26-تامىز كۇنى جامبىل وبلىسىنىڭ بايزاق اۋدانىنداعى اسكەري قويمالار جارىلىپ، 16 ادام قازا تاپتى. بۇل تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىنداعى العاشقى جارىلىس ەمەس ەدى. ازا تۇتۋ كۇنىن جاريالاۋعا سەبەپكەر بولعان قايعىلى وقيعادان كەيىن مۇنداي وقيعا قايتالانبايدى دەپ سەنگەن ەدىك. الايدا اراعا ەكى اي سالماي جاتىپ، تاراز حالقى تاعى دا جارىلىستىڭ تارس ەتكەن داۋىسىن ەستىدى. 10-قازان كۇنى تاعى دا جارىلىس بولدى. ابىروي بولعاندا زارداپ شەككەندەر جوق. 

جارىلىس جايلى ەلىمىزدىڭ قورعانىس ءمينيسترى رەسمي تۇردە بىلاي دەپ مالىمدەمە تاراتتى: "2021 جىلدىڭ 10 قازانىندا ساعات 7.20 شاماسىندا جامبىل وبلىسىنىڭ سارىكەمەر اۋىلىنداعى ينجەنەرلىك وق-دارىلەر قويماسىنىڭ اۋماعىندا بۇرىن زاقىمدانعان جارىلعىش زاتتار ورتەندى.

جارىلىس سالدارىنان وق-دارىلەردىڭ قالدىقتارى مەن بولشەكتەرى جان-جاققا ۇشپاعان. بۇل جۇمىستان تىس ۋاقىتتا ورىن الدى. جاقىن جەردە ادامدار بولماعان. عيماراتتار مەن قۇرىلىستار زاقىمدالماعان. اۋدانداعى احۋال تۇراقتى.

الداعى ۋاقىتتا دا بۇنداي جاعدايلار ورىن الۋ مۇمكىن. ودان بولەك، قويما اۋماعىندا قاۋىپتى وق-دارىلەردىڭ باقىلاناتىن جارىلىستارى جۇرگىزىلەتىن بولادى. قازىرگى ۋاقىتتا ا.ج. 26 تامىزىندا ورتەنگەن قويمانىڭ تەحنيكالىق اۋماعىن جارىلعىش زاتتاردان تازارتۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا" دەدى. مينيسترلىكتىڭ جاۋابىنداعى "الداعى ۋاقىتتا دا بۇنداي جاعدايلار ورىن الۋى مۇمكىن" دەگەن مالىمدەمەسى الاڭداتارلىق.

30 جىلدىڭ ىشىندە اسكەري قويمالاردا ونعا جۋىق جارىلىس بولعانىن ەسەپكە الساق، مالىمدەمەنىڭ ءمانىن تۇسىنۋگە بولاتىن شىعار. مىسالى بىزدەگى اسكەري قويمالاردىڭ ورتكە ورانۋى مەن جارىلۋىن قاراپ كورەلىك.

2001 جىل، 8-تامىز. قاراعاندى وبلىسى، بالقاش قالاسىنان 45 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان توقراۋ اۋىلىنداعى اسكەري قويما 1 اپتاداي ورتكە ورانعان بولاتىن. ول جەردە اۋعان سوعىسىنان قالعان كەڭەس اسكەرىنىڭ سنارياد پەن مينالارى، 1998 جىلى ارمەنيادا بولعان ءىرى جەر سىلكىنىسى سالدارىنان ءماجبۇرلى تۇردە كوشىرىلگەن اسكەري قۇرالدار ساقتالعان ەدى. ءورتتىڭ قاتتى بولعانى سونشالىقتى ەشقانداي ءورت ءسوندىرۋ كولىكتەرى جاقىنداي الماعان. ال سول كەزدەگى پرەمەر-مينيستر قاسىم-جومارت توقاەۆ توقراۋ اۋىلىنان 35 شاقىرىم قاشىقتىقتا وپەراتيۆتى شتاب قۇرىپ، جۇمىس ىستەيدى. بۇل وقيعاعا بيىل جيىرما جىل تولعانىن ەسكەرسەك، ەكى وندىقتان كەيىن دە قويمالاردا قارۋ ساقتاۋ ماسەلەسى تۇبەگەيلى شەشىلمەگەنىن تۇسىنۋگە بولادى.

2009 جىل، 20 ناۋرىز. ارىس قالاسىنان 7 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان “قازارسەنال” جشس قويماسىندا اسكەري سناريادتاردى ۋتيليزاتسيالاۋ بارىسىندا 3 جارىلىس بولىپ، وقيعا سالدارىنان 4 ادام كوز جۇمدى، 16 ادام اۋرۋحاناعا ءتۇستى. بۇل ارىس ماڭىنداعى العاشقى ءىرى جارىلىس بولاتىن. ارىس حالقى اراعا جىلدار سالىپ تاعى بىرنەشە جارىلىس بولاتىنىنان حابارسىز ەدى.

2009 جىل، 8 شىلدە. الماتى وبلىسى، ىلە اۋدانىنا قاراستى قاراوي پوسەلكەسىندە ۇقق قاراستى شەكارالىق قىزمەتتىڭ اسكەري قويماسىنداعى جارىلىستان 20 جاستاعى اسكەري قىزمەتشى قازا تاپقان. بۇل ءىس جايلى ناقتى اقپاراتتار از، ونى قويمانىڭ ۇقك-گە تيەسىلى بولۋىمەن تۇسىندىرۋگە بولاتىن شىعار.

2013 جىل، 27 تامىز. جامبىل وبلىسى قورداي اۋدانىنىڭ "وتار" ستانتسياسىندا ورنالاسقان "قازاقجارىلىسونەركاسىبى" اق اۋماعىندا وق-دارىلەردى جويۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بارىسىندا جارىلىس بولدى. 8 ادام اۋىرلىعى ءارتۇرلى تەرميالىق كۇيىك الىپ، ونىڭ 4-ءۋى كوز جۇمدى.

2014 جىل، 26 ماۋسىم. ارىس قالاسىنداعى "قازاقجارىلىسونەركاسىبى" اكتسيونەرلىك قوعامى اۋماعىندا جارىلىس بولىپ، سول مەكەمەدەگى 32 جاستاعى ايەل مەن 26 جاستاعى ەر ادام قازا تاپقان. 1 ادام جاراقات الدى. قازا تاپقانداردىڭ وتباسىنا - 1 ملن تەڭگە، زارداپ شەككەنگە - 200 مىڭ تەڭگە كولەمىندە اقشا بەرىلدى. 2015 جىلى قاراشادا ارىس قالاسىنا قاراستى پوليگون اۋماعىندا جارىلىس بولىپ، 1 ادام مەرت بولدى. 2019 جىلى،  24 ماۋسىمدا ارىس قالاسىنان بىرنەشە مەتر عانا قاشىقتىقتا ورنالاسقان اسكەري قويماداعى جارىلىس كۇللى قازاقستاندى كۇڭىرەنتىپ كەتتى. جارىلىستان 4 ادام قازا تاپتى. ەكونوميكالىق شىعىن ونداعان ملرد تەڭگەگە دەيىن جەتتى. اراعا ەكى جىل سالىپ 2021 جىلدىڭ، 26 تامىزىندا جامبىل وبلىسى، بايزاق اۋدانى، قاينار اۋىلىنان 1 شاقىرىم قاشىقتىقتا ورنالاسقان اسكەري قويمانىڭ جارىلىسىنان 16 ادام قازا تاۋىپ، 98 ادام جاراقات الدى. بۇل ادام شىعىنى بويىنشا ەڭ ءىرى جارالىس بولدى.

ەندى مىنە تاعى جارىلىس. وقيعادان ەشكىم زارداپ شەكپەسە دە، وقيعانىڭ قايتالانۋى بيلىك ورگاندارىنىڭ جۇيەلى جۇمىسىنا دەگەن ەل سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسىرەتىنى انىق. ەلىمىزدەگى قويمالاردىڭ ساپاسى قانداي؟ الەمدىك ستاندارتقا ساي ما؟ قويمانىڭ ورتكە قارسى قۇرىلعىلارى قاشان جاڭارتىلعان؟ ەلدى-مەكەندەردەن قويمالاردى تولىقتاي الىس قاشىقتىققا ورنالاستىرۋ قاشان ىسكە اسادى؟ جارىلىس بويىنشا شەندىلەر جاۋاپقا تارتىلدى ما؟ مىسالى بايزاقتاعى ورتكە ورانعان قويماعا ءورت سوندىرۋشىلەردى جىبەرگەن باسشىلاردىڭ بۇيرىعى قانشالىقتى زاڭعا ساي؟ سۇراق كوپ، جاۋاپ از، ءتىپتى كەيبىرىنە مۇلدە جوق.

مىسالى تارازدا جويقىن جارىلىسقا سوقتىرعان اسكەري ءبولىم مەن ينجەنەرلىك وق-دارىلەر ورنى 1972 جىلدان بەرى بار. ال، رەسپۋبليكا اۋماعىندا 58 قارۋ-جاراق ساقتايتىن نىسان بولسا، سونىڭ 18-ءى ەلدى مەكەندەرگە جاقىن ورنالاسقان. 18 قويما ەل تۇراتىن اۋىل مەن اۋدانعا قابىستىرا جايعاسقان. ياعني 18 ايماق كۇكىرتتىڭ ۇستىندە وتىرعانداي كۇي كەشۋدە دەگەن ءسوز. مينيسترلىك بۇل ماسەلەلەردى شەشەمىن دەگەنشە، تاعى ءبىر جارىلىس تارس ەتپەسە بولعانى.

ايتپاقشى بايزاقتاعى جارىلىستان كەيىن قورعانىس ءمينيسترى بولعان ەرمەكباەۆ ءوز ەركىمەن جۇمىستان كەتۋ تۋرالى ءوتىنىش جازعان بولاتىن. ەكى جىلدا ەكى بىردەي جارىلىس بولعانىن ەسكەرسەك، ءمينيستردىڭ بۇل شەشىمىن تۇسىنۋگە بولادى. ال ارىس جارىلىسىندا سوگىس الىپ، بايزاق جارىلىسىندا مينيستر تىزگىنىن ۇستاعان سۋ جاڭا قورعانىس ءمينيسترى بەكتانوۆ مۇرات كارىبايۇلى كەشەگى جارىلىس جايلى ءالى ءۇنسىز.

Abai.kz