«جىلاماعان بالاعا ءسۇت جوق»
تەلەديدارداعى ارىپتەستەردىڭ تاڭعالدىراتىنى بار كەيدە. تەلەارنالاردىڭ ىشىندەگى ءتاۋىرى عوي دەپ ءىشتارتا كورەتىن «7»-ارناداعى «نىسانا» باعدارلاماسىن وتكەن سەنبىدە ادەپكى ادەتپەن قاراپ وتىرمىز. داۋىسىنا ەكپىن بەرە سويلەپ جاتقان ءجۋرناليستىڭ ءوز ارىپتەستەرىنىڭ جىلارمان جاعدايىن تاقىرىپ ەتىپ، ولاردىڭ مارتەبەسىن انىقتاپ، ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن قوزعاعانى قولايىمىزعا جاعىپ كەلە جاتىپ، كەنەت اۆتور: «جىلاماعان بالاعا ءسۇت جوق دەمەكشى»، - دەگەندە قۇلاعىمىزدى بىرەۋ قامشىمەن وسىپ جىبەرگەندەي، باسىمىزدى كەگجەڭ ەتكىزدىك. «جىلاماعان بالاعا ەمشەك جوق»، - دەگەندى ەرسى كورىپ ۇيالعان ءتۇرى مىناۋ، ايتپەسە قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا ەرتەدەن ەلگە تانىس ماتەلدى سىپايىلاپ «سۇتكە» الماستىرماس ەدى بۇلاي. ەندىگى جەردە «جىلاماعان بالاعا كاشا جوق»، «كامپيت جوق» دەسە دە تاڭعالمايمىز مىنادان كەيىن. تاپ وسى ماتەلدى تاعى بىرەۋلەر وسى «ءسۇت» كۇيىنشە كولكىتىپ ەندى ءبىر-ەكى جىل قولداناتىن بولسا، ورەسكەل قاتەنى ولسەڭ دە ۇستاي دا، تۇزەتە دە المايسىڭ. ويتكەنى وسىدان ەكى جىل بۇرىن عانا الدەبىر جۋرناليست «تۇگەنشەۇلىنىڭ سوزىنشە» دەپ سايراپ جاتىر ەدى، بۇگىندە بۇكىل تەلەارنالاردىڭ جۋرناليستەرى «ايتۋىنشانى» ايدالاعا قالدىرىپ، «سوزىنشەمەن» سىقپىرتىپ جاتادى. «كتك»-ڭىز دا سولاي، «31-ارنا» دا سول. «ايتۋىنشانى» قازاقشا ءسوز ساپتاۋعا جاتقىزا الماي، ءىشىمىز جىلىماسا دا، «اينالىپ وتە المايتىن بولعان سوڭ، امالسىز قولدانعان عوي» دەيتىن ەدىك، ەندى اينالايىن «ايتۋىنشامەن» دە جىلاپ كورىسەتىن جاعدايعا جەتتىك.
تەلەديدارداعى ارىپتەستەردىڭ تاڭعالدىراتىنى بار كەيدە. تەلەارنالاردىڭ ىشىندەگى ءتاۋىرى عوي دەپ ءىشتارتا كورەتىن «7»-ارناداعى «نىسانا» باعدارلاماسىن وتكەن سەنبىدە ادەپكى ادەتپەن قاراپ وتىرمىز. داۋىسىنا ەكپىن بەرە سويلەپ جاتقان ءجۋرناليستىڭ ءوز ارىپتەستەرىنىڭ جىلارمان جاعدايىن تاقىرىپ ەتىپ، ولاردىڭ مارتەبەسىن انىقتاپ، ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىن قوزعاعانى قولايىمىزعا جاعىپ كەلە جاتىپ، كەنەت اۆتور: «جىلاماعان بالاعا ءسۇت جوق دەمەكشى»، - دەگەندە قۇلاعىمىزدى بىرەۋ قامشىمەن وسىپ جىبەرگەندەي، باسىمىزدى كەگجەڭ ەتكىزدىك. «جىلاماعان بالاعا ەمشەك جوق»، - دەگەندى ەرسى كورىپ ۇيالعان ءتۇرى مىناۋ، ايتپەسە قاس پەن كوزدىڭ اراسىندا ەرتەدەن ەلگە تانىس ماتەلدى سىپايىلاپ «سۇتكە» الماستىرماس ەدى بۇلاي. ەندىگى جەردە «جىلاماعان بالاعا كاشا جوق»، «كامپيت جوق» دەسە دە تاڭعالمايمىز مىنادان كەيىن. تاپ وسى ماتەلدى تاعى بىرەۋلەر وسى «ءسۇت» كۇيىنشە كولكىتىپ ەندى ءبىر-ەكى جىل قولداناتىن بولسا، ورەسكەل قاتەنى ولسەڭ دە ۇستاي دا، تۇزەتە دە المايسىڭ. ويتكەنى وسىدان ەكى جىل بۇرىن عانا الدەبىر جۋرناليست «تۇگەنشەۇلىنىڭ سوزىنشە» دەپ سايراپ جاتىر ەدى، بۇگىندە بۇكىل تەلەارنالاردىڭ جۋرناليستەرى «ايتۋىنشانى» ايدالاعا قالدىرىپ، «سوزىنشەمەن» سىقپىرتىپ جاتادى. «كتك»-ڭىز دا سولاي، «31-ارنا» دا سول. «ايتۋىنشانى» قازاقشا ءسوز ساپتاۋعا جاتقىزا الماي، ءىشىمىز جىلىماسا دا، «اينالىپ وتە المايتىن بولعان سوڭ، امالسىز قولدانعان عوي» دەيتىن ەدىك، ەندى اينالايىن «ايتۋىنشامەن» دە جىلاپ كورىسەتىن جاعدايعا جەتتىك. «سياقتى» دەگەن ءسوزدىڭ دە ءبىر كەزدەرى «سەكىلدى»، «ءتارىزدى» دەگەن سۇيكىمدى سينونيمدەرى بار بولاتىن، بۇگىندە «سىقىلدى» دەگەن ەڭ سۇمىراي توركىنى كەلگەلى «سياقتى» بايعۇس تا سورلاپ قالدى. قارادۇرسىن «سىقىلدىنى» قازىر گازەت تىلشىلەرىنىڭ دە قولدانا باستاعانى بايقالادى. «مال دەيىن دەسەڭ - تۇياعى جوق، ادام دەيىن دەسەڭ - سياعى جوق»، - دەگەندەي، «سياعى» جوق سوزدەر دە وسىلاي جاۋاپسىز قولدانۋدان شىعا بەرەدى. قازاقتىڭ بالتالاساڭ دا بۇلجىمايتىن تىركەستەردەن تۇراتىن ماقال-ماتەلدەرىن دە بەت مونشاعى توگىلگەندەردىڭ ارقايسىسى قالاۋىنشا وزگەرتىپ الا بەرسە، نەسى قالدى؟ اجالى باسقادان ەمەس، جۋرناليستەردەن كەلدى دەگەننىڭ ءوزى جەرگە كىرگىزبەي مە؟ قولاقپانداي ەتىپ قويىپ قالعانداي ەستىلسە، ايتۋعا ۇيات بولسا قولدانباي-اق قويعان دۇرىس. ايتپاقشى، سيۋجەت سوڭىنان بىلدىك، ۇيالشاق قىزدىڭ اتى-ءجونى - ينديرا جىلقايداروۆا ەكەن. بىراق ءدال وسى جەردە ارىپتەسىمىز «ەمشەك» دەسە دە ەشتەڭەسى جوق ەدى، ويتكەنى مۇنداعى ماعىنا «ءوز جاعدايىڭدى ءوزىڭ ايتىپ سوڭىنا ءتۇسىپ تىقاقتاپ سۇراماساڭ، ساعان تاس تا جوق» دەگەندى ايەلدىڭ ەروگەندى «زوناسىن» مەڭزەپ ەمەس، ۇلتتىق تانىمعا ساي بالانىڭ تاماعىمەن بايلانىستىرا ايتىپ تۇرعان جوق پا؟ بالاسىن ەمىزگەن ايەلگە ەشكىم «ۇياتسىز» دەپ قارامايدى، تىرشىلىكتىڭ ءنارىن تامسانا جۇتقان سابيگە ءيسىنىپ قاراماۋشى ما ەدى، قايتا؟ ا.جارىلعاپ
"حالىق ءسوزى" گازەتى