دۇنيەجۇزىندە 1,5-2 ميلليارد مۇسىلمان بار دەپ بولجانۋدا. دەمەك، مۇسىلماندار الەمدەگى جان سانىنىڭ 25 پايىزىن (1/4) قۇرايدى. بۇل وتە ۇلكەن كورسەتكىش، مۇسىلماندار حريستيانداردان كەيىن ەكىنشى ورىندا.
الەمدە 57 مۇسىلمان مەملەكەتى بار، بۇلار يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر. دەمەك، الەمدەگى بارلىق مەملەكەتتەردىڭ 30 پايىزى (1/3) مۇسىلمانداردىكى. بۇل دا ۇلكەن كورسەتكىش. دۇنيەجۇزىندەگى مينەرالدى رەسۋرستاردىڭ، ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ايتارلىقتاي بولىگى مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ ەنشىسىندە ەكەنىن نازارعا الايىق.
ەندى وسى مالىمەتتەر نەگىزىندە مىنا دەرەكتەرگە كوڭىل ءبولىڭىز:
ناداندىق: الەمدەگى مۇسىلمانداردىڭ تەڭ جارتىسى ساۋاتسىز. بۇل 1,5-2 ميلليارد ادامعا شاققاندا سۇمدىق ۇرەيلى كورسەتكىش، ماسقارا. كەيبىر ەلدەردەگى ساۋاتسىزدىق دەڭگەيى تاڭداي قاقتىرادى: ماسەلەن، 2008 جىلعى دەرەكتەر بويىنشا ايەلدەردىڭ الجيردە 34%-ى، بانگلادەشتە 52%-ى، مىسىردا 40%-ى، ماروككودا 58%-ى، پاكىستان مەن يەمەندە 60%-ى، تۇركيادا 20%-ى ساۋاتسىز. شۋمەرلەردىڭ وسىدان 5300 جىل بۇرىن ساۋاتتى قوعام ورناتقانىن ەسكەرگەندە، ءححى عاسىرداعى مۇسىلمانداردىڭ مىنا ايانىشتى حالىنە نە دەرسىڭ؟! كىتابىنىڭ اتى «قۇران»، ياعني «وقۋلىق» دەپ اتالعان، العاشقى اياتى «وقى!» دەپ باستالاتىن بۇل ءدىننىڭ ۇممەتىنە لايىق پا وسى؟

دۇنيەجۇزىندە 1,5-2 ميلليارد مۇسىلمان بار دەپ بولجانۋدا. دەمەك، مۇسىلماندار الەمدەگى جان سانىنىڭ 25 پايىزىن (1/4) قۇرايدى. بۇل وتە ۇلكەن كورسەتكىش، مۇسىلماندار حريستيانداردان كەيىن ەكىنشى ورىندا.
الەمدە 57 مۇسىلمان مەملەكەتى بار، بۇلار يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر. دەمەك، الەمدەگى بارلىق مەملەكەتتەردىڭ 30 پايىزى (1/3) مۇسىلمانداردىكى. بۇل دا ۇلكەن كورسەتكىش. دۇنيەجۇزىندەگى مينەرالدى رەسۋرستاردىڭ، ەنەرگيا كوزدەرىنىڭ ايتارلىقتاي بولىگى مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ ەنشىسىندە ەكەنىن نازارعا الايىق.
ەندى وسى مالىمەتتەر نەگىزىندە مىنا دەرەكتەرگە كوڭىل ءبولىڭىز:
ناداندىق: الەمدەگى مۇسىلمانداردىڭ تەڭ جارتىسى ساۋاتسىز. بۇل 1,5-2 ميلليارد ادامعا شاققاندا سۇمدىق ۇرەيلى كورسەتكىش، ماسقارا. كەيبىر ەلدەردەگى ساۋاتسىزدىق دەڭگەيى تاڭداي قاقتىرادى: ماسەلەن، 2008 جىلعى دەرەكتەر بويىنشا ايەلدەردىڭ الجيردە 34%-ى، بانگلادەشتە 52%-ى، مىسىردا 40%-ى، ماروككودا 58%-ى، پاكىستان مەن يەمەندە 60%-ى، تۇركيادا 20%-ى ساۋاتسىز. شۋمەرلەردىڭ وسىدان 5300 جىل بۇرىن ساۋاتتى قوعام ورناتقانىن ەسكەرگەندە، ءححى عاسىرداعى مۇسىلمانداردىڭ مىنا ايانىشتى حالىنە نە دەرسىڭ؟! كىتابىنىڭ اتى «قۇران»، ياعني «وقۋلىق» دەپ اتالعان، العاشقى اياتى «وقى!» دەپ باستالاتىن بۇل ءدىننىڭ ۇممەتىنە لايىق پا وسى؟
عىلىمي پوتەنتسيال: عىلىم جانە تەحنيكا سالالارىندا جاريالانعان ماقالالاردىڭ جالپى مولشەرى – ەلدەردىڭ دامۋ دەڭگەيىن ايقىندايتىن ماڭىزدى كورسەتكىشتەردەن. 1996-2005 جىلدارى ارالىعىندا (10 جىلدا!) سوماليدە 16, ەڭ دامىعان مۇسىلمان ەلى سانالاتىن تۇركيادا 87 629 عىلىمي-تەحنيكالىق ماقالا جاريالانعان ەكەن. ال اتالمىش كەزەڭدە اقش-تاعى ەكى-اق جوعارى وقۋ ورنىندا – MIT (Massachussets Institute of Technology) جانە ستانفورد ۋنيۆەرسيتەتتەرى 99 643 ماقالا جاريالانعان ەكەن! سول كەزەڭدە قازاقستان 2 242, اۋعانستان 59, گرەكيا 65 107, فينليانديا 86 608 ماقالا شىعارعان. بارلىق الەم پايدالاناتىن نوكيا تەلەفوندارىن وندىرەتىن فينليانديانىڭ بار-جوعى 5-اق ميلليون حالقى بار.
عىلىمي بەلسەندىلىك: 1996-2005 جىلدارى جاريالانعان عىلىمي جانە تەحنيكالىق جۋرنال ماقالالارى بويىنشا: اۋعانستاندا 1 ميلليون ادامعا شاققاندا 2,5 ماقالادان كەلسە، پاكىستاندا 53, قازاقستاندا 150, تۇركيادا 1 240 ماقالادان كەلەدى ەكەن. ال فينليانديادا بۇل كورسەتكىش 16 556 جانە يرلانديادا 14 930 ماقالادان! يرلانديانىڭ 4-اق ميلليون حالقى بار ەكەنىن ەسكەرىڭىز. اراداعى الشاقتىق جەر مەن كوكتەي!
عىلىمي ماقالالار: 2005 جىلى يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنا مۇشە 57 ەلدە (1,5 ميلليارد ادام!) بارلىعى 45 425 عىلىمي ماقالا جاريالانسا، اقش-تىڭ ءبىر نيۋ-يورك شتاتىنىڭ (19 ميلليون ادام!) وزىندە 52 560 ماقالا جاريالانعان ەكەن. ءبىر عانا گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىندە (6 650 ستۋدەنتى بار) 2005 جىلى 15 455 عىلىمي ماقالا جاريالانعانى كوپ نارسەنى بايقاتادى. وسى ۋاقىتتا قىتايدا – 80 282, رەسەيدە – 28 073, ءۇندىستاندا 29 047 ماقالا جاريالانعان.
زەرتتەۋ جانە دامىتۋ (R&D): 1996-2003 جىلعى دەرەكتەر بويىنشا مۇسىلمان ەلدەرى ىشكى جالپى ونىمدەرىنىڭ ء(ىجو) تەك 0,38 پايىزىن زەرتتەۋ جانە دامىتۋعا جۇمساسا، اقش 2,67%، قىتاي 1,31%، وڭتۇستىك كورەيا 2,64% جانە يزرايل 4,72 پايىزىن زەرتتەۋ جانە دامىتۋ سالاسىنا جۇمسايدى.
جوعارى تەحنولوگيا (Hi-Tech): 2004 جىلى بارلىق مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ الەمدەگى جوعارى تەحنولوگيالىق ونىمدەر ء(جتو) ەكسپورتىنداعى ۇلەسى نەبارى 4,1% بولعان. وسى كورسەتكىشتىڭ، ياعني 4,1 پايىزدىڭ 97 پايىزىن ءۇش مۇسىلمان ەلى قۇرايدى: مالايزيا، يندونەزيا جانە تۇركيا. قالعان 54 مەملەكەت 3-اق پايىزعا يە. وسى ساناتتان الەمدەگى ءجتو ەكسپورتىنىڭ اقش 15%-ىن جانە قىتاي 11%-ىن ءوندىرىپ وتىر. جوعارى تەحنولوگيالىق ونىمدەر بىلاي تۇرسىن، مۇسىلماندار قاراپايىم ونىمدەردىڭ ءوزىن باسقا دىندەگىلەردەن الادى. باسقانى ايتپاعاندا، ماسەلەن، مەككەدەگى قاعبانىڭ اينالاسىنداعى دۇكەندەردە ساتىلاتىن جايناماز، تاقيا، ازان شاقىراتىن ساعات، ءتاسبىح، قۇبىلا كومپاسى ت.ت. سياقتى تاۋارلار تۇگەلدەي قىتايدان اكەلىنەدى! مۇسىلمانداردىڭ ءبىر نوكيا، سامسۋنگ، تويوتا ت.ت. سياقتى الەم تانىعان برەندى دە جوق.
پاتەنت سانى: 1997-2005 جىلدارى پاتەنت الۋ جونىندە الەم بويىنشا 986 606 ارىز تىركەلسە، مۇنىڭ تەك 5 146 داناسى، ياعني 0,5% (!) عانا مۇسىلمانداردىكى. سوندا، 1,5-2 ميلليارد مۇسىلماننىڭ جيىنتىق ينتەللەكتۋالدىق كۇشى الەم بويىنشا 0,5 پايىزعا تەڭ كەلىپ تۇر! سينتويزم مەن ءبۋدديزمدى ۇستاناتىن جاپونيا بولسا، 130 ميلليون حالقىمەن الەمدەگى پاتەنتتەردىڭ 37,7 پايىزىنا يەلىك ەتۋدە. ءبىر قۋانىشتىسى قازاقستان 2000-2005 جىلدارى ارالىعىندا 4 063 پاتەنت تىركەتىپ، تۇركيادان كەيىن مۇسىلمان ەلدەرى بويىنشا ەكىنشى ورىندا تۇر.
كەدەيشىلىك: يندونەزيا حالقىنىڭ 52,4% كۇنىنە 2 دوللاردان كەم تابىس تابادى ەكەن. بۇل ەلدە 200 ميلليون مۇسىلمان بارىن ۇمىتپاڭىز. سول سياقتى كۇنىنە 2 دوللاردان كەم تاباتىنداردىڭ مولشەرى مىسىردا 44%، پاكىستاندا 74%، نيگەريادا 92,4%، بانگلادەشتە 82,8%، تۇركيادا 18,7%. مۇسىلمانداردىڭ باسىم كوپشىلىگى اشتىق جانە كەدەيشىلىكتە ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. بۇل دا نامىسىڭدى جانيدى. دامىعان ەلدەرمەن سالىستىرۋ ءۇشىن اششى دا بولسا مىنا فاكتىنى كەلتىرەيىن: ەۋروپا وداعى مۇشە ەلدەردىڭ اۋىلشارۋاشىلىق سالالارىن قولداپ-قورعاۋ ماقساتىمەن قوماقتى قارجى بولەدى. وسى ەسەپتەن گرەكيادا ءاربىر سيىرعا كۇنىنە 2,5 دوللاردان اقشا دوتاتسيا رەتىندە بولىنەتىنىنە جىلايسىڭ با، كۇلەسىڭ بە…
اۋىز سۋ تاپشىلىعى: اۋىز سۋعا قولى جەتپەيتىن حالىقتىڭ پايىزدىق مولشەرى جاعىنان دا مۇسىلمان ەلدەرى الەمدىك بىرىنشىلىكتى بەرەر ەمەس. يندونەزيا 23%، سۋدان 30%، نيگەريا 52%، چاد 58% حالقىنا تازا سۋ جەتكىزە الماي كەلەدى.
باسەكەگە قابىلەتتىلىك: دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ 2006-2007 جىلعى «الەم بويىنشا باسەكەگە قابىلەتتىلىك ەسەبىنە» قاراعاندا شۆەيتساريا باستاعان مىقتىلار تىزىمىنەن مۇسىلمان ەلدەرىن كورە المايسىز، ولار تەك ارتقى ورىنداردا. مالايزيا 26-ورىندا تۇرسا، قازاقستان 56-ورىندى يەمدەنگەن. ءتىزىمنىڭ العاشقى ساپىندا وڭكەي حريستيان، بۋدديست، سينتويست جانە ياھۇدي دىندەرىندەگى مەملەكەتتەردى كورەسىڭ.
نوبەل سىيلىعى: 1901 جىلدان باستالعان ايگىلى نوبەل سىيلىعى تۋرالى دا بىرەر اۋىز ايتا كەتەيىك. ساياسي ىقپالدارمەن بەرىلۋى ىقتيمال بەيبىتشىلىك جانە ادەبيەت سىيلىقتارىن ەمەس، ناقتى عىلىمي ولشەمدەر بويىنشا بەرىلەتىن فيزيكا، حيميا جانە مەديتسينا سالاسىنداعى نوبەل سىيلىعىن قاراستىردىم. ماسەلەن، فيزيكا سالاسىنداعى نوبەل سىيلىعى 1901 جىلدان بەرى قاراي 183 ادامعا بەرىلسە، 1,5-2 ميللياردتىق مۇسىلمان الەمىنەن تەك 1979 جىلى پاكىستاندىق ابدۋس سالام عانا وسى اتاققا لايىق بولعان ەكەن. 153 عالىمعا بەرىلگەن حيميا سىيلىعىن 1999 جىلى العان جالعىز مۇسىلمان عالىم – مىسىرلىق احمەد زەۋايل. مەديتسينا سالاسىنداعى نوبەل سىيلىعىمەن 1901 جىلدان بۇگىنگە دەيىن 192 عالىم ماراپاتتالىپتى. ونىڭ ىشىنەن جالعىز مۇسىلماندى تاپتىم – 1936 جىلى اقش-تا دۇنيەگە كەلگەن، تەگى البانيالىق فەريد مۋراد. بۇل ۇشەۋىنىڭ دە ورتاق قاسيەتى ەۋروپا نەمەسە امەريكادا ماماندانىپ، عىلىمي زەرتتەۋلەر جاساعانى. ءىح-ءحىىى عاسىرلاردا ادامزاتقا ءال-فارابي (870-950), يبن سينا (980-1037), ءال-بيرۋني (973-1048), ءال-حورەزمي (780-850?), يبن رۋشد (1126-1198), ءال-كيندي (800?-873) سياقتى مىڭداعان عالىمدى تارتۋ ەتكەن مۇسىلمان الەمى بۇگىندەرى عافلات ۇيقىسىنان ويانا الماي كەلەدى.
سپورتتاعى تابىستار: اقىل كۇشىنەن ەندى دەنە كۇشىنە كەلەيىك. وليمپيادا ويىندارىنىڭ ءبىر عاسىرلىق تاريحىندا جازعى جانە قىسقى وليمپيادا ويىندارىندا بارلىعى 5 282 التىن مەدال بەرىلگەن ەكەن. بارلىق مۇسىلمان ەلدەرى (!) جەڭىپ العان التىن مەدال 102 دانا عانا، ياعني 0,01%! دەمەك، مۇسىلمان ەمەستەر التىن مەدالداردىڭ 99,99%-ىن العان! ەڭ كوپ التىن مەدالى بار تۇركيا 37 التىنمەن الەمدىك تىزىمدە 30-ورىندا. جەتپىس ميلليوننان استام حالقى بار يران 11 التىن مەدالمەن 46-ورىندا بولسا، قازاقستان 10 التىن مەدالمەن 48-ورىندا كەلەدى. باسقا مۇسىلمان ەلدەرىن ايتۋدىڭ ءتىپتى قاجەتى جوق. اقش 1009 مەدالمەن كوش باستاسا، العاشقى 30 ەلدىڭ باسىم كوپشىلىگى ەۋروپانىڭ حريستيان ەلدەرى مەن قىتاي، جاپونيا جانە كورەيا سياقتى ازيا ەلدەرى. بۇل جاعىنان دا جاعدايىمىز ءماز ەمەس.
اباي قۇنانبايۇلى بابامىز ءبىر ولەڭىندە:
وزىڭە سەن، ءوزىڭدى الىپ شىعار،
ەڭبەگىڭ مەن اقىلىڭ ەكى جاقتاپ.
دەپ وسى ماسەلەگە بايلانىستى ۇستانىمىن ايتىپ وتكەن. ەندەشە، الەمدىك ورتاداعى وزىنە لايىقتى ورىنعا يە بولۋ ءۇشىن دە مۇسىلمان مەملەكەتتەرى ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرىپ، ورلەۋدىڭ جولدارىن جان-جاقتى قاراستىرعانى ابزال.

مۇرتازا بۇلۇتاي فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، ءدىنتانۋشى
«نۇر استانا» گازەتى 16.04.2009
http://nurastana.kz/