1998 جىل. "حابار". فۋتبولدان الەم بىرىنشىلىگىنەن رەپورتاج تۇڭعىش رەت قازاق تىلىندە جۇرگىزىلەتىن بولدى. باسشىمىز سولاي دەپ شەشتى. شەشىم قابىلدانعان جينالىستا وتىرعان قازاقتار ءبىر-بىرىمىزگە قاراپ جىمىڭ-جىمىڭ ەتتىك. وزگەلەر ىشتەي قارسى بولسا دا "حاننىڭ قىزىنا" قارسى كەلە قويماس ەدى. ونشا جاقتىرماعاندارى تۇرلەرىنەن بايقالىپ تۇردى. سول كۇنگى امانكەلدىنىڭ قۋانىشتان بال-بۇل جايناعان ءتۇرى ءالى كوز الدىمدا. العاشقى ماتچتى جۇرگىزۋگە دە مۇقيات دايىندالدى. قالاي جۇرگىزگەنىن كەشەلى بەرى اردا ۇلىن جوقتاعان جانكۇيەرلەر ايتىپ جاتىر. ءتىپتى تۇيدەك، تۇيدەك سوزدەرىن ءالى كۇنگە ۇمىتپاي، ءۇتىر، نۇكتەسىمەن قايتالاعاندار ءوز باسىمدى تاڭ قالدىردى. دەمەك سول كەزدە امانكەلدى سەيىتحان جامان جۇرگىزبەگەن.

...ەكىنشى ويىننان سوڭ عوي دەيمىن، الدەبىر شارۋامەن قابىلداۋ بولمەسىنە بارا قالدىم. الدىمنان شاشى سيرەك ورىنباسار شىعا كەلىپ، كەشەگى ويىندى امانكەلدىنىڭ قالاي جۇرگىزگەنى جايلى پىكىرىمدى سۇرادى. ءوزى تۇسىنبەگەن سوڭ بىلگىسى كەلىپ تۇرعانىن ءتۇسىنىپ، " وتە جاقسى جۇرگىزدى" دەدىم.
-جارايدى، ولاي بولسا قازاق ءتىلدى كورەرمەن نەگە ونى ەفيردەن الىپ تاستاۋدى تالاپ ەتىپ جاتىر؟- دەدى ورىنباسار ماعان سەنىڭكىرەمەي.
-مۇمكىن ەمەس، -دەدىم مەن، - ول ادەمى جۇرگىزدى. امانكەلدى ايتىس اقىنى عوي. ەفيردە سۋىرىپ سالدى. مىقتى!
سونىڭ اراسىنشا حاتشى قىزدىڭ الدىنداعى تەلەفون شار ەتتى دە، الدەكىممەن ازعانا تىلدەسىپ، ترۋبكانى ورىنباسارعا ۇسىندى. ول تىڭداپ الىپ، ماعان بەردى.
-ماعان سەنبەي تۇرساڭ، مىنە، ءوزىڭ سويلەس! تاڭ اتقالى تەلەفونعا تىنىم جوق! بارلىعى "كوممەنتاتوردى الىپ تاستا" دەيدى.
تىڭدادىم. ءوزىمنىڭ قازاعىم تەپسىنىپ، قازاقشا فۋتبول جۇرگىزۋشىسىنىڭ تىم ەركىنسىپ جۇرگىزەتىنىن، قايداعى تەڭەۋلەردى ايتاتىنىن، ءوزىنىڭ ورىسشا عانا تىڭداعىسى كەلەتىنىن، ەگەر تالابى ورىندالماسا جوعارىعا ءبىر-اق جازاتىنىن ايتىپ، قويا سالدى.
امانجانعا بۇل وتە اۋىر ءتيدى. ءبىراز ۋاقىت فۋتبول جۇرگىزۋدەن شەتتەتىلدى. بىراق، مويىمادى. ءتىلشى بولىپ ءجۇرىپ، سۇيىكتى سپورتىن قاۋزاي بەرگەن...
... انەۋ جىلى امانجان بوكس جۇرگىزىپ، قايتا جارق ەتتى. ءتۇن اۋا تەلەفون سوعىپ، "كوكە، قالاي بولدى؟" دەگەن. ءبىزدىڭ كوڭىل باياعىداي.
-مىقتى، امانجان! بولەك جۇرگىزدىڭ!
-باسقالارعا مىقتى بولماي تۇر عوي، كوكە! ارناعا تەلەفون سوعىپ، مەنى سپورت جارىستارىن جۇرگىزۋگە جىبەرمەۋدى تالاپ ەتىپ جاتقاندار بار.
-كىمدەر؟
-ءوزىمىزدىڭ اعايىن عوي...
امانجاندى سوسىن الدەبىر مۋزەيدەن جولىقتىرىپ قالدىم. مادەنيەت جاڭالىقتارىن ءتۇسىرىپ ءجۇر ەكەن. كوزىندە مۇڭ. سپورتىن ساعىنىپ جۇرگەنىن ايتتى. "حابارداعى" كۇندەردى ەسكە الدىق...
...وسىدان ءۇش-ءتورت اي بۇرىن با ەكەن، ەكەۋمىزدىڭ ورتاق دوسىمىز تەلەفون شالدى.
-كەشكە فۋتبول كور!-دەدى، -امانكەلدى جۇرگىزەدى. ارنا باسشىلارى امانجانعا بۇگىنگى ماڭىزدى ويىندى سەنىپ تاپسىرىپ وتىر. "ارتىق كەتپە، قىزۋقاندىلىققا سالىنبا" دەدىم. ەفيردى ساعىندى عوي! بۇل جولى اقىلىمدى تىڭدايتىن شىعار...
فۋتبولدى كوردىم. امانجانىم اعاسىنىڭ اقىلىن تىڭداپ، سالقىنقاندى جۇرگىزىپ وتىرعان سياقتى ەدى، تاس-تالقان بولىپ ۇتىلا باستاعان ءوزىمىزدىڭ قۇراماعا كۇيىنىپ، "قازاق فۋتبولى قاشان كوگەرەدى؟ كەلىمسەكتە جىگەر جوق!" دەپ ەموتسياعا بەرىلىپ كەتە بەردى. تىكەلەي ەفيردە وتىرىپ، جۇرەگى قان جىلادى. فەدەراتسياسىن دا، جاتتىقتىرۋشىلارىن دا سويىپ سالدى...
ويىن بىتكەن سوڭ كوپ كەشىكپەي ورتاق دوسىمىز تاعى تەلەفون شالدى.
-سۇمدىق!- دەيدى، - جوعارىدان تەلەفون شالىپ "امانكەلدى سەيىتحاندى بۇدان بىلاي كوممەنتاتورلىققا جىبەرمەڭدەر" دەپتى. ولارعا كورەرمەندەر "زۆونداپتى". اقىلىمدى تىڭداماعانى-اي!..
-كورەرمەنىڭ كىم سوندا؟
-كىم بولۋشى ەدى، ءوز قازاعىم عوي! باسقالار امانجاننىڭ ءسوزىن تۇسىنبەي قالسىن!
...امانجاندى سوسىن كورمەدىم. سوڭعى سويلەسكەندە "اۋىلدا، دەمالىستا ءجۇرمىن" دەپ ەدى. كەزدەسكەندە ايتاتىن ءسوزىم بار ەدى. ۇلگەرمەدىم. ول جوق ەندى. سىزدەرگە ايتايىن.
"قازاعىم" دەگەن ۇلىنا قازاعى نەگە قيانات جاسادى؟

ارمان سقابىلۇلى

Abai.kz