تۇركىستان لەگيونەرىنىڭ اڭگىمەسى
عايپەن بەيىسوۆ 1921 جىلى اتىراۋ (بۇرىنعى گۋرەۆ) وبلىسى، ماحامبەت (بۇرىنعى باقساي) اۋدانىنا قاراستى تالقايراڭ اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ون سەگىز جاسىندا پارتيا مۇشەلىگىنە كانديداتتىقا قابىلدانىپ، باقساي اۋداندىق پارتيا كوميتەتىندە جۇمىس جاسايدى، اسكەرگە الىنىپ، ۋچيليششەگە وقۋعا جىبەرىلەدى.
1941 جىلى قىزىل ارميا قاتارىنا الىنىپ، 15-ءشى قىركۇيەكتە ۋكرايناداعى لوحوۆيتسا قالاسىنىڭ ماڭىنداعى ۇرىستا اۋىر جارالانىپ، نەمىس فاشيستەرىنىڭ قولىنا ءتۇسىپ، بىرنەشە ايلار بويى لاگەر ازابىن باستان كەشىپ تۇركىستان ۇلتتىق كوميتەتىنە جۇمىسقا الىنادى. سوعىس جىلدارىندا ۆەرماحتىنىڭ جوعارعى باس كوماندوۆانيەسىنىڭ تۇركىستان ناسيحات ءبولىمىنىڭ اسكەري ءفوتوتىلشىسى بولىپ قىزمەت اتقارىپ، شىعارماشىلىقپەن اينالىسقان. 1945 جىلى لەگيونەرلەردىڭ قاشۋىن ۇيىمداستىردى دەگەن سەزىكپەن ع.بەيىسوۆ، ح.ابدۋللين، زاكيروۆ، ە.قالدىباەۆ تۇتقىندالىپ، اتۋ جازاسىنا كەسىلگەن. بۇل كەزەڭدە كەڭەس ارمياسىنىڭ قارقىندى شابۋىلىنان قايمىقان نەمىس-فاشيستتەرى شاپشاڭ شەگىنۋدە بولاتىن. تاعدىرلارىنا قاراي ۇكىم ورىندالار تۇنىندە تۇرمە كۇزەتشىلەرى قاشىپ كەتىپ، بۇلار امان قالادى. نەمىس تۇرمەسىنەن بوساعان سوڭ قىزىل ارميا قاتارىنا قابىلدانىپ، 1946 جىلى اسكەر قاتارىنان بوساپ ەلگە ورالعان ع. بەيىسوۆ 1946 جىلى ركفسر قىلمىس زاڭىنىڭ 58-1ب بابىنا سايكەس «حالىق جاۋى» رەتىندە 10 جىل باس بوستاندىعىنان ايىرىلىپ، اتىشۋلى ءسىبىر، ستەپلاگ، كارلاگتىڭ توزاق ءومىرىن باستان كەشىپ، 1956 جىلى بوسايدى. ودان كەيىنگى جىلدارى اتىراۋ، ماڭعىستاۋ وبلىستارىنىڭ كاسىپورىندارىندا ينجەنەر قىزمەتىن اتقارىپ، زەينەتكەرلىككە شىققان. تەك 60 جىلدان كەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس اسكەري پروكراتۋراسىنىڭ № 12/3-06(ر) 2006 جىلدىڭ 24 ساۋىردەگى قورىتىندىسىمەن اقتالىپ، ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇربانى مارتەبەسىن العان. سول قورتىندىسىمەن بىرگە ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى ارحيۆىندە ساقتالعان 1941 جىلى سوعىس الدىندا لەيتەنانت فورماسىندا تۇسكەن فوتوسۋرەتىن قوسا العان. 2007 جىلدىڭ 8 مامىر كۇنى باقيعا وزدى.
...1944 جىلى بەرلين باسپاسىنان عايپەن بەيىسوۆتىڭ «بۇلبۇلدىڭ ءۇنى» اتتى كىتاپشاسى ءۇش تىلدە باسىلىپ شىققان. قازاقشاسى لاتىن عارىپىمەن باسىلعان.
كىتاپشانىڭ ورىسشاسى «گولوس سولوۆەيا»، ال نەمىسشەسى «ديناحتيگال» اتاۋلارىمەن بەلگىلى بولدى.
ءۇش تىلدە شىققان كىتابىندا «بۇلبۇلدىڭ ءۇنى»، «انانىڭ قامقورلىعىن ۇمىتپا»، «جاۋىنگەردىڭ كۇندەلىك داپتەرىنەن ءۇزىندى»، «انا»، «جارالانعان جۇرەك»، «دەمالىستا» اتتى قاداۋ-قاداۋ اڭگىمەلەرى باسىلعان. بۇل كىتاپ نەمىس ارمياسى باسشىلىعىنىڭ ساياسي-تاربيە باعىتتاعى تاپسىرىسى بويىنشا شىعارىلعانمەن، كىتاپشادا كەڭەس وكىمەتىنە قارسى بىردە-ءبىر ءسوز جوق ەكەندىگىن، وقىعان جانعا ايقىن دا ناقتى ءبىلىنىپ تۇرعانى. اڭگىمەلەردىڭ بارلىعى وتانعا، تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىش لەبى ەسىپ تۇراتىنىمەن قۇندى دەمەكپىز.
«بۇلبۇلدىڭ ءۇنى» اتتى اڭگىمەسىنىڭ ەڭ وزەكتى دە نەگىزگى ويى – بوستاندىق، ازاتتىق.
***
كوپشىلىك قاۋىمعا وسى اتالعان كىتاپشاداعى اڭگىمەلەردىڭ ءبىرى «بۇلبۇلدىڭ ءۇنى» اڭگىمەسىن تولىق كۇيىندە تانىستىرۋدى ءجون كوردىم.
«بۇلبۇلدىڭ ءۇنى»
قۇلازىعان سارى دالا، الەم ءتۇزى ايسىز، جۇلدىزسىز، قاپ-قارا قارا-تۇنەك سەكىلدەنىپ، قارا جەردى تۇنشىقتىرىپ، قايىستىرا باسقان قارا تۇمان. ءومىر بويى بەتىنە كۇن ساۋلەسى تۇسپەگەن سارى دالانىڭ اسقار تاۋلارى، قارا بۇلت جامىلىپ، تۇمشالاعان زور دەنەسىن كوتەرە الماي، تاۋ بولىپ جارالانعانىنا نازالانىپ تۇرعان سياقتى.
قايعىنىڭ قارا تۇمانىنا تاپتالعان، ءتۇرى ولىك سياقتانىپ، سۇلاپ جاتقان سارى دالادا قاسىرەتتىڭ كۇڭىرەنگەن اششى ءۇنى شىعادى. سول كۇڭىرەنگەن ءۇننىڭ ىشىنەن سايراعان جالعىز بۇلبۇلدىڭ ءۇنى ەستىلەدى. بۇلبۇلدىڭ ۇنىنەن شىققان ساز – كۇن ساۋلەسىن كولەگەيلەپ تۇرعان قارا تۇنەككە قارعىس وقىپ، ول ساۋلەگە ءومىر بويى عاشىقتىعىن بىلدىرگەن ساز.
بۇلبۇل عاشىق بولعان، بۇلبۇل ءۇمىت ەتكەن ساۋلەسىنەن تامىرى قۋراپ قۋارعالى تۇرعان سارى دالا، ولىمنەن كەرى شەگىنىپ، ومىردەن ءۇمىت ەتەدى دە، بۇلبۇلدىڭ ءۇمىت ەتكەن جاعىنا ودا قارايدى. ول بۇلبۇل، ءبىر ءوزى گۇلسىز ءومىر سۇرە المايدى، بىراق، مىنا قارا تۇماننان اۋە الەمى ارىلىپ، مۇڭ ساۋلەسى تۇسە قالسا، ءومىر بويى قۇلپىرىپ، قىزعالداق ءوسىپ، شەشەك بەرەتىن جىنىس توعايىنىڭ ىشىندە تۇر. ۇشايىن دەسە قاناتى جوق، جۇرەيىن دەسە قالىڭ تەمىر تىكەن تابانىنا قادالىپ، اياقتارى جارا بولعان، ءبۇيتىپ قورلىقتى ءبىر كورسە، قارا تۇماننان اداسىپ، قايدا بارارىن بىلمەي، كەتەتىن جول تابا الماي، قورلىقتى ەكى كوردى.
بۇل بىلاي تۇرسىن، ەجەلگى اتا دۇشپانى، ءومىر بويى تارتىسپەن وتكىزگەن كۇندەسى جاپالاقتار اياعىن قيا باستىرمادى. باقىتسىز ءومىردىڭ قارماعىنا ءىلىنىپ، قاس جاۋىنان قارا ءۇزىپ كەتە الماعان بۇلبۇل، ءاربىر اعاشتىڭ بۇتاسىنا قونىپ، ءاربىر اعاشتىڭ تاساسىنا تىعىلىپ، سايراي بەردى. جالعىزدىقتان زارىققان، داۋىسى قارلىققان بيشارا، اشتىقتان كوزى قاراۋىتىپ، ءبىر تالدىڭ تۇبىنە جاتا كەتىپ ەدى، كوز الدىنا الدە نەمەلەر ەلەستەپ، تانشي الماي جاتقاندا قۇلاعىنا «تۋعان ەل»، «بوستاندىق» دەگەن ىزىڭ ەستىلدى.
سول ۋاقىتتا، ۇلپىلدەگەن جۇرەك اۋزىنان شىعىپ كەتە جازداعانداي قۋانىپ، جاتقان جەرىنەن اتىپ تۇرەگەلدى. جاڭا عانا ءومىر مەن ءولىمدى جەڭىستىرە الماي جاتقان بيشارا، «ءولىم» دەگەن ويىن قارا تۇلكىنىڭ ىشىنە اۋدارا سالدى دا، كوڭىلدى شاتتىققا بولەنىپ، تاسقان دارياداي تاسىپ، دەرتتى دەنەسى جادىراپ قايرات ءبىتىپ، گۇل-گۇل جايناي باستادى.
«بۇل ومىردە باسىمنان كەتپەگەن سور، سەن ەندى، مەن تۇگىل، مىنا قۇلازىعان سارى دالادان دا كەتتى» دەگەندەي، ءبىر ەكى رەت قاتتى-قاتتى سىلكىنىپ قالىپ ەدى، ۇستىندەگى توزاڭدى جۇندەرى ۇشىپ، ءجۇنى جاڭارىپ، قۇيقىلجىپ قۇلپىرا كەتتى.
ۋا، شىركىن قانات ءبىتىپ، كوككە ورلەپ ۇشار ما ەم، تۋعان ەلىمنىڭ سالقىن جەلىن تويعانىمشا جۇتار ما، بوستاندىققا جەتىپ، ەمىن-ەركىن ساڭقىلداعان داۋسىمدى الەمگە ەستىرتىپ سايرارما ەم، ەگەر وسى ويىما جەتسەم، دۇنيەگە كەلگەن جان يەسىنەن مەنەن باقىتتى جان بولماس ەدى-اۋ!... دەدى دە جاڭاعى ءۇن شىققان جاققا تاعى دا قارادى. ءبىر ەمەس بىرنەشە جالىقپاستان، شارشاماستان كوزىن اۋدارماستان قارادى. دۇنيە الەمىندە جوقتى ىزدەپ تابام دەگەن، كورەم دەگەن كوڭىلى ءتۇستى دە، ءۇمىتىن سوندىرگەندەي بۇرىنعىدان دا ءارى سايراي بەردى. ونىڭ سىرى سونداي نازىك، سونداي ءتاتتى. ونىڭ ءۇنىن ەستىگەن، قۇلازىعان سارى دالانىڭ توپىراعى بوراندادى دا تىنا قالدى. ءولى جان سەكىلدەنىپ ءولىم قۇشاعىندا جاتقان سارى دالانىڭ جۇرەگىنە قان جۇگىرىپ، باسىن كوتەرگەندەي ونىڭ ءۇنىن اسقار تاۋلاردىڭ جاقپار تاستارى ءسۇيسىنىپ تىڭداپ، باسىن يزەگەندەي بولدى.
«پا، شىركىن بۇل نە ەتكەن ءتاتتى ءۇن ەدى»، دەپ، تىڭداعان دۇنيەنىڭ كۇبىرىنەن، ونىڭ قاس دۇشپانى بولعان جاپالاقتار سەلك ەتە ءتۇستى. بۇل ءۇندى ەستىپ سەزىكتەنگەن، كورە الماعان كوپ دۇشپان شابۋىل جاسادى. بۇعان شابۋىل جاساپ، جالعىزدىڭ ءۇنىن وشىرەلىك دەگەندەي، قارا قارعالار دا بارقىلداي باستادى. بىراق، بۇلبۇل نايزادان وتكىر تىلىمەن شانىشقىلاپ، ماڭايىنا جولاتپادى. ءوستىپ، قاس جاۋىمەن الىسىپ تۇرعاندا «بوستاندىق» دەگەن ءۇن تاعى دا ەستىلدى. سول كەزدە، بۇلبۇل كەۋدەسىنە تىڭنان جۇرەك سالعانداي، قۇيعىلتىپ ۇشا جونەلدى.
ۇستاي الماعان جاپالاقتار نە ىستەرىن بىلمەي سەڭ ۇرعان بالىقتاي سوقتىعىستى. مىنە، وسى ۋاقىتتا، بۇكىل الەم كەڭىستىگىنە اتىپ كەلە جاتقان التىن تاڭنىڭ ساۋلەسى كوز الدىنا ەلەستەدى دە بيىك اسپانمەن تالاسقان ءزاۋلىم بايتەرەكتىڭ باسىنا شىعىپ، قونىپ وتىرىپ، سول تاڭعا كوز سالدى. تاڭ ءالى الىس، الىس تا بولسا ءۇمىت كۇشتى، سۇيگەن جۇرەكتىڭ سىرىن سىرتقا شىعارىپ كەلە جاتقان تاڭنىڭ سىرىن قۇيقىلجىتا، تامىلجىتا، جەلدىرتە، جەلپىندىرە جىرلاپ وتىر ەدى. سارى دالانى ءومىر باقي مەكەن ەتكەن قارا تۇماندى ىعىستىرا، التىن تاڭدى بەرى قاراي سۇيرەپ، قاناتتارى كۇنگە شاعىلىسىپ كەلە جاتقان بىرنەشە سۇڭقارلاردى كوردى. ولارعا سۇيسىنە قاراپ: «وي تاماشا-اي!» - دەدى، بار ىقىلاس نيەتىمەن. – دۇنيەدە كۇننەن ۇلكەن زات جوق دەۋشى ەدى، شوقتانىپ تۇرعان قىران سۇڭقارلار كۇننەن دە ۇلكەن كورىنەدى. «ءومىرسىز بار تاعدىرى كۇندە، كۇنسىز ءومىر تاعدىرى شەشىلمەيدى، دەگەن عىلىمي زەرتتەۋلەر دە بەكەرگە ۇقساپ، تەك قيال سياقتانادى، ءومىردىڭ انىق يەسى دۇنيەگە جاڭا كەلە جاتىر ەكەن عوي» - دەدى، ىشىنەن. «بىراق، كۇننىڭ ساۋلەسى، ونىڭ يەسى، قىران سۇڭقارلار ءالى الىستا، دەگەنمەن»... دەدى دە قۋانعانىنان سارى دالادان ءجون سۇرادى. سول ۋاقىتتا كوڭىلى بوساپ، قولىن سوزىپ، ومىراۋىن اشقانداي، سارى دالا مينۋتىنە بىرنەشە رەت قۇبىلىپ، قۋانعاننىڭ بەلگىسىن بىلدىرگەندەي بولدى. مۇنى كورگەن بيشارا بۇلبۇلدىڭ قۋانعانىنان جۇرەگى اۋزىنان شىعىپ كەتە جازدادى.
ىرعالا سوققان سامال جەلدىڭ لەبىنەن بۇلبۇلدىڭ قۇلاعىنا تاعى دا «تۋعان ەل»، «ازاتتىق» دەگەن داۋىس ەستىلدى. سول داۋىس تاعى دا شىعار ما ەكەن دەپ، قۇلاعىن توسىپ ەدى، از تىنىستان كەيىن «تۋعان ەل»، «تۇركىستان» دەگەن ءۇندى ەستىسىمەن، ار جاعىنىڭ نەمەن تىنۋىندا ءىسى بولماي «تۋعان ەل – تۇركىستانىم!» - دەپ جىرىن سوزا جونەلدى.
سول ۋاقىتتا سارى دالا باسىن ءبىر كوتەرىپ، «ءالى قىران سۇڭقارلار كەلمەگەن ەكەن عوي، اسىقپايىن» دەگەندەي، ءتۇرلى جۇپار ءيىستى گۇلدەردى اعىتا باستادى. قاباعىن قارس جاۋىپ، ءولىم ءتونىپ مۇلگىگەن اسقار تاۋلار دا ءبىر رەت سىلكىنىپ، باسىنداعى ماڭگى مۇز قارلاردى جىلجىتىپ، باسىنان تومەن تۇسىرە باستادى.
سول ۋاقىتتا، وسىنىڭ بارىنە كوز سالىپ وتىرعان ءزاۋلىم بايتەرەكتىڭ باسىنداعى بۇلبۇل:
«ساعىندىم سارعايعان تۋعان ەل،
سوعا كور شىعىستان سامال جەل،
ءبىر حابار وزىڭنەن الا الماي،
سىنعالى قايىستى ءبىزدىڭ بەل»، - دەپ جىرىن باستادى دا - «ءيا، زارلى كۇيدىڭ ىشىندە بولعان شەرلى تۇركىستان، ەندى سەن دە باقىتتى، سالتاناتتى ەلدىڭ بەسىگى، شاتتىق جىر شىعاتىن كۇيدىڭ كەنى بولارسىڭ-اۋ اسىقپا!... اناۋ التىن تاڭنىڭ ساۋلەسى جاقىن» - دەدى، ماساتتانىپ. ءسال تىنعاندا بۇلبۇل، تەرەكتىڭ تۇبىنە ءتۇرى تىم جامان، ءوزى جۇدەپ شارشاعان ءبىر جاپالاق كەلىپ، «ەي، شىراعىم! كوز جەتپەس بيىكتە وتىر ەكەنسىڭ، نە كوردىڭ، نە ءبىلدىڭ؟» - دەپ سۇرادى.
«يا... سۇقسۇرلار، مەن سەندەرگە قاشان «شىراعىڭ بولىپ ەم! قانشا الداۋعا ءتۇسىرىپ ۇستاعىڭ كەلسە دە، مەن قولدارىڭا تۇسپەسپىن، مەن سەندەرگە كوكتەگى قول جەتپەس ايمەن بىردەيمىن، مەنىڭ ءسوزىم – مەن سياقتى ميلليونداردىڭ ءسوزى، مەنىڭ جىرىم – مەن سياقتى ميلليونداردىڭ جىرى، جوعال قاسىمنان!... بىزگە دە كۇن تۋار، سوندا ساناسارمىن!» - دەدى ىزالى بۇلبۇل.
سول مەزگىلدە الگى جاپالاق بەتىندەگى پەردەسىن ءتۇسىرىپ تاستاپ، ىرعىپ، تەرەكتىڭ باسىنا شىقتى. سول كەزدە، ەكى بيشارا ماۋقىن باسقانشا قۇشاقتاسىپ، ءبىر تىنىعىپ اڭگىمەگە كىردى. قارت بۇلبۇل شىداماستان ونىڭ قايدان كەلگەنىن، نە ىستەگەنىن، نە كورگەنىن، جانى تىنىم تاپپاي، تىعىرشىپ سۇراپ وتىر.
«مەن كەلگەلى ءبىراز ۋاقىت بولدى، مەن سەندەر ءۇشىن جانىمدى وتقا دا، سۋعا دا سالىپ، كورگەن بەينەتىمە رازى بولىپ، ەجەلگى دۇشپاننىڭ بەت پەردەسىن پايدالانىپ سەندەرگە جەتتىم. كەشىكپەي بوستاندىقتىڭ تاڭى اتپاق، ساعىنعان ەلىڭدى، سارعايىپ كۇتكەن جەرىڭدى ءالى-اق كورەسىڭ!» - دەدى جاس بۇلبۇل. تىڭداپ وتىرعان قاسىرەتتى قارت بۇلبۇل ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ: «ءيا، بوستاندىق، بوستاندىق ... جارىق تاڭ... ءوزىمنىڭ دە قۇلاعىما وتكەن كۇنى ەستىلىپ شارشاماستان، تالماستان، جالىقپاستان جىرلاعانمىن»، - دەدى.
- توقتا، سابىر ەت، «سابىردىڭ ءتۇبى سارى التىن» - دەگەن. بوستاندىقتىڭ تاڭى اتپاق...، سەندەر بىلمەيسىڭدەر، ويتكەنى سەندەرگە بەلگىسىز... مىنە بىلۋلەرىڭ كەرەك، مەنىڭ مىندەتىم: سەندەرگە تۇسىندىرمەك... اناۋ تاڭ ساۋلەسىن كوردىڭ بە؟...
- ءيا، تاڭ كۇلىمدەپ بەلگى بەرەتىن سياقتى. ولاي بولسا، سەنىڭ مىندەتىڭ ءوزىڭ سياقتىلارعا ءتۇسىندىرۋ. بىراق، دۇشپان ءبىلىپ قالىپ جۇرمەسىن، جارايما! تەك بەرىك بول!
بۇلار كوڭىلدەگى سىرلارىن ايتسىن دەگەندەي سۋماڭداپ سوعىپ تۇرعان جىندى جەل دە تىنا قالدى. «شىراعىم، كەلگەن جاعىڭدا نە بار، سونى ايتشى» - دەدى، ەستىگەنشە مازاسىزدانىپ قارت بۇلبۇل.
- مەنىڭ كورگەنىم، مەنىڭ بىلگەنىم، ءبىزدىڭ قىران سۇڭقارلاردىڭ توماعاسىن بوساتىسىمەن دۇشپاندى ىلگەنىن كورگەنىڭدە، وقشا زۋلاپ ۇشقانىن كورگەنىڭدە، ولاردىڭ دەنەسىنە وق دارىماي، ەمىن-ەركىن كوك جۇزىندە قالىقتاعانىن كورگەنىڭدە، توبەڭ كوككە جەتكەندەي بولادى. ولاردىڭ كوكتەگى قيقۋىنا شىداي الماي، جاندارىن قايدا قويارىن بىلمەي، ارسالاقتاپ، جىلعا-جىلعامەن زىتىپ جۇرگەن، قارا جەر قوينىن اشپاي قويعان سوڭ، كىرەتىن تەسىك تابا الماي ساسقالاقتاپ، ءولىم الدىندا جان تالاسىپ، سۋماڭ قاعىپ جۇرگەن سۇر جىلانداردى كوردىم – دەدى جاس بۇلبۇل.
ومىرگە كەلىپ كورمەگەن بۇل سياقتى ۇلى ىسكە ءبۇيىرى قىزىپ، قارت بۇلبۇل قاناتىن قومداپ، ءوزىن سول تارتىستىڭ ىشىندەگىدەي سانادى ما قايتتى؟ ءوزى الگى ايتقان سۇڭقارلار قۇساپ، قۋانعانىنان با، قۇيلىعىپ ءوزىن-ءوزى ۇستاي الماي، ءبىر اينالىپ ۇشىپ كەلىپ، ساعىنعان جۇرەگىن باسايىن دەگەندەي:
تۋعان ەل وسكەن تاۋلارىم،
قۇلپىرعان جەمىستى باۋلارىم.
ساعىنعان كوز جاسىم كول بولىپ،
كوبەيىپ شەت جەردە جاۋلارىم... – دەپ جىرلادى.
ونىڭ بۇل داۋىسى الدە قايدا جاڭعىرىپ شىعا باستادى. سول كەزدە ايدالاعا كوزدەرىن سالىپ ەدى، سارى دالانى سىبەرلەنە باسقان قالىڭ تۇمان كوزىنە كورىندى. قارت بۇلبۇل مازاسىزدانىپ: «مىنا سارى دالانى تاعى دا تۇمان باسقانى نەسى؟» - دەدى قايعىرىپ.
«ءالى ەرتە، قاجىرلى، ءتوزىمدى بول، ءالى توزىمدىلىك كەرەك، تۇماننىڭ شەتى الىس ەمەس، ءالى-اق سەرپىلەر، تاڭ جارىعى دا تەز ارادا جەتەر. ءۇنسىز ءومىر باقي كونى جىبىمەي قايعىرعان، ءومىر باقي ءۇنسىز قۋارعان سارى دالانىڭ دا مەيىرىمى قانىپ، التىن تاڭنىڭ ساۋلەسىنە بولەنىپ، كىلەمنىڭ تۇرىندەي تۇرلەنەتىن الىستا ەمەس» - دەدى جاس بۇلبۇل.
ەكەۋى ساعىنعان جۇرەگىن باسۋ ءۇشىن زارلى داۋىسپەن:
ساعىندىم كوپ ۋاقىتتان تۋعان ەلىم،
الدىمنان نەگە سوقپايدى سامال جەلىم.
قۇسا بوپ شەت جەرلەردە مەن قارلايمىن،
كىم تابار جارالانعان جۇرەك ەمىن، - دەپ جىرىن ۇزاتا بەردى.
«وسى ءۇنىمىز تۋعان ەلگە ەستىلسىن، وسى كۇنىمىز ماڭگى وشپەيتىن باقىتقا ايقاسسىن!» - دەپ تىلەك تىلەدى.
اققالي احمەت
ح. دوسمۇحامەدوۆ اتىنداعى اتىراۋ ۋنيۆەرسيتەتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى
Abai.kz