قاسيەتتى ءۇش ايداعى شاعبان ايىنىڭ ون بەسىنشى ءتۇنىن مۇسىلماندار ءاربىر جىلى ايرىقشا قاسيەتتى كەش رەتىندە اتاپ وتەدى. ويتكەنى، مۇسىلماندىق قاينار-كوزدەردە بۇل كەشتىڭ ەرەكشە رۋحاني قۇندىلىقتارمەن كومكەرىلىپ، بەرەكەگە تولى بولاتىندىعى ايتىلعان. ءبىز، بۇگىن وسى باراعات كەشىنىڭ يسلام مادەنيەتىنەن الار ورنى مەن رولىنە از-كەم توقتالۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز.

بۇل كەشتى يسلام عۇلامالارى «قاسيەتتى كەش»، «كەشىرىم كەشى»، «ۇكىم كەشى» دەپ اتايدى. رۋحاني شۋاعى مول بۇل قۇتتى كەشتە مۇسىلماندار ىنتى-شىنتىمەن ۇلى جاراتۋشىعا قۇلشىلىق ەتىپ، رۋحاني تازارۋعا قاتتى كوڭىل بولەدى. جاڭساق باسقان ءاربىر ارەكەتى ءۇشىن قۇداي-تاعالادان كەشىرىم تىلەيدى. الداعى كۇندەرى ءۇشىن اللا-تاعالاعا جالبارىنىپ مەدەت سۇرايدى. سەبەبى، ساليحالى دەرەككوزدەردە بۇل قاسيەتتى كەشتەگى تىلەكتەردى حاق-تاعالانىڭ كەيىن قايتارمايتىندىعى ايتىلعان.

ۇلى جاراتۋشى قۇران كارىمنىڭ دۇحان سۇرەسىنىڭ ءبىرىنشى جانە ءتورتىنشى اياتتارىندا: «اشىق بايان ەتۋشى قۇرانعا سەرت. شىن مانىندە ونى قۇتتى ءبىر كەشتە تۇسىردىك. راسىندا ءبىز ەسكەرتۋشىمىز. ول كەشتە بارلىق حيكمەتتى ىستەر ايىرىلادى» دەپ بۇيىرادى.

قاسيەتتى ءۇش ايداعى شاعبان ايىنىڭ ون بەسىنشى ءتۇنىن مۇسىلماندار ءاربىر جىلى ايرىقشا قاسيەتتى كەش رەتىندە اتاپ وتەدى. ويتكەنى، مۇسىلماندىق قاينار-كوزدەردە بۇل كەشتىڭ ەرەكشە رۋحاني قۇندىلىقتارمەن كومكەرىلىپ، بەرەكەگە تولى بولاتىندىعى ايتىلعان. ءبىز، بۇگىن وسى باراعات كەشىنىڭ يسلام مادەنيەتىنەن الار ورنى مەن رولىنە از-كەم توقتالۋدى ءجون كورىپ وتىرمىز.

بۇل كەشتى يسلام عۇلامالارى «قاسيەتتى كەش»، «كەشىرىم كەشى»، «ۇكىم كەشى» دەپ اتايدى. رۋحاني شۋاعى مول بۇل قۇتتى كەشتە مۇسىلماندار ىنتى-شىنتىمەن ۇلى جاراتۋشىعا قۇلشىلىق ەتىپ، رۋحاني تازارۋعا قاتتى كوڭىل بولەدى. جاڭساق باسقان ءاربىر ارەكەتى ءۇشىن قۇداي-تاعالادان كەشىرىم تىلەيدى. الداعى كۇندەرى ءۇشىن اللا-تاعالاعا جالبارىنىپ مەدەت سۇرايدى. سەبەبى، ساليحالى دەرەككوزدەردە بۇل قاسيەتتى كەشتەگى تىلەكتەردى حاق-تاعالانىڭ كەيىن قايتارمايتىندىعى ايتىلعان.

ۇلى جاراتۋشى قۇران كارىمنىڭ دۇحان سۇرەسىنىڭ ءبىرىنشى جانە ءتورتىنشى اياتتارىندا: «اشىق بايان ەتۋشى قۇرانعا سەرت. شىن مانىندە ونى قۇتتى ءبىر كەشتە تۇسىردىك. راسىندا ءبىز ەسكەرتۋشىمىز. ول كەشتە بارلىق حيكمەتتى ىستەر ايىرىلادى» دەپ بۇيىرادى.

بۇندا ايتىلعان «قۇتتى كەشتى» ءبازبىر عالىمدار; «قادىر ءتۇنى» دەسە، بازبىرەۋلەرى «باراعات ءتۇنى» دەپ جورامالدايدى. كەيبىر عالىمدار بۇل ەكى كوزقاراستى ساباقتاستىرىپ: «بۇل ءتۇننىڭ قۇتتى بولۋى قۇران كارىمنىڭ تۇسۋىمەن بايلانىستى. قۇران كارىم شاعبان ايىنىڭ ون بەسىنشى جۇلدىزىندا (باراعات كەشى) كوك جۇزىنە تۇسكەن. ال، قادىر تۇنىندە (رامازان ايىنىڭ جيىرما جەتىنشى كەشى) ۇلى جاراتۋشىنىڭ بۇيىرۋىمەن كوك جۇزىنەن جەبىرەيىل س.ع.ا ارقىلى مۇحاممەد س.ع.ا-عا بىرتىندەپ تۇسىرىلە باستاعان» دەگەن پىكىردى العا تارتادى. عۇلامالاردىڭ وسى تۇجىرىمىنىڭ نەگىزىندە مۇسىلمان جۇرتشىلىعى باراعات كەشىنىڭ رۋحاني سالماعىن قاسيەتتى قادىر كەشىنەن ءبىر مىسقالدا كەم سانامايدى.

يسلام دەرەك كوزدەرىندە قاسيەتتى بۇل تۇندە مىنانداي بەس قۇندىلىقتىڭ بار ەكەندىگى ايتىلادى:

ءبىرىنشى، الداعى ءاربىر ماڭىزدى دەگەن ىستەر يلاھي تىلسىم تاراپىنان وسى كۇنى بەلگىلەنەدى.

ەكىنشى، بۇل تۇندەگى جاسالعان قۇلشىلىقتاردىڭ ( قۇران وقۋ، ناماز، دۇعا مەن زىكىر، تاۋبە مەن يستيعفار) كۇندىزگى جاسالعان قۇلشىلىقتاردان ساۋابى جوعارى بولادى.

ءۇشىنشى، بۇل ءتۇنى اللا-تاعالانىڭ نۇر-بەرەكەسى مەن شۇعىلاسى تاڭ شاپاعىنا دەيىن توگىلىپ تۇرادى.

ءتورتىنشى، بۇل ءتۇنى سۇرالعان كەشىرىم قابىل بولادى.

بەسىنشى، بۇل ءتۇنى ارداقتى پايعامبارىمىز س.ع.ا-عا شاپاعات ەتۋ قۇقىعى بەرىلگەن.

شاعبان ايىنىڭ ون بەسىنشى جۇلدىزىنىڭ قۇتتىلىعى حاقىندا حاق ەلشىسى س.ع.ا: «شابان ايىنىڭ جارتىسى بولعان كەزەدەگى ءتۇندى قۇلشىلىقپەن وتكىزىڭىز. كۇندىز اۋىز بەكىتىڭىز. ويتكەنى، اللا-تاعالا كۇن ۇياسىنا باتقان شاقتا، جەر بەتىنە شۋاعىن ءتۇسىرىپ: «يستيعفار ەتۋشى بار مەكەن، كەشىرەيىن. رىزىق سۇراعان بار مەكەن، وعان رىزىق بەرەيىن. اۋرۋ-سىرقاۋعا ۇشىراعان بار مەكەن، وعان شيپا بەرەيىن. بار مەكەن، بار مەكەن، بار مەكەن...» دەپ تاڭ شاپاعى اتقانعا دەيىن جالعاستىرادى» دەپ سۇيىنشىلەيدى.

كورىپ وتىرسىزدار، ۇلى جاراتۋشى وزىنە مويىنسۇنىپ، كۇنالارىنا تاۋبە ەتىپ، ساجدەگە باس قويعان، قاتەلەرىنىڭ ورنىنا كوز جاسىن كول قىلعان ءاربىر قۇلىن كەشىرىپ، باراعات تۇنىندەگى يللاھي نۇرىمەن، يھسانىمەن قۇلىنىڭ مارتەبەسىن جوعارى ەتەتىندىگىن اشىق جاريا ەتكەن. سونىمەن بىرگە، بۇل كەشتە پايعامبارىمىز س.ع.ا-عا ۇمبەتىنە اقىرەت كۇنىندە شاپاعات ەتۋ قۇقىعى بەرىلگەن كۇن. ۇمبەتىنىڭ اقىرەت كۇنىندە ايى وڭىنان تۋىن تىلەپ،  قانداي ءبىر پالە-جالاعا دۋشار بولماۋىن ۋايىمداپ، ۇمبەتىنىڭ قايعىسى ءۇشىن قاسىرەت شەككەن اللا ەلشىسى س.ا.ع-نىڭ: «شاپاعاتىمدى سۇراۋشى بار ما ەكەن» - دەگەن شاعىندا، بۇل مۇمكىندىكتەن قۇر الاقان قالۋ مۇسىلمانعا جاراسا قويماسى بەلگىلى. ال، اللا ەلشىسى س.ع.ا-نىڭ ۇگىتىنە ساي بۇل كەشتە قايراتپەن قارىمدى امال ءىس جاساپ، اللا-تاعالانىڭ شەكسىز راحىمى مەن پايعامبارىمىز س.ع.ا-نىڭ شاپاعاتىنان ۇمىتتەنسەك، ينشاللا ۇشپاققا شىعاتىنىمىز انىق.

يسلام دەرەكتەرىنە قاراعاندا: «دۋا جاساۋشىلار، ىشىمدىككە سالىنعاندار، اسا دۇنيە قۇمارلار، اتا-اناسىن رەنجىتكەندەر، زينا جاساعاندار» بۇل كەشتىڭ بەرەكەسى مەن شاپاعاتىنان قۇر الاقان قالادى. ءاربىر ءمۇمىن بۇل قاسيەتتى كەشتىڭ نۇرلى شۋاعىنا شومعان شاقتا، تەك قاراباسى ءۇشىن ەمەس، قالىڭ بۇقارانىڭ دا قامىن ويلاپ، ولارعا دۇعا ەتىپ، ءوزىنىڭ وتكەنىنە ەسەپ بەرىپ، ءىشى-سىرتىن جاماندىقتان تيىپ، جۇرەگىن كىر قوقىستان تازارتۋعا كۇش سالۋى ءتيىس. بۇل قاسيەتتى كەش: «مەن كۇناعا باتقان اداممىن، ەندىگىسى مەنىڭ كۇنادان قۇتىلام دەگەن ءۇمىتىم جوق» دەپ ۇمىتسىزدىككە ۇشىراعانداردى شىڭىراۋدان شىعاراتىن ۇلكەن مۇمكىندىك. بۇنداي جاندار بۇل كەشتە مەشىتكە جاماعاتپەن بىرگە بارىپ، اللا-تاعالانىڭ قۇزىرىندا بولىپ، قۇلشىلىق جاساپ، قۇران تىڭداپ، دۇعا ەتۋمەن يلاھي كەشىرىمگە قول جەتكىزە الادى. ءتىپتى، قاسيەتتى كەشتىڭ رۋحاني جۇپار اۋاسىمەن تىنىستاپ، جامان ويلاردان ارىلىپ، قارا-دۇرسىندىكتەن بويىن اۋلاق ۇستاپ، تەرەڭ ىزگى سەزىمدەرگە شومىپ تۋرالىققا بەيىمدەلگەن جاندى ماڭگىلىك جاسىل باق جانناتتىڭ كۇتىپ تۇرۋى دا عاجاپ ەمەس.

بەرەكەگە تولى باراعات كەشىن مۇسىلمان جۇرتشىلىعى قالاي ۇلىقتاۋعا ءتيىستى؟ بۇل كەشتە نەنى ىستەپ، نەنى ىستمەۋگە ءتيىستىمىز؟ - دەگەنگە كەلەتىن بولساق، بۇل تۋرالى يسلام عۇلامالارى بىلاي دەيدى;

بىرىنشىدەن، مۇمكىندىك بولىپ جاتسا، مۇباراك باراعات كەشىندە نامازدى مەشىتتە جاماعاتپەن قىلۋعا كۇش سالۋىمىز شارت. وسىلاي ەتسەك، مول ساۋاپقا كەنەلەمىز. ءارى تامىر-تانىسپەن قوسا كورشى-قولاڭمەن بىرگە بۇل شۋاقتى تۇندە بىرگە بولىپ، سالەم-ساۋقات سۇراپ، ءبىر-بىرىمىزگە ىزگى تىلەك تىلەۋگە مۇمكىندىك الامىز.

ەكىنشىدەن، مۇباراك باراعات كەشىندە جاس-جەتكىنشەك ۇلدارىمىزبەن قوسا، وڭ-سولىن تانىعان جاستارىمىزدى وزىمىزبەن بىرگە مەشىتكە اپارعان بولساق، ولاردىڭ ءدىني سەزىمى مەن تانىمىن ارتتىرۋعا كۇش سالعان بولار ەدىك. وسىلايشا ولار جاماعات بولىپ، ءبىرىن-ءبىرى دەمەپ، قولداۋ ءبىلدىرۋدىڭ ءمانىسىن ۇعىنىپ، بىرلىك دەگەن ۇعىمدى تەرەڭ تۇسىنە الار ەدى.

ۇشىنشىدەن، مۇباراك باراعات كەشىندە كوپشىلىكپەن بىرگە بولساق، اعايىن-تۋىس، كورشى-قولاڭ، دوس-جاراندارىمىزعا «قۇداي-تاعالا قۇتتىلىق-بەرەكە جاۋدىرسىن» دەپ تىلەپ، ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ قال-احۋالىمىزدى سۇراپ، ءبىر-ءبىرىمىزدىڭ قايعى-قۋانىشىمىزعا، جەتكەن جەتىستىكتەرىمىزگە ورتاق بولعان بولار ەدىك.

تورتىنشىدەن، مۇباراك باراعات كەشىندە مۇمكىندىگىنشە قۇران وقۋمەن، قۇران تىڭداۋمەن، قۇران جانە حاديس سۇحباتتارىنا قاتىسىپ، ۋاعىز-ناسيحات تىڭداپ، كوپشىلىكپەن رۋحاني ءلاززاتتى بىرگە بولىسكەن ابزال. اسىرەسە، قۇران مەن حاديستەردىڭ ماعىناسىن تەرەڭ ۇعىنا الساق، ءدىني ساۋاتىمىز ارتىپ، كوزمىزدىڭ اشىلاتىنى ءسوزسىز.

بەسىنشىدەن، مۇباراك باراعات كەشىندە ۇلى جاراتۋشىنى ەسكە الىپ، تاۋبە-يستيعفار جاساپ، دۇعا ەتسەك، سانامىز ساۋلەلەنىپ، حاق-تاعالانىڭ قۇلى ەكەنىمىزدى تەرەڭ سەزىنە الامىز.          التىنشىدان، مۇباراك باراعات كەشىندە ىقىلاسپەن ناماز قىلساق، ۇلى جاراتۋشىنىڭ رىزاشىلىعىنا بولەنەتىنىمىز حاق. سەبەبى، ءبىر قۇلدىڭ اللا-تاعالاعا ەڭ جاقىن بولعان ءساتى، ساجدەگە باس قويعان كەزى. ناماز وقۋ ەڭ ۇلكەن زىكىر بولىپ تابىلادى.

جەتىنشىدەن، مۇباراك باراعات كەشىندە ۇلتتىق بىرلىگىمىز بەن تۇتاستىعىمىزدى، ۇلتتىڭ بولاشاعى مەن باياندىلىعىن، تۋعان جەرىمىزدى، بۇكىل يسلام دۇنيەسىن، قالا بەردى كۇللى ادامزات بالاسى باقىتتى بولۋى ءۇشىن ۇلى جاراتۋشىعا جان جۇرەگىمىزبەن جالبارىنۋىمىز شارت. تانىم كوكجيەگىمىز وسىلايشا قاراباستىڭ قامىنان جوعارى بولعان بولسا، ادامدىق بولمىسىمىز الاسارماي، تۇلعالىق تۇرپاتىمىز بيىكتەي تۇسپەك.

سەگىزىنشىدەن، مۇباراك باراعات كەشىندە قۇلدىق كەيپىمىزدى وي سۇزگىدەن وتكىزگەنىمىز ابزال. اكە مەن شەشە، ادال ۇرپاق، قىزمەتكەر، وقىتۋشى، شاكىرت، باسشى، كورشى-قونىستاس رەتىندە ءوز مىندەتىمىز بەن قىزمەتىمىزدى دۇرىس اتقارىپ ءجۇرمىز بە؟ دەپ ءوز-ءوزىمىزدى سىناپ، كەمشىلىكتەرمىز بەن قاتەلەرىمىزدى كوز الدىمىزعا كەلتىرىپ، وتكەنىمىزدى كوڭىل سۇزگىسىنەن وتكىزىۋىمىز، ءبىزدىڭ الداعى ۋاقىتتا تابىستى بولا بەرۋىمىزىگە ءوز سەپتىگىن تيگىزەرى حاق.

يسلام الەمىنىڭ ءبىر پۇشپاعى بولىپ تابىلاتىن قازاق ەلى يسلامدىق مادەنيەتكە تەرەڭ بويلاۋى ءۇشىن يسلامدىق ۇردىستەر مەن سالتتاردان قالىس قالماۋى ءتيىس. بۇل باعىتقا بەيىمدەلۋىمىز ءۇشىن يسلام مادەنيەتىندەگى شۇعىلالى شاقتار سانالاتىن قاسيەتتى كەشتەردى ءاربىر جىلى ايىرىقشا اتاپ ءوتۋىمىز اسا ماڭىزدى. بۇنداي قاسيەتتى كەشتەردەگى قۇندىلىقتار ءسىڭىمدى بولۋى ءۇشىن قاسيەتتى كەشتەرگە دەگەن ىجداقاتتىلىق سەزىم بويىمىزدا اتقاقتاپ تۇرۋى قاجەت. سوندا عانا، ءبىز يسلام مادەنيەتىمەن بىتە-قايناسىپ، ونىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالماقاپىز. ەندەشە، اللا-تاعالا حالقىمىزدى شۇعىلالى شاقتارعا دەگەن ىستىق ىقىلاستان ءھام قاسيەتتى كەشتەردەگى مول ساۋاپتان  ايىرماسىن  دەپ تىلەيمىز.

"اباي-اقپارات"