭبەگىمىزدە ءتىپتى كەرىسىنشە، ناتسيستتەردىڭ بىرگە ىستەسۋ جونىندەگى ۇسىنىسىن قابىلداماعانى ءۇشىن مۇستافا شوقايعا ۋ بەرىلىپ ولتىرىلگەنىن دە كورسەتكەن ەدىك. مىنە، وسى ناقتى فاكتىنى وكىنىشكە وراي قازاقستاننىڭ زيالىلار قاتارىنا جاتاتىن بىرقاتار جۋرناليستەرى بىلمەي وتىر. مۇنى قالاي تۇسىنۋگە بولادى ؟

بىزدەن كەيىن شوقاي تۋرالى زەرتتەۋلەر جۇرگىزگەن عالىمدار دا شوقايدىڭ «ساتقىن» ەمەس ەكەنى جونىندەگى كوپتەگەن باسقا دەرەك-ايعاقتارعا قول جەتكىزدى. ماسەلەن، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى جانە پولشا مەن گەرمانيا ارحيۆتەرىندە جۇمىس ىستەگەن گۇلجاۋحار كوكەباەۆا سول ارحيۆتەردە مۇستافا شوقايدىڭ ناتسيستەرمەن بىرگە ىستەسكەن ساتقىن ەكەنىن كورسەتەتىن ءبىر دە ءبىر قۇجات-دەرەك بولماعانىن، بىراق كەرىسىنشە ونىڭ ناتسيستەرگە قارسى بولعانىن كورسەتەتىن كوپتەگەن دەرەكتەردىڭ بار ەكەنىن زەرتتەۋلەرىندە ورتاعا سالىپ وتىر.

دەمەك، شوقايعا «ساتقىن» دەپ وتىرعان جۋرناليستتەر بۇل ەڭبەكتەردى وقىماعان. نەگىزىنەن العاندا ورىس تەكتى ازاماتتار، قازاقستان تاريحشىلارىنىڭ جازعاندارىنان گورى، رەسەيلىك تاريحشىلاردىڭ جازعاندارىن كوبىرەك وقىپ جۇرگەن بولسا كەرەك.

ويتكەنى رەسەيلىك تاريحشى عالىمداردىڭ شوقاي شىندىقتارىنان ءالى  دە بولسا بەيحابار بولىپ، شوقايعا ساتقىن رەتىندە قاراپ وتىرعاندىقتارى بىزگە ءمالىم. وتكەن جىلى، اتاپ ايتقاندا 2011 جىلى قاراشادا الماتىدا شىعىستانۋ ينستيتۋتى تاراپىنان وتكىزىلگەن حالىقارالىق مۇستافا شوقاي سيمپوزيۋمىندا استاناداعى مەملەكەتتىك تاريح ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، پروفەسسور بۇركىت اياعان رەسەيلىك تاريحشىلاردىڭ شوقايعا ساتقىن رەتىندە قاراپ وتىرعانىن ايتقان ەدى.

بۇعان قاراعاندا، رەسەيلىك تاريحشىلار شوقاي تۋرالى زەرتتەۋلەردە سوڭعى جىلداردا قازاق عالىمدارىنىڭ قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىنەن حابارسىز كورىنەدى. مۇنىڭ باستى سەبەبى، رەسەي عالىمدارىنىڭ قازاق ءتىلىن بىلمەۋىندە جاتسا كەرەك. سوندىقتان قازاق تىلىندەگى شوقاي تۋرالى ماڭىزدى زەرتتەۋلەردى ورىس، اعىلشىن، نەمىس جانە فرانتسۋز تىلدەرىنە اۋدارىپ وتىرۋ قاجەت سياقتى.

نەگىزىنەن تاريح عىلىمى باسقا عىلىمدارعا ۇقسامايدى. ويتكەنى ونىڭ ۇلتتىق سيپاتى باسىم بولادى. سوندىقتان وسى عىلىمنىڭ اسىرەسە ۇلتتىق سيپاتى زور جانە ۇلتتىق سانانى كۇشەيتەتىن سونى جاڭالىقتارى باسقا ەلدەردىڭ عالىمدارىن قىزىقتىرمايدى. ءار سالادا بولعانىنداي، تاريح عىلىمىندا دا ءىرى تابىستارى بار رەسەي عالىمدارى ەگەر شوقاي اق بولماي «ساتقىن» بولعاندا، الدەقاشان تۇبىنە دەيىن زەرتتەپ توم-توم كىتاپ قىپ «سىزدەردىڭ ماقتاعان شوقايلارىڭىز مىناۋ» دەپ ورتاعا سالار ەدى. بۇعان ەشكىم كۇمان كەلتىرمەسىن. رەسەيدە ونداي زەرتتەۋلەردىڭ بولماعانىنىڭ ءوزى شوقايدىڭ ۇلى تۇلعا ەكەنىنىڭ بەلگىسى.

سونىمەن، ورىس عالىمدارىنىڭ شوقاي ساتقىن ەمەس، ۇلى تۇلعا ءتىپتى الەم سىيلاعان ناعىز پاتريوت بولعانى انىقتالعاننان كەيىن ول تۋرالى زەرتتەۋلەرگە قىزىقپاعانىن ايتا الامىز. ولار شوقايدىڭ ساتقىن ەمەس ەكەنىن بىلسە دە، بىلمەگەن بولىپ بۇرىنعى كوزقاراستارىن جالعاستىرۋدا.

ولاي بولسا، رەسەي عالىمدارىنىڭ شوقاي تۋرالى شىندىقتارمەن تانىسۋىنا كومەكتەسۋ قازاق عالىمدارىنىڭ، قازاق مەملەكەتتىك ورىندارىنىڭ مىندەتى. شوقاي تۋرالى عىلىمي كىتاپتاردى ورىس تىلىنە اۋدارىپ ولاردى شىندىقتان حاباردار ەتۋىمىز قاجەت.

نەگىزىنەن العاندا ورىس عالىمدارىنىڭ باعىتى دۇرىس. ولار وزدەرى مۇددەلى بولماعان، ءتىپتى مۇددەلەرىنە قايشى كەلەتىن تاقىرىپتاردى ارينە، زەرتتەگىسى، كورگىسى، ۇيرەنگىسى كەلمەيدى. ولاردىڭ وسىنداي تاقىرىپتاردا ساۋاتىن اشىپ شىندىقتى كورسەتىپ بەرۋ - قازاقستان ءۇشىن اسا ماڭىزدى. ويتكەنى رەسەيلىك عالىمداردىڭ پىكىرلەرى مەن ەڭبەكتەرى، ءتىپتى اقپارات قۇرالدارىنىڭ اسەر ىقپالىنىڭ قازاقستاندا، ءبىر كورشى ەلدىڭ باسقا ءبىر كورشى ەلدەگى ىقپالىنان الدەقايدا جوعارى ەكەنى ءمالىم.

سوندىقتان رەسەيلىك عالىمدار مەن جۋرناليستتەردىڭ قازاقستان تۋرالى جاڭساق وي-كوزقاراستارى قازاقستانداعى اسىرەسە قازاق ءتىلىن بىلمەيتىن ورىس ءتىلدى ازاماتتاردى دا اداستىرۋدا. مۇنى وسكەمەندەگى ءجۋرناليستتىڭ قازاقتىڭ ءبىر تۋار، الەمدىك دەڭگەيدەگى ۇلى تۇلعاسى شوقايعا شىمىرىكپەستەن «ساتقىن» دەۋى ناقتى كورسەتىپ وتىرعان جوق پا؟

تەگى كىم بولسا، سول بولسىن، بارلىق قازاقستان ازاماتتارى قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن، تاۋەلسىزدىك تاريحىنىڭ ۇلى تۇلعالارىن جوعارى باعالاپ سىيلاۋى كەرەك. ياعني، قازاقستاندا ولاردى سىيلاۋ تەك قازاق حالقىنا تيەسىلى ەمەس. وزگە ۇلت وكىلدەرى دە سىيلاۋعا مىندەتتى.

دەموكراتيالىق جانە پىكىر بوستاندىعى بولعان ەلدەردە، ارقانداي ءبىر پىكىردى ايتقانى ءۇشىن ءبىر ادامدى سوتقا بەرۋگە بولمايدى. بىراق بۇل بوستاندىق، ەشبىر ازاماتقا ەلدىڭ قۇرمەتتەگەن تاريحي تۇلعاسىنا  «ساتقىن» دەپ بالاعاتتاۋىنا دا مۇمكىندىك بەرمەيدى. سوندىقتان اتالعان ءجۋرناليستتىڭ سوتقا بەرىلگەنى دۇرىس. بىراق اقپاراتتارعا قاراعاندا، وسكەمەن قالالىق سوتى «مۇستافا شوقاي جولىمەن» دەپ اتالاتىن دەرەكتى ءفيلمنىڭ اۆتورى ءارى رەجيسسەرى قاسىمحان بەگمانوۆتىڭ وسكەمەندىك جۋرناليستەرگە قارسى تۇسىرگەن تالاپ-ارىزىن قابىلداماعان.

بەگمانوۆتىڭ ادۆوكاتىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، سۋديا «ماقالاداعى تەرىس پىكىر - ءفيلمنىڭ اۆتورىنا ەمەس، كەيىپكەرىنە قاتىستى» ەكەنىن ايتىپ، بەگمانوۆتىڭ ارىزىن قاناعاتتاندىرماعان.

بۇل جەردە وكىنىشكە وراي، سوتتىڭ بۇل ۇكىمى دە ادىلەتتى ەمەس. ويتكەنى بۇل ۇكىمىمەن سوت فيلم اۆتورىنا ساتقىن دەۋگە بولمايدى، بىراق مۇستافا شوقايعا ساتقىن دەۋگە بولا بەرەدى دەگەن مازمۇندا ۇكىم شىعارىپ وتىر. بۇل جەردە فيلم كەيىپكەرى دەلىنىپ وتىرىلعان ءبىر كوركەم ءفيلمنىڭ كەيىپكەرى ەمەس، دەرەكتى فيلمدەگى ومىردە بولعان شىنايى جانە ءبىر ەلدىڭ ۇلى تۇلعاسى ەكەنى ەسكەرىلمەگەن.

سوندىقتان مۇستافا شوقايدىڭ تۋىستارى تۋىسىمىزعا نەمەسە ۇلت جاناشىرلارى قازاق ۇلتىنىڭ ۇلى تۇلعاسىنا ءتىل تيگىزدى دەپ جۋرناليستتەردى قايتا سوتقا بەرۋگە حاقىسى بار.

سوتتا سول جۋرناليستتەر شوقايعا «ساتقىن» دەپ بەرگەن باعالارىن دالەلدەۋلەرى كەرەك. ەگەر دالەلدەرى جوق بولسا، وندا بۇكىل قازاقستان حالقىنان كەشىرىم سۇراۋلارى ءتيىس. ماسەلەن «شوقاي تۋرالى ورتاعا شىققان سونى دەرەكتەردەن قازاق ءتىلىن بىلمەگەندىكتەن حابارىم جوق ەدى، قاتەلىك جىبەرىپپىن، بۇكىل قازاقستان حالقىنان كەشىرىم سۇرايمىن»، دەۋى قاجەت.

ويتكەنى شوقاي تەك قازاق حالقىنىڭ عانا ۇلى تۇلعاسى ەمەس، ول بۇكىل قازاقستان حالقىنىڭ ۇلى تۇلعاسى. بۇگىن قازاقستان جانە وزگە كەڭەس حالىقتارى تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزىپ وتىرسا، مۇندا شوقاي سىندى تاريحي تۇلعالاردىڭ ءرولى زور.

بىراق ەگەر ول جۋرناليستتەردىڭ باسقا ءۋاج ايتىپ قاتەلىگىن مويىنداعانمەن كەشىرىم سۇراۋدان باس تارتۋى دا ىقتيمال. ماسەلەن ولاردىڭ ءبىرىنىڭ بىلاي دەۋى مۇمكىن :

«وسى سوت جانە ماقالاما جاسالعان سىنداردان كەيىن قانا شوقايدىڭ فاشيستتەرمەن بىرگە ىستەسپەگەنىن انىقتاعان دەرەكتەردەن حاباردار بولدىم. ءسويتىپ مۇستافا شوقايدىڭ ۇلى تۇلعا ەكەنىنە ەندى كوزىم جەتتى. بىراق ودان بۇرىن مەن ونى ساتقىن دەپ بىلگەندىگىم راس. مەندە قازاق حالقىنىڭ ۇلى تۇلعاسىنا قاساقانا جالا جابۋ دەگەن وي ەشقاشان بولعان ەمەس. الايدا قازىردىڭ وزىندە كەيبىر عالىمداردىڭ ەڭبەكتەرىنەن، ماقالالارىنان باسقا، شوقايدىڭ ۇلتقا قىزمەت ەتكەن ۇلى تۇلعا بولعانىن كورسەتەتىن قازاقستاندا ەشقانداي بەلگى - ەسكەرتكىش كورىپ وتىرعانىم دا جوق. تاعى ول تۋرالى ىستەلىپ جاتقان حالىقتىق ۇلكەن ءىس-شارالار دا كورمەدىم. سوندىقتان مەنىڭ شوقاي ساتقىن دەگەن كوزقاراسىم قازىرگە دەيىن وزگەرمەي كەلە جاتقان ەدى. سىزدەر مەنى سوتقا بەرىپ جاتقاندارىڭىزبەن، شوقايعا قۇرمەت كورسەتىپ وتىرعان قازاقتاردى كورمەدىم. شوقاي ۇلى تۇلعا بولسا، قازاقستاننىڭ باس قالاسى - استانادا وعان ارناپ ءبىر كوشەگە نەگە اتى بەرىلمەيدى؟ استانادا وعان ارنالىپ ءبىر ەسكەرتكىش قويىلىپ، مۋزەي نەگە اشىلمايدى؟ ءتىپتى قازاقستاننىڭ 20 جىلدىعى قۇتتىقتالىپ اتالىپ وتىلگەن كوپتەگەن شارالاردىڭ ەشبىرەۋىندە مۇستافا شوقايدىڭ اتىن دا ەستىمەدىم، زاتىن دا كورمەدىم. وندايلاردى كورمەگەندىكتەن، كەيدە قازاقتار اراسىندا شوقاي ۇلى تۇلعا دەگەن سوزدەردىڭ اشەيىن قانا ايتىلعان نەگىزسىز سوزدەر ەكەن دەپ ويلاپ ءجۇردىم. سوندىقتان شوقاي تۋرالى كەڭەس ۋاقىتىنان بەرى ايتىلىپ كەلە جاتقان جانە سانامدا «ساتقىن» دەپ قالىپتاسقان كوزقاراسىما ەشقاشان كۇدىك كەلتىرمەدىم.

سول سەبەپتەن شوقاي تۋرالى قاسىمحان بەگمانوۆتىڭ دەرەكتى ءفيلمىن وسكەمەندە قالا اكىمشىلىگىنىڭ قولداۋىندا كورسەتىلگەندە ءارى تاڭ قالدىم ءارى ءبىر «ساتقىنعا» ورىنسىز قۇرمەت كورسەتىلىپ جاتىر دەپ اشۋىم كەلدى. سونىمەن سانالى ءبىر جۋرناليست رەتىندە مۇنداي «جۇگەنسىزدىكتى» سىنعا الىپ ماقالا جازدىم. مۇنىڭ كىنالىسى مەن ەمەس، شوقايدىڭ ۇلى تۇلعا ەكەنىن بىزگە سەزدىرمەگەن قازاقتاردىڭ ءوزى. سوندىقتان مەن اقپىن. شوقايعا ساتقىن دەپ جازعانىمنىڭ قاتەلىك ەكەنىن مويىندايمىن، بىراق كەشىرىم سۇرامايمىن. ونىڭ كىنالىسى مەن ەمەس باسقالار».

مىنە، بۇل جۋرناليست وسىلايشا اقتالىپ شىقسا، بۇل ماسەلەدە ونىڭ «باسقالار» دەگەنى كىم بولادى؟ كەيىن وسىنداي باسقا وقيعالار بولىپ جاتپاسىنا كىم كەپىل؟ قازاقستاندا شوقايدىڭ ءتيىستى باعاسىن ءالى كۇنگە دەيىن الا الماي كەلە جاتقانىنان كىم جاۋاپتى ؟

جالپى ايتقاندا، وسى ماسەلەدەن كىنالى بولۋى ىقتيمال ءۇش توپ بار. ءبىرىنشىسى، شوقاي شىندىقتارىن بۇكىل قازاقستان ازاماتتارىنا جەتكىزە الماعان تاريحشىلار.

ەكىنشىسى، تاريحشىلاردىڭ ادام از وقيتىن عىلىمي ەڭبەكتەرىن كوركەم شىعارمالارىنا ارقاۋ ەتىپ ءدۇيىم جۇرتتىڭ ساناسىن اشپاعان جازۋشىلار، جۋرناليستتەر مەن باسقا كوپشىلىككە اسەر ەتەتىن سالالاردىڭ ماماندارى.

ءۇشىنشىسى، تاۋەلسىزدىك تاريحىنىڭ ۇلتتىق تۇلعالارى مەن قۇبىلىستارىن زەرتتەۋگە، حالىققا جەتكىزۋگە، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءار تاراپىندا   كوشەلەرگە، ساياباقتارعا ولاردىڭ اتتارىن بەرۋگە، ەسكەرتكىش ورناتىپ مۋزەي اشۋعا جاعداي جاساماعان جاۋاپتى مەملەكەتتىك ورىنداردا وتىرعاندار.  بۇل ءۇش توپتان قايسىسى جاۋاپتى ؟ مەنىڭ ويىمشا، وسى ايتىلعانداردىڭ بارلىعى دا جاۋاپتى.

سەبەبى، بۇلاردىڭ كوبىسى قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك تاريحى، تاۋەلسىزدىك تاريحىنىڭ ۇلى تۇلعالارى دەگەندى قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى كەزەڭى دەپ تۇسىنەدى. نەگىزىنەن وتارلىق ەزگىدەن قۇتىلىپ تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزگەن ءار ەلدىڭ تاۋەلسىزدىك تاريحى تاۋەلسىزدىكتەن بۇرىنعى جانە كەيىنگى بولىپ ەكى كەزەڭنەن تۇرادى. بۇل ەكى كەزەڭ ءبىرىن-ءبىرى تولىقتىرا تۇسەدى. ءبىرى كەم بولسا، تاۋەلسىزدىك تاريحى ءمانىن جوعالتىپ الادى.

سونىمەن قورىتا ايتار بولساق، شوقايدى «ساتقىن» دەپ بالاعاتتاپ ماقالا جازعان جۋرناليستتەر بۇگىنگى تاڭدا سوتتىڭ ول تۋرالى ارىزداردى قاناعاتتاندىرماۋىمەن سوتتىڭ ۇكىمىنەن قۇتىلىپ وتىر. بىراق تاۋەلسىزدىك تاريحىنىڭ كورنەكتى تۇلعاسى شوقايعا قازاقستاندا ءتيىستى باعا بەرىلمەۋىنە كىنالى جاۋاپتى ازاماتتار وزدەرىنىڭ ار-وجدان سوتتارىنىڭ ۇكىمىنەن ەشقاشان قۇتىلماق ەمەس.

ابدىۋاقاپ قارا، شوقايتانۋشى

ىستامبۇل قالاسى

«اباي-اقپارات»